Występowanie robaków jelitowych u młodzieży szkół podstawowych Gdańska

WIADOMOSCI PARAZYTOLOGICZNE T. VII, NR 2, 1961

WYS

TĘPO

W ANIE ROBAKÓW JELITOWYCH U

MŁODZIEŻY SZKOŁ

PODSTAWOWYCH GDANSKA

ADAM SZAC

Miejska Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gdańsku

Mimo coraz

częściej pojawiających się

prac nad

występowaniem

pa-

sożytów

jelitowych w Polsce dotychczasowe

materiały są

niedostatecz- ne dla

nakreślenia szczegółowej

mapy parazytologicznej kraju. Na te- renie

Gdańska

i okolicy badania tego typu

zostały

zainicjowane przez Kozara (1948 a , b),

później

Kozara i

Szymańską

(1955). Celem obecnej pracy

było określenie

stopnia zarobaczenia

młodzieży

szkolnej pocho-

dzącej

z

różnych

rejonów

Gdańska.

Materiał

i metody

badań

Zasadniczym

materiałem

moich

badań były

dzieci

Szkoły

Podsta- wowej Nr 38,

znajdującej się

w

Brętowie.

Jest to dawniejsza osada wiejska,

włączona

administracyjnie do

Gdańska. Zachowała

ona jednak swój pierwotny charakter,

gdyż

nie posiada

dotąd

kanalizacji ani wo-

dociągów.

Domy

są

typu wiejskiego

i

prawie

każdy

posiada gospodarskie zaplecze,

często

z

oborą

i ogrodem,

użyźnianym

fekaliami.

Wodę

do pi- cia pobiera

się

z nielicznych studni wierconych lub nawet z pobliskiego

~trumyka.

Szkoła mieści

sit; w 2 budynkach,

również

nie skanalizowa- nych.

Dla porównania

przebadałem też część

dzieci ze

szkoły

Nr 53 w

Gdańsku-Wrzeszczu

i ze

Szkoły

w

Gdańsku-Oliwie.

Mieszkania tych dzielnic

są

skanalizowane i prawie wszystkie

posiadają łazienki

oraz

wodę wodociągową. Również

stan sanitarny

szkół

jest lepszy

niż

w

Brę-

towie. ·

W otrzymywanych próbach

kału poszukiwałem gołym

okiem paso-

żytów

lub ich fragmentów, a

następnie

jaj robaków,

posługując się

me- todami

bezpośredniego

rozmazu, Fiilleborna i w niektórych przypad- kach dekantacji.

Badania w

Brętowie prowadziłem

w czerwcu 1959 r. (228 prób)

i

w styczniu 1960 r. (160 prób),

wykonując łącznie

388

badań.

Jednora-

zowym badaniom poddano 190 dzieci (92

chłopców

i 98 dziewczynek),

136

^{A. SZAC}

dwukrotnym 83 dzieci, trzykrotnym 8 dzieci, a 2

było

badanych czte- rokrotnie.

Dzieci ze

szkół

we Wrzeszczu (135 osób) i Oliwy (150 osób) badano jednorazowo we

wrześniu

1959 r. i w marcu 1960 r.

Wyniki

badań

U badanych

ogółem

673 dzieci robaki

pasożytnicze

stwierdzono w 284 przypadkach (42 ,050/o). Jak wynika z tabeli 1, u

większości

dzieci wy-

stępował

pojedynczy gatunek robaka.

Najczęstszy

w

Brętowie

jest Asca- ris lumbricoides (u 102 dzieci, czyli 26,28°/o), rzadszym Trichuris tri- chiura (u 101 dzieci, czyli 26,030/o) , wreszcie Enterobius vermicularis (u 6 dzieci), przy czym ostatni wynik z uwagi na stosowane metody jest niemiarodajny.

W

szkołach

we Wrzeszczu i Oliwie odsetki dzieci

zarażonych były

znacznie

niższe,

a w Oliwie nawet nieco

częściej występowały

jaja Tri- c:huris trichiura

aniżeli

Ascaris lumbricoides.

