Rola obszaru krakowskiego w sedymentacji osadów górnej jury Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej

Rola obszaru krakowskiego w sedymentacji osadów górnej jury

Wy¿yny Krakowsko-Czêstochowskiej

Jacek Matyszkiewicz*

A role of the Cracovian region in the Late Jurassic sedimentation of the Cracow-Czêstochowa Upland (southern Poland). Prz. Geol., 49: 724–727.

S u m m a r y. During the Late Jurassic the Cracow region showed specific features different from the neighboring areas. These are the following: (i) lower thickness of preserved Upper Jurassic strata (about 250 m in eastern part and much less in western part) compared to that in northern parts of the Cracow-Czêstochowa Upland, and (ii) distinct lithologic differences. The main feature that enables to identify the so-called “Cracovian Sedimentary District” from the northern regions of the Cracow-Czêstochowa Upland, is the inten-sive development of masinten-sive facies which commenced between the early and middle Oxfordian. The unique position of the Cracovian region is highlighted by a low subsidence during the Late Jurassic resulted from the presence of low-density granitoid mass in the base-ment. Uncompensated by subsidence sedimentation was brought about by a distinct elevation on a carbonate ramp that formed in the Cracovian region during the Oxfordian. This environment particularly favored the development of carbonate buildups. An intensive, aggradational growth of these uncompensated by subsidence structures led to formation of elevated barrier separating the shelf mar-gin from the open ocean.

Key words: Late Jurassic, carbonate buildups, carbonate ramp, shelf margin, Cracow region

Litologia i stratygrafia osadów górnej jury w po³udnio-wej czêœci Wy¿yny Krakowsko-Czêstochowskiej s¹ przed-miotem badañ i dyskusji od pierwszej po³owy XIX w. Nowoczesny etap badañ tych osadów zapocz¹tkowa³a kla-syczna praca D¿u³yñskiego (1952), w wielu aspektach aktualna do dziœ. Na sumê wiedzy o górnej jurze obszaru krakowskiego z³o¿y³o siê wiele prac, z których na szcze-góln¹ uwagê zas³uguj¹ opracowania Ró¿yckiego (1953), Ma³eckiego (1958), Bukowego (1957, 1960), Alexandro-wicza (1960), Siewniak (1967), Burzewskiego (1969), Gradziñskiego (1972), G³azka i Wierzbowskiego (1972), Matyi i Tarkowskiego (1981), Tarkowskiego (1983), Feli-siaka (1988), Trammera (1985, 1989), Matyszkiewicza (1989, 1994, 1996, 1997), Matyszkiewicza i Krajewskiego (1996) i Krajewskiego (2000, 2001b).

Niniejszy artyku³ koncentruje siê na przedstawieniu najbardziej istotnych wyników badañ sedymentologicz-nych prowadzosedymentologicz-nych w ostatnich latach, g³ównie z wyko-rzystaniem analizy mikrofacjalnej. Pozwoli³y one poddaæ rewizji wiele zakorzenionych w literaturze pogl¹dów o przebiegu sedymentacji, paleomorfologii i stratygrafii osa-dów jurajskich ods³aniaj¹cych siê w rejonie krakowskim i uwypukli³y szczególn¹ rolê tego rejonu, jak¹ pe³ni³ on w póŸnej jurze, na szelfie pó³nocnego obrze¿enia Tetydy.

Na odrêbnoœæ facjaln¹ obszaru krakowskiego odró¿-niaj¹c¹ go od po³o¿onych bardziej na pó³noc obszarów Wy¿yny Krakowsko-Wieluñskiej zwróci³ uwagê ju¿ Ró¿ycki (1953). Wyra¿a siê ona przede wszystkim inten-sywnym rozwojem facji masywnej, który rozpocz¹³ siê na prze³omie wczesnego i œrodkowego oksfordu. Jakkolwiek tak wczesne pojawienie siê pierwszych, niewielkich bio-herm mia³o miejsce lokalnie tak¿e w innych regionach wy¿yny (Trammer, 1985), to jednak póŸniejszy, szczegól-nie intensywny rozwój facji masywnej jest obserwowany jedynie w rejonie krakowskim i zdaniem Kutka (1994) by³ uwarunkowany budow¹ pod³o¿a.

