Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 325 · 2017
Łukasz Szewczyk
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach Wydział Finansów i Ubezpieczeń
Katedra Bankowości i Rynków Finansowych lukasz.szewczyk@ue.katowice.pl
SPÓŁDZIELCZE KASY OSZCZĘDNOŚCIOWO- -KREDYTOWE JAKO UCZESTNICY SYSTEMU
GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW
Streszczenie: Przedmiotem rozważań w artykule jest problem zmian w zakresie funkcjo- nowania systemu gwarantowania depozytów w Polsce przez pryzmat objęcia gwarancjami sektora spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Szczególna uwaga zostanie poświęcona instrumentom pomocowym, które Bankowy Fundusz Gwarancyjny może wykorzystać w celu wspierania kas znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej.
Słowa kluczowe: system gwarantowania depozytów, spółdzielcze kasy oszczędnościowo- -kredytowe, funkcja pomocowa.
JEL Classification: G21, G28.
Wprowadzenie
Gwarantowanie depozytów jest istotnym elementem oddziałującym na sta- bilność systemu finansowego, a instytucje gwarantujące depozyty zajmują dziś ważne miejsce we współczesnych sieciach bezpieczeństwa finansowego. Patrząc na problem gwarantowania depozytów przez pryzmat jego uczestników, w tra- dycyjnym modelu są nimi wyłącznie banki.
Zmiany, jakie w dobie globalnego kryzysu finansowego zaszły w polskim systemie gwarantowania, były zróżnicowane i dotyczyły wielu aspektów jego funkcjonowania, m.in. wzrostu sumy gwarantowanej, skrócenia okresu przezna- czonego na zaspokojenie roszczeń deponentów czy likwidacji tzw. wkładu wła- snego deponenta. Wydaje się, że jedną z najważniejszych zmian było objęcie
gwarancjami sektora spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Zmiana ta była podyktowana koniecznością zabezpieczenia roszczeń wszystkich depo- nentów, również tych, którzy lokują swoje środki w instytucjach pozabanko- wych. Takie rozwiązanie niewątpliwie przyczyni się do zabezpieczenia intere- sów klientów kas, a samym kasom da możliwość wykorzystania instrumentów wsparcia finansowego.
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zmian, jakie zaszły w systemie gwarantowania depozytów w Polsce, będących efektem objęcia gwarancjami sekto- ra kas. Uwaga zostanie skupiona zarówno na kwestiach gwarantowania depozytów oraz związanego z tym problemu finansowania wypłat dla deponentów, jak i na kwestiach pomocowych, realizowanych przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny wobec spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.
1. Zadania systemów gwarantowania depozytów w dobie zmian w architekturze sieci bezpieczeństwa finansowego
Analizując procesy kształtowania się architektury sieci bezpieczeństwa finan- sowego, wskazuje się na fakt, że jej powstawanie i zmiany były ściśle skorelowa- ne z występowaniem kryzysów ekonomicznych, a w szczególności z intensywno- ścią, głębokością i częstotliwością kryzysów finansowych. Proces wzmacniania stabilności i podtrzymywania zaufania do sektora bankowego cechowało formu- łowanie nowych funkcji w ramach tradycyjnych instytucji regulacyjnych. W la- tach 60. XX w. szczególnego znaczenia nabrało gwarantowanie depozytów, często organizowane w ramach instytucji stanowiących odrębne ogniwo sieci bezpie- czeństwa finansowego [Pruski i Szambelańczyk, 2014, s. 103].
Jeśli dokona się dokładnej analizy w zakresie zmian w architekturze syste- mu finansowego, to można dojść do wniosku, że kluczowe znaczenie stabiliza- cyjne przywiązuje się do gwarantowania depozytów i instytucji odpowiedzial- nych za realizację tych funkcji − początkowo w modelu wąskim, polegającym tylko na wypłacie sum gwarantowanych, a później w modelu szerokim, w któ- rym instytucje gwarancyjne realizują szereg zadań wobec uczestników systemu [Pruski i Szambelańczyk, 2014, s. 105].
