Szlaki, 2014, R. 9, nr 6

Łączą nas przemysłowe

historie

W numerze

Elektroniczny rozkład na Twoim przystanku coraz bardziej ŚKUP zaawansowany

KĄTEM oka

eszcze w czerwcu zostanie uruchomiony System Dyna- micznej Informacji Pasażerskiej na terenie sześciu miast: Kato- wic, Będzina, Gliwic, Sosnow- ca, Dąbrowy Górniczej i Zabrza.

To naprawdę nowa era w prezen- towaniu rozkładów jazdy. Na wy- branych ciągach przystankowych stanęły 72 elektroniczne tablice, które będą nas informować o rze- czywistym czasie odjazdów au- tobusów. System obejmie 33 li- nie autobusowe. Więcej na temat SDIP przeczytać można w bieżą- cym numerze „Szlaków”.

14 czerwca br. odbędzie się IN- DUSTRIADA, doroczne Święto Szlaku Zabytków Techniki. Ten wyjątkowy festiwal jest unikato- wy nie tylko w skali naszego kra- ju, ale również Europy Środko- wo-Wschodniej. W jednym dniu macie Państwo do dyspozycji 24 miejscowości, 43 zabytki techni- ki oraz ponad 300 atrakcji. Warto skorzystać z takiej okazji, ponie- waż piąta edycja INDUSTRIADY zapowiada się naprawdę cieka- wie. W programie znajdziemy między innymi nocne zwiedza- nie browarów w Tychach i Żyw- cu, „rozmawiające ze sobą” Dwie Wieże w Świętochłowicach, wej- ście na chorzowski Szyb „Prezy- dent”, uruchomienie młota pa- rowego z początku XX wieku w elektrowni byłej Królewskiej Huty, rejsy po porcie w Gliwicach, zwiedzanie Elektrociepłowni Szombierki w Bytomiu i interak- tywną wycieczkę po Parku Tra- dycji w Siemianowicach Śląskich.

Redakcja

I wiesz, kiedy odjedzie

ŐSystem Dynamicznej Informacji Pasażerskiej (SDIP) to nowa era pre- zentacji rozkładów jaz- dy, którego najbardziej widocznym elemen- tem staną się 72 elek- troniczne tablice. Będą na nich wyświetlane rzeczywiste czasy od- jazdów dla trzydziestu trzech linii autobuso- wych Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.

G

Głównym celem projektu z punk- tu widzenia organizatora i opera- tora jest możliwość monitorowa- nia ruchu i śledzenia pojazdów, co ma pozwolić na reagowanie w sytuacjach nietypowych.

Realizacja systemu była współ- fi nansowana ze środków Euro- pejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w ramach

Programu Operacyjnego Infra- struktura i Środowisko, Priorytet VIII: Bezpieczeństwo Transpor- tu i Krajowe Sieci Transportowe, Działanie 8.3: Rozwój Inteligent- nych Systemów Transportowych.

Koszt całego projektu wyniósł 5,52 miliona złotych, z czego wydat- ki kwalifi kowalne stanowiły 4,17 miliona złotych. Dotacja z EFRR wyniosła 3,54 miliona złotych (85 procent).

72 tablice informacyjne systemu SDIP zostały ustawione na 35 ze- społach przystankowych w 6 mia- stach. Lokalizacje tablic podzielo- no na 3 ciągi:

• Osiedle Paderewskiego Po- wstańców – Osiedle Tysiącle- cia ZOO (Katowice);

• Sosnowiec Dworzec PKP/

Urząd Miasta – Będzin Dwo- rzec PKP – Gołonóg Man- hattan (Sosnowiec – Będzin – Dąbrowa Górnicza);

• Gliwice Dworcowa/Plac Pia- stów – Zabrze Goethego (Gli- wice – Zabrze).

System obejmie 33 linie autobu- sowe. Na ciągu „Katowice” będą to linie nr: 51, 110, 673, 674, 820 i 830, na ciągu „Sosnowiec – Bę- dzin – Dąbrowa Górnicza” nr: 27, 28, 35, 55, 88, 91, 100, 106, 116, 160, 260, 603, 606, 622, 723, 807, 808, 811, 928, 935, 902N i 904N, a na ciągu „Gliwice – Zabrze” linie nr: 6, 156, 617, 840 i 870.

SDIP działa w oparciu o kompu- tery pokładowe, które pozwalają

określić dokładne położenie au- tobusu. Dzięki temu wiadomo, czy jedzie zgodnie z planem, czy może utknął w korku. Dodatko- wo system analizuje rzeczywi- ste czasy przejazdu na poszcze- gólnych odcinkach, co z dużą dokładnością pozwala obliczyć prawdopodobną godzinę przy- jazdu na dany przystanek. W ten sposób do bieżącej lokalizacji pojazdu dodawane są nie tylko rozkładowe czasy przejazdu, ale również prognoza wynikająca z uzyskanych wcześniej danych statystycznych.

Emil Markowiak Więcej o Systemie Dynamicznej

Informacji Pasażerskiej na stronach 4-5

J

Na elektronicznych tablicach wyświetlany jest rzeczywisty czas odjazdów autobusów

Fot. Arkadiusz Ławrywianiec

ZaprasZamy na

www.kzkgop.com.pl

Strona KZK GoP

w nowej odsłonie

CZYM ŻYJĄ GMINY

w skrócie...

Redaktor naczelna:

Katarzyna Migdoł-Rogóż Redakcja:

Anna Koteras, Emil Markowiak, Paweł Wieczorek

Korekta:

Renata Chrzanowska

Opracowanie grafi czne i skład:

GREATIO Grzegorz Bieniecki Druk:

Comsoft Krzysztof Ewicz Nakład:

20 000 egzemplarzy Wydawca:

Komunikacyjny Związek Komunalny GOP Adres redakcji:

Komunikacyjny Związek Komunalny GOP 40-053 Katowice, ul. Barbary 21a tel. 32 742 84 14

szlaki@kzkgop.com.pl www.kzkgop.com.pl

Wpisane do rejestru dzienników i czasopism pod poz. Pr 1979

KATOWICE, CHORZÓW

ŐJak co roku w okresie wakacyjnym KZK GOP uruchamia dodatkową linię tram- wajową. Już od 8 czerwca 2014 roku w każdy weekend można wybrać się do Parku Śląskiego zabytkowym tramwajem nr 0.

Ő KATOWICE

14 i 15 czerwca 2014 roku na Dolinie Trzech Stawów w Katowi- cach odbędzie się Leśny Piknik Rodzinny zatytułowany „Eko- odpowiedzialnie”. Organizatorami wielkiej rodzinnej zabawy są Lasy Państwowe oraz Urząd Miasta Katowice. Podczas dwudnio- wej imprezy przewidziano liczne atrakcje dla całej rodziny: leśne stoiska edukacyjne, zajęcia sportowe, sadzenie labiryntu, warszta- ty artystyczne, przejażdżki leśnym busem, sekretne życie pszczół, wymiana elektrośmieci na sadzonki, pokazy policyjne, strażackie i ogrodnicze, porady dietetyczki i spektakle teatralne dla dzieci.