Nie

zauważono wyraźnych różnic częstości zarażeń prowadząc

ba- dania w

Brętowie

latem (A .. lumbricoides 24,5°/o, T. trichiura 21,90/o, i

zimą

(A. lumbricoides 28,70/o, T. trichiura 31,8°/ o).

Badana

młodzież

szkolna

była

w wieku 7-15 lat.

Najwyższe

odsetki

,:arobaczenia w

Brętowie

stwierdzono w grupach dzieci 7-12-letnich

('7

lat - 69,40/o, 8 lat - 65,5°/ o , 9 lat - 61,90/u, 10 lat - 77,7°/o, 11 lat - 63,40/o, 12 lat - 64,80/o).

W

Brętowie chłopcy

(66,46°/o) byli

zarażeni

stosunkowo

częściej niż

dziewczynki (59 ,43 °/ o). Przeciwne stosunki uzyskano w

pozostałych

2

5zkołach.

Z uwagi na stanowisko

społeczne

rodziców podzielono

młodzież szkolną

w

B~ętowie

na 3 grupy : pracowników fizycznych (369 dzieci,

zarażonych

62,3

⁶

/o), pracowników

umysłowych

(13 dzieci,

zarażonych

61,50/o) i rolników (6 dzieci,

zarażonych

5).

Wśród młodzieży

Wrzeszcza

i

Oliwy

wyróżniono

tylko 2 grupy

społeczne:

pracowników fizycznych (140/o i 22°/o

zarażonych),

i pracowników

umysłowych

(12

⁶

/ o i 11 O/o zara-

żonych).

Omówienie badail

Wysokie odsetki

występowania

glist i

włosogłówek

u

młodzieży

szkolnej w

Brętowie

w porównaniu z wynikami uzyskanymi we Wrzesz- czu i Oliwie jeszcze raz

dowodzą, że

najistotniejszym czynnikiem sprzy-

j:1jącym

szerzeniu

się

tych

pasożytów są

prócz warunków klimatycznych

i złe

warunki higieniczne, brak kanalizacji i

wodociągów, spożywanie

niemytych warzyw i owoców, szczególnie z ogrodów

nawożonych

nie-

odkażanymi

fekaliami.

TABELA 1 Wyniki badań koprologicznych u dzieci w Gdańsku Szkoła Podstawowa Pleć badanych

Ilość dzieci

Wyniki dodatnie Trich. trtchiura A. iumbric. E. vermicu-A. iumbr.+ taris T. trichiura T. trichiura ' A_ iumbr. - -i-E. verm. E. vermicu.l. badanych

Uość

:

°Io , Boś~

,

O/o , Ilość

'

O/o · Ilość °Io _ _ _Qość

,

°Io

chłopcy 176 117 66,46 45 25,56 54 30,67 · 3 1,7 14 7,9 Nr 38 dziewczynki 212 126 59,43 56 26,41 , 48 22,64 3 1,4 17 8,0

i

w

Brętowie : - ·· - -·- - -- - -

---!---····--·-

Ilość

O/o :

Ilość 0,56. 0,47

O/o 0,47 : O g ó Iem 338 243 ' 62,62 101 26,05 , 102 i 26,28 6 ' 1,5 31 7,9 2 0,51 : 1 0,26 -.--·--·-----·------·----· chłopcy 52 6 11,53 3 5,77 1 1,92 • 1 1,92 ---, - -----·---·---------___ 1 --1-----•-i _______ i _____ 1 _______ :_ ' ' I · I , i I l I ! , we dziewczynki 83 12 14,45 ! 3 3,6 6 7,2 , 3 ' 3,6

I - - - -

1 Wrzeszczu ---·-·---... ---. --· _____ : ---

-- - -! ,- -

0 g ó ł em 135 18 13,33 6 4,4 7 5,2 4 2,92' ---1

--·--- -- -- - - - --- --- --- -- - - - -- ! - - -- - - : - - -- .- - - -- - - - - -- -