Analizując kwestię zakresu uprawnień systemu gwarantowania depozytów, należy podkreślić, że systemy mające szeroki zakres uprawnień mogą w lepszym stopniu spełniać funkcję stabilizowania systemu finansowego. Jeśli dochodzi do upadłości banku, koszty ponoszą deponenci, ponieważ system gwarantowania zapewnia jedynie pewną określoną wielkość środków. Ponadto wiele systemów gwarantowania depozytów nie chroni podmiotów instytucjonalnych, a także
Łukasz Szewczyk 168
wyłącza z ochrony depozyty instytucji finansowych. Skoro tak, to efektem upa- dłości banku mogą być problemy płynnościowe w innych instytucjach finanso- wych oraz problemy w innych gałęziach gospodarki. Na sanacji banku korzysta- ją zatem właściciele banku, deponenci oraz jego pracownicy, którzy nie utracili pracy, a także system bankowy, którego stabilność i wiarygodność została za- chowana, oraz budżet państwa [Zdanowicz, 2007, s. 33-34].
W praktyce systemy gwarancyjne różnią się od siebie wieloma cechami.
Oprócz zakresu realizowanych funkcji do najważniejszych różnic należą: status prawny i usytuowanie w sieci bezpieczeństwa finansowego, struktura organiza- cyjna czy posiadane instrumenty interwencji. Istotną kwestą jest minimalizowa- nie różnic pomiędzy systemami w poszczególnych państwach, co ma na celu uniknięcie arbitrażu regulacyjnego.
Należy podkreślić, że w czasie globalnego kryzysu finansowego wiele sys- temów gwarancyjnych rozszerzyło zakres swoich funkcji. Patrząc na funkcjo- nowanie systemów w poszczególnych częściach świata, można zauważyć, że systemy europejskie skupiają się przede wszystkim na wypłacie środków gwa- rantowanych, natomiast systemy azjatyckie i amerykańskie posiadają duże do- świadczenia w stosowaniu zaawansowanych narzędzi mających na celu restruk- turyzację banków znajdujących się w trudnej sytuacji [Trzecińska, 2013, s. 5].
A. Demirguc-Kunt zwraca uwagę na fakt, że systemy gwarantowania depozytów coraz częściej stosują zaawansowane metody z zakresu restrukturyzacji i upo- rządkowanej likwidacji mające na celu rozwiązywanie problemów w bankach (przykładem może być tworzenie banku pomostowego). Widać więc przejście od wąskiego modelu gwarancyjnego (typu paybox) do modelu szerokiego (paybox plus i risk minimizer) [Demirguc-Kunt i in., 2014, s. 6].
Bankowy Fundusz Gwarancyjny, funkcjonujący w Polsce od 1995 r., w pierwszych 20 latach swojej działalności okazał się być instytucją działającą efektywnie w zakresie:
• ochrony depozytów klientów banków,
• organizacji działalności pomocowej dla banków wymagających pomocy fi- nansowej,
• prowadzenia działalności analitycznej.
Ostatnie lata przyniosły jednak pewne zmiany w jego funkcjonowaniu, wpływające bezpośrednio na sektor finansowy. Najważniejszą z nich było obję- cie gwarancjami sektora kas spółdzielczych. Na kwestię objęcia gwarancjami wszystkich instytucji gromadzących depozyty zwracano uwagę wielokrotnie, podkreślając konieczność objęcia gwarancjami klientów wszystkich instytucji przyjmujących depozyty.
2. Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe jako podmioty na rynku finansowym
Unie kredytowe są instytucjami finansowymi zorganizowanymi na zasa- dach spółdzielczych i stąd wynika ich specyfika oraz zakres funkcjonowania.
Spółdzielczość kredytowa zaczęła się rozwijać w II połowie XIX w. w Europie Zachodniej, gdzie zaczęły powstawać kasy pożyczkowe propagowane przez Fried- richa Wilhelma Raiffeisena oraz Franza Hermana Schultze’a. Głównym impulsem do tworzenia na rynku usług finansowych tego typu instytucji była chęć przeciw- stawienia się ubóstwu oraz lichwie hamującej rozwój rzemiosła, niewielkich produ- centów czy też kupców. Aby zapewnić osobom uboższym dostęp do tanich, pro- stych i szybkich źródeł finansowania, zaczęto w XVII w. organizować spółdzielnie kredytowe [Rozwój systemu finansowego…, 2014, s. 132].