Wykszta³cenie osadów górnej jury w rejonie Krakowa

Osady górnojurajskie w rejonie Krakowa zalegaj¹ zgodnie na osadach keloweju. Ich mi¹¿szoœæ siêga oko³o 250 m we wschodniej czêœci obszaru i zmniejsza siê stop-niowo ku zachodowi w wyniku erozyjnego œciêcia mono-klinalnie nachylonych osadów. Udokumentowane stratygraficznie utwory górnej jury s¹ reprezentowane przez osady oksfordu i — potwierdzone ostatnio znalezie-niem fauny amonitowej — kimerydu (Krajewski, 2001a, b; por. Bukowy, 1957; G³azek & Wierzbowski, 1972; Matyszkiewicz, 1997). Rozpoziomowanie stratygraficzne osadów górnojurajskich i przynale¿noœæ stratygraficzna poszczególnych ods³oniêæ s¹ jednak fragmentaryczne z uwagi na stosunkowo nieliczne znaleziska amonitów i zrê-bowo-uskokowy charakter budowy.

Profil osadów górnojurajskich (ryc. 1) rozpoczyna kil-kunastometrowa seria margli i alternacji marglisto-wa-piennych, reprezentuj¹cych dolny oksford i ni¿sz¹ czêœæ œrodkowego oksfordu, okreœlanych niekiedy terminem warstw jasnogórskich (Ró¿ycki, 1953). Ju¿ w tej czêœci profilu nastêpuje zró¿nicowanie osadów na facjê u³awi-con¹ i masywn¹, co przejawia siê rozwojem niewielkich bioherm g¹bkowych (Trammer, 1985).

Œrodkowooksfordzkie osady facji u³awiconej s¹ repre-zentowane przez cienko³awicowe wapienie bez krzemieni o p³ytkowej oddzielnoœci, prze³awicone lokalnie cienkimi wk³adkami margli. Niekiedy wapienie s¹ wyraŸnie zbiotur-bowane (Hoffmann & Uchman, 1993). Utwory te, okreœla-ne jako wapienie p³ytowe (D¿u³yñski, 1952), ró¿ni¹ siê jednak znacznie od klasycznych, litograficznych wapieni p³ytowych typu Solnhofen.

W osadach wy¿szego œrodkowego i górnego oksfordu oraz dolnego kimerydu wykszta³cenie facji u³awiconej jest silnie zró¿nicowane. Reprezentuj¹ j¹ g³ównie grubo³awico-we wapienie z krzemieniami, bêd¹ce biostromami mikroboli-towo-g¹bkowymi (Matyszkiewicz, 1989, 1997; Krajewski, 2000), wapienie gruz³owate odpowiadaj¹ce biostromom o dominacji mikrobolitów, a lokalnie wapienie mikrytowe i wapienie kredowate (Krajewski, 2001). W przystropowej 724

Przegl¹d Geologiczny, vol. 49, nr 8, 2001

*Wydzia³ Geologii, Geofizyki i Ochrony Œrodowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków; jamat@geol.agh.edu.pl

czêœci profilu facja u³awicona wykszta³cona bywa jako kompleks wapienno-marglisty (Burzewski, 1969), s³abo dotychczas poznany.

Ponadto, w ca³ym kompleksie górnojurajskim w rejo-nie Krakowa lokalrejo-nie obserwuje siê u³awicone osady sp³ywów grawitacyjnych (Bukowy, 1960; Koszarski, 1995; Matyszkiewicz, 1996; Matyszkiewicz & Krajewski, 1996; Krajewski, 2000). Pierwsze wyst¹pienia kalciturbi-dytów i debris flow s¹ znane ju¿ z najni¿szej czêœci profilu