Ő GLIWICE

Zgodnie z tradycją przed wakacjami gliwiccy muzealnicy zaprasza- ją grupy szkolne na bezpłatne zajęcia w Zamku Piastowskim (ulica Pod Murami 2). Towarzyszyć im będzie hasło „Odważ się wejść do Muzeum!”. Od 17 do 26 czerwca zaplanowano zajęcia dla różnych grup wiekowych (od przedszkolaków do gimnazjalistów) i o boga- tej tematyce. Udział w muzealnych lekcjach jest bezpłatny, lecz ze względu na ograniczoną liczbę miejsc obowiązują wcześniejsze za- pisy pod numerem telefonu 32 335 44 03. Zamek Piastowski pełni dziś funkcję kolejnego oddziału gliwickiego muzeum, pierwotnie był częścią linii średniowiecznych obwarowań miasta. Znajdują się w nim dwa działy: archeologii i historii. W zamku działa również Punkt Informacji Kulturalnej i Turystycznej (na parterze).

Ő ZABRZE

6 czerwca br. w Krakowie odbyło się Ogólnopolskie Forum Spo- łeczno-Gospodarcze, w trakcie którego wręczone zostały statuetki dla „Przyjaznych Gmin”. Jedną z nich otrzymało miasto Zabrze.

Program „Przyjazna Gmina” ma na celu wyłonienie najlepszych gmin w Polsce oraz wskazanie kierunków rozwoju w polskim sa- morządzie lokalnym, a także promocję gminy przyjaznej inwe- storom, mieszkańcom i turystom. Laureaci oceniani są między innymi pod kątem posiadanych terenów inwestycyjnych, realizo- wanych inwestycji, w tym działań proekologicznych, planowania rozwoju gminy, wsparcia dla przedsiębiorców oraz dostosowania instytucji do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Tramwajowa linia wakacyjna kursuje między Katowicami a Chorzowem od 8 czerwca

Linia wakacyjna

Fot. Marek Piekara

T

Pierwszym z nich jest sprowadzo- ny w ubiegłym roku z Warszawy wagon typu 13N z 1967 roku. Jak informują Tramwaje Śląskie, wa- gony tego typu w ruchu liniowym można było poza stolicą spotkać tylko w Katowicach. W epo- ce, w której się pojawiły stano- wiły one szczyt nowoczesności

i świadczyły o wielkomiejskości rozwijającego się Górnego Śląska.

Drugim jest już kursujący co roku na tej linii skład wagonów typu N i 4ND₁ z lat 1953-1959. Popularne

„eNki” służą pasażerom po dziś dzień, jednak takich składów, jak ten – złożonych z wagonu silniko- wego z doczepą, z konduktora- mi na pokładzie – od ponad trzy- dziestu lat na co dzień już się nie spotka. Drewniane ławki, ręcz- nie przesuwane drzwi i niemal niczym nie oddzielone od pasa- żerów stanowisko motorniczego pozwalają się niemal przenieść

w czasie.

Podobnie jak w latach ubiegłych, w rolę konduktorów wcielą się członkowie Klubu Miłośników Transportu Miejskiego. Będą kon- trolowali bilety tak, jak robiono to dawniej – w mundurze, a dodatko- wo będą sygnalizowali odjazdy za pomocą specjalnego dzwonka, za- wieszonego pod dachem wagonu.

Na linii obowiązuje taryfa KZK GOP. Rozkład jazdy linii 0 dostęp- ny jest na www.kzkgop.com.pl.

Zapraszamy do podróży.

ak

ROZMOWA „SZLAKÓW”

Fot. Archiwum INDUSTRIADY

Łączą nas przemysłowe historie

ŐSłyszałeś kiedyś o symfonii wody? Pływałeś łódką w środku miasta lub pod ziemią?

Wypoczywałeś na śródmiejskiej plaży z szybem kopalnianym, latarnią i portem w tle? Grałeś na cewkach Tesli? Nie? 14 czerwca weź udział w INDUSTRIADZIE 2014 i zostań świadkiem fascynujących wydarzeń. Usłysz, zobacz, dotknij i poczuj intrygujący świat przemysłowego dziedzictwa – przekonuje Adam Hajduga, kie- rownik Referatu Promocji Dziedzictwa Industrialnego w Wydziale Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego.

To już piąta edycja INDUSTRIA- DY, proszę powiedzieć, czym tak naprawdę ona jest?

INDUSTRIADA to jedyny fe- stiwal w Europie Środkowo- -Wschodniej prezentujący dzie- dzictwo przemysłowe. Drugi pod względem wielkości w Europie w ogóle. Ale to przede wszyst- kim coroczne święto unikatowe- go w tej części kontynentu Szlaku Zabytków Techniki, który zrzesza najciekawsze obiekty związane z przemysłowym dziedzictwem regionu. Reprezentują one tra- dycję górniczą, hutniczą, ener- getykę, kolejnictwo, łączność, produkcję wody oraz przemysł spożywczy.

Znaczy to, że industrialne serce Polski bije w naszym regionie.

Dokładnie tak. INDUSTRIADA sprawia, że industrialne stało się nadzwyczajne. To są zabytki, z których powinniśmy być na- prawdę dumni, bo one są wyjąt- kowe, unikatowe i autentyczne. Są też częścią naszej tradycji i tożsa- mości. To, jacy jesteśmy i jaki jest ten region, jest właśnie wynikiem rewolucji przemysłowej, która się przez te ziemie przetoczyła i zo- stawiła wiele materialnych śla- dów. Ale INDUSTRIADA jest też świętem tego dziedzictwa niema- terialnego, czyli pewnej tradycji, zwyczajów związanych z obsłu- gą tych specyficznych urządzeń i maszyn, a także tak charakte- rystycznych cech, jak etos pracy, i wreszcie – pasji ludzi. Wydaje mi się, że właśnie o tym trzeba mówić. W dniu Święta Zabytków Techniki właściciele i zarządcy obiektów przygotowują dla nas specjalne atrakcje, żeby pokazać, że tak naprawdę łączą nas prze- mysłowe historie.

Ale w obiektach zabytków tech- niki ciekawe wydarzenia odby- wają się przecież przez cały rok.

Oczywiście, to nie jest tak, że wszystkie atrakcje kumulujemy na ten jeden dzień, a przez cały rok nie dzieje się nic. Zapraszam, żeby odwiedzić stronę zabytkitechniki.

pl, tam znajduje się kalendarz wy- darzeń należących do Szlaku Za- bytków Techniki. W 36 obiektach należących do tego szlaku można zobaczyć, że naprawdę przez cały rok dzieje się tam dużo. Ale wła- śnie w dniu INDUSTRIADY wiele z tych obiektów można zwiedzać bezpłatnie. To gwarantuje wspól- ne świętowanie.

