Nakłady finansowe na systemy informacji dla celów zarządzania

E

8 1 £ 0 H £ H B B S B B

I PTT ^m I

O ŚR O D EK MiMMBIMIT INFO RM ATYKI

NAKŁADY FINANSOWE

NA SYSTEMY INFORMACJI

DLA CELÓW ZARZADZANIA

m urno

OŚRODEK BADAWCZO-ROZWOJOWY INFORMATYKI

r ^\

NAKŁADY FINANSOWE NA SYSTEMY INFORMACJI DLA CELÓW ZA R ZĄ D ZA N IA

_________________________________________________________________

M M ■ ■ ■

Europejski

Program Badawczy

Dieboida

W y łą czn ie do użytku na terenie P R L

W a r s z a w a 1974

Tytuł oryginała; Investment in management information systems.

Document NO. E 117 s Ootober 1973

Tłumaczenie: Witold Kotulecki Opiniodawca; Andrzej Idźkiewicz Redakcja; Stanisław Nelken

Komitet Redakcyjny

Mieczysław Gula, Andrzej Idikiewicz, Janina Jerzykowska /sekre­

tarz/, .Jerzy Kisielnicki /zastępca przewodniczącego/, Stanisław Nelken, Krzysztof Skulski, Ryszard Terebus /przewodniczący/, Zdzisław Zapolski

Wydawca

Dział Wydawnictw, 00-01? Warszawa, ul. Marszałkowska 104/122 OBRI. Warszawa 1974, Nakład: 900+138 eg z. Objętość: ark, wyd6,50 ark. druk.1 5,2 5. Format A4. Papier offsetowy kl. .'III, 80g, 61x86

SP IS T R E Ś C I

I. Wstęp ... 5

A. Tło ... 5

B. Uzasadnienie i zakres badań ... 7

C. Opis: próby ... 9

D. Podział zebranych danych ... 10

E. Zastosowane mierniki - parametry przetwarzania danych ... 11

F. Zastosowane miary statystyczne ... ,... 14

G. Analiza relacji między wydatkami na EPD a łącz­ ną rentownością ... 15

H. Podsumowanie wyników badań ... 30

II. Przemysły wytwórcze.... ... 31

A. Próba ... 31

B. Profil wydatków na EPD ... 33

C. Wydatki na przetwarzanie danych i łączna ren­ towność 50

D. Podsumowanie ... 56

III. Przemysły przetwórcze ... 59

A. Próba ... 59

B. Profil wydatków na EPD ... 61

C. Wydatki na przetwarzanie danych i łączna ren­ towność 75

D. Podsumowanie ... 82

I V . Banki handlowe ... 85

A. Próba ... 85

B. Profil wydatków na EPD ... 85

C. Wydatki na przetwarzanie danych i łączna ren­ towność 99

D. Podsumowanie ... 102

V* Przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe na życie ... 106

A. Próba ... 106

B. Profil wydatków na przetwarzanie danych ... 106

C. Wydatki na EPD i rentowność ... 114

D. Podsumowanie ... 117

Streszczenie... 119

I. W S T Ę P

A. TŁO

. Kiedy 25 lat temu użyto pierwszy komputer, niewielu specja­

listów z kół gospodarczych przepowiadało dziedziny stosowania komputerów w pracy przedsiębiorstw, niewielu też przewidywało szybkość z jaką komputer przejdzie od pojęcia mistycznego do u- rządzenia stosowanego w codziennej pracy. W 1973.roku amerykań­

skie przedsiębiorstwa zainwestowały w działalność związaną z funkcjonowaniem komputerów kwotę bliską 25 miliardom dolarów USA na wypożyczenie lub zakup sprzętu komputerowego, płaoe dla wysoko kwalifikowanych techników 1 opłaty za niezbędną obsługę.

W drugiej połowie lat 1950 i w pierwszej połowie lat 1960, kiedy komputery były rzadkością, przedsiębiorstwom stosunkowo łatwo było uzasadnić nakłady na przetwarzanie, danyoh. Większość systemów komputerowych w tym okresie była tak kosztowna, że m o ­ gły być one stosowane tylko na dużą skalę. Jednakże w połowie lat sześćdziesiątych nastąpiła zmiana, przynajmniej w dużych korporacjach, które posiadały już doświadczenie w zakresie prze­

twarzania danych. Stosowanie systemów komputerowyoh już nie mo­

gło być oceniane i uzasadniane wyłącznie na bazie porównania kosztów przetwarzania. Faktyczna ocena wdrożenia wielu celowych systemów jest niemożliwa do przeprowadzenia na bazie czystego porównania kosztów i zysków z systemu. Istnieje wiele przyczyn takiej zmiany poglądów, z których najistotniejsze to:

• rozwój dużych systemów obsługujących więoej niż jednego użyt­

kownika,

. użyoie dużych komputerów o radykalnie odmiennej charakterys­

tyce ekonomicznej,

. powstanie nowych koncepcji w działalności przedsiębiorstw - zwrot nakładów w ciągu kilku lat albo w ogóle.

- 5 -

Warto zwrócić uwagę także na fakt, że dyrekcjo korporacji są ciągle pod presją wydatkowania coraz większych, kwot na prze­

twarzanie danych, podczas gdy wpływ tych nakładów na łączną rentowność korporacji w warunkach wymiernj^ch jest coraz mniej pewny. Oczywistymi następstwami takich sytuacji są pytania pow­

stające u coraz większej liczby członków dyrekcji o celowość ponoszenia coraz to większych nakładów na EPD. Stąd powstało naglące zapotrzebowanie na "benchmarki" i inne standardy, które pomogłyby stosować miary zabezpieczające przed ponoszeniem zbyt wysokich lub zbyt niskich nakładów na EPD.