oksfordu (Koszarski, 1995). Czêstoœæ wystêpowania tych osadów wzrasta ku górze profilu. Szczególne nasilenie procesów redepozycji o charakterze regionalnym wydaje siê cechowaæ osady z prze³omu dób Transversarium/Bifur-catus (oksford œrodkowy; Hoffmann & Matyszkiewicz, 1989; Matyszkiewicz, 1997), a przede wszystkim z najwy-¿szej czêœci profilu, gdzie obserwuje siê specyficzne kalci-turbidyty ze szcz¹tkami planktonicznych liliowców (Matyszkiewicz, 1996). Zrêbowo-uskokowa budowa

obsza-725 Przegl¹d Geologiczny, vol. 49, nr 8, 2001

O K S F O RD O X F O R D I A N K I M E R Y R KIMME R ID G IA N Platynota Planula Bimammatum Bifurcatus Transversarium Plicatilis Cordatum Mariae 0 50 100 150 200 250 [m] ~20 m ~40 m G Ó RN Y O K S F O RD U P P E R O X F . D O L N Y K IM E R Y D L O WE R KIMME R ID . ?G Ó R N Y O K SF O R D ? U P P E R O X F O R D IA N ? D O L N Y K IM E R Y D ? L O W E R K IM M E R ID G IA N ~1 m

J

J

stromatolit prze³awicony wapieniami stromatolite interlaced with limestones margle

marls

warstwa bulasta nodular bed

zbioturbowane wapienie piaszczyste z twardym dnem bioturbated arenaceous limestones with hard ground

os adys konde ns ow ane conde ns edde pos it s wapienie mikrytowe mudstones wapienie kredowate chalky limestones wapienie gruz³owate nodular limestones dolomity dolomites wapienie detrytyczne grainstones kalciturbidyty z Saccocoma Saccocoma-calciturbidites wapieñ u³awicony z krzemieniami bedded limestone with cherts rafa tubifytesowa Tubiphytes-reef biostroma tubifytesowa Tubiphytes-biostrome debris flow inne kalciturbidyty other calciturbidites wapienie piaszczyste arenaceous limestones piaski sands wapienie skaliste massive limestones stromatolity stromatolites

przedzia³ nieoznaczalnoœci stratygraficznej

interval of uncertainty due to biostratigraphical resolution piaski i i³y z soczewkami wêgla

sands and clays with coal seams piaskowce wapniste calcareous sandstones wapienie p³ytowe platy limestones

osady sp³ywów grawitacyjnych gravitational flow deposits pod³o¿e

substratum wapienie u³awicone z krzemieniami

bedded limestones with cherts warstwa bulasta nodular bed margle marls piaskowce sandstones i³y piaszczyste sandy clays

Ryc. 1. Profil litostratygraficzny osadów górnojurajskich rejonu krakowskiego (na podstawie Matyszkiewicz, 1996, 1997; Krajew-ski, 2001b)

Fig. 1. Lithostratigraphic profile of Upper Jurassic deposits in the Cracow region (after Matyszkiewicz, 1996, 1997; Krajewski, 2001b)

ru w po³¹czeniu ze s³abo rozpoznan¹ stratygrafi¹ nie pozwa-laj¹ jednak wykluczyæ lokalnego charakteru wzmo¿onej redepozycji osadów. Redepozycja ta mog³a byæ równie¿ efektem intensywnego, agradacyjnego wzrostu wiêkszych budowli wêglanowych i zwi¹zanego z tym znacznego relie-fu dna, lub te¿ tektoniki synsedymentacyjnej.

Wykszta³cenie facji masywnej w rejonie krakowskim jest bardzo zró¿nicowane. Facjê tê reprezentuj¹ liczne typy budowli wêglanowych, o znacznej zmiennoœci teksturalnej zarówno w profilu, jak i obocznie. Zmiennoœæ ta jest uwa-runkowana ewolucj¹ konstrukcji noœnej budowli, czyli tzw. sztywnego szkieletu oraz form organicznych, które go wytwarza³y.