Chętnych przybywa z roku na rok, czyli mieszkańcy naszego roku pokochali INDUSTRIADĘ.

Trudno jej nie kochać (śmiech).

W ubiegłym roku obiekty festi- walu odwiedziło 75 tysięcy osób.

Zobaczymy, jak będzie teraz. Co przyciąga do nas ludzi? INDU- STRIADA to ponad 300 darmo- wych atrakcji, gier, zabaw i warsz- tatów. To nie tylko dobra zabawa i doskonała forma spędzania

wolnego czasu, ale przede wszyst- kim znakomity sposób promo- cji całego województwa. W ubie- głym roku aż 96 procent badanych uznało, że Święto Zabytków Tech- niki to dobra forma popularyza- cji regionu. Niewiele mniej, bo 92 procent, zadeklarowało swój udział w kolejnej edycji INDU- STRIADY. Wszyscy uczestnicy uważali, że należy zorganizować festiwal w kolejnym roku. Ważne jest, aby zainteresowanie przemy- słowym dziedzictwem całego re- gionu dostrzegali także właściciele industrialnych obiektów. W tym roku aż 15 zabytków chciało dołą- czyć do INDUSTRIADY. W dro- dze konkursu wybrano dziewięć z nich. INDUSTRIADA 2014 jest efektem współpracy blisko 60 róż- nych podmiotów. Od samorządów lokalnych, instytucji kultury, po prywatne zakłady przemysłowe.

Jest kilka nowości na tegorocz- nym Święcie Szlaku Zabyt- ków Techniki. Proszę o nich opowiedzieć.

Podzieliliśmy naszych uczest- ników na trzy grupy: rodzinną, pasjonatów techniki i poszuku- jących rozrywki. I właśnie tak podzielony też został nasz pro- gram. Rodziny z dziećmi po- winny odwiedzić Starą Fabrykę w Bielsku-Białej, gdzie odbę- dą się warsztaty „zostań małym projektantem mody”. W Mu- zeum Energetyki w Łaziskach Górnych najmłodsi wczują się w rolę twórców robotów, a w Ga- lerii Elektrownia w Czeladzi po- znają sekrety chemicznych ekspe- rymentów. W Kopalni „Ignacy”

w Rybniku zobaczą gwiaździste niebo w Mobilnym Planetarium Bajkonur. Z kolei w Zabytkowej

Stacji Wodociągowej „Zawada”

w Karchowicach odkryją magicz- ny świat kredek, wody i baniek mydlanych.

Poszukiwaczy rozrywki zainte- resuje z pewnością plaża w środ- ku miasta (Kopalnia „Guido” Za- brze), koncerty The Dumplings (Radiostacja Gliwice), Mariki (Kopalnia „Guido”), Richarda Duranda (Park Tradycji) i Tere- sy Werner (Zabytkowa Kopalnia

„Ignacy” w Rybniku). Do tego pokazy mappingu 3d w Browarze Obywatelskim i symfonia wody w Szybie „Maciej” w Zabrzu.

Jakie atrakcje przewidzieliście dla pasjonatów techniki?

W programie znajdziemy mię- dzy innymi nocne zwiedzanie browarów w Tychach i Żywcu,

„rozmawiające ze sobą” Dwie Wieże w Świętochłowicach, wej- ście na chorzowski Szyb „Prezy- dent”, uruchomienie młota pa- rowego z początku XX wieku w elektrowni byłej Królewskiej Huty, rejsy po porcie w Gliwi- cach, zwiedzanie Elektrocie- płowni Szombierki w Bytomiu i interaktywną wycieczkę po Par- ku Tradycji w Siemianowicach Śląskich. Szczegółowych infor- macji można szukać na stronie www.industriada.pl. W tym roku rozwinęliśmy bardzo ofertę ga- stronomiczną, dlatego podczas INDUSTRIADY będzie można również dobrze zjeść. Posma- kować tradycyjnych śląskich smaków, wziąć udział w kon- kursie warzenia żuru czy piwa.

Wszystkim atrakcjom tegorocz- nego święta towarzyszyć będą konkursy, pokazy i warsztaty. Po prostu nie może Państwa zabrak- nąć tego dnia na INDUSTRIA- DZIE. Zapraszamy wszystkich.

W skrócie wygląda to następu- jąco: 335 wydarzeń jednego dnia – 14 czerwca w sobotę – 43 za- bytki techniki w 24 miejscowo- ściach. Zapewniamy bezpłatny transport mikrobusowy i kole- jowy. Trzeba być z nami, żeby przekonać się, że łączą nas prze- mysłowe historie.

Rozmawiała Katarzyna Migdoł-Rogóż Górnośląskie Koleje Wąskotorowe

INDUSTRIADA sprawia, że industrialne stało się nadzwyczajne

Adam Hajduga zarządza festiwalem INDUSTRIADA Stacja Wodociągowa „Zawada”

RAPORT „SZLAKÓW”

LISTA LOKALIZACJI TABLIC WEDŁUG PRZYSTANKÓW I KIERUNKÓW ODJAZDÓW KATOWICE

• Dąb Huta Baildon (kierunek Dąb Kościół)

• Dąb Huta Baildon (kierunek Katowice Chorzowska)

• Dąb Kościół (kierunek Katowice Chorzowska)

• Dąb Kościół (kierunek Osiedle Tysiąclecia)

• Katowice Francuska Sąd (kierunek Francuska WORD)

• Katowice Jagiellońska (kierunek Ligota, Sosnowiec)

• Katowice Mariacka (kierunek Uniwersytecka Altus)

• Katowice Plac Wolności (kierunek Katowice AWF, Katowice Dworzec)

• Katowice Plac Wolności (kierunek Sokolska)

• Katowice Sokolska (kierunek Katowice Plac Wolności)

• Katowice Sokolska (kierunek Dąb)

• Katowice Stawowa (kierunek Chorzów)

• Osiedle Paderewskiego Powstańców (kierunek Katowice Francuska)

• Osiedle Paderewskiego Powstańców (kierunek Trzy Stawy)

• Osiedle Tysiąclecia ZOO (kierunek Zawiszy Czarnego)

• Osiedle Tysiąclecia ZOO (kierunek Dąb)

• WPKiW Śląski Ogród Zoologiczny (kierunek Chorzów)

• WPKiW Śląski Ogród Zoologiczny (kierunek Katowice Stawowa)

GLIWICE

• Gliwice Dąbrowskiego (kierunek Gliwice Zajezdnia)

• Gliwice Dąbrowskiego (kierunek Gliwice Opolska, Plac Piastów)

• Gliwice Dworcowa (kierunek Górnych Wałów)

• Gliwice Dworzec PKP (kierunek Plac Piastów)

• Gliwice Opolska (kierunek Gliwice Zajezdnia)

• Gliwice Opolska (kierunek Gliwice Warszawska, Plac Piastów)

