Projekt
z dnia 8 grudnia 2020 r.
Zatwierdzony przez ...
UCHWAŁA NR XIX/.../20 RADY MIEJSKIEJ W LIPSKU
z dnia 16 grudnia 2020 r.
w sprawie Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2021-2025
Na podstawie art.18 ust.2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U.
z 2020 r. poz. 713 z późn. zm.) w związku z art. 6 ust.2 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 218 z późn. zm.) uchwala się co następuje:
§ 1. Uchwala się Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2021-2025, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.
§ 2. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Przewodniczący Rady Tadeusz Krysiuk
Załącznik do uchwały Nr XIX/.../20 Rady Miejskiej w Lipsku
z dnia 16 grudnia 2020 r.
GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE
NA LATA 2021-2025
LIPSK 2020 r.
I WSTĘP
Rodzina jest najważniejszym środowiskiem w życiu człowieka, kształtującym osobowość, system wartości, poglądy, styl życia. Ważną rolę w prawidłowo funkcjonującej rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy jej członkami, oparte na miłości i zrozumieniu. W przypadku dezorganizacji rodzina nie jest w stanie realizować podstawowych zadań, role wewnątrzrodzinne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się niezgodne z normami prawnymi, moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi. Bardzo często pojawia się zjawisko przemocy. Przemoc w rodzinie stanowi poważny problemem społeczny, wobec którego należy nieustannie zwiększać świadomość społeczną dotyczącą samego zjawiska.
Koniecznym jest tworzenie sieci wsparcia złożonej z osób profesjonalnie pomagających. Żadna instytucja działająca samodzielnie nie jest w stanie rozwiązać tego bardzo złożonego problemu stąd też warunkiem skutecznego działania jest objęcie osób doznających przemocy pomocą kompleksową. Koniecznymi elementami determinującymi powodzenie podjętych działań jest powszechna edukacja społeczeństwa, kompleksowa informacja i poradnictwo oraz realizacja zaplanowanych zadań w sposób zintegrowany i ciągły.
II CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA PRZEMOCY
W świetle ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie jako przemoc w rodzinie należy rozumieć: „jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób (członków rodziny), w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą”.
Wyróżnia się różne rodzaje przemocy, z których każda ma określone wyznaczniki:
1. Fizyczna - jest zachowaniem powodującym lub mogącym doprowadzić do szkodzeń ciała np.:
popychanie, szarpanie, ciągnięcie za uszy, włosy, szczypanie, kopanie, bicie ręką, pięścią, ciągnięcie, szturchanie, klepanie, klapsy, uderzenie w twarz - tzw. „policzek", przypalanie papierosem, duszenie, krępowanie ruchów.
2. Psychiczna - zawiera przymus i groźby tak jak np.: obrażanie, wyzywanie, osądzanie, ocenianie, krytykowanie, straszenie, szantażowanie, grożenie, krzyczenie, oskarżanie, obwinianie, oczernianie, czytanie osobistej korespondencji, wyśmiewanie, lekceważenie. Przemoc psychiczna jest najczęściej występującą formą przemocy i jest bardzo trudna do udowodnienia.
3. Seksualna - polega na zmuszaniu osoby do aktywności seksualnej wbrew jej woli, kontynuowaniu aktywności seksualnej, gdy osoba nie jest w pełni świadoma, bez pytania jej o zgodę. Przymus może polegać na bezpośrednim użyciu siły lub emocjonalnym szantażu, np.: wymuszanie pożycia, obmacywanie, gwałt, zmuszanie do niechcianych praktyk seksualnych.
4. Ekonomiczna - o przemocy ekonomicznej mówimy wtedy, gdy jej sprawca używa pieniędzy albo innych wartości materialnych do zaspokojenia swojej potrzeby władzy i kontroli.
5. Zaniedbanie - jest formą przemocy ekonomicznej i oznacza np.: pozbawienie środków na utrzymanie, pozbawianie jedzenia, ubrania, schronienia, brak pomocy w chorobie, nie udzielenie pomocy, uniemożliwianie dostępu do miejsc zaspokojenia podstawowych potrzeb: mieszkania, kuchni, łazienki, łóżka.
Przemoc domowa rzadko jest czynem jednorazowym, zazwyczaj jest procesem o długiej, nawet kilkunastoletniej historii. Powtarza się według zauważalnej prawidłowości.
Cykl przemocy składa się z trzech następujących po sobie faz (występują w różnych odstępach czasowych):
• Faza narastającego napięcia w której narastają konflikty, agresja, rozdrażnienie, zniecierpliwienie. Ofiara uspokaja sprawcę, spełnia jego oczekiwania by powstrzymać go przed wyrządzeniem krzywdy. Napięcie jakie odczuwa ofiara może doprowadzić do odczuwania przez nią: bólu głowy, bólu żołądka, bezsenności, nerwowości, niepokoju.
• Faza ostrej przemocy która trwa stosunkowo krótko i to w niej następuje wybuch nagromadzonej u sprawcy agresji, gniewu i różnego rodzaju wyładowań na osobie krzywdzonej. Skutki jakich ofiara doznaje to często
obrażenia zewnętrzne, tj. obrzęki, siniaki, połamane kości, obrażenia wewnętrzne, a nawet śmierć. Na tym etapie pojawia się u osoby doznającej przemocy przerażenie, bezradność, poczucie wstydu, ale także złość.
• Faza miodowego miesiąca – jest to faza skruchy i okazywania żalu ze strony sprawcy przemocy.