Funkcjonowanie spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w Pol- sce jest konsekwencją idei zrywu społecznego, jaki dokonał się na przełomie lat 80. i 90. XX w. Za początek działalności kas po transformacji ustrojowej w Pol- sce uznaje się 1992 r., kiedy pierwszą kasę uruchomiono w Elektrociepłowni
„Gdańsk”. W kolejnych latach kasy powstawały przede wszystkim jako alterna- tywa dla kas zapomogowo-pożyczkowych przy zakładach pracy [Piechota i Ko- łodziejczyk, 2011, s. 865].
Do najistotniejszych elementów konstrukcji systemu kas należy ich nieza- robkowy charakter oraz ścisły związek z zakładami pracy lub innymi organiza- cjami społecznymi. W praktyce do większości kas może należeć jednak każdy.
Kluczowym obszarem działalności SKOK pozostaje świadczenie podstawowych usług finansowych (w tym gromadzenie depozytów, udzielanie pożyczek, pro- wadzenie rachunków i dokonywanie rozliczeń pieniężnych) na rzecz gospo- darstw domowych.
Patrząc na sektor kas przez pryzmat ich liczby, można zauważyć, że w la- tach 2007-2014 nastąpił spadek liczby kas, co było konsekwencją procesu kon- solidacji w sektorze, przejęcia kas przez banki komercyjne oraz upadłości części z nich (rys. 1).
W porównaniu z sektorem bankowym skala działalności kas jest niewielka.
Relacja aktywów kas prowadzących działalność operacyjną na koniec 2014 r. do aktywów systemu bankowego wynosiła 0,9%, zaś kredyty i depozyty sektora niefinansowego w kasach odpowiadały 0,9% kredytów i 1,5% depozytów pod- miotów niefinansowych w bankach. W sektorze SKOK utrzymywał się wysoki poziom koncentracji. Udział trzech największych kas w aktywach wynosił w 2014 r. około 64%, a w przypadku kredytów i depozytów około 63% [Rozwój systemu finansowego…, 2014, s. 128].
Łukasz Szewczyk 170
Rys. 1. Liczba kas w latach 2007-2014 Źródło: Rozwój systemu finansowego… [2014, s. 128].
Głównym źródłem finansowania działalności kas są depozyty (91,2% sumy bilansowej), ale ich wartość w 2014 r. istotnie się zmniejszyła. W latach 2012- 2013 roczne tempo wzrostu depozytów w kasach przekraczało tempo wzrostu depozytów w sektorze bankowym. W rezultacie procesów restrukturyzacyjnych oraz odpływu części depozytów z kas kontynuujących działalność ich wartość w 2014 r. zmniejszyła się o 28,2%, tj. o około 5 mld zł (z tego około 4 mld zł na skutek upadłości oraz przejęcia kas przez banki) i na koniec 2014 r. wyniosła 12,7 mld zł (rys. 2).
Rys. 2. Depozyty w sektorze SKOK w latach 2007-2014 (w mld zł) Źródło: Rozwój systemu finansowego… [2014, s. 128].
67 62 62 59 55 55 55
50
0 10 20 30 40 50 60 70 80
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
6,8
8,4
11
13,1
14,6 15,7
17,6
12,7
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
W latach 2012-2014 w sektorze spółdzielczych kas oszczędnościowo- -kredytowych wprowadzono wiele zmian. Upodobniły one te instytucje do ban- ków, a polegały przede wszystkim na zmianach w zakresie bezpieczeństwa kas, tj. [Golec i Kulig, 2015, s. 147]:
• wprowadzono nadzór Komisji Nadzoru Finansowego nad działalnością kas,
• kasy zostały objęte zbliżonymi do bankowych regulacjami ostrożnościowymi,
• umożliwiono wykorzystanie przez kasy płynnościowych instrumentów banku centralnego (kredyt refinansowy dla Kasy Krajowej),
• objęto kasy gwarancjami depozytowymi przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny.