• Gliwice Plac Piastów (kierunek Katowice) SOSNOWIEC

• Sosnowiec Aleja Zwycięstwa (kierunek Pogoń)

• Sosnowiec Aleja Zwycięstwa (kierunek Sielec)

• Sosnowiec Dworzec PKP (kierunek Katowice, Mysłowice)

• Sosnowiec Dworzec PKP (kierunek Pogoń)

• Sosnowiec Dworzec PKP (kierunek Zagórze)

• Sosnowiec Urząd Miasta (kierunek Porąbka)

• Sosnowiec Urząd Miasta (kierunek Bytom, Rudna Stawowa)

• Sosnowiec Urząd Miasta (kierunek Wojkowice)

• Sosnowiec Urząd Miasta (kierunek Środula)

• Środula Osiedle (kierunek Sosnowiec Dworzec PKP)

• Środula Osiedle (kierunek Zagórze)

• Zagórze Centrum (kierunek Mec)

• Zagórze Centrum (kierunek Dąbrowa Górnicza)

• Zagórze Expo Silesia (kierunek Dąbrowa Górnicza)

• Zagórze Expo Silesia (kierunek Zagórze Osiedle)

• Zagórze Osiedle (kierunek Dąbrowa Górnicza)

• Zagórze Osiedle (kierunek Lenartowicza, Kazimierz Górniczy)

• Zagórze Osiedle (kierunek Pekin)

• Zagórze Osiedle (kierunek Środula) BĘDZIN

• Będzin 11 Listopada (kierunek Będzin Dworzec PKP)

• Będzin 11 Listopada (kierunek Będzin Stadion)

• Będzin Dworzec PKP (kierunek Będzin Kościuszki)

• Będzin Dworzec PKP (kierunek Będzin Stadion)

• Będzin Stadion (kierunek Będzin Dworzec PKP)

• Będzin Stadion (kierunek Będzin Muzeum)

• Będzin Stadion (kierunek Katowice – linia nr 807)

• Będzin Stadion (kierunek Osiedle Syberka)

• Koszelew (kierunek Będzin Aleja Kołłątaja) DĄBROWA GÓRNICZA

• Dąbrowa Górnicza Centrum (kierunek Dąbrowa Górnicza Urząd Pracy)

• Dąbrowa Górnicza Centrum (kierunek Gołonóg)

• Dąbrowa Górnicza Centrum (kierunek Osiedle Mydlice Szpital, Zagórze Expo Silesia)

• Dąbrowa Górnicza Centrum (kierunek Ząbkowice, Strzemieszyce)

• Gołonóg Damel (kierunek Dąbrowa Górnicza Centrum)

• Gołonóg Damel (kierunek Manhattan)

• Gołonóg Manhattan (kierunek Dąbrowa Górnicza Centrum)

• Gołonóg Manhattan (kierunek Gołonóg Dworzec PKP)

• Reden (kierunek Dąbrowa Górnicza Centrum)

• Reden (kierunek Gołonóg) ZABRZE

• Maciejów Kondratowicza (kierunek Gliwice)

• Zabrze Damrota (kierunek Gliwice)

• Zabrze Damrota (kierunek Goethego)

• Zabrze Goethego (kierunek Maciejów Srebrna, Maciejów M1)

• Zabrze Goethego (kierunek Zabrze Słowackiego)

• Zabrze Plac Słowiański (kierunek Gliwice)

• Zabrze Plac Słowiański (kierunek Goethego)

• Zabrze Słowackiego (kierunek Gliwice)

Tablice na przystankach oznaczonych żółtym kolorem zostaną z różnych przyczyn (na przykład remontów ulic) uruchomione w terminie późniejszym.

Fot. Arkadiusz Ławrywianiec

ŐSystem Dynamicznej Informacji Pasażerskiej, który zostanie uruchomiony jeszcze w czerwcu, zapewni prezentację faktycznych czasów odjazdu dla trzydziestu trzech linii autobusowych KZK GOP. Dzięki 72 elektronicznym tablicom ustawionm na 35 zespołach przystankowych w 6 miastach pasażer otrzyma wiarygodną informa- cję o odjazdach autobusów podczas swoich codziennych podróży.

Elektroniczny

rozkład na Twoim przystanku

N

Jeżeli prognoza czasu przyjaz- du jest podana w minutach (na przykład 12 minut), oznacza to, że dany autobus jest wyposażo- ny w działający komputer pokła- dowy i podawany wynik jest na bieżąco przeliczany. Godzina wy- świetlana w tradycyjnym formacie

(na przykład 10.00) oznacza brak działającego komputera pokłado- wego w autobusie i jest to jedynie powielenie informacji z tabliczki przystankowej. Informacja o pro- gnozowanym czasie przyjazdu jest wyświetlana od momentu zalogo- wania się kierowcy na dany kurs.

Natomiast czas rozkładowy bę- dzie widoczny na tablicy nie wcze- śniej niż godzinę przed odjazdem autobusu.

Portal dla pasażerów

Pasażerom zostanie udostępnio- ny portal, w którym będą mogli mieć podgląd lokalizacji pojaz- dów na mapie oraz wgląd w re- alne godziny odjazdów dla linii objętych SDIP. Pozwoli to uzyskać z dowolnego miejsca informację o prognozowanych odjazdach

z przystanku, przed wyjściem albo w drodze na przystanek. Podsta- wowym narzędziem portalu bę- dzie mapa, na której będzie moż- na sprawdzić lokalizację pojazdów i ich odchylenia względem roz- kładu jazdy.

Na mapie można wyświetlić prze- bieg linii uwzględnionych w pro- jekcie SDIP oraz wybranych in- nych linii. Docelowo portal będzie prezentował wszystkie linie Ko- munikacyjnego Związku Komu- nalnego GOP. Z poszczególnych elementów mapy można przejść bezpośrednio do rozkładów jazdy.

Te posiadają funkcję wyświetlania prognozowanych godzin odjazdów dla realizowanych właśnie kursów.

Serwis będzie dostępny na stronie internetowej www.kzkgop.com.pl.

Emil Markowiak 72 tablice SDIP ustawiono w sześciu miastach naszego regionu

5

RAPORT „SZLAKÓW”

Unijne centra przesiadkowe

C

O centrach i węzłach przesiadkowych w wojewódz- twie śląskim mówi się już od dawna. Że przydały- by się, usprawniłyby, poprawiłyby jakość... I mimo dyskusji i czasem zapowiedzi, ciągle jak ich nie było,

tak nie ma. Chyba z tego powodu temat jest na ogół traktowa- ny z coraz większym dystansem.

Jednak jest szansa na zmianę. Centra i węzły przesiadko- we od niedawna stały się niemal słowem-kluczem w oficjal- nych dokumentach, przy pomocy których region przygoto- wuje się do zagospodarowania nowych środków unijnych do 2020 roku, a także, ogólniej, do rozwoju transportu w dłuż- szej perspektywie.

W kwietniu regionalny sejmik przyjął na przykład Strategię Rozwoju Systemu Transportu. To dokument, który określa między innymi kierunki inwestycji transportowych do 2030

roku. I choć najwięcej jest tam mowy o drogach i kolei, w dziale organizacji transportu strategia przewiduje między innymi: stworzenie regional- nego centrum sterowania ruchem (głównie w aglo- meracji katowickiej), rozwój kart usług publicznych oraz budowę centrów przesiadkowych − w okoli- cach dworców kolejowych i pętli tramwajowych.

I chociaż strategia transportowa nie określa szcze- gółów, pojawiają się one w projekcie jednego z tak zwanych uszczegółowień priorytetów nowego Re- gionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskie- go na lata 2014-2020 (RPO). Przyjęty pod koniec maja pro- jekt (województwo przygotuje jeszcze co najmniej jedną wer- sję) przewiduje 410,6 milionów euro na inwestycje związane z niskoemisyjnym transportem miejskim i efektywnym oświe- tleniem. Wśród wskaźników do osiągnięcia przy tych inwe- stycjach założono na przykład zakup 409 sztuk taboru oraz budowę – w całym regionie − 67 węzłów przesiadkowych.

To niby dużo, ale... co, gdzie, jak? U nas? W każdym mieście?

Mogą to sygnalizować listy projektów dołączone do zamówionej w KZK GOP i przygotowanej na jego zlecenie strategii rozwoju

subregionu centralnego województwa śląskiego (również ta strategia będzie jeszcze – po konsultacjach – poprawiana).

W tym dokumencie założono wsparcie z RPO łącznie 40 pro- jektów budowy węzłów przesiadkowych. 21 z nich miałoby być realizowanych w 18 gminach tak zwanej metropolii górnośląskiej – między innymi w Bytomiu (na Placu Wolskiego), Piekarach Śląskich, Tarnowskich Górach, Zabrzu, Gliwicach, Katowicach (cztery węzły), Chorzowie (na rynku oraz przy ulicach Katowic- kiej i 3 Maja), w Rudzie Śląskiej, Jaworznie-Szczakowej, Sie- wierzu, Bieruniu Starym i Nowym, Dąbrowie Górniczej, Cze- ladzi, Wojkowicach oraz Knurowie i Knurowie-Szczygłowicach.

19 kolejnych projektów, dotyczących między innymi węzłów przesiadkowych wstępnie zaplanowano też na obrzeżach sub- regionu (w Dobieszowicach, Siewierzu, Mierzęcicach, Psarach, Imielinie, Ornontowicach, Orzeszu, Wyrach, Rudzińcu, Toszku, Sośnicowicach, Pyskowicach i Wielowsi, a także w Lublińcu, Cia- snej, Herbach, Pszczynie, Suszcu czy Goczałkowicach-Zdroju).

Choć wszystko to tylko przymiarki, a pasażerowie na razie nie słyszeli wiele o konkretach, kto wie – może takie węzły i centra z czasem powstaną. Z nielicznymi wyjątkami dworce kolejowe też remontuje się u nas raczej po cichu. 

Mateusz Babak FELIETON

P

Na mapie można zobaczyć pojaz- dy oznaczone ikoną czoła autobu- su ze strzałką. Ikony mogą mieć różne kolory – zielony oznacza pojazdy jadące zgodnie z rozkła- dem, czerwony – pojazdy jadące przed czasem, żółty to niewielkie opóźnienie, a niebieski to znaczne opóźnienie. Przebieg tras będzie oznaczony brązowymi liniami.

Specjalne ikony będą symbolizo- wały przystanki, z wyróżnieniem tych, na których znajdują się ta- blice elektroniczne.

Sprawdzanie odjazdów z przystanku

Aby wyświetlić aktualne odjaz- dy z danego przystanku, nale- ży znaleźć przystanek i kliknąć na niego. System wyświetli okno

z informacjami o odjazdach, przed- stawione na rysunku. Okno zawie- ra linie dla danego stanowiska wraz z kierunkami oraz odjazdy dwóch najbliższych kursów. Odjazdy, po- dobnie jak na tablicach, prezen- towane są na dwa sposoby: tryb rozkładowy – odjazd pokazywa- ny w formie godziny, na przykład 11:16 (w sytuacji, gdy nie ma in- formacji o położeniu pojazdu re- alizującego kurs); tryb dynamicz- ny – odjazd pokazywany w formie minut, na przykład 3 minuty (w sy- tuacji, gdy znana jest informacja o aktualnym położeniu pojazdu).

Wyświetlanie przebiegu linii

Portal daje możliwość wyświetle- nia przebiegu linii. Na poniższym rysunku widoczne są także inne pojazdy podłączone do systemu, które obsługują wskazany wcze- śniej przystanek.

Wyświetlanie pojazdów

Portal wyświetla aktualne po- łożenie pojazdów wszystkich linii zatrzymujących się na da- nym przystanku. Jest też moż- liwość wyświetlenia pojazdów dla wybranej linii. Ikony pojaz- dów na mapie można kliknąć, by przejść do szczegółów. Pasa- żer może tym samym sprawdzić numer pojazdu, numer linii ak- tualnie realizowanego kursu, naj- bliższy przystanek i aktualne od- chylenie od rozkładu.

Linie

Wybranie w menu opcji „Linie”

powoduje otwarcie listy linii, skąd można przejść do rozkładów jaz- dy. Wybierając godzinę odjaz- du z rozkładu dla danego przy- stanku podróżny zobaczy także przewidywane godziny odjazdów rzeczywistych.

Emil Markowiak

Gdzie jest Twój autobus?

ŐPortal Pasażera zapewni podróżnym dostęp do bieżącej informacji o funkcjonowa- niu komunikacji miejskiej. Pozwoli uzyskać, także w wersji mobilnej, wiadomości o realizacji kursów i przewidywanych czasach odjazdów. Do prawidłowego działa- nia portalu wymagana jest przeglądarka internetowa w podstawowej konfiguracji, z włączoną obsługą JavaScript. Do Portalu Pasażera będzie można wejść przez stro- nę www.kzkgop.com.pl.

Widok mapy Szczegóły kursu z odjazdami rzeczywistymi Szczegóły dotyczące pojazdu

Okno z odjazdami

Mapa z zaznaczoną linią i pojazdami w ramach wybranego przystanku

TAKIE BYŁY POCZĄTKI

UŚMIECHNIJ SIĘ



Franek po powrocie z urlopu w Anglii spotyka kumpla.

– No i jak tam urlop, podoba- ło się?

– Super, nawet wiem, dlacze- go Anglicy tak fanatycznie piją herbatę.

– Tak? Dlaczego?

– Wystarczyło skosztować ich kawy.



Żona do męża przed wyjściem na plażę:

– Chciałabym założyć coś, co zadziwi wszystkich!

– To załóż łyżwy...



Właściciel gospodarstwa agro- turystycznego zwraca się do turysty:

– Tutaj co rano będzie pana bu- dziło pianie koguta.

– To niech go Pan nastawi na dziesiątą!



Do biura podróży przychodzi klient i mówi:

– Mam 50 euro. Chciałbym za to jakieś niedrogie wczasy, ale żeby na miejscu była biblioteka, bilard, basen, siłownia, sauna, a w poko- ju – telewizor, komputer i kino domowe.

– Nie ma u nas czegoś takiego.

Ale chce pan takie za darmo, i to zagraniczne?

– No pewnie.

– Proszę się zgłosić do szwedz- kiego więzienia.



W małym miasteczku turysta za- czepia przechodnia i pyta:

– Gdzie tu można dobrze zjeść?

Na to tamten odpowiada:

– Dobrze to u księdza proboszcza.



Organizowane są przejażdżki ło- dzią po jeziorze Genezaret. Bilet kosztuje 500 dolarów.

– To strasznie dużo – dziwi się zbulwersowany turysta.

– Owszem, ale to przecież po tym jeziorze Jezus piechotą chodził!

– Nie dziwię się, przy takich cenach!



Grupa turystów błądzi w górach.

Wieczór zapada, a tu ani śladu człowieka i nadziei na nocleg.

– Mówił pan, że jest najlepszym przewodnikiem po Tatrach! – wścieka się jeden z uczestników wycieczki.

– Zgadza się! Ale to mi już wy- gląda na Bieszczady...



Na pustyni wyczerpany turysta pyta Beduina:

– Jak dojść do Kairu?

– Cały czas prosto, a w czwartek w prawo.



– Mamo... kup mi małpkę.

Proszę!

– A czym Ty ją będziesz karmił synku?

– Kup mi taką z ZOO, ich nie wol- no karmić.



Jaka jest różnica między wcza- sami w górach a wczasami nad morzem?

W górach ceny są wysokie, a nad morzem – słone.



Grupa turystów zwiedza ru- iny średniowiecznego zamku.

Mały chłopiec przygląda się tym resztkom muru i pyta:

– Tatusiu, to tutaj mama uczyła się jeździć naszym samochodem?



Zdenerwowana mama do córeczki:

– Wiesz, co się dzieje z mały- mi dziewczynkami, które nie zjadają wszystkiego z talerza?!

– Wiem, pozostają szczupłe, zostają modelkami i zarabiają kupę forsy...

Ulica księdza Franciszka Górka w Bujakowie Sanktuarium Matki Boskiej w Bujakowie Tablica pamiątkowa w kościele

Fot. Paweł Wieczorek

Kapłan i gospodarz

ŐNiewielka wieś Bujaków, dziś należąca do gminy Mikołów, jest miejscem szczegól- nym, co objawia się także tym, że wywodzą się z niej wybitni Górnoślązacy. Dość wspomnieć Konstantego Wolnego, działacza narodowego i społecznego, współautora Ustawy o autonomii Śląska i pierwszego marszałka Sejmu Śląskiego Józefa Janika, nauczyciela, twórcy polskiej szkoły. Warto też pamiętać o tamtejszym proboszczu z lat międzywojnia, księdzu Franciszku Górku.

B

W dawnym folwarku dworskim w zachodniej stronie Bujako- wa stał piętrowy drewniany spi- chlerz z XVIII wieku, który został przeniesiony do Śląskiego Parku Etnografi cznego w Chorzowie.

Czas rozwoju

Życie skromnej wcześniej parafi i przyspieszyło w drugiej połowie XIX wieku. Wybudowano nowy cmentarz, w 1857 roku zainstalo- wano dwa nowe dzwony. Około 1863 roku powstał komitet zbie- rający składki na rozbudowę ko- ścioła. Nie udało się jednak zdo- być potrzebnej sumy, ówczesny proboszcz nie zdołał zrealizować

zamiaru budowy murowanej wie- ży, a z trudem pozyskane dzwony zrabowali Prusacy na potrzeby wojenne. Dopiero gdy w plebi- scycie 2/3 mieszkańców opo- wiedziało się za Polską, nowy proboszcz, już polskiej parafi i, zrealizował dawny zamiar prze- budowy wieży i powiększył pre- zbiterium. Był to właśnie ksiądz Franciszek Górek. Urodził się on 3 kwietnia 1882 roku w Rostko- wicach koło Białej Prudnickiej.

W latach 1904-1906 studiował teologię na Uniwersytecie Wro- cławskim, a 22 czerwca 1907 roku otrzymał święcenia kapłań- skie. Zaczynał jak każdy ksiądz – od mozolnej pracy wikarego w kilku śląskich parafi ach, mię- dzy innymi w Rozbarku. Do świę- tego Mikołaja w Bujakowie przy- był już po politycznym podziale Górnego Śląska, 28 kwietnia 1922 roku, jako administrator, otrzymując wkrótce nominację

na proboszcza. Pełnił tę funkcję w latach 1922-1942.

Męczeńska śmierć

W Bujakowie zasłynął jako po- pularyzator wiedzy rolniczej. Był jednym z inicjatorów elektryfi - kacji wsi w 1925 roku i parcela- cji niegdyś pruskich dóbr rycer- skich. Był także zaangażowany w działalność miejscowego To- warzystwa Śpiewu „Chopin” oraz wielu organizacji katolickich. Do- prowadził do usamodzielnienia parafi i w Paniowach i zapocząt- kował budowę nowego kościo- ła parafi alnego w Paniówkach.

Zachowano go we wdzięcznej pamięci nie tylko jako dobre- go duszpasterza, ale także zna- komitego gospodarza. Niestety swą posługę zakończył tragicznie – był na tyle znany i popularny wśród parafi an, że nie doczekał przypadającego na rok 1942 trzy- dziestopięciolecia kapłaństwa.

Zaraz po wkroczeniu wojsk niemieckich został aresztowa- ny wraz z grupą parafi an i był krótko prewencyjnie więziony w Nieborowicach. Pretekstem było słuchanie spowiedzi w ję- zyku polskim. Na tym się jed- nak nie skończyło. Niebawem, w 1942 roku został powtórnie aresztowany, początkowo uwię- ziony w Rybniku, a stamtąd od- transportowany do obozu kon- centracyjnego w Dachau, gdzie zmarł tragicznie 18 lipca 1942 roku. Po wojnie, w 1945 roku, wdzięczni parafi anie bujakow- scy nazwali imieniem swego za- mordowanego proboszcza głów- ną ulicę wsi. Po zmianie na czas

„wojującego antyklerykalizmu”

ulica odzyskała swego patrona w 1993 roku. W dwudziestą pią- tą rocznicę męczeńskiej śmierci księdza Franciszka Górka para- fi anie ufundowali pamiątkową tablicę ku jego czci.

Maryjne sanktuarium

9 września 2000 roku miała miej- sce uroczysta koronacja fi gury Matki Boskiej Bujakowskiej, cele- browana przez księdza arcybisku- pa Damiana Zimonia. Wypowie- dział on wtedy pamiętne słowa:

– Na uprzemysłowionym Śląsku Matka Boża w Bujakowie będzie Patronką Środowiska Natural- nego. Wkrótce też kościół został ogłoszony Sanktuarium Maryj- nym „Patronki Środowiska Natu- ralnego”. Drewniana Figura Mat- ki Boskiej Bujakowskiej pochodzi z około 1480 roku. Przedstawia ona Madonnę z rękami skrzy- żowanymi na piersiach. Możli- we, że znajdowała się wcześniej w bujakowskim kościele. Kiedy w latach 80. XX wieku odna- lazł ją ówczesny proboszcz Je- rzy Kempa, wymagała renowacji.

Dziś stoi w centralnym miejscu świątyni, na ołtarzu głównym.

Przy kościele znajduje się ogród botaniczny o powierzchni około 1 hektara, założony w 1976 roku przez księdza kanonika Jerzego Kempę. Można tam znaleźć wiele gatunków krzewów oraz kwiatów.

Zwłaszcza teraz ogród jest zjawi- skowo piękny.

Paweł Wieczorek

INFORMATOR KZK GOP

Fot. Dominik Gajda

ŚKUP coraz bardziej zaawansowany

ŐMimo że na uruchomienie całego systemu Śląskiej Karty Usług Publicznych należy jeszcze poczekać, poszczególne jego elementy zaczynają już funkcjonować. Miesz- kańcy aglomeracji mogą kupować bilety w czterdziestu nowych automatach ŚKUP.

Pamiętać również trzeba, że ŚKUP to nie tylko bilet elektroniczny, ale skuteczne narzędzie do zarządzania i kontroli ruchu. Tę funkcję system już w części spełnia, będąc użytecznym narzędziem dla przewoźników i organizatora komunikacji. Do- datkowo pasażerowie mogą także korzystać z dualnych czytników zamontowanych w nowych tramwajach typu Twist, sukcesywnie przybywa także nowo stawianych parkomatów ŚKUP.

P

System docelowo obejmie 1300 pojazdów, w których znajdzie się 4800 urządzeń.

Niewątpliwie obecnie najlepiej widocznymi dla pasażerów ele- mentami systemu są automaty ŚKUP. Od marca z przystanków sukcesywnie znikają tajemnicze czarne skrzynki – już uruchomio- nych zostało czterdzieści automa- tów. Znajdują się one w Bytomiu, Chorzowie, Dąbrowie Górniczej, Gliwicach, Katowicach, Knuro- wie, Rudzie Śląskiej, Siemianowi- cach Śląskich, Świętochłowicach oraz Zabrzu. Docelowo dzia- łać będzie 109 takich urządzeń na terenie wszystkich gmin KZK GOP. Ich funkcjonalność do cza- su wprowadzenia karty ŚKUP bę- dzie ograniczona do sprzedaży biletów papierowych. Udogod- nieniem w porównaniu do sta- rych automatów jest możliwość płatności kartami płatniczymi i banknotami. Po uruchomieniu całego systemu będą one służyć do wydawania kart niespersona- lizowanych, będzie w nich moż- na kupować bilety elektronicz- ne, doładowywać kartę ŚKUP

wybranymi kwotami oraz kupo- wać bilety papierowe.

Dodatkowo w nowych tramwa- jach typu Twist zainstalowano wyłącznie czytniki ŚKUP, rezy- gnując ze starych typów kasow- ników. W tych wagonach urucho- mione zostały czytniki dualne, to jest takie, w których można kasować bilety papierowe, nato- miast po uruchomieniu całego systemu będą umożliwiały także sczytywanie karty ŚKUP.

System ŚKUP obejmie również ponad dwieście parkomatów, któ- re będą funkcjonować w mia- stach, gdzie wyznaczone są płat- ne strefy parkowania. Obecnie postawiono ponad pięćdziesiąt urządzeń – trzydzieści dziewięć w Katowicach oraz dziewiętna- ście w Piekarach Śląskich. Na razie parkomaty, podobnie jak automa- ty biletowe, zamknięte są w me- talowych skrzynkach. Kierowcy korzystający z parkomatów ŚKUP będą wybierać czas parkowania – należność naliczona zostanie zgodnie z obowiązującą w danym mieście taryfą. Za postój będzie można płacić gotówką lub kartą

ŚKUP. Urządzenia te jako jedne z niewielu w Polsce będą wyda- wać resztę.

Śląska Karta Usług Publicznych będzie wielofunkcyjnym narzę- dziem, nie tylko służącym ko- munikacji, ale także działającym w innych sferach życia publiczne- go. Niewątpliwie jedną z najważ- niejszych jego funkcji będzie uży- teczność dla pasażerów, ale trzeba

pamiętać, że będzie również słu- żyć przewoźnikom oraz organi- zatorowi komunikacji. System ten umożliwi korzystanie z elek- tronicznych biletów, a jednocze- śnie wygeneruje precyzyjne dane, które usprawnią zarządzanie sys- temem komunikacji publicznej, co będzie miało bezpośredni wpływ na polepszanie jej jakości.

Anna Koteras

K

Im dłużej trwała audycja, tym bardziej dochodziłem do wniosku, że w komunikacji publicznej czas stoi w miej- scu. Dokładnie te same narzekania na fatalne zachowania pasażerów słyszałem bowiem dwadzieścia, dziesięć i pięć lat

temu. Z tą różnicą, że kiedyś narzekano, że mło- dzież słucha za głośno muzyki z walkmanów w ikarusach, teraz niektórym przeszkadza mu- zyka z iPoda w nowoczesnych, hybrydowych MAN-ach. Ale wojna pokoleń pozostała bez zmian. Brakuje nam podobno empatii, wyczu- cia i dobrej woli.

No cóż, może w kontekście ogólnego narzekania na komunikację publiczną dziwnie to zabrzmi, ale podróżując ostatnio autobusami i tramwa-

jami po Katowicach, odniosłem zupełnie inne wrażenie.

Współpasażerowie, których spotkałem, byli w większości uprzejmi, spokojni i zajęci po prostu swoimi sprawami.

Wsiadali do autobusu, by przejechać kilka przystanków i dotrzeć do pracy, szkoły czy na zakupy. Może miałem wyjątkowe szczęście, ale nie spotkałem podchmielonych wyrostków, rozwydrzonej młodzieży czy wspomnianych amatorów kuchni orientalnej. A to, że student czy stu- dentka po wejściu do autobusu woleli od razu zatopić się lekturze niż gaworzyć ze współpasażerami? Nic w tym przecież dziwnego.

Oczywiście nie twierdzę, że realne problemy związane z bezpieczeństwem i kulturą w ko- munikacji nie istnieją. Zwracam tylko uwagę, jak groźne i wypaczające rzeczywistość mogą być wszelkiego rodzaju stereotypy i uogólnie- nia. Zgadzam się, że zachowania w komunikacji publicznej są odzwierciedleniem zmian zacho- dzących w społeczeństwie, ale niekoniecznie są to przecież zmiany na gorsze. Pamiętam, jak wiele lat temu kieszonkowiec próbował okraść moją ciocię w autobusie we wspomnianych już Katowicach.

W porę się zorientowała, podobnie zresztą jak kilku współ- pasażerów. Ale żaden z nich nie stanął w jej obronie, nie próbował pomóc czy jakoś zareagować. Wszyscy odwrócili po prostu wzrok. Tymczasem kilka miesięcy temu w Za- brzu pasażerowie nie tylko ruszyli w pościg za kieszon- kowcem, który okradł w tramwaju starszego mężczyznę, ale złapali go i przekazali w ręce policji. Z tego epizodu nie można wyciągać wniosków, że kiedyś było źle, a teraz jest dobrze. Po prostu wystrzegajmy się wszelkich stereo- typów, nawet w stosunku do komunikacji. 

FELIETON

Tomasz Głogowski

Jak zachowujemy się w autobusach

Docelowo działać będzie 109 automatów ŚKUP

NA SZLAKACH Z KZK GOP

Ő30 cali pruskich, czyli 785 milimetrów, to szerokość toru, przecinającego kom- pleks pocysterskich lasów w okolicach Rud Wielkich. Właśnie w Rudach, nie- mal dokładnie w środku 51-kilometrowej trasy zlokalizowano stację największą na całej linii. A linia była ważna: stanowiła najwygodniejszy środek komunika- cji pasażerskiej na trasie Gliwice – Racibórz.

Fot. Paweł Wieczorek

Stacja w puszczy

Jedyny elektrowóz z 1896 roku Czar starych parowozów

Unikalny Tendrzak Pw53

Pasażerowie z obsługą pociągu na stacji w miejscowości Paproć

Wnętrze pociągu MAN po straży pożarnej

Parowóz w puszczy

P

1949-1963 nie spadały poniżej 1 miliona. Rekord zanotowano w 1954 roku, kiedy przewiezio- no 1 834 400 pasażerów. W 1991 roku – ostatnim roku funkcjo- nowania regularnego ruchu pod szyldem PKP – z usług tej kolei skorzystało 90 292 osób.

Powrót do przeszłości?

Czasy dawnej chwały minęły, w drugiej połowie XX wieku au- tobusy okazały się bardziej opła- calne. Dzisiaj po dawnej kolei pozostał jedynie sześciokilome- trowy odcinek ze Stanicy przez Rudy do Paproci i obiekty z ukła- dem torowym w Rudach. Główne budynki dworcowe na stacjach w Stanicy i Paproci nieudolnie odbudowane po zniszczeniach, których doznały w 1945 roku, zatraciły swój dawny wygląd.

Na stacji w Rudach budynek dworcowy także uległ zniszcze- niu, a dzisiejszy obiekt posiada tylko oryginalne piwnice. Z hal postojowych dla taboru pozosta- ła jedynie lokomotywownia, ale już z nowym, powojennym da- chem. Hala wagonowni została

rozebrana w 1969 roku. Niestety od momentu zamknięcia trasy przez PKP dla leśnej kolejki nade- szła czarna godzina. Była ona sys- tematycznie dewastowana i roz- kradana. Szczególnie łakomym kąskiem dla różnorakich „przed- siębiorców” okazały się szyny i podkłady kolejowe, ale plaga nie ominęła też budynków stacyjnych na trasie, w tym największej sta- cji w Rudach. Wiadomo: „mienie poniemieckie” − rzekomo nic nie warte historycznie, za to możliwe do korzystnej sprzedaży w kawał- kach. W końcu cała linia kolejowa z Gliwic do Raciborza-Markowic została wpisana do wojewódzkie- go rejestru zabytków i od 1 marca 1993 roku jest chroniona prawem.

Niestety niewiele to pomogło.

Po pierwsze – za późno. Zosta- ły marne resztki. Po drugie – za- brakło gospodarza. Rozmaite stowarzyszenia, które zarządza- ły stacją w Rudach Wielkich, je- dynym w miarę dobrze zachowa- nym obiekcie, nie radziły sobie z zadaniami. A jednak decyzja o wpisaniu do rejestru zabytków stała się przynajmniej pierwszym

krokiem do ratowania tego nie- zwykle interesującego systemu transportu szynowego, posiada- jącego bogatą, ponadstuletnią hi- storię. Naprawdę dobry czas za- czął się od 1 stycznia 2009 roku, od kiedy próby reaktywowania całej linii tej niezwykłej kolei od- bywają się pod auspicjami Miej- skiego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej.

Po raz kolejny potwierdziło się, że to właśnie władze gminne naj- lepiej radzą sobie z podobnymi za- daniami. Potrafią docenić wartość zabytkowych obiektów na swoim terenie, opracowywać plany jak najlepszego ich wykorzystania, a przede wszystkim – pozyskiwać ludzi, prawdziwych pasjonatów, którzy ofiarują na rzecz publiczne- go dobra swój czas i często swoje pieniądze. Może na trasy wrócą jeszcze parowozy?

Naprawdę warto!

Po co dziś szukać po lesie ja- kiejś zagubionej stacyjki? Na ra- zie to atrakcja głównie dla dzieci.

Można przejechać się spacero- wym pociągiem ciągnionym przez

lokomotywę spalinową 2WLs 50 przez las i most na Rudzie do „sta- cyjki-zdroju” o wdzięcznej nazwie Paproć. Można nawet sfotografo- wać się z maszynistą w historycz- nym mundurze. Można poszaleć w Dziecięcym Parku Linowym

„Stacyjkowo Rudy”, przyjrzeć się ćwiczeniom historycznych grup rekonstrukcyjnych, strzelających i z hakownicy, i z niemieckiego karabinu maszynowego MG-34 (oczywiście to atrapy). Dorośli, zwłaszcza „duzi chłopcy”, całe życie pasjonujący się kolejka- mi, znajdą dla siebie coś więcej.

Na bocznicach stoją dziesiątki wyszperanych po całej Europie starych wagonów i lokomotyw:

spalinowych, parowych, elek- trycznych. Jeszcze nie wszyst- kie jeżdżą, niektóre przechodzą kurację w warsztatach parowo- zowni, inne czekają na swój czas.

Wśród nich najstarszy na świecie jeżdżący elektrowóz wąskotorowy Siemens z 1896 roku, parowóz Las49 i unikalny tendrzak Pw53, albo jedna z czterech istniejących lokomotyw spalinowych Lxd2.

Na wózkach stoją amerykański szerokotorowy wagon UNRRA i stareńka, jeszcze nitowana cy- sterna... Jak napisano w folderze reklamowym stacji w Rudach:

„można stwierdzić, że kolej wró- ciła do życia”.

Paweł Wieczorek