Podejmowane są próby przepraszania, załagodzenia sytuacji. Sprawca staje się uczynny, kochający zapewniając jednocześnie, że był to jednorazowy incydent. Na tym etapie istnieje szansa, że jeżeli sprawca chce utrzymać związek, rodzinę, podda się terapii, a jego agresywne zachowania zostaną powstrzymane.
Jednak bez trwałej specjalistycznej pomocy miesiąc miodowy kończy się i często rozpoczyna od nowa faza narastającego napięcia.
Typy przemocy:
1. gdzie sprawcą jest osoba dorosła – przemoc wobec partnerki/a lub dziecka, 2. gdzie sprawcą jest dziecko – przemoc wobec rodziców lub rodzeństwa,
3. gdzie sprawcą może być zarówno osoba dorosła jak i dziecko – przemoc wobec osób w podeszłym wieku.
Problem przemocy w rodzinie dotyka osób różnej płci i wieku, pochodzących ze wszystkich warstw społecznych. Ofiarami przemocy domowej są zwykle kobiety i dzieci, jednakże pojawia się także przemoc wobec mężczyzn, osób starszych i niepełnosprawnych. Jest to problem występujący niezależnie od kontekstu regionalnego, społecznego czy materialnego, dlatego też tak ważne jest wypracowanie uniwersalnego standardu wsparcia osób, które doświadczają przemocy, adekwatnie do kształtowania się rzeczywistości społecznej.
Przemoc niszczy siłę woli ofiary, powoduje, że żyje ona w ciągłym strachu i poczuciu ubezwłasnowolnienia.
Oprócz szkód fizycznych w postaci obrażeń ciała przemoc domowa powoduje, że szczególnie dziecko żyje w poczuciu ciągłego strachu i zagrożenia, pozbawione miłości, zaufania i bezpieczeństwa.
W psychice dziecka stają się nieodwracalne zmiany, które mogą negatywnie wpłynąć na ich dorosłe życie.
U osób, które są poddawane długotrwałej przemocy występują poważne problemy fizyczne jak i emocjonalne.
Do najczęstszych objawów będących skutkami przemocy należą m.in.: poważne obrażenia ciała, popadanie w depresję, obojętność, smutek, niekontrolowane wybuchy śmiechu, płaczu, wzrost częstotliwości występowania chorób somatycznych związanych ze stresem np. bóle głowy, żołądka, bóle brzucha, nudności, zaparcia, bóle kręgosłupa, zespół jelita drażliwego, bóle stawów. Konsekwencjami przemocy w rodzinie jest dziedziczenie zachowań przemocowych i powielanie ich w dorosłym życiu. Niezwalczona przemoc przybiera na sile, utrwala się i eskaluje niosąc negatywne konsekwencje dla uwikłanych w nią rodzin i dla całego społeczeństwa. Pomimo większej świadomości społecznej tylko zdeterminowane ofiary przemocy decydują się na jej przerwanie i zgłoszenie odpowiednim organom.
III DIAGNOZA ŚRODOWISKOWA GMINY LIPSK
Diagnoza zawiera aktualne dane stanu lokalnej społeczności i uwarunkowań społecznych występujących na terenie Gminy Lipsk, które są niezbędne do właściwego zaplanowania działań zmierzających do zmniejszenia skali zjawiska przemocy w rodzinie. Diagnoza została opracowana na podstawie danych własnych Miejsko – Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lipsku, danych pozyskanych od instytucji oraz „Diagnozy lokalnych zagrożeń społecznych Gminy Lipsk” przeprowadzonej w roku 2020 przez Małopolskie Centrum Profilaktyki na zlecenie Miejsko – Gminnej Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Lipsku.
Gmina Lipsk to gmina miejsko-wiejska należąca do województwa podlaskiego, powiatu augustowskiego. Na północy sąsiaduje z gminą Płaska (powiat augustowski), od południa z gminami: Dąbrowa Białostocka i Nowy Dwór (powiat sokólski), od zachodu z gminą Sztabin 9powiat augustowski), na wschodzie graniczy z Białorusią. Powierzchnia gminy wynosi 184 km². Gmina Lipsk ma 5 059 mieszkańców, z czego 49,9% stanowią kobiety, a 50,1% mężczyźni. W latach 2002-2019 liczba mieszkańców zmalała o 13,0%.
Średni wiek mieszkańców wynosi 43,9 lat i jest nieznacznie większy od średniego wieku mieszkańców województwa podlaskiego oraz nieznacznie większy od średniego wieku mieszkańców całej Polski.
Bezrobocie mieszkańców gminy Lipsk rejestrowane w gminie Lipsk wynosiło w 2019 roku 10,7% (10,2%
wśród kobiet i 11,2% wśród mężczyzn) #. Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Augustowie liczba osób bezrobotnych gminy Lipsk ma tendencję spadkową. W roku 2019 było mniej osób długotrwale bezrobotnych w stosunku do roku 2017 – o 44 osób mniej. Osoby długotrwale bezrobotne są narażone na negatywne sytuacje wynikające z pozycji zawodowej oraz materialnej.
Tabela 1. Osoby będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy na rynku pracy
2017 r. 2018 r. 2019 r.
Osoby będące w szczególnej sytuacji na rynku
pracy na rynku pracy ogółe m
kobiet y
ogółe m
kobiet y
ogółe m
kobiet y
Do 30 roku życia 80 34 79 33 73 30
Do 25 roku życia 47 19 39 15 41 17
Powyżej 50 roku życia 86 31 65 21 55 21
Długotrwale bezrobotni 158 70 135 60 114 49
Źródło: dane Powiatowego Urzędu Pracy w Augustowie
Bezpieczeństwo socjalne rodzin zapewnia Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Lipsku. Zauważono tendencję spadkową rodzin, którym przyznawane są świadczenia socjalne.
W roku 2019 z pomocy Miejsko – Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lipsku na podstawie ustawy o pomocy społecznej skorzystało 229 rodzin, w których łącznie było 599 osób. Liczba rodzin z roku 2019 jest o 48 mniejsza. Można stwierdzić, że sytuacja życiowa części rodzin uległa poprawie.
Tabela 2. Beneficjenci pomocy społecznej w latach 2017-2019
2017 r. 2018 r. 2019 r.
Liczba osób, którym przyznano świadczenie 413 365 321
Liczba rodzin 277 256 229
Liczba osób w rodzinach 751 675 599
Źródło: dane Miejsko – Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lipsku
Według danych przygotowywanych co roku przez MGOPS w Lipsku do najczęstszych powodów udzielania pomocy i wsparcia należą: ubóstwo, długotrwała lub ciężka choroba, bezrobocie, niepełnosprawność. Według danych zawartych w poniższej tabeli liczba rodzin , którym udzielano pomocy finansowej z powodu przemocy w rodzinie w latach 2016 - 2019 utrzymywała się na podobnym poziomie, wyłączając rok 2018, w którym żadnej rodzinie nie udzielono wsparcia z tego tytułu.
Tabela 3. Powody przyznania pomocy społecznej mieszkańcom gminy Lipsk w latach 2016 - 2019
2016 r. 2017 r 2018 r. 2019 r.
LICZBA RODZIN
Alkoholizm 8 22 19 21
Bezdomność 2 4 5 3
Bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa
domowego
24 22 18 21
Bezrobocie 118 100 87 66
Długotrwała lub ciężka choroba 100 118 96 99
Niepełnosprawność 77 64 84 58
Trudności w przystosowaniu do życia po
opuszczeniu zakładu karnego 3 6 0 1
Ubóstwo 238 194 175 127
Przemoc w rodzinie 2 2 0 3
Sieroctwo 3 1 0 0
Zdarzenie losowe 1 4 0 0
Źródło: dane Miejsko – Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lipsku
Wyjściową wartością na temat rozmiarów zjawiska przemocy w rodzinie w skali gminy mogą być dane opracowane przez Posterunek Policji w Lipsku. Dane statystyczne, przedstawiające liczbę przeprowadzonych
interwencji domowych w których sprawcami są często osoby pod wpływem alkoholu dają podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie.
Tabela 4. Liczba interwencji domowych w latach 2016 – 2019
2016 r. 2017 r. 2018 r. 2019 r.
Liczba interwencji domowych 84 97 61 65
Źródło: dane Posterunku Policji w Lipsku
„Niebieska Karta” to procedura czyli ogół czynności podejmowanych w sytuacji podejrzenia istnienia przemocy w rodzinie. Podmiotami uprawnionymi do wszczynania procedury „Niebieska Karta” są przedstawiciele np.: policji, pomocy społecznej, oświaty, ochrony zdrowia, miejsko – gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Instytucją, która najczęściej wszczyna procedurę Niebieskiej Karty jest Policja, kolejno Ośrodek Pomocy Społecznej, najmniej procedur wszczynają ochrona zdrowia i oświata.
Tabela 5. Liczba formularzy „Niebieska Karta”
2016 r. 2017 r. 2018 r. 2019 r.
Liczba sporządzonych
formularzy NK-A 13 12 9 12
MGOPS 4 2 0 5
Policja 9 10 9 7
MGKRPA 0 0 0 0
W tym:
Oświata 0 0 0 0
Liczba sporządzonych formularzy NK-C
5 7 6 17
Liczba sporządzonych formularzy NK-D
7 5 5 9
Źródło: dane Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Lipsku
Od roku 2016 do roku 2018 liczba wszczętych procedur „Niebieska Karta” malała. Tendencję wzrostową zaobserwowano w roku 2019 (41,7% „Niebieskich Kart założonych przez pracowników socjalnych, natomiast 58,3% - przez funkcjonariuszy policji) . W I półroczu roku 2020 założono 3 „Niebieskie Karty”, z czego 66,7% NK-A zostało założonych przez Miejsko – Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Lipsku. W okresie 01.01.2016 – 30.06.2020 nie wpłynął formularz „Niebieskiej Karty A’ ze strony placówek oświatowych, placówki służby zdrowia.
Tabela 6. Rodziny objęte procedurą „Niebieska Karta”
2016 r. 2017 r. 2018 r. 2019 r.
Liczba rodzin objętych procedurą NK
35 25 17 20
Źródło: dane Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Lipsku
Jeżeli przemoc w rodzinie ma charakter umyślnych, długotrwałych i powtarzających się zachowań sprawcy, polegających na zadawaniu ofierze cierpień psychicznych i fizycznych dochodzi wówczas do znęcania się, za które grozi kara pozbawienia wolności. W roku 2019 prowadzone były 2 postępowania przygotowawcze wobec sprawców przemocy z art. 207§1 kk. W ostatnich latach nie wystąpiła konieczność odebrania dzieci z rodziny w razie bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia w związku z przemocą w rodzinie.
Miejsko- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Lipsku zapewnia obsługę organizacyjno-techniczną Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie w Gminie Lipsk. Burmistrz Lipska powołał skład Zespołu Interdyscyplinarnego, który działa w oparciu o Regulamin ZI. Na dzień 30.11.2020 r.
w skład Zespołu Interdyscyplinarnego wchodzą przedstawiciele różnych instytucji, m.in.: pomocy społecznej, komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, służby zdrowia, oświaty, policji, organizacji pozarządowych.
Tabela 7. Zespół Interdyscyplinarny
2016 r. 2017 r. 2018 r. 2019 r.
Liczba utworzonych Zespołów Interdyscyplinarnych
1 1 1 1
Liczba posiedzeń Zespołów Interdyscyplinarnych
4 4 4 4
Liczba osób objętych pomocą Zespołów Interdyscyplinarnych
11 26 9 0
Liczba rodzin objętych pomocą Zespołów
Interdyscyplinarnych 3 7 4 0
Źródło: dane Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Lipsku
Każdego roku odbywały się 4 spotkania Zespołu Interdyscyplinarnego. Spadła liczba rodzin ( w tym osób) objętych pomocą przez Zespół Interdyscyplinarnego. Celem efektywności pracy z indywidualnymi przypadkami zwiększono ilość grup roboczych przez co zwiększyła się liczba osób i rodzin objętych pomocą grup roboczych, co przedstawia poniższa tabela 8.
Tabela 8. Grupy robocze
Grupy robocze
2016 r. 2017 r. 2018 r. 2019 r.
Liczba utworzonych Grup Roboczych 7 11 11 17
Liczba posiedzeń Grup Roboczych 25 13 22 50
ogółem 46 38 49 57
kobiety 14 11 18 20
mężczyźni 21 15 21 23
Liczba osób objętych pomocą Grup Roboczych
dzieci 11 12 10 14
Liczba rodzin objętych pomocą Grup Roboczych
16 11 17 20
Źródło: dane Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Lipsku
W roku 2019 utworzono o 10 więcej grup roboczych niż w roku 2016. Liczba rodzin objętych pomocą grup roboczych od roku 2016 do roku 2019 zwiększyła się o 4 rodziny aczkolwiek liczba posiedzeń grup roboczych w roku 2019 była dwukrotnie większa aniżeli w roku 2016. Powyższe dane wskazują na regularność spotkań oraz poprawne dostosowywanie składu grup roboczych do problemów występujących w danej rodzinie.
Liczba zakończonych procedur Niebieskie Karty utrzymuje się na poziomie od 17-19 kart rocznie , poza rokiem 2018 , w którym doszło do zamknięcia tylko 3 „Niebieskich Kart”, wyłącznie z powodu braku zasadności podejmowanych działań.
Tabela 9. Zakończenie procedury „Niebieska Karta”
Zakończenie procedury „Niebieska Karta”
2016 r. 2017 r. 2018 r. 2019 r.
ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o zaprzestaniu dalszego stosowania
przemocy w rodzinie oraz po zrealizowaniu indywidualnego planu
pomocy
15 15 0 15
Liczba zakończonych
procedur NK w przypadku:
rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań
2 4 3 2
Źródło: dane Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Lipsku
Powyższe dane odzwierciedlają skalę ujawniania zjawiska przemocy w rodzinie. Każdego roku były zgłaszane przypadki, które nie były kwalifikowane jako przemoc a wiązały się tylko i wyłącznie z innymi konfliktami w rodzinie.
W okresie funkcjonowania Zespołu Interdyscyplinarnego nie było konieczności wszczynania działań interwencyjnych celem odebrania dziecka oraz nie wynikła sytuacja kryzysowa dotycząca skierowania osoby dotkniętej przemocą do Hostelu Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Suwałkach, z którym Gmina Lipsk ma podpisane porozumienie.
Z danych Gminnej Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wynika, że w latach 2016-2019 wpłynęły łącznie 63 wnioski o skierowanie na leczenie odwykowe. Wnioski składane były przez członków rodziny i instytucje w ilości jakie przedstawia tabela 10.
Tabela 10. Instytucje i osoby zgłaszające potrzebę skierowania osoby z problemem alkoholowym na leczenie odwykowe
2016 r. 2017 r. 2018 r. 2019 r.
Członkowie rodzin 6 6 13 9
Policja 0 2 1 1
Prokuratura 13 3 1 0
Zespół Interdyscyplinarny 0 2 0 2
MGOPS 0 1 0 1
inne 0 0 1 1
Źródło: dane Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Lipsku
Po otrzymaniu wniosku Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Lipsku podejmuje odpowiednie działania celem zmotywowania osoby uzależnionej do zaprzestania spożywania alkoholu. W sytuacji gdy uzyskane przez Komisję informacje stwierdzają uzależnienie od alkoholu sprawa kierowana jest do Sądu. Przed skierowaniem wniosku do Sądu Komisja kieruje osobę zgłoszoną na badanie przez biegłych sądowych, którzy są uprawnieni do orzekania o uzależnieniu. Liczba osób skierowanych w roku 2018 na badania przez biegłych sądowych w celu wydania orzeczenia dot. uzależnienia wynosiła 6, w roku 2019 – 5 osób. W roku 2018 skierowano 3 wnioski do Sądu o zobowiązanie poddania się leczeniu odwykowemu, w roku 2019 – 8 wniosków.
Punkt Konsultacyjny (ul. Kościelna 3 w Lipsku)
W celu zwiększenia dostępności pomocy terapeutycznej osobom uzależnionym i współuzależnionym istnieje w Lipsku Punkt Konsultacyjny w którym zatrudniony jest Starszy Instruktor Terapii Uzależnień, do którego MGKRPA w Lipsku kieruje osoby z problemem alkoholowym oraz członkowie ich rodzin celem uzyskania pomocy. W roku 2017 w Punkcie Konsultacyjnym w Lipsku udzielono 207 porad indywidualnych, w roku 2018 – 230 porad, w roku 2019 – 187 porad.
Tabela 11. Liczba porad udzielonych w Punkcie Konsultacyjnym
2017 r. 2018 r. 2019 r.
Liczba porad osobom uzależnionym 59 55 65
Liczba porad osobom pijącym szkodliwie 21 42 17
Liczba porad osobom kierowanym przez
prokuraturę 8 2 0
Liczba porad osobom współuzależnionym 91 84 70
Liczba porad sprawcom przemocy 3 15 4
Liczba porad ofiarom przemocy 14 12 10
Liczba porad DDA i dzieciom z rodzin z
problemem alkoholowym 11 20 21
Źródło: dane Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Lipsku
NZOZ „Poradnia Zdrowia Psychicznego – Poradnia Terapii Uzależnień i Współuzależnienia” oraz Punkt Pomocy dla Ofiar Przemocy w Rodzinie w Augustowie (ul. Szpitalna 12a w Augustowie)
Poradnia Zdrowia Psychicznego – Poradnia Terapii Uzależnień i Współuzależnienia w Augustowie prowadzi kompleksową terapię i psychoterapię osób uzależnionych oraz udziela pomocy osobom współuzależnionym z terenu Gminy Lipsk. Dodatkowo realizowane są dyżury w Punkcie Pomocy dla Osób Doświadczających Przemocy gdzie przyjmuje certyfikowany specjalista ds. przeciwdziałania przemocy.
W stosunku do osób przyjętych w ww. Punkcie udzielane są sesje psychoterapii indywidualnej, sesje psychoterapii grupowej, sesji wsparcia, rozmów specjalistycznych.
Tabela 12. Liczba porad i osób, którym udzielono porad w Poradni Terapii Uzależnień i Współuzależnienia oraz w Punkcie Pomocy dla Osób Doświadczających Przemocy w Augustowie
2018 2019
Liczba porad w Punkcie Pomocy dla Osób Doświadczających Przemocy
29 31
Liczba osób przyjętych w Punkcie Pomocy dla Osób Doświadczających Przemocy
7 (6 K i 1 M) 9 (8K i 1M)
Źródło: dane Poradni Terapii Uzależnień i Współuzależnienia oraz w Punkcie Pomocy dla Osób Doświadczających Przemocy w Augustowie
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Augustowie (ul. Młyńska 52, Augustów)
Osoby z gminy Lipsk mogą skorzystać z bezpłatnego wsparcia psychologicznego i porad prawnych udzielanych w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Augustowie. Powyższa placówka prowadzi także zajęcia osobom stosującym przemoc w rodzinie w formie programów korekcyjno – edukacyjnych, które mają na celu zaprzestanie stosowania przemocy. Zespół Interdyscyplinarny posiada możliwość zgłoszenia osób stosujących przemoc do udziału w programie korekcyjno – edukacyjnym.
WYNIKI PRZEPROWADZONEJ DIAGNOZY LOKALNYCH ZAGROŻEŃ SPOŁECZNYCH GMINY LIPSK
Raport przedstawiający wynik badań ankietowych przeprowadzonych w drugiej połowie 2020 roku obejmuje podstawowe problemy społeczne związane z nadużywaniem alkoholu, nikotyny, dopalaczy i narkotyków, uzależnieniem od hazardu, przemocą w rodzinie oraz w środowisku szkolnym, cyberprzemocą, a także postawami społecznymi wobec powyższych zjawisk. Dane zostały uzyskane w drodze anonimowych badań ankietowych przeprowadzonych w mieście Lipsk wśród trzech grup reprezentujących trzy lokalne środowiska:
dorośli mieszkańcy , dzieci i młodzież szkolna , sprzedawcy i właściciele punktów sprzedaży alkoholu.
Według skali oceny ważności problemów społecznych (bardzo istotny, raczej istotny, raczej nieistotny, zdecydowanie nieistotny) w środowisku lokalnym mieszkańcy gminy Lipsk ocenili, iż bardzo istotnym i raczej istotnym problemem są: wzrost przestępczości (95%), bezrobocie (93%), kryzys norm moralnych (90%) kryzys rodziny (90%), bieda, ubóstwo (90%). Wyniki badań jakie zawarte są w Diagnozie problemów społecznych gminy Lipsk dotyczące spożywania alkoholu oraz związanych z nim problemów społecznych przedstawiono poniżej.
Odnośnie wieku - 40% osób wskazało, iż spożywało alkohol w okresie pełnoletność, 26 % osób próbowało poniżej 15 roku życia. W związku z częstotliwością: 36% deklaruje abstynencję, 29% spożywa kilka razy w roku, 16% kilka razy w miesiącu, 8% raz w tygodniu, 6% kilka razy w tygodniu, 5% prawie codziennie. Aż 91% badanych mieszkańców gminy Lipsk nie wie, gdzie osoba uzależniona może uzyskać pomoc. 57%
badanych mieszkańców zgadza się ze stwierdzeniem,
że dostęp do alkoholu powinien być ograniczony lub kontrolowany. 41% respondentów ocenia osoby pijące alkohol jako zagrażające lub raczej zagrażające bezpieczeństwu w środowisku lokalnym. 72% badanych twierdzi, że nie ma w swoim otoczeniu osób przyjmujących substancje odurzające, natomiast 13% zna przynajmniej jedną osobę przyjmującą narkotyki lub dopalacze. Stwierdzenie „Aby prawidłowo wychować dziecko, należy od czasu do czasu dawać klapsa” zostało odrzucone przez 67% respondentów. Jednocześnie 91% badanych zdecydowanie lub raczej tak zgadza się, aby kary fizyczne były zakazane prawem. Kolejne twierdzenie: „Dziecko powinno bać się rodziców, wtedy łatwiej o posłuszeństwo i szacunek” spotkało się z negacją 82% respondentów. Ponadto, 94% badanych zdecydowanie lub raczej nie zgadza się ze zdaniem, że stosowanie kar fizycznych hartuje dziecko i pozwala sobie lepiej radzić w przyszłości. Poniższe wartości
pozwalają sądzić, że zdecydowana większość badanych nie przejawia postaw wychowawczych, które właściwe są dla tradycyjnego wychowania związanego z przemocą.
Celem oszacowania skali występowania przemocy domowej, zapytano respondentów (mieszkańców Gminy Lipsk) o to, czy w ich otoczeniu są osoby (znane osobiście lub ze słyszenia”) doświadczające przemocy w rodzinie. Wyniki badań są niepokojące gdyż 14% badanych stwierdza, że ma w swoim otoczeniu osoby, które doświadczają przemocy w rodzinie. Podejrzenie o istnieniu przemocy w rodzinie ma aż 26 %
respondentów. Ponadto aż 78% osób badanych nie wie gdzie
w rejonie może uzyskać pomoc ofiara przemocy. Osoby znające wskazywały: policję, ośrodek pomocy społecznej i Niebieską Linię.
Twierdzenie Zdecydowanie
prawdziwe Raczej
prawdziwe Raczej
nieprawdziwe Zdecydowanie nieprawdziwe
Przyczyną przemocy w rodzinie jest alkohol.
39% 18% 9% 34%
Przemoc zdarza się tylko w rodzinach z
marginesu społecznego.
22% 12% 16% 50%
Ofiarą przemocy w rodzinie może stać się
zarówno kobieta, jak i mężczyzna.
68% 27% 2% 3%
Przemoc w rodzinie to prywatna sprawa, nikt
nie powinien się wtrącać.
0% 4% 16% 80%
Przemoc jest tylko wtedy, gdy są widoczne
ślady na ciele ofiary.
5% 10% 8% 77%
Policja nie powinna interweniować w
sprawach rodzinnych.
1% 1% 12% 86%
Źródło – „Diagnoza lokalnych zagrożeń społecznych Gminy Lipsk”
Powyższe dane stwierdzają, że 47% badanych zdecydowanie lub raczej zgadza się ze stwierdzeniem, że przyczyną przemocy w rodzinie jest alkohol. Warto pamiętać, że spożywanie alkoholu nasila tendencję do stosowania przemocy, ale nie jest jej bezpośrednią przyczyną. Oznacza to, że wyleczenie uzależnienia od
alkoholu nie pozwala na zakończenie problemu przemocy
w rodzinie. Z przekonaniem, że przemoc zdarza się tylko w tzw. „dobrych domach” nie zgadza się 66%
ankietowanych mieszkańców miasta Lipsk, również 95% respondentów zgadza się ze stwierdzeniem, że ofiarą przemocy w rodzinie może stać się zarówno kobieta, jak i mężczyzna. Ankietowani nie zgadzają się również ze stwierdzeniami:
„Przemoc w rodzinie to prywatna sprawa, nikt nie powinien się wtrącać” – 96%;
„Przemoc jest tylko wtedy, gdy są widoczne ślady na ciele ofiary” – 85%;
„Policja nie powinna interweniować w sprawach rodzinnych” – 98%.
Badania przeprowadzone wśród uczniów szkoły podstawowej przedstawiają, że 11% badanych uczniów klas młodszych oraz 22% uczniów klas starszych ma za sobą inicjację alkoholu. Miejsca w których dzieci i młodzież spożywają alkohol to: towarzystwo rodziny (kl. IV-VI – 44%, kl. VII-VIII – 40%) bądź inne okoliczności (kl. IV-VI – 44%, kl. VII-VIII – 40%). Badanie częstotliwości spożywania alkoholu przez młodzież wskazuje, że 13% uczniów klas VII-VIII pije codziennie lub prawie codziennie, 13% uczniów klas VII-VIII pije kilka razy w tygodniu. Badanie zjawiska przemocy w szkole przedstawia,, że uczniowie szkoły podstawowej są ofiarami przemocy ze strony innych uczniów najczęściej kilka razy w roku (kl. IV – VII– 24%;
VII – VIII – 19%).
IV PODSTAWY PRAWNE
Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2021 – 2025 opracowano w oparciu o art. 6 pkt. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r.
o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2020 r. poz. 218, ze zm.), który mówi, iż do zadań własnych gminy należy miedzy innymi:
1. opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie;
2. zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia;
3. tworzenie zespołów interdyscyplinarnych;
4. prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w szczególności poprzez działania edukacyjne służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie.
Prawo, które reguluje działania związane z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie stanowią również:
1. Ustawa z dnia 15 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r., poz. 1359);
2. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. (Dz. U. z 2019 r., poz. 2277 ze zm.);
3. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2020 r., poz. 2050) ; 4. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U.2020 r., poz. 1876)
5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty”
oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz. U. Nr 209, poz. 1245);
6. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.
Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2021 – 2025 jest zbieżny z celami i kierunkami działań Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Lipsk.
V CELE PROGRAMU
Cel główny: Zmniejszenie skali przemocy w rodzinie, zwiększenie dostępności pomocy i ochrony ofiar przemocy w rodzinie oraz poszerzanie świadomości społecznej mieszkańców Gminy Lipsk dotyczącej
zjawiska przemocy Cel szczegółowy
1. Diagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie na terenie Gminy Lipsk Działanie Sposób realizacji Realizatorzy Wskaźnik
ewaluacji Przewidywane efekty Termin realizacji 1.1. Zbieranie
danych dotyczących występowania przemocy w rodzinie
·Zbieranie danych na temat rozmiarów zjawiska przemocy w rodzinie
·Prowadzenie corocznej
sprawozdawczości z realizacji Programu
Zespół Interdyscyplin arny oraz instytucje i podmioty biorące udział w ocenie realizacji programu, w tym udzielające informacji
Liczba
sprawozdań Wzrost wiedzy dotyczącej rozmiarów zjawiska przemocy na terenie Gminy Lipsk
2021-2025 każdego roku
Cel szczegółowy
2. Podniesienie poziomu wiedzy i świadomości mieszkańców Gminy Lipsk na temat zjawiska przemocy w rodzinie Działanie Sposób realizacji Realizatorzy Wskaźnik
ewaluacji Przewidywane efekty Termin realizacji
2.1.Podejmow anie działań informacyjno –
edukacyjnych w zakresie zjawiska przemocy w rodzinie
·Przygotowanie materiałów informacyjnych (ulotek, broszur, plakatów) i umieszczenie ich w miejscach ogólnie dostępnych
·Przygotowanie informacji i
umieszczenie ich na stronie internetowej
·Aktualizowanie bazy teleadresowych podmiotów i organizacji
realizujących działania wobec rodzin
uwikłanych w przemoc
·Prowadzenie gabloty informacyjnej w MGOPS w Lipsku
·Zamieszczanie artykułów w prasie lokalnej
·Zakup publikacji z zakresu problematyki przemocy w rodzinie
Zespół Interdyscypl inarny Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
jednostki oświatowe
inne jednostki działające na rzecz przeciwdział ania przemocy w rodzinie
Liczba plakatów Liczba ulotek Liczba artykułów w lokalnej prasie, stronach
internetowych Liczba zakupionych publikacji Liczba podmiotów publikujących materiały dot.
przemocy i jej przeciwdziałania Liczba zajęć edukacyjnych dla rodziców
Liczba zajęć edukacyjnych przeprowadzonyc h z dziećmi i młodzieżą
Wzrost wiedzy
społeczności lokalnej na temat problemu przemocy w rodzinie
Wzrost wiedzy na temat zasobów instytucji działających w obszarze przemocy w rodzinie Wzrost wiedzy i wrażliwości społecznej wobec zjawiska przemocy w rodzinie
Wzrost różnorodności form edukacji w zakresie przemocy w rodzinie
Działania ciągłe 2021-2025
2.2 Integracja
rodzin ·Organizowanie i współorganizowanie szkoleń, warsztatów i zajęć edukacyjnych
·Organizowanie i współorganizowanie różnych form spędzania czasu wolnego
·Organizowanie zajęć, konkursów
profilaktycznych
Zespół Interdyscypl inarny Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
jednostki oświatowe inne jednostki działające na rzecz przeciwdział ania przemocy w rodzinie
Liczba przedsięwzięć (festynów, imprez, konkursów) Liczba działań profilaktycznych Liczba
uczestników
Wzrost kompetencji opiekuńczo –
wychowawczych rodziców Wzrost zachowań
nieagresywnych i wzmocnienie więzi rodzinnych
Zwiększenie różnorodności form spędzania czasu wolnego
Działania ciągłe 2021-2025
Cel szczegółowy
3.Ochrona ofiar przemocy w rodzinie 3.1Zapewnien
ie wsparcia ofiarom przemocy
·Funkcjonowanie Zespołu
Interdyscyplinarnego
·Informowanie o możliwościach uzyskania pomocy
Podmioty wchodzące w skład ZI inne jednostki
Liczba posiedzeń Zespołu
Interdyscyplinarn ego
Liczba osób i rodzin objętych
Efektywna współpraca instytucji i organizacji działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie
Działania ciągłe 2021- 2025
·Zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodku wsparcia
·Zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom w związku z przemocą w rodzinie
·Monitorowanie sytuacji rodziny dotkniętej przemocą
na rzecz przeciwdział ania przemocy w rodzinie
pomocą Zespołu Liczba
utworzonych grup roboczych
Liczba posiedzeń grup roboczych Liczba osób i rodzin objętych pomocą grup roboczych Liczba
uruchomionych procedur
„Niebieska Karta”
Liczba osób dotkniętych przemocą, które skorzystały z miejsc w ośrodku wsparcia
Liczba dzieci, które zostały odebrane w rodziny w razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia w związku z przemocą w rodzinie
Zapewnienie
bezpieczeństwa ofiarom przemocy
3.2 ·Praca socjalna z rodzinami uwikłanymi w przemoc
·Udzielanie świadczeń pieniężnych
· Udzielanie
indywidualnych porad
·Poradnictwo medyczne, psychologiczne, prawne, socjalne, zawodowe, rodzinne
MGOPS w Lipsku Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
inne jednostki działające na rzecz przeciwdział ania przemocy w rodzinie
Liczba udzielonych porad Liczba osób korzystających z poradnictwa Liczba osób korzystających ze świadczeń pieniężnych Liczba osób korzystających z poradnictwa Liczba udzielonych porad
Wzrost wiedzy osób doświadczających przemocy
Zapewnienie
bezpieczeństwa ofiarom przemocy
Działania ciągłe 2021- 2025
Cel szczegółowy
4.Zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych, korekcyjno – edukacyjnych i profilaktycznych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie
4.1 Stosowanie procedury
„Niebieska Karta”
·Wdrażanie procedury
„Niebieska Karta”
Zespół Interdyscy plinarny
Liczba sporządzonych formularzy
„Niebieska Karta – A”
Liczba rodzin objętych procedurą
„Niebieska Karta”
Liczba spraw zakończonych w wyniku ustania przemocy w rodzinie Liczba spraw zakończonych w wyniku braku zasadności podejmowanych działań
Zmniejszenie liczby rodzin w których dochodzi do przemocy Zwiększenie
bezpieczeństwa ofiar przemocy
Oddziaływanie na sprawców przemocy
Działania ciągłe 2021- 2025
4.2 Działania w kierunku osób stosujących przemoc w rodzinie
·Usprawnienie
procedury interwencji i innych działań wobec osób stosujących przemoc w rodzinie
Podmioty wchodzące w skład ZI
Liczba interwencji domowych Liczba osób objętych nadzorem kuratora z tytułu za przestępstwo przemocy w rodzinie Liczba rodzin objętych nadzorem kuratora rodzinnego, w których członek rodziny został skazany z art. 207 par.1 kk
Liczba zatrzymań osób stosujących przemoc w rodzinie Łączna liczba osób wobec
Zmniejszenie liczby rodzin w których dochodzi do przemocy Zwiększenie poczucia odpowiedzialności za czyny osób stosujących przemoc w rodzinie Spadek liczby sprawców przemocy
Zwiększenie bezpieczeństwa ofiar przemocy
Spadek liczby rodzin dotkniętych przemocą Zwiększenie współpracy służb działających w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie
Działania ciągłe 2021- 2025
·Kierowanie do udziału w programach
korekcyjno – edukacyjnych
·Zgłaszanie osób podejrzewanych o stosowanie przemocy w rodzinie i
nadużywających alkoholu na leczenie odwykowe
·Udzielanie pomocy terapeutycznej osobom podejrzewanym o stosowanie przemocy w rodzinie i
nadużywającym alkoholu
których zastosowano środki
zapobiegawcze w formie izolacji sprawcy przemocy Liczba prowadzonych postępowań dotyczących przemocy w rodzinie
Liczba osób skierowanych do uczestnictwa w programach korekcyjno – edukacyjnych Liczba
zrealizowanych programów Liczba osób uczestniczących w programach Liczba wniosków złożonych do MGKRPA Liczba osób skierowanych na leczenie
odwykowe
Liczba osób, którym udzielono pomocy
terapeutycznej Cel szczegółowy
5.Podnoszenie poziomu wiedzy i kompetencji przedstawicieli różnych instytucji działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie
5.1
Podnoszenie wiedzy i rozwijanie umiejętności osób
realizujących działania z zakresu przeciwdziała nia przemocy w rodzinie
·Organizacja i udział w szkoleniach,
warsztatach, konferencjach, przedstawicieli służb zajmujących się problemem przemocy w rodzinie
Podmioty wchodzące w skład ZI
Liczba
zrealizowanych szkoleń, warsztatów, konferencji, seminariów Liczba uczestników
Wzrost kompetencji specjalistów pracujących z osobami uwikłanymi w przemoc
Działania ciągłe 2021- 2025
VI ADRESACI PROGRAMU
Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie skierowany jest do mieszkańców gminy Lipsk, w szczególności:
·rodzin i osób dotkniętych przemocą w rodzinie;
·rodzin i osób zagrożonych zjawiskiem przemocy;
·osób stosujących przemoc w rodzinie;
·świadków przemocy;
·przedstawicieli instytucji, służb oraz organizacji pracujących z osobami i rodzinami zagrożonymi lub dotkniętymi przemocą w rodzinie.
VII REALIZATORZY PROGRAMU
Program będzie miał charakter interdyscyplinarny i realizowany przez instytucje i organizacje, które będą podejmować działania na rzecz zapobiegania i ograniczania przemocy w rodzinie. Realizatorami Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2021-2025 są podmioty działające na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności:
·Zespół Interdyscyplinarny w Lipsku;
·Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Lipsku;
·Miejsko – Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Lipsku;
·Komenda Powiatowa Policji w Augustowie;
·Posterunek Policji w Lipsku;
·Sąd Rejonowy w Augustowie - I Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej w Augustowie;
·Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Lipsku;
·Poradnia Zdrowia Psychicznego – Poradnia Terapii Uzależnień i Współuzależnienia oraz Punkt Pomocy dla Ofiar Przemocy w Rodzinie w Augustowie;
·placówki oświatowe z terenu gminy Lipsk;
·organizacje pozarządowe działające na terenie gminy Lipsk;
·podmioty działające na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
VIII TERMIN REALIZACJI PROGRAMU
Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2021 – 2025 będzie realizowany w okresie od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2025 r. i jest kontynuacją działań podjętych w ramach realizacji Programu na lata 2016-2020.
IX ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU
Źródło finansowania zadań wynikających z Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2021 – 2025 stanowić będą środki pochodzące z budżetu Gminy Lipsk przeznaczone na jego realizację.
X MONITORING I EWALUACJA PROGRAMU
Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2021-2025 będzie zarządzany przez Kierownika Miejsko – Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lipsku.
Monitorowanie programu będzie prowadzone przez Zespół Interdyscyplinarny w Lipsku. Monitoring będzie polegał na zbieraniu danych dotyczących zrealizowanych zadań w ramach Programu od podmiotów zaangażowanych w jego realizację.
Przedmiotem ewaluacji będzie skuteczność podejmowanych działań głównie w oparciu o analizę wskaźników.
Sprawozdanie z realizacji Programu zostanie przedstawione Burmistrzowi i Radzie Miasta Lipsk do końca marca następującego po roku, którego sprawozdanie dotyczy.
UZASADNIENIE