Do momentu objęcia sektora SKOK gwarancjami Bankowego Funduszu Gwarancyjnego depozyty kas były gwarantowane przez Towarzystwo Ubezpie- czeń Wzajemnych SKOK. Od 1 stycznia 2003 r. gwarantowało ono deponentom zwrot 100% zgromadzonych środków na rachunkach depozytowych. Koszty tak funkcjonującego systemu gwarancyjnego ponosiły wszystkie kasy, a jego wyso- kość zależała od klasyfikacji poszczególnych kas do jednej z pięciu kategorii ryzyka prowadzonej działalności. Normy dopuszczalnego ryzyka w działalności kas były wyznaczane w stosunku do ich aktywów [Przegląd zasad i praktyki działania…, 2008, s. 19].
3. Instrumenty Bankowego Funduszu Gwarancyjnego dedykowane sektorowi Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych
Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe zostały objęte systemem gwarantowania depozytów realizowanym przez BFG w drodze nowelizacji Ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym w 2013 r. oraz Ustawy o spół- dzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Ustawa o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych wprowadziła regulacje, które w znaczący sposób rozszerzyły zadania Bankowego Funduszu Gwarancyjnego wobec sekto- ra kas spółdzielczych. Przepisy te dotyczą przede wszystkim [Raport Roczny Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, 2015, s. 16]:
• utworzenia i funkcjonowania systemu gwarantowania depozytów zgroma- dzonych w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych,
• działań pomocowo-restrukturyzacyjnych BFG na rzecz kas,
• zasad gromadzenia i przetwarzania informacji o kasach przez BFG.
W 2013 r. prowadzono prace mające na celu przygotowanie kas do uczest- nictwa w obowiązkowym systemie gwarantowania depozytów. Oprócz zmian w ustawach dostosowujących je do nowych uwarunkowań opracowano również dwa akty wykonawcze:
1
•
•
w k c w k n G
j w
R Ź
w w p p
1
2
172
• R c c c
• R g t p
w z kas cesu wsp kred noś Gw
jest wyp
Rys Źród
wno wyl poz prze
1 Sy zw
2 Tko na
2
Roz czan cele cjon Roz gwa tow prze
W zakr
. Po u.
parc dyto
ci o wara
D fin płat
s. 3.
dło: [w
Fu oszą licz zabi eds
yste włoc ości
aki a fun
zpor nia em now zpor aran wych epis W 20 resi odję
Op cia owy oraz ancy ział nan t mo
W su www
und ą r zana ilan taw
em w czne
nal spo ndus
gw rząd
utrz teg wan rząd ntow h w sów 013 e u ęto rac z ych z p yjne
łaln nsow
ogą
Wyko um g w 1].
dusz regu a ja nsow wia r
wyli ego u
eżny sób sz g warf
dze zym go ro iem dze wan w prz w o p 3 r.
udzi w ow fun h ka odm ego ność wan ą by
orzy gwa
.
z gw ular ako wyc rys
iczan uzys ych
wyl gwar fundanc
enie myw
ozp m sy enie nych
zyp prze
BF elan tym wano ndu asom mio o, 20
ć gw na z yć te
ystan aran
war rne ilo ch k
. 4.
nia skan im ś licza rancy duszyjny
M wan porz ystem
M h
adk eciw FG o nia m ce o z uszu
m z otom 015 war z fu eż a
nie tow
ranc sk oczy
kas
to nia d świa ania yjny z y ka
Minis nych ządz mu Minis dep ku, g
wdz osią po elu zasa u g znaj m je 5, s.
ranc und ang
śro wany
cyjn kład
yn p sy)
syst dany adcz a skł y we as
stra h w zeni wy stra pone
gdy ziała ągn
mo wi ady gwa ajdu
e pr 19 cyjn dusz gażo
dkó ych
ny k dki
pod ora
tem ych zeń z ładk edług
Fin spó ia je ylicz a Fi
ento y śro aniu nął r ocy ele i aran ując
rzej 9].
na B zu g owa
ów f dep
kas fin dsta az
info potr z tyt ki ob g no
Łu
nan ółdz est zani inan om odk u pr rów fin
dzi ins ncyj cym jmu
Ban gwa ane
finan pone
jes nans awy staw
orm rzeb tułu bowi owej
uka
nsów ziel
okr ia1 w nsów sp ki na rani wnie ans iała stru jne m się
ując
nko aran
inn
nso ento
st fu sują y (st wki
atyc bnyc dep iązuj j for
Kasta asz S
w w czy reśle
w k w w półd a ra iu p eż g sow ań u ukcj
go ę w cym
owe ncy ne fu
wyc om k
und ące tano i2.
czny h do pozy uje d rmuł abilfun asy
Szew
w sp ych
enie kasa
w s dzie achu pien goto wej i umo
e u sp w st m [R
ego yjne fund
ch p kas
dusz dz owi Wy
y ka o ide ytów do ko
ły uw lizacndu Kra
wcz
praw kas e is ach, spra elcz unku niędz owo
i ws ożli udz półd tani Rap
Fun ego dusz
prze
zem ziała iące ysok
asy s enty w gw ońca wzg usz cyjn
ajow zyk
wie sach stotn
, awie zych u zo zy o ość
spa iwia ziela dzie
ie n port
ndu ka ze (
ez B
m ty alno ej w koś
służ yfika waran a 20 ględn wejny
e wy h os
nych
e z h k
osta oraz do arcia
ając ania elcz nieb Ro
uszu as, n (rys
BFG
ypu ość war ć s
żący acji ntow 016 r niają
ymo szcz
h k
awi kas ały z
z fin wy a w cych a p zych bezp oczn
u G niem s. 3)
G w p
ex gw rtoś staw
do depo wany
r. O ącej
ogó zędn kwes
iesz o zab nan ype w pr h u pom h k piec ny
Gwa mn ).
proc
ant war ć a wek
zap onen ych.
Od 2 pro
ów nośc
stii
zani oszc blok nsow ełnia roce uruc moc kas czeń
Ban
aran niej
cesi
te, c ranc akty k w
pew ntów 017 fil ry
ś w
dla ciow
zw
ia w częd kow wan ania esie chom
y f os ństw nko
ncyj jed
ie w
co o cyjn ywó w la
wnien w or r. k yzyk środfu włas
sy wo- wiąz
wyp dnoś wane niu t a sw e res
mie fina szcz wa owe
jneg dnak
wypł
ozn ną.
ów atac
nia m raz o kasy ka k dki z fundsnyc
ystem -kre
any
płaty ścio e na
terro woi
stru enie anso zęd
nie ego
go w k w
łat
nacz Sk i zo ch 2
moż okre y wn kasy z inn duszch B
mów edyt ych
y ś owo a po oryz ich uktu e te
owe dnoś
ewy Fu
wob w p
za, ż kład
obo 201
żliw eślen nosz
. zy nyc
BFG w w tow
z fu
środ o-kr odsta
zmu fun uryz go ej ścio ypła undu
bec proc
że k dka owią 13-2
ości nia w
ą sk h G
wyli wych funk
dków redy
awi u.
nkcj zacj pro ora owo acal usz
c ka cesi
kas jes ąza 201
i nie wyso kładk
i- h;
k-
w y-
ie
ji ji o- az o-
l- zu
as ie
y st ań 6
e- o- ki
Rys. 4. Wysokość stawek na opłatę obowiązkową dla kas w latach 2013-2016 Źródło: [www 1].
Należy zauważyć, że w momencie wyczerpania się środków z funduszu gwarancyjnego kas i funduszu stabilizacyjnego Kasy Krajowej BFG uruchamia pozostałe fundusze własne pochodzące przede wszystkim z funduszu stabiliza- cyjnego BFG i funduszu restrukturyzacji banków spółdzielczych.
W 2014 r. upadłość ogłosiły dwie kasy, co spowodowało powstanie zobo- wiązań wobec deponentów na łączną kwotę ponad 3 mld zł (tabela 1).
Tabela 1. Realizacja wypłat gwarantowanych w 2014 r. (w mln zł) Nazwa kasy Data spełnienia
warunku gwarancji Liczba deponentów Zobowiązania wobec deponentów SKOK Wspólnota 18.07.2014 74 048 817,5
SKOK Wołomin 12.12.2014 45 454 2 246,5 Źródło: Raport Roczny Bankowego Funduszu Gwarancyjnego [2015, s. 30].
Należy dodać, że w latach 2015-2016 w stan likwidacji postawiono kolej- nych sześć kas: SKOK Skarbiec, SKOK Arka, SKOK Jowisz, SKOK Polska, SKOK Kujawiak i Wielkopolska SKOK, co spowodowało powstanie kolejnych zobowiązań BFG wobec deponentów tych kas. Wartość tych zobowiązań nie została jednak jeszcze podana do publicznej wiadomości.
Zgodnie z ustawą o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwa- rantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji BFG może również udzielać pomocy kasom, w których powstało niebezpieczeństwo niewypłacalno- ści w drodze [Ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym…, art. 5, ust. 2]:
• udzielania zwrotnej pomocy finansowej,
• nabywania wierzytelności kas,
• udzielania wsparcia podmiotom przejmującym kasy, przejmującym wybrane prawa majątkowe lub wybrane zobowiązania kas lub nabywcom przedsię-
0,02
0,085
0,3 0,3
0 0,05 0,1 0,15 0,2 0,25 0,3 0,35
2013 2014 2015 2016
Łukasz Szewczyk 174
biorstwa kasy w likwidacji, jego zorganizowanej części lub wybranych praw majątkowych,
• kontroli prawidłowości wykorzystania pomocy i wsparcia oraz monitorowa- nia sytuacji ekonomiczno-finansowej i systemu zarządzania kasy korzystają- cej z pomocy finansowej oraz podmiotu, któremu BFG udzielił wsparcia.
Warunkiem udzielenia pomocy finansowej przez BFG jest wystąpienie nie- bezpieczeństwa niewypłacalności kasy. Udzielenie pomocy jest możliwe po spełnieniu przez kasę wielu warunków, m.in.:
• przyjęcia przez BFG wyników badania sprawozdania finansowego dotyczą- cego działalności kasy ubiegającej się o pomoc,
• przedstawienia przez kasę pozytywnej opinii KNF o programie postępowania naprawczego,
• wykazania, że wysokość wnioskowanej pomocy nie przekracza sumy środ- ków gwarantowanych na rachunkach w tej kasie,
• ustanowienia zabezpieczenia spłaty pożyczki,
• udokumentowania, że nastąpiło wykorzystanie funduszy własnych kasy, któ- ra ubiega się o pomoc.
Szczegółowe zasady związane z kwestiami dotyczącymi udzielania przez BFG pomocy finansowej kasom określa Uchwała Rady BFG w sprawie określa- nia zasad i form udzielania pomocy i wsparcia oraz dochodzenia zwrotu środ- ków z tytułu udzielenia pomocy lub wsparcia w związku z restrukturyzacją spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych [Uchwała Rady BFG, 2016].
W latach 2014-2015 trzy banki komercyjne wystąpiły do BFG z wnioskiem o pomoc finansową związaną z restrukturyzacją kas, w których powstało nie- bezpieczeństwo niewypłacalności. Wysokość udzielonego wsparcia w latach 2014-2015 przedstawia tabela 2.
Tabela 2. Wsparcie udzielone przez BFG w formie dotacji w latach 2014-2015 Instytucja Rok udzielenia dotacji Wysokość dotacji (tys. zł)
Alior Bank SA (SKOK Św. Jana z Kęt) 2014 15 895 Pekao SA (SKOK im. M. Kopernika) 2015 101 926
PKO BP SA (SKOK Wesoła) 2015 278 858
Źródło: [www 1].
W latach 2014-2015 BFG udzielił wsparcia w formie dotacji na łączną kwotę 396 680,5 tys. zł. W 2015 r. BFG wydał także deklarację wsparcia w pla- nowanym przez SKOK im. Eugeniusza Kwiatkowskiego procesie przejęcia SKOK „Siarkopol”. KNF, mając na uwadze wyrażoną przez Kasę zgodę doty- czącą przejęcia SKOK „Siarkopol” oraz wydaną przez BFG deklarację wsparcia,
podjęła decyzję o przejęciu z dniem 1 listopada 2015 r. SKOK „Siarkopol” przez SKOK im. Eugeniusza Kwiatkowskiego [Raport Roczny Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, 2015, s. 42].
Podsumowanie
Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe odgrywają istotną rolę jako instytucje kredytowe na rynku finansowym w Polsce. Stanowią one alternatywę dla banków w zakresie dostarczania podstawowych produktów finansowych.
Ostatnie lata były czasem zmian w sektorze kas. Do najważniejszych działań, mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa ich funkcjonowania, można nie- wątpliwie zaliczyć objęcie kas nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego i ich przystąpienie do systemu gwarantowania depozytów. To ostatnie spowodowało konieczność zmian w organizacji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, w któ- ry zostały wbudowane instrumenty dedykowane kasom. Rozwiązanie to z pew- nością przyczyni się do zwiększenia stabilności w systemie finansowym i za- pewni lepszą ochronę deponentom, realizując postulat objęcia gwarancjami wszystkich deponentów niezależnie od tego, czy lokują oni środki w bankach, czy innych instytucjach kredytowych. Same kasy otrzymały natomiast możli- wość korzystania z szerokiego wachlarza instrumentów pomocowych, które są im dedykowane.
Literatura
Demirguc-Kunt A., Kane E., Laeven L. (2014), Deposit Insurance Database, IMF Working Paper, No. 14.
Golec M., Kulig A. (2015), Wzajemna konkurencyjność banków spółdzielczych i spół- dzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych na podstawie lokalizacji placówek,
„Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio H, Vol. XLIX.
Piechota P., Kołodziejczyk M. (2011), Pozycja i znaczenie Spółdzielczych Kas Oszczęd- nościowo-Kredytowych w polskim systemie finansowym, „Zeszyty Naukowe Uni- wersytetu Szczecińskiego”, nr 640.
Pruski J., Szambelańczyk J. (2014), Systemy gwarantowania depozytów w sieciach bez- pieczeństwa finansowego na tle konsekwencji globalnego kryzysu finansowego,
„Bezpieczny Bank”, nr 4(57).
Przegląd zasad i praktyki działania wybranych systemów unii kredytowych i spółdziel- czych kas oszczędnościowo-kredytowych w Polsce (2008), Komisja Nadzoru Finan- sowego, Warszawa.
Łukasz Szewczyk 176
Raport Roczny Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (2015), Bankowy Fundusz Gwa- rancyjny.
Rozwój systemu finansowego w Polsce w 2014 r., Narodowy Bank Polski, Warszawa.
Trzecińska A. (2013), Rola funduszy gwarancyjnych w sieci bezpieczeństwa finansowego, VIII Kongres Ryzyka Bankowego, Warszawa.
Uchwała nr 73/2016 Rady Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z dnia 21 grudnia 2016 r. w sprawie określania zasad i form udzielania pomocy i wsparcia oraz do- chodzenia zwrotu środków z tytułu udzielenia pomocy lub wsparcia w związku z restrukturyzacją spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.
Ustawa z dnia 05.11.2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.
Dz.U. 2012, poz. 855.
Ustawa z dnia 08.07.2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwaran- towania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji. Dz.U. 2016, poz. 996.
Zdanowicz B. (2007), Podstawowe dylematy i kryteria wyboru formuły systemu gwaran- towania depozytów w świetle teorii i doświadczeń międzynarodowych, „Bezpieczny Bank”, nr 1(34).
[www 1] www.bfg.pl (dostęp: 29.11.2016).
COOPERATIVE CREDIT UNIONS AS MEMBERS OF A DEPOSIT GUARANTEE SYSTEM
Summary: The subject of discussion in the article is the problem of changes in the func- tioning of the deposit guarantee scheme in Poland in the context of covering with guar- antees cooperative and credit unions’ sector. Particular attention will be devoted to in- struments of financial assistance that Bank Guarantee Fund may use to support unions which are in a difficult financial situation.
Keywords: deposit guarantee scheme, cooperative credit unions, financial assistance.