1 _____ 1 _________ • ___

--1 ----

1 chłopcy 78 10 12,7 6 7,7 3 3,8 ---1 1,2 ' . ---·--·-----------··----

__

,,_, ___ _ . . dziewczynki 72 13 18 5 6,9 3 4,11 2 2,8 2 2,8 : -1 t,4 w Ohw1e ------·---------------------------1--- 0 g ó Iem 150 23 15,33 11 7,33, 6 4 2 1,33 3 2,0 --1 0,67

138

^{A. SZAC}

Prócz 3 najpospolitszych robaków jelitowych nie wykryto

wśród

badanych dzieci innych gatunków np. tasiemców, co

świadczy

raczej o

rzadkości

ich

występowania.

Uzyskany w

Brętowie

odsetek

(26,03°/o)

zarażenia włosogłówką

jest bardzo

zbliżony

do

wcześniejszych

danych Kozara

(27,60/o) pochodzących

z tego samego miasta, ale innych dziel- nic. Znacznie

niższe

jednak wyniki w Oliwie

(7,35°/o)

i Wrzeszczu (4,40/o)

świadczą

o lepszym stanie sanitarno-higienicznym tych

części

miasta.

Występowanie

natomiast w

Brętowie 26,28°/o

inwazji glist znacznie

przewyższa

dane Kozara

(7,6°/o),

co

tłumaczę wpływem

czyn- ników

użyźniania

ogrodów ludzkimi odchodami i

spożywania

surowych oraz niemytych jarzyn.

Wydaje

się, że

pora roku nie odgrywa

decydującej

roli w

częstości

inwazji stwierdzonych

pasożytów, choć

wykazano

zimą

wzrost odsetka Trichuris trichiura.

Różnice zależne

od

płci

badanej

młodzieży

nie

były

znamienne.

Można doszukać się

pewnej

zależności

od stanowiska spo-

łecznego

rodziców. Dzieci pracowników fizycznych

były częściej

zara- :,:one

niż

dzieci pracowników

umysłowych.

Jeszcze

wyraźniejsza

prze- waga

występuje

w grupie dzieci rolników, niestety

mało

licznej w na-

~zym materiale.

Otrzymano 30 XII 1960 Adres antom:

Gclai1.sk-Oliwa, al. Ceynowy 2/.'l

LITERATURA

l. Ko z a r, Z.: Badania nad robakami pasożytniczymi w Gdańsku. I. Metody ba- dania kału oraz częstość występowania robaków pasożytniczych w porównaniu z innymi państwami Europy. - Przeg!. Epidemio!., 2, 3/4: 186 - 202, 1948.

~- Ka z ar, Z., S z y ma 11 ska, H.: Przyczynek do częstości występowania paso-

żytów jelitowych u dzieci wiejskich w woj. gdaiiskim. - Acta Faras. Pol., 3, 12: 269 -278, 1955, oraz Biul. Inst. Med. Morskiej w Gclalisku, 7 : 179 - 18B, 1956.

lNCIDENCE OF INTESTINE WORMS IN CHILDREN OF ELEMENTARY SCHOOLS IN GDAŃSK

A. SZAC

By means of FU!leborn's direct smears and partly by decantation rncthods 673 children aged 7 - 15 years have been examined (partly 2 - 3 limes). The children were taken from 3 schools in Gdańsk, two of them being Municipality Schools and one located in a suburbain district without canalisation (Brętowo,

near Gdańsk). In the latter school 62.62 per cent of infestations has been stated (table No. 1).

The highest percentagc was found in children aged 7 - i 2 ycars. The differ- ence in sex was unsignificant. The author is of the opinion that the season doesn't play any role. On the other hand, some differences depend on the social situation of the parents. The author did also comparate his work with previom inve~tigations made by Kozar (1948), performed in the same city.