Pierwsze, inicjalne biohermy g¹bkowe (okreœlane w literaturze niekiedy terminem embrionalne — Hammes, 1995, lub luŸne — Trammer, 1989) pojawi³y siê na prze³omie wczesnego i œrodkowego oksfordu (Trammer, 1985, 1989). W budowlach tych g³ówn¹ rolê ska³otwórcz¹ pe³ni³y g¹bki krzemionkowe, które nie wytwarza³y jeszcze sztywnego szkieletu. W ma³ych biohermach reprezen-tuj¹cych inicjalne stadia rozwoju s¹ obserwowane zwykle tekstury gruz³owe, w których gruz³y wystêpuj¹ w miêkkim matriks. Tekstury te s¹ wynikiem selektywnej lityfikacji osadu otaczaj¹cego g¹bki tkwi¹ce w marglistym osadzie.

Kolejny, œrodkowooksfordzki etap rozwoju budowli wêglanowych jest reprezentowany przez tzw. wapienie zrostkowe (D¿u³yñski, 1952; Matyszkiewicz, 1994). Sztywny szkielet pojawi³ siê w budowlach wêglanowych stosunkowo wczeœnie i wi¹za³ siê z opanowaniem œrodowi-ska przez mikrobolity uto¿samiane niekiedy z cyanobakte-riami. Pierwsze, wiêksze budowle wêglanowe typu mikrobolitowo-g¹bkowego nie by³y cia³ami jednorodny-mi, ale utworzonymi z dwóch zasadniczych komponen-tów: inicjalnego, kruchego sztywnego szkieletu utworzonego przez mikrobolity i g¹bki krzemionkowe oraz miêkkiego allomikrytu, który wype³nia³ wolne prze-strzenie miêdzyszkieletowe (Matyszkiewicz, 1994). Szyb-koœæ wzrostu tego szkieletu by³a prawdopodobnie wiêksza od tempa sedymentacji allomikrytu, wskutek czego czêœæ przestrzeni miêdzyszkieletowych nie zosta³a nim wype³niona. Przestrzenie te by³y na tyle du¿e, ¿e nie zosta³y ca³kowicie wype³nione tak¿e przez cementy wytr¹cane we wczesnych stadiach diagenezy. W tak nieho-mogenicznym osadzie procesy diagenezy zachodzi³y z ró¿n¹ szybkoœci¹ i intensywnoœci¹. Podczas diagenezy w p³ytkim pogrzebaniu, na skutek wystêpowania wolnych przestrzeni w sedymencie i ró¿nicy w podatnoœci na kom-pakcjê miêdzy inicjalnym sztywnym szkieletem a miêkkim allomikrytem, nastêpowa³a dezintegracja osadu pod ciœ-nieniem nadk³adu. Wkrótce potem lub prawie synchro-nicznie mia³a miejsce stylolityzacja, jako wynik rozpuszczania pod ciœnieniem, która przyczyni³a siê do znacznej redukcji mi¹¿szoœci osadu. Wszystkie te procesy spowodowa³y powstanie specyficznych tekstur pseudo-gruz³owych w wapieniach zrostkowych (Matyszkiewicz, 1994, 1997).

Najbardziej intensywna faza wzrostu budowli wêgla-nowych, wi¹¿¹ca siê z prawie ca³kowit¹ eliminacj¹ g¹bek na rzecz intensywnie rozwijaj¹cych siê mikrobolitów, roz-poczê³a siê w póŸnym œrodkowym oksfordzie. W

budow-lach mikrobolitowo-g¹bkowych i mikrobolitowych nast¹pi³ wówczas pe³ny rozwój sztywnego szkieletu, który w j¹drowych partiach budowli mia³ cechy szkieletu siatko-watego, a w czêœciach brze¿nych — laminarnego (por. Pratt, 1982). W przestrzeniach miêdzyszkieletowych, nie-kiedy o znacznych rozmiarach, zachodzi³a ograniczona sedymentacja miêkkiego allomikrytu lub ziarnitów rede-ponowanych z innych partii budowli. Tworz¹ce siê wów-czas budowle wêglanowe odznaczaj¹ siê znacznym udzia³em ziarnitów stabilizowanych przez mikrobolity (Matyszkiewicz & Krajewski, 1996; Krajewski, 2000; Matyszkiewicz i in., 2001). Budowle z tego okresu cechuje ponadto obecnoœæ form organicznych, typowych dla p³ytkowodnego œrodowiska sedymentacji. Chodzi tu zw³aszcza o: typowe dla strefy eufotycznej endolityczne dr¹¿enia na skorupach ramienionogów, glony wapienne,