W wyniku powyższego, Program Badawczy Diebolda podjął bada­

nia nad określeniem wielkości i struktury wydatków na EPD w przemyśle amerykańskim w latach 1969-1970. Badania te objęły 245 dużych przedsiębiorstw w 24 różnych grupach przemysłu. Pier­

wszoplanowym celem badań było określenie wielkości i struktury wydatków na EPD w każdej badanej branży, a także znalezienie właściwych "benchmarków" dla wydatków w przyszłości. Dodatkowo, badania te starały się określić związek między poziomem łącz­

nych wydatków na przetwarzanie danych a łączną rentownością przedsiębiorstw.

Pełne wyniki tamtych badań są dostępne w dokumencie E-91, które zainteresowany czytelnik może tam odnaleźć. Niektóre spo­

strzeżenia poczynione w początkowym etapie badań /którego wyni­

ki zawarto w dokumencie E-91/ stanowiły użyteczną podstawę do badań obecnych;

. Dodatkowo do opisanego w dokumencie E-91 statystycznego pro­

filu wydatków na EPD w różnych branżach, badania tamte wyka­

zały istotną różnicę w wydatkach między przedsiębiorstwami o r ~X /

wysokiej i niskiej rentowności

. Wydaje się, że widoczny stał się niewielki związek między wielkością przedsiębiorstwa a wydatkami na EPD. Oznacza to,

że w ramach tej samej branży wydatki na EPD w stosunku do do­

chodów dużej organizacji nie muszą być niższe /lub wyższe/

niż wydatki na EPD mniejszej organizacji w stosunku do jej dochodów.

X// Ang. "profitability" przetłumaczono jako "rentowność". Tak

Pomimo dużej ilości zebranych danych pierwotne badania /któ­

rych wyniki zawiera dokument E-91/ stanowiły początek długofa­

lowych badań. 2aszła potrzeba dokładniejszego zapoznania się z zagadnieniami: jak duże są nakłady przedsiębiorstw na EPD, na co kwoty te są wydatkowane, jak wydatki te mają się do uzyski­

wanych łącznych zysków.

Udzielenie odpowiedzi na te pytania stało się celem następ­

nych głównych badań wydatków na przetwarzanie danych w amery- kańskiej gospodarce, podjętych przez Program Badawczy Diebolda.

B. UZASADNIENIE I ZAKRES BADAŃ

Dostarczając sposoby oceny poziomu wydatków na-EPD w stosun­

ku do normatywnych wartośoi, Program Badawczy Diebolda nie za­

mierza sugerować, że wydatki jakiegoś specyficznego przedsię­

biorstwa są "niewłaściwe" ponieważ są różne od norm branżowych.

Celem natomiast jest podkreślenie takich odohyleń. Ważne przy­

czyny odchyleń, których istnieć może wiele, powinny być okreś­

lone i skwantyfikowane.

Różnorodność przyczyn odchyleń jest duża /np. zespołowe za­

angażowanie finansowe w bardzo dużych systemach/, ale tam gdzie nie ma widocznych przyczyn uzasadniających racjonalność odchy­

leń od norm branżowych powinno się dokonać skoncentrowanego wy­

siłku dla ich wyjaśnienia.

Określanie odchyleń nabiera ważności wraz ze wzrostem wiel­

kości kwot przeznaczanych na EPD i, oo jest może ważniejsze, wraz ze wzrostem wielkości wdrażanych systemów. Paktem jest, że kierownicy zespołów EPD mają swych bezpośrednich zwierzchników na ooraz wyższyoh stanowiskaoh jak również, że w coraz większej ilości korporacji kierownik EPD jest Wiceprezesem Korporacji.

Nie ma żadnego specyficznego poziomu wydatków na EPD, który można byłoby uznać za "najlepszy". Każde podejście do EPD ma swoje strony ujemne i dodatnie. Badać można wiele zmiennych,ale tylko niewiele z nich nadaje się do uogólnienia.

Z tego powodu obecne badania nie zostały zaprojektowane dla rozszerzenia lub wymiany danych zebranych w poprzednich bada­

- 7 -

niach. Intencją natomiast było bliższe zapoznanie się z pewnymi kluczowymi wskaźnikami, które według opinii Programu Badawczego Diebolda, wskazują na potencjalne "benchmarki" /znaki punkto­

we/ pomocne dla określenia wydatków na EPD.

Zapotrzebowanie na "benehmarki” wzrasta. Jednocześnie poja­

wia się wiele trendów rozwoju informatyki, co powoduje, że tes­

towanie i stosowanie "benchmarków" jest zadaniem trudniejszym niż w latach ubiegłych. Najważniejsze z tych trendów były ana­

lizowane dogłębnie w różnych dokumentach Diebolda i dlatego ni­

żej zostały tylko wymienione, a nie omówione szczegółowo. Są to:

. centralizacja urządzeń EPD łącznie z rozwijającymi się syste­

mami opartymi o telekomunikację,

. przenoszenie projektowania systemów i programowania do użyt­

kowników,

. odpowiedni rozwój pionów EPD,

. wolny trend w kierunku stosowania pojęcia rentowności EPD /włączając w to traktowanie EPD jako narzędzia pomocniczego dla realizacji innych funkcji/.

Do listy tej powinien by6 dodany jeszcze jeden fakt, a mia­

nowicie, że przetwarzanie danych w większości dużych korporacji jest pracochłonne. Brak wykwalifikowanego personelu /szczegól­

nie w dziedzinach analizowania i programowania systemów/ od­

działywa hamująco. Wiele wysoko opłacalnych zastosowań /syste­

m ó w / c z e k a długo na swoją kolejkę wdrożenia i użytkowania. Pro­

blem braku wykwalifikowanych kadr jest czynnikiem hamującym wzrost użytecznośoi komputerów w praktyce. Rozwiązanie problemu braku wysoko kwalifikowanych kadr podjęte zostało przez wytwór­

ców sprzętu, szczególnie przez IBM. Celem jest projektowanie takiego sprzętu, który minimalizuje potrzebę obsługi i inter- wenoji ludzkiej. Będzie to specjalnie ważne w dziedzinie pro­

gramowania.

Wymienione trendy /a także inne/ są ważne z punktu widzenia ustalenia parametrów dla bieżących badań, ponieważ zgodnie z tymi trendami wystąpią zmiany w strukturze wydatków na EPD.

"Benohmarki", które są wynikiem tych badań, nie będą więc jedy­

nie odzwierciedleniem wydatków w latach 197*1—“1973> ale będą tak­

że bardzo pomocne przy nakreślaniu zmian wydatków w przyszłoś­

C. OPIS PRÓBY

Celem pierwszych badań Diebolda, w zakresie nakładów i wy­

datków na EPD, był wybór i badanie jak najbardziej homogenicz­

nej /jednolitej branżowo/ próby. Badano więc wiele dziedzin przemysłowych i nieprzemysłowych, dla których na podstawie ba­

dań miały być tworzone odpowiednie "benchmarki".

W drugiej serii badań, których wyniki są zawarte w niniej­

szym dokumencie, dokonano analizy danych pochodzących z heter- gonicznej /różnorodnej branżowo/ próby. Było kilka przyczyn wy­

boru drugiej metody, pomimo że w jej stosowaniu mniejsza jest możliwość wyszczególnienia parametrów wydatków dla poszczegól­

nych analizowanych podgrup branżowych.

Po pierwsze - rzadkie są przypadki gdzie jedno, d u ż e . przed­

siębiorstwo ogranicza swą działalność do jednej branży. Nawet przedsiębiorstwa zaliczone do tej samej branży przez Znormali­

zowaną Klasyfikację Przemysłu /Ministerstwo Handlu USA/ bardzo się różnią pod względem dziedziny w jakiej działają.

Po drugie - pomimo nasilających się tendencji w kierunku centralizowania przetwarzania danych, duża liczba wielozakłado­

wych i wielobranżowych korporacji działa bardziej na zasadzie podejmowania i realizacji małych niż dużych centralnie sterowa­

nych przedsięwzięć. Wyniki badań nad wydatkami mogą więc być niedokładne, jeżeli żadne z zakładów lub branż nie odzwiercied­

la całości wydatków.

Po trzeoie - chciano także ocenić wydatki na EPD i ich zwią­

zek z rentownością korporacji, nie biorąc pod uwagę takich czyn­

ników jak; rodzaj przemysłu, wielkość przedsiębiorstwa, szyb­

kość rozwoju itp.

Z wymienionych przyczyn, w badaniach wzięto pod uwagę szero­

ki wachlarz przedsiębiorstw. Charakterystyki poszczególnych prób znajdują się w dalszych rozdziałach. Do objętych ankietami i badaniami przykładów opisanych dalej w podziale na cztery grupy /przemysły wytwórcze, przemysły przetwóroze, banki handlowe, przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe na życie/, można było dodatko­

wo uwzględnić odpowiedzi ankietowe od ponad stu respondentów.

Nie wzięto ich jednak pod uwagę ze względu na; niewystarczającą

- 9 -

wielkość dla celów 'porównawczych ośrodków EPD niektórych przed­

siębiorstw, niewystarczające rozpowszechnienie w praktyce re­

prezentowanej dziedziny działalności. Kryterium stosowane w ce­

lu wyeliminowania z badań małych przedsiębiorstw polegało na e- liminowaniu. tych, które miały tylko jeden komputer i to mniej­

szy od IBM-360/30.

D. PODZIAŁ ZEBRANYCH DANYCH

Podstawowy podział ograniczono do czterech głównych grup, w ramach których przeprowadzono analizę porównawczą. Podział na podgrupy jest wynikiem znacznych różnic między danymi charakte­

ryzującymi obiekty w grupie. Na przykład /zob. rozdział Ii/ pa­

rametr "sprzęt jako procent budżetu EPD" wykazany jest dla wszystkich przedsiębiorstw w grupie, ponieważ z punktu widzenia wielkości tego parametru przedsiębiorstwa tworzą grupę homoge­

niczną /jednolitą/. Natomiast wartości parametru określonego przez stosunek kosztów osobowych /personel/ do kosztów sprzętu są wykazane oddzielnie dla podgrup małych i dużych przedsię­

biorstw wytwórczych, przedsiębiorstw produkcji sprzętu lotni- czo-kosmicznego oraz elektronicznego.

Jak wyżej powiedziano, szczegółowe określenia i definicje poszczególnych grup i podgrup zawarte są w rozdziałach od II do Y. W krótkim streszczeniu podział ten przedstawia się następu­

jąco;

Grupa przemysłów wytwórczych

Badano 39 przedsiębiorstw objętych przez Znormalizowaną Kla­

syfikację Przemysłu numerami od 34 do 39• Podzielono je na trzy dalsze podgrupy:

. duże przedsiębiorstwa o wielkości sprzedaży powyżej 100 mi­

lionów dolarów rocznie,

. małe przedsiębiorstwa o wielkości sprzedaży poniżej 100 mi­

lionów dolarów rocznie /do tej grupy zaliczone zostały samo- . dzielne piony i filie dużych korporacji/,

dolarów rocznie, produkujące sprzęt lotniczo-kosmiczny oraz elektroniczny.

Grupa przemysłów przetwórczych

Badano 46 przedsiębiorstw objętych przez Klasyfikację Prze­

mysłu numerami od 20 do 26 i od 28 do 33. Grupa ta obejmuje przedsiębiorstwa przemysłów: chemicznego i wyrobów konsumpcyj­

nych, papierniczego i hutniczego oraz przedsiębiorstwa produku­

jące oleje, żywność i napoje.

Grupy tej nie podzielono na podgrupy z punktu widzenia wiel­

kości przedsiębiorstw.

Grupa banków handlowych

Badano 13 banków-objętych numerem klasyfikacyjnym 602, z któ­

rych 7 zaliczono do podgrupy dużych banków - z wkładami powyżej 1 , 5 miliarda dolarów - a pozostałe zaliczono do podgrupy małych banków.

Grupa przedsiębiorstw ubezpieczeniowych na życie

Badano 10 przedsiębiorstw objętych numerem klasyfikacyjnym 631. Grupa była zbyt mała, aby dokonać podziału na podgrupy.

E. ZASTOSOWANE MIERNIKI - PARAMETRY PRZETWARZANIA DANYCH

Zebrane daiie o badanych przedsiębiorstwach umożliwiły podział na podgrupy, a także pozwoliły na określenie,jakie mierniki moż­

na byłoby zastosować. Te mierniki, które zostały ostatecznie wy­

brane, określały wyraźnie wielkość i strukturę wydatków na E P D . Spośród nich najbardziej użyteczne są:

Poziom wydatków

Miernik ten zawiera stosunek wielkości budżetu EPD do wielkoś­

ci sprzedaży przedsiębiorstwa oraz stosunek wielkości budżetu EPD do wielkości zysku przedsiębiorstwa.

- 11 -

Porównanie różnych mierników finansowo-operacyjnych wykaza-r ło, te dwa wymienione są najbardziej zgodne i znaczące, tzn.

wykazały najwyższy współczynnik korelacji. Analiza wykazała, że jeśli stosunek wielkości budżetu do wielkości sprzedaży jest miernikiem znaczącym, relacja między tymi dwoma miernikami jest pośrednia, określona przez łączną rentowność w poszczególnych grupach przemysłowych.

Wprowadzenie zysku w relacji budżet - sprzedaż faktycznie zmierza do utycia mierników budżet - zysk dla porównania z zy­

skiem jako procentem od sprzedaży. Aczkolwiek uwzględnia się mierzenie odniesione do rentowności, to jest ono wtórne w sto­

sunku do wartości mierzenia relacji budżet EPD do łącznej war­

tości sprzedaży. Bezpośrednia relacja /tzn. wielkość budżetu do wielkości sprzedaży - dopisek tłumacza/ daje słabszą i nierówną

korelację, jak pokazano na rysunku 1 -1 . Faktycznie zadowalająca jest jedynie konstrukcja pośrednio-pochodna,określona przez re­

lacje; wielkość budżetu EPD do wielkości zysku i wielkości zy­

sku do wielkości sprzedaży.

Aby porównać wydatki na EPD z rentownością rozważano wiele miar zysków, z których najsilniejszą korelację wykazywał zysk operacyjny, słabszą zysk netto /bilansowy/ i . zysk z dywidend.

Nie wystąpiła natomiast korelacja przy analizowaniu zysku z za­

angażowanego kapitału.

Z innych parametrów /np. wartości zaangażowanego kapitału, wartość majątku trwałego, ilość zatrudnionych pracowników itp./

tylko jeden - wzrost wielkości sprzedaży - wykazywał korelację z wielkością wydatków na EPD.

Skłania to do potwierdzenia związku z wartością sprzedaży, tak jak brak silnej korelacji z wartością aktywów oraz majątku trwałego skłania do zmniejszenia wiarygodności przypuszczenia, te zyski z akcji lub procent od zaangażowanego kapitału będą odpowiednio znaczącymi albo użytecznymi miernikami.

Podział budżetu EPD

Na ogół najbardziej spójnym miernikiem ogólnego podziału bu­

dżetu przeznaczono na sprzęt. Dotyczy to wszystkich grup prze-r mysłów wytwórczych i przetwórczych oraz banków handlowych.

Przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe nie miały wystarczającej próby dla stosowania tego parametru, który aby go stosować wymaga istnienia przynajmniej dwóch podgrup w analizowanej grupie.

Proporcja wydatków na personel do wydatków na sprzęt była drugim miernikiem, który okazał się spójny dla wszystkich grup z wyjątkiem przedsiębiorstw ubezpieczeniowych na tycie. Otrzy­

mana częstość’ rozkładu wykazała /z wyjątkiem podgrupy małych przedsiębiorstw przemysłu wytwórczego/ znaczny stopień skośnoś- ci, ze względu na czynnik personelu, który okazał się mniej lo­

giczny niż czynnik sprzętu. Wskazuje to, iż istnieją elementy w wydatkach na personel, które są niezależne od wydatków na

sprzęt.

Jednakże wydatki na personel nie reprezentują wystarczająco jasnego obrazu, aby można stosować je w charakterze odizolowa­

nego miernika.

- 13 -

Wydatki na sprzęt i na personel

Między przedsiębiorstwami występowały wyraźne różnice w wy­

datkach na sprzęt i na personel, co ma znaczenie dla ich stoso­

wania. Takie parametry jak: koszty jednostek centralnych prze­

twarzania i jednostek zdalnego przetwarzania jako procent ca­

łości wydatków na sprzęt, proporcje wydatków na personel bezpo­

średni i pomocniczy itp. mogły byó tylko odnoszone w stosunku do innych parametrów. We wszystkich przypadkach parametrem ta­

kim była wielkość zysku jako procent wielkości sprzedaży /albo inne podobne parametry dla grupy banków i przedsiębiorstw ubez­

pieczeniowych/ .

F. ZASTOSOWANE MIAR? STATYSTYCZNE

Przy analizowaniu danych wzięto pod uwagę trzy podstawowe miary statystyczne:

. Histogramy - wykazujące częstość rozkładu podstawowych para­

metrów, dla których była wystarczająco dużą próbą.

Były to: wielkość wydatków osobowych do wielkości wydatków sprzętowych, wielkość budżetu EPD do wielkości sprzedaży oraz wielkość wydatków sprzętowych do wielkości ogólnego budżetu EPD. Mierniki te uznano za spójne. Zastosowana analiza regre­

sji w celach określenia zależności między elementami budżetu wskazała dalej, że statystyka jednostki centralnej i jednos­

tek zdalnego przetwarzania jako procent ogólnych kosztów wy­

posażenia sprzętowego oraz stosunek personelu bezpośredniego do personelu pomocniczego przedstawiają takie znaczące i sto­

sunkowo niezależne miary, które mogą być użyte dla określenia EPD w wymiarach finansowych.

. W przypadkach, gdy mogła być przedstawiona częstość rozkładu używano raczej mediany niż średniej jako punktu odniesienia dla mierzenia względnej pozycji w rozkładzie. Jeżeli dane nie odpowiadają wzorcowi rozkładu "normalnego” , statystyczna śre­

do mniej lub bardziej błędnego mierzenia w zależności od róż­

nicy między obiema miarami.

Zilustruje to przykład zaczerpnięty z badań danych. W prze­

myśle chemicznym mediana /odnośnie stosunku kosztów osobowych do kosztów sprzętowych/ wyniosła 1,35. Ponieważ w jednym z przedsiębiorstw badanych stosunek ten był 2 ,80, średnia dla tej grupy wyniosła 1,46. Odchylenia takie mogłyby byó nawet większe w zależności od konkretnej sytuacji.

. Analiza regresji była podstawową techniką użytą dla określe­

nia korelacji /lub wykazania jej braku/ między zmiennymi. Jak widać z wykresów powstałych podczas,badań, takich jak pokazu­

jące związki między jednostką centralną i jednostką zdalnego przetwarzania jako procentem ogólnego budżetu hardware * owego, użyte były funkcje nieliniowe, a danym raz jeszcze pozwolono określić istotę związków.

Mimo, że niektóre mierniki /stosunek kosztów personelu do kosztów sprzętowych, stosunek kosztów personelu bezpośrednie­

go do pomocniczego itp./ operują zmiennymi częściowo nieza­

leżnymi, analizę stosującą funkcje uwikłane uznano za zbędną, jako nie dającą nowego spojrzenia na zależności pierwotnie badane.

. Poziom ufności w badaniach wynosił 755® lub wyżej, a w więk­

szości przypadków powyżej 90$. Poziomy te oozywiście oblicza­

no dla analizowanych współczynników korelacji. Ponadto częs­

tość rozkładu była sprawdzana ze względu na zgodność z roz­

kładem dwumianowanym. Rozkład stosunku kosztów osobowych do kosztów sprzętowych pokazał największe odchylenie 0, 05 dla poziomu ufności 74$.

G. ANALIZA RELACJI MIĘDZY WYDATKAMI NA EPD A ŁĄCZNĄ RENTOWNOŚCIĄ

Głównym celem analizy było wykazanie relacji pomiędzy wydat­

kami na EPD i zyskami. Analiza została oparta na danych zebra­

nych podczas badań. Zakładając, że istnieje związek między wy­

datkami na EPD a łączną rentownością przedsiębiorstw, analiza miała kilka celów podrzędnych:

- 1 5 -

. określenie rodzaju związków,

. określenie kryteriów dla pogrupowania przedsiębiorstw celem zapewnienia właściwej bazy porównawczej przedsiębiorstw,

. znalezienie metody usuwania różnic w rozkładzie przedsię­

biorstw w próbie,

. zapewnienie mierników dla różnych grup przedsiębiorstw,

. zapewnienie mierników pozwalających na porównanie poszczegól­

nych przedsiębiorstw z całą grupą.

Jak wspomniano rozmiar próby pozwolił na analizę oztereoh grup przedsiębiorstw: przemysłów wytwórczych, przemysłów prze­

twórczych, banków handlowych oraz przedsiębiorstw ubezpiecze­

niowych na życie. Drugi i trzeci z wyżej wymienionych celów są szczególnie istotne przy dokonaniu podziału przedsiębiorstw na podane cztery grupy.

1 . Analiza przemysłu wytwórczego i przemysłu przetwórczego

Wzięto pod uwagę różne metody szacowania poziomu wydatków na EPD i rentowności użytkowników. Wydatki na EP.D odnoszono do wartości ogólnej sprzedaży, kosztów operacyjnyoh, zysku opera- cyjnego, zysku netto, zysków dywidendowych oraz aktywów. Jako mierniki rentowności rozważane były zysk netto lub zysk opera­

cyjny jako procent od wartości sprzedaży, zyski z akcji i pro­

cent od zaangażowanego kapitału. Wskaźniki te analizowano na bazie jednego roku /'1971/ oraz przeciętnej z okresów dwu-, trzy- lub pięcioletniego.

Stosowanie przeciętnej z kilku lat ma tę przewagę, że może wyrównać wyniki, które mogłyby być zniekształcone nienormalnymi zyskami lub stratami przedsiębiorstwa w jakimś pojedynczym ro­

ku. Sumowanie wyników wielu przedsiębiorstw grupy wyrówna takie odchylenia.

Jednakże stosowanie przeciętnych wieloletnich wysuwa inny problem, a mianowicie tuszowania trendów jakie występowały w tym okresie czasu. Przykładem może być grupa przedsiębiorstw wytwarzających sprzęt przemysłowy. W jednej z podgrup tej gru­

py, w przedsiębiorstwach produkujących obrabiarki, wystąpił w

przedsiębiorstwach innej podgrupy wytwarzającej maszyny, miały miejsce znaczne- zyski. Użycie pięcioletniej średniej spowodowa­

łoby zniekształconą interpretację wyników analizy porównawczej obydwóch podgrup.

W rezultacie zdecydowano się, że zyski jednego roku /l9?l/

zapewnią prawdziwszy obraz.

Początkowe analizy danych wykazały, te kierunkowa charakte­

rystyka była identyczna bez względu na użyte mierniki. Pod względem konsekwencji wyniki znacznie się jednak różnią. Okaza­

ło aię, że stosunek wielkości budżetu EPD do wielkości sprzeda­

ży jest najbardziej konsekwentnym pojedynczym miernikiem. Dla użycia tego parametru i porównania go z rentownością ułożono następujące równania:

B _ K gdzie:

® B 18 Budżet EPD

B « KS P = Zysk operacyjny

S = Wartość rocznej sprzedaży B _ S

F " F B _ -rr 1, F - K p7s

W ten sposób oba wskaźniki budżet do zysku operacyjnego i zysk operacyjny do wartości sprzedaży mają do siebie stosunek odwrotny. Gdyby wszystkie przedsiębiorstwa miały identyczny sto­

sunek budżetu do sprzedaży (K byłoby równe dla wszystkich przed­

siębiorstw) wykres krzywej budżet/sprzedaż w stosunku do ren­

towności (zysk/sprzedaż) byłby podobny do wykresu zamieszczone­

go poniżej, na którym krzywa przedstawia wydatki na EPD przy różnych poziomach rentowności.

Ponieważ przedsiębiorstwa nie posiadają identycznego stosun­

ku b/s , wskaźniki charakteryzujące niektóre z nich znajdują się powyżej krzywej, tj. w polu oznaczonym literą A, a niektóre po­

niżej krzywej, tj. w polu oznaczonym literą B.

Te przedsiębiorstwa których wskaźniki znajdują się w polu A oharaktaryzują się relatywnie wyższymi wydatkami na EPD w sto­

sunku do uzyskiwanej przez nie rentowności, a te których wskaź­

niki znajdują się w polu B - niższymi wydatkami na EPD. Na po­

niższym wykresie nie zaznaczono skali ponieważ jest ona inna w

- 17 -

każdej grupie przemysłowej. Mianowicie zależy ona od wartości mediany relacji budżet/sprzedaż. Tak więo każda grupa przedsię­

biorstw będzie miała własną krzywą zależną od wartości mediany dla danej grupy, chociaż w kształcie podobną do wykreślonej wy­

żej na rysunku.

Rysunki 11-10, 11-20, 111-17 i 111-18 przedstawiają krzywe sporządzone w oparciu o mediany wydatków dużych przedsiębiorstw,

przedsiębiorstw produkujących sprzęt lotniczo-kosmiczny i e- lektroniczny, podstawowych przedsiębiorstw przemysłu przetwór­

czego /przedsiębiorstwa produkujące oleje, stal, papier oraz żywność i napoje/ oraz przedsiębiorstw produkujących chemikalia i artykuły konsumpcyjne. Grupy te zostały określone przez podo­

bieństwa lub różnice w rozkładzie wyników stosunku budżet/sprze- daż. Małe przedsiębiorstwa przemysłów wytwórczych także tworzą- oe odrębną grupę nie mogłyby być wykreślone odrębnie ze wzglę­

du na brak dostatecznej ilości danych finansowych /przypomnieć należy, że wiele przedsiębiorstw zaliczonych dc tej grupy to filie lub piony dużych korporacji/. Można się jednak spodzie­

krzywej dla przedsiębiorstw produkujących sprzęt lotniczo-kos- miczny i elektroniczny.

Właściwość dokonanego podziału na grupy potwierdza proces porównawczy opisany poniżej.

Zastosowana metoda polegała na obliczeniu i bezpośrednim po­

równaniu stosunków budżet/zyski i zyski/sprzedaż dla poszcze­

gólnych przedsiębiorstw w danej grupie. Powstały w ten sposób punkty, przy pomocy których można było wykreślić krzywą. Tę sa­

mą metodę zastosowano dla wykreślenia ogólnej krzywej korelacji wydatków i rezultaty porównano z krzywymi poszczególnych grup.

Wykresy 1-1 i 1-2 przedstawiają wyniki analizy przedsię­

biorstw przemysłu wytwórczego i niektórych przedsiębiorstw prze­

mysłu przetwórczego. Na wykresach tych, jeżeli krzywa danej grupy przedsiębiorstw znajduje się powyżej ogólnęj krzywej ko­

relacji wydatków oznacza to, że grupa ta charakteryzuje się ne­

gatywną korelacją między poziomem wydatków na EPD i rentownoś­

cią. Przedsiębiorstwa o większej rentowności wydają na EPD re­

latywnie mniej. Krzywe leżące poniżej ogólnej krzywej korelacji wydatków wskazują na pozytywną korelację między wydatkami na EPD i rentownością; bardziej zyskowne przedsiębiorstwa wydają relatywnie więcej na EPD.

Porównania odbywały się w dwóch fazach. W pierwszej fazie porównywane przedsiębiorstwa dobrane były do siebie rozmiarami i zakresem działania. W drugiej fazie porównania zostały roz­

szerzone na przedsiębiorstwa bardziej różniące się od siebie, celem określenia stopnia podobieństwa dla uzyskania ważności porównania. W obu przypadkach /które były jednolite ze względu na wydatki na przetwarzanie danych i rentowność/ porównania wskazywały na istnienie tych samych logicznych zależności, a mianowicie relacji budżetu do sprzedaży.

Trudno jest wykorzystać wykresy 1-1 i 1-2 dla odczytania wzrostu wydatków przedsiębiorstw o niskiej rentowności. Dla. ła­

twiejszego odczytania wyników badań sporządzono wykresy 1 - 3 i 1-4, które także określają wzrost wydatków w stosunku do odpo­

wiedniego poziomu rentowności. Na przykład: jeżeli w grupie wy­

twórczej przedsiębiorstwo "An posiada poziom rentowności, który jest równy 50$ poziomu rentowności przedsiębiorstwa B, przed-

- 19 -

PorównywanypoziomwydatkównaEPD

P o r ó w n a n ie w s z y s t k ic h p r z e d s i ę b io r ą tu p r z e m y s łó w

P o r ó w n y w a n y p o z i o m r e n t o w n o ś ć ] U y k r e s 1

PoróunywawczypaziomwydaihównaEPB

P r z e d s ię b io r s t w a p r z e m y s łó w p r z e t w ó r c z y c h

P o r ó w n y w a n y p o z i o m r e n t o w n o ś c i

W y k r e s 1 - 2

- 2 1 -

W s z y s tk ie p r z e d s i ę b io r s t w o p r z e m y s łó w w y tw ó rc z y c h

£*42-

Oä

a

'iri*36-

M

Co o.

■O 1 * 3 0 -

«?M r * -

Q.

^4

O „

C H&-

L

P r z e d s i ę b i o r s t w o o n is k ie j r e n t o w n o ś c i w ię c e j w y d o je

P r z e d s ię b io r s t w o o w y s o k ie j r e n to w n o ś c i w y d a je więcej

10% 2 0 % 30% 40Vo 50% 60% 70%

P o z i o m p o r ó w n y w a n y r e n t o w n o ś c i

kl y k re s 1 ~3

Uzrast różnicyw wydaikochnaIPBpowyżej ¡tj Lub poniżej /-Jpoziomukrzywej horelocji

P r z e d s ię b io r s t w a p r z e m y s łó w p r z e t w ó r c z y c h

P r z e m y ś l c h e m ic z n y i w y ro b ó w k o n s u m p c y j n y c h

P rz e d s ią b ia rs tw o o n is k ie j

t

re n to w n o ś c i więcej w y d o je P rz e d s ię b io rs tw o -o w y s o k ie j re n to w n o ś c i więcej w y d a je

_______ l--- 1--- 1--- 1---1— :---- 1--- 1--- 1--- 1

10% 20% 30% 4O% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

P o r ó w n y w a n y p o z i o m r e n t o w n o ś c i

% kres 1-4

P r z e m y ś l p o d s ta w o w e g o p r z e t w ó r s tw a

siębiorstwo A będzie wydawało na EPD relatywnie 30% więcej niż przedsiębiorstwo B - co jest pokazane na wykresie II-3.

Aby podkreślić znaczenie korelacji między poziomem budżetu na EPD a rentownością, wykonano podobne porównania na przykła­

dzie przedsiębiorstw wytwórczych, używając jako mierników kosz­

tów sprzedanych wyrobów i wydatków operacyjnych. Rezultaty tej analizy wykazane zostały na wykresie 1-5. Krzywe dla budżetu EPD i kosztu sprzedanych wyrobów są praktycznie identyczne i mają negatywną korelację z rentowności. Krzywa wydatków opera­

cyjnych przeciwnie, znajduje się poniżej ogólnej krzywej kore­

lacji i wskazuje na pozytywną korelację z^rentownością.

2. Analiza banków handlowych i przedsiębiorstw ubezpieczenio­

wych na życie

Te same, wyżej opisane, podstawowe czynnośoi były wykonane na danych dotyczących banków handlowych i przedsiębiorstw ubezpie­

czeniowych na życie. Niewielkie zmiany były jednak konieczne ze względu na stosowanie różnych mierników branżowych, innyoh niż miernik budżet do sprzedaży, jakiego używano w przypadku przed­

siębiorstw przemysłów wytwórczych i przetwórczych. W przypadku banków użyto stosunku: budżet EPD do ogólnych wkładów finanso­

wych, a w przypadku przedsiębiorstw ubezpieczeniowych - stosun­

ku: budżet do wartości wiążących umów ubezpieczeniowych.

Krzywe wydatków w oparciu o wartości median wykazane są dla banków handlowych na rysunku IY-12 i dla przedsiębiorstw ubez­

pieczeniowych na rysunku Y-5.

Wykresy 1-6 i 1-7 pokazują rezultaty analizy porównawczej wydatków na EPD do rentowności tych grup przedsiębiorstw. W przypadku banków handlowyoh występuje negatywna korelacja mię­

dzy wydatkami na EPD a rentownością, podobnie do przedstawionej dla przedsiębiorstw wytwórczych. Natomiast w przypadku przed­

siębiorstw ubezpieczeniowych występuje pozytywna korelacja, po­

dobnie do przypadku przedstawionego dla przedsiębiorstw produ­

kujących oleje, żywność i napoje.

Wzrastające różnice w poziomie wydatków powyżej lub poniżej

Poziom wydatków

L J s z y s th ie p r z e d s i ę b io r s t w a p r z e m y s ł ó w w y tw ó rc z y c h

P o r ó w n y w a n y p o z i o m re n to w n o ś c i

U y h re s i ~ 5

- 25 ^-

Poziomuydolhàiuno£ PU

J B o n h i h o n d L o u e

P o r ó u n y u a n L j p o z i o m r e n t o w n o ś c i

U y h r e s -1-5

P r z e d s ię b io r s t w a u b e z p ie c z e n io w e

______1______ I______ I______ I______ i______ I______ l______ |_

10% 2 0 % 30% 40% 5 0 % 6 0 % 70% 80% 30%

P o r ó w n y w a n y p o z i o m r e n t o w n o ś c i

Wykres 1-7

O g ó ln a k r z y u o k o r e l a c j i w y d a ih ó u

i 2 3 ~

■0

I

£

NO a 31 C a

c3

■? O a.

Uzrast różnicynauydathoch£ POpouyżej poziomuhrzyuęj korelacjiuydalkou

♦35^-

B a n h i h a n d l o u e

*25 _

♦20 —

♦15 —

♦©-

B o n k o n is h ic h Z yska ch u y d a je u ię c e j

10ro 2 0 % 3 0 % 1 0 % 5 0 % 6 0 %

P o r ó k j n y u a n y p o z i o m r e n t o u n o ś d

U y h r e s 1 - 8

Miron różnicyu uydoikach£ PBponiżej poziomukrzyuej korelacjirjydaikóu

P r z e d s ię b io r M u a u b e z p ie c z e n ia u e n a ż y c ie

- ^0—

P r z e d s ię b io r s t u o o u y s o k i c h z y s h o c h u y d a je m e c e j

\

U y k r e s 1 - 9

P o r ó u n y u o n y p o z i o m r e n L o u n o ś o

__ 'OC, _ — ✓

banków handlowych/ i 1 - 9 /dla przedsiębiorstw ubezpieczenio­

wych/.

H. PODSUMOWANIE WYNIKÓW BADAN

Jednym z głównych wyników badań było uzyskanie dodatkowych, szczegółowych informacji o wydatkach na EPD w amerykańskim przemyśle. Informacji nie tylko uzupełniających lub uaktual­

niających dane zebrane podczas poprzednich badań, ale także po­

zwalających na znalezienie nowych "benchmarków",które mogą słu­

żyć do pomiaru wydatków.

Wśród kluczowych wyników badań wymienić można.:

. Relacja personelu bezpośredniego do personelu pomocniczego, która wydaje się ważnym miernikiem lub kryterium wydatków, podobnie jak procent jaki jednostka centralna i jednostki zdalnego przetwarzania stanowią w ogólnych kosztach sprzętu.

. Stosunek budżetu EPD do wartości sprzedaży, stosunek wydatków osobowych do sprzętowych i procent jaki wydatki sprzętowe sta­

nowią w ogólnym budżecie EPD są dobrymi niezależnymi mierni­

kami natury ogólnej.

. Podstawowe relacje między różnymi czynnikami przetwarzania danych i między działalnością przetwarzania danych a cechami charakterystycznymi dla przedsiębiorstwa wynikają z wielkości stosunku procentowego zysku do sprzedaży /lub wielkości rów­

noznacznej/.

. Podział przedsiębiorstw na grupy jest ważny i pozwala na spój­

no porównanie wzorów wydatków na przetwarzanie danych oraz ich relacji do łącznej rentowności przedsiębiorstwa.

• Wprawdzie nie odkryto relacji, które mogłyby być zastosowane do wszystkich grup badanych przedsiębiorstw, ale dla każdej badanej podgrupy istnieją indywidualne relacje między wydat­

kami na EPD i rentownością. W niektórych przypadkach korela­

cja ta jest pozytywna, a w innych negatywna. Ale w każdej grupie lub podgrupie zauważany jest wysoki stopień zgodności.

II. P R Z E M Y S Ł Y W Y T W Ó R C Z E

A. PRÓBA

Jak wspomniano, Mgrupa przemysłu wytwórczego" składa się z 39 przedsiębiorstw, objętych numerami klasyfikacyjnymi od 34- do 3 9 » grupa ta jest zupełnie różna od grupy przedsiębiorstw tzw.

"przemysłu przetwórczego", która będzie opisana w następnym roz­

dziale. Wprawdzie wielkość próby nie była wystarczająco adekwat­

na dla porównania wydatków między ostrzej wykreślonymi rodzaja­

mi przedsiębiorstw /np. produkcja aparatury przemysłowej lub przemysł motoryzacyjny/, ale była wystarczająco duża dla doko­

nania badań w trzech oddzielnych