Recenzent
prof. dr hab. Piotr Dominiak Redaktor Wydawnictwa Dorota Zgaińska
Projekt okładki i stron tytułowych Filip Sendal
Skład i łamanie
Maksymilian Biniakiewicz
Publikacja sfinansowana ze środków Prorektora ds. Nauki i Współpracy z Zagranicą Uniwersytetu Gdańskiego
oraz z działalności statutowej Dziekana Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Gdańskiego
© Copyright by Uniwersytet Gdański Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego e-ISBN 978-83-7865-666-1
Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego ul. Armii Krajowej 119/121, 81-824 Sopot tel./fax 58 523 11 37, tel. 725 991 206 e-mail: wydawnictwo@ug.edu.pl www.wyd.ug.edu.pl
Księgarnia internetowa: www.kiw.ug.edu.pl
5 Spis treści
Przedmowa . . . . 7
FUNDAMENTY UNII EUROPEJSKIEJ . . . 9
1. Historia integracji europejskiej – od ruchu paneuropejskiego okresu międzywojennego do powojennych inicjatyw integracyjnych . . . 9
1 .1 . Ruch paneuropejski lat dwudziestych XX wieku . . . . 9
1.2. Inicjatywy zjednoczeniowe po zakończeniu II wojny światowej . . . . 10
2. Chronologia procesów integracyjnych w Europie . . . 15
2.1. Pogłębianie integracji – od wspólnot do Unii Europejskiej . . . . 18
2 .2 . Poszerzanie integracji . . . . 24
3. Modele integracji regionalnej – ekonomiczne oraz politologiczne . . . 27
PODSTAWY GOSPODARCZE UNII EUROPEJSKIEJ . . . 30
4. Populacja, wielkość gospodarek i finanse Unii Europejskiej . . . 30
4.1. Populacja i poziom dochodów w Unii Europejskiej . . . . 30
4.2. Wielkość gospodarek krajów członkowskich i stopień ich integracji . . . . 32
4.3. Finanse Unii Europejskiej . . . . 34
4.3.1. Budżet ogólny Unii Europejskiej . . . . 35
4.3.2. Finanse pozabudżetowe . . . . 40
5. Unia celna – teoria i praktyka Unii Europejskiej . . . 42
5 .1 . Teoretyczne podstawy unii celnej . . . . 42
5.1.1. Graficzna prezentacja krótkookresowych skutków unii celnej . . . . 44
5.2. Unia celna w Unii Europejskiej . . . . 47
6. Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej . . . 50
6.1. Cele i narzędzia wspólnej polityki handlowej . . . . 50
6.2. Etapy rozwoju wspólnej polityki handlowej . . . . 55
7. Rynek wewnętrzny – podstawy funkcjonowania . . . 58
7.1. Od wspólnego rynku do rynku wewnętrznego . . . . 58
7.2. Ochrona konkurencji na rynku wewnętrznym . . . . 62
7.2.1. Fundamenty ochrony konkurencji na rynku wewnętrznym . . . . 62
7.2.2. Specyfika konkurencji na rynku wewnętrznym . . . . 63
7 .2 .3 . Struktura europejskiej polityki konkurencji . . . . 65
8. Funkcjonowanie czterech wolności rynku wewnętrznego . . . 72
8.1. Spójność rynkowa . . . . 72
8.2. Przedsiębiorstwo na rynku wewnętrznym . . . . 74
8.3. Swoboda przepływu dóbr, usług i kapitału . . . . 79
8.3.1. Swoboda przepływu dóbr . . . . 79
8.3.2. Swoboda świadczenia usług i przepływu kapitału . . . . 81
8.4. Swoboda przepływu osób . . . . 93
9. Nieefektywności i braki rynku wewnętrznego . . . 97
9.1. Zróżnicowanie rozwoju jako podstawa polityki spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej . . . . 97
9.2. Europejski model socjalny . . . . 102
9.3. Europejska polityka ochrony środowiska i klimatu . . . . 106
9.4. Wspólna polityka rolna i rybołówstwa . . . . 110
10. Programy wsparcia efektywności rynku wewnętrznego Unii Europejskiej . . . 115
10.1. Wspieranie przedsiębiorczości . . . . 115
10.2. Wspieranie konkurencyjności i innowacyjności . . . . 119
MAKROEKONOMIA UNII EUROPEJSKIEJ . . . 124
11. Sytuacja makroekonomiczna Unii Europejskiej . . . 124
12. Integracja monetarna w Unii Europejskiej . . . 132
12 .1 . Teoretyczne podstawy integracji monetarnej . . . . 132
12 .2 . Powstanie i funkcjonowanie unii gospodarczej i walutowej . . . . 137
12.2.1. Historia integracji monetarnej w Unii Europejskiej – od Europejskiego Systemu Walutowego do powstania strefy euro . . . . . 137
12 .2 .2 . Funkcjonowanie i reforma strefy euro w ramach unii gospodarczej i walutowej . . . . 143
Literatura . . . . 152