Tubiphytes o znacznej gruboœci œcianki, pojawienie siê

zespo³u Lithocodium-Bacinella i korali hermatypowych (Golonka & Haczewski, 1971; Matyszkiewicz, 1997; Kra-jewski, 2000, 2001a, b). Prze³om oksfordu i kimerydu to etap stopniowego zaniku budowli wêglanowych w wyniku ich intensywnej erozji i zwi¹zanego z tym wyrównywania reliefu (Krajewski, 2001b).

Specyfika obszaru krakowskiego na tle Wy¿yny Krakowsko-Czêstochowskiej

Przedstawione powy¿ej dane o wykszta³ceniu osadów górnej jury w rejonie krakowskim potwierdzaj¹ opinie wyra¿one przez Ró¿yckiego (1953) i Kutka (1994) o jego wyraŸnej odrêbnoœci facjalnej na Wy¿ynie Krakow-sko-Czêstochowskiej. Podstawow¹ przyczyn¹ tej odrêbno-œci by³a prawdopodobnie mniejsza subsydencja rejonu krakowskiego spowodowana obecnoœci¹ w pod³o¿u grani-toidów (Kutek, 1994). W wyniku zró¿nicowanej sub-sydencji dosz³o do powstania wyraŸnego wyniesienia na rampie wêglanowej, które dodatkowo uwydatni³o siê dziêki intensywnemu rozwojowi budowli wêglanowych. Efektem tego by³a zmiana konfiguracji fragmentu póŸnojurajskiego szelfu pó³nocnego obrze¿enia Tetydy z rampy wêglanowej na szelf obrze¿ony. Wyniesienie to na prze³omie oksfordu i kimerydu przekszta³ci³o siê w element o pewnych cechach zbli¿onych do izolowanej platformy wêglanowej, jakkol-wiek analogie te s¹ doœæ odleg³e (por. Matyszkiewicz, 1997). Klasyczna platforma wêglanowa nie rozwinê³a siê jednak w oksfordzie w rejonie krakowskim, a typowe facje p³ytkowodne pojawi³y siê dopiero we wczesnym kimery-dzie (Krajewski, 2001b).

Wydaje siê, ¿e obecnoœæ bariery powsta³ej w oksfor-dzie w polskiej czêœci pó³nocnego szelfu Tetydy by³a podstawow¹ przyczyn¹ zró¿nicowania litologicznego budowli wêglanowych wystêpuj¹cych na Wy¿ynie Krakow-sko-Czêstochowskiej (Matyszkiewicz i in., 2001). W stre-fie bariery i na jej bezpoœrednim zapleczu tworzy³y siê silnie zwiêz³e wapienie skaliste, natomiast w basenie intra-szelfowym po³o¿onym na pó³noc od obszaru krakowskie-go rozwija³y siê g³ównie miêkkie wapienie kredowate. Prawdopodobnie, zró¿nicowanie to by³o spowodowane przede wszystkim intensywniejszym ruchem wody w stre-fie bariery, który — znacznie ograniczaj¹c sedymentacjê

726

allomikrytu — sprzyja³ rozwojowi sztywnego szkieletu i jednoczeœnie stymulowa³ intensywn¹, wczesnodiagene-tyczn¹ cementacjê osadu (Matyszkiewicz, 1997, 1999).

Specyfika obszaru krakowskiego powoduje, ¿e nie sto-suje siê on do regu³ rz¹dz¹cych stratygrafi¹ osadów górno-jurajskich w œrodkowych i pó³nocnych czêœciach Wy¿yny Krakowsko-Czêstochowskiej. Dotyczy to zw³aszcza za³o¿enia o sta³ej, w ró¿nych czêœciach wy¿yny, mi¹¿szo-œci poziomów amonitowych (B. A. Matyja, inf. ustna, 1998). Zgodnie z tym za³o¿eniem, przy maksymalnej zachowanej mi¹¿szoœci osadów górnojurajskich oko³o 250 m, w rejonie Krakowa nie powinny wystêpowaæ ska³y m³odsze od poziomu Bimammatum (górny oksford), pod-czas, gdy znalezione ostatnio amonity (Krajewski, 2001a, b) jednoznacznie dokumentuj¹ obecnoœæ poziomów: Pla-nula (najwy¿szy oksford) i Platynota (najni¿szy kimeryd). Wskazuje to, ¿e sedymentacja w rejonie krakowskim pod-lega³a w póŸnej jurze znacznej kondensacji, czego efektem jest znacznie mniejsza mi¹¿szoœæ osadów górnojurajskich, w porównaniu z obszarami wy¿yny po³o¿onymi bardziej na pó³noc.

Praca wykonana w ramach badañ statutowych AGH nr umo-wy 11. 140. 54.

Literatura

ALEXANDROWICZ S. W. 1960 — Budowa geologiczna okolic Tyñca. Biul. Inst. Geol., 152: 5–93.

BUKOWY S. 1957 — Nowe dane o kimerydzie okolic Krakowa. Prz. Geol., 2: 90–91.

BUKOWY S. 1960 — Osuwiska podmorskie w wapieniach skalistych okolic Krakowa. Biul. Inst. Geol., 155: 153–168.

BURZEWSKI W. 1969 — Strukturalne warunki jury olkusko-wol-bromskiej jako brzegowe dla hydrodynamiki z³ó¿ naftowych Niecki Nidziañskiej. Pr. Geol. Kom. Geol. PAN Oddz. w Krakowie, 61: 1–91. D¯U£YÑSKI S. 1952 — Powstanie wapieni skalistych jury krakow-skiej. Rocz. Pol. Tow. Geol., 21: 125–180.

FELISIAK I. 1988 — Budowa geologiczna obszaru miêdzy Krako-wem, Zabierzowem a Morawic¹. Bibl. G³ówna AGH, Kraków. G£AZEK J. & WIERZBOWSKI A. 1972 — W sprawie rzekomej transgresji kimerydu na Wy¿ynie Krakowskiej. Acta Geol. Pol., 22: 45–69.

GOLONKA J. & HACZEWSKI G. 1971 — Glony i struktury biosedy-mentacyjne w wapieniach skalistych górnej jury okolic Krakowa. Kwart. Geol., 15: 1033–1034.

GRADZIÑSKI R. 1972 — Przewodnik geologiczny po okolicach Krakowa. Wyd. Geol.

HAMMES U. 1995 — Initiation and development of small-scale sponge mud-mounds, Late Jurassic, southern Franconian Alb, Germa-ny. [W]: Monty C. L. V., Bosence D. W. J., Bridges P. H. & Pratt B. P. (eds.), Carbonate mud-mounds. Spec. Publ. Int. Ass. Sediment. Blac-kwell, Oxford, 23: 335–357.

HOFFMANN M. & MATYSZKIEWICZ J. 1989 — Wykszta³cenie litologiczne i sedymentacja osadów jury w kamienio³omie „M³ynka”. [W:] Rutkowski J. (ed.) Przew. 60 Zjazdu Pol. Tow. Geol. Wyd. AGH, Kraków, 78–83.

HOFFMANN M. & UCHMAN A. 1993 — Skamienia³oœci œladowe w oksfordzkich wapieniach p³ytowych okolic Krakowa. Prz. Geol., 41: 651–656.

KOSZARSKI A. 1995 —Tradycja a nowoczesnoœæ w interpretacji warunków powstawania wapieni górnej jury krakowskiej. Szczególna rola procesów redepozycji. Studium terenowe. [W:] Doktor M., G³uszek A., Gmur D. & S³omka T. (red.), Tradycja a nowoczesnoœæ w interpretacjach sedymentologicznych. Mat. Konfer. IV Krajowego Spotkania Sedymentologów, Pol. Tow. Geol., Kraków: 9–22 KRAJEWSKI M. 2000 — Lithology and morphology of Upper Jurassic carbonate buildups in the Bêdkowska Valley, Kraków region, Southern Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 70: 151–163.

KRAJEWSKI M. 2001a (w druku) — Upper Jurassic chalky limesto-nes in the Zakrzówek horst, Kraków, Kraków–Wieluñ Upland, South Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 71.

KRAJEWSKI M. 2001b (w druku) — Wykszta³cenie i rozwój górnoju-rajskich budowli wêglanowych po³udniowej czêœci Wy¿yny Krakow-skiej na przyk³adzie Zrêbu Zakrzówka i Doliny BêdkowKrakow-skiej. Arch. AGH, Kraków.

KUTEK J. 1994 — Jurassic tectonic events in south-eastern cratonic Poland. Acta Geol. Pol., 44: 167–221.

MA£ECKI J. 1958 — Z geologii i geomorfologii Wy¿yny Krakowskiej miêdzy Zabierzowem a Ojcowem. Zesz. Nauk. AGH Geol. Kwart., 15: 3–21.

MATYJA B. A. & TARKOWSKI R. 1981 — Lower and Middle Oxfor-dian ammonites biostratigraphy at Zalas in the Cracow Upland. Acta Geol. Pol., 31: 1–14.

MATYSZKIEWICZ J. 1989 — Sedimentation and diagenesis of the Upper Oxfordian cyanobacterial-sponge limestones in Piekary near Kraków. Ann. Soc. Geol. Pol., 59: 201–232.

MATYSZKIEWICZ J. 1994 — Remarks on the sedimentation and diagenesis of pseudonodular limestones in the Cracow area (Oxfordian, Southern Poland). Berl., Geowissensch. Abh., E13: 419–439.

MATYSZKIEWICZ J. 1996 — The significance of Saccocoma —cal-citurbidites for the analysis of the Polish Epicontinental Late Jurassic Basin: an example from the Southern Cracow–Wieluñ Upland (Poland). Facies, 34: 23–40.

MATYSZKIEWICZ J. 1997 — Microfacies, sedimentation and some aspects of diagenesis of Upper Jurassic sediments from the elevated part of the Northern peri-ethyan Shelf: a comparative study on the Lochen area (Schwäbische Alb) and the Cracow area (Cracow–Wieluñ Upland, Poland). Berl. Geowissensch. Abh., E21: 1–111.

MATYSZKIEWICZ J. 1999 — Sea-bottom relief versus differential compaction in ancient platform carbonates: a critical reassessment of an example from Upper Jurassic of the Cracow–Wieluñ Upland. Ann. Soc. Geol. Pol., 69: 63–79.

MATYSZKIEWICZ J. & KRAJEWSKI M. 1996 — Lithology and sedimentation of Upper Jurassic massive limestones near Bolechowice, Kraków–Wieluñ upland, South Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 66: 285–301.

MATYSZKIEWICZ J., GADOMSKA A. & PORÊBSKA E. 2001 — Górnojurajskie budowle wêglanowe rejonu Ogrodzieñca. Zesz. Nauk. AGH Geol. Kwart., 27: 219–241.

PRATT B. R. 1982 — Stromatolitic framework of carbonate mud-mo-unds. Jour. Sediment. Petrol., 52: 1203–1227.

RÓ¯YCKI Z. 1953 — Górny dogger i dolny malm Jury Krakow-sko–Czêstochowskiej. Pr. Inst. Geol., 17: 1–412.

SIEWNIAK A. 1967 — Stratygrafia i sedymentacja jury miêdzy Kra-kowem a Ska³¹. Biul. Inst. Geol., 204: 97–125.

TARKOWSKI R. 1983 — Biostratigraphie ammonitique de l’Oxfor-dien infJrieur et moyen des environs de Cracovie. Zesz. Nauk. AGH Geol. Kwart., 9: 1–81.

TRAMMER J. 1985 — Biohermy g¹bkowe warstw jasnogórskich (oksford Jury Polskiej). Prz. Geol., 33: 78–81.

TRAMMER J. 1989 — Middle to Upper Oxfordian sponges of the Polish Jura. Acta Geol. Pol., 39: 49–91.

727 Przegl¹d Geologiczny, vol. 49, nr 8, 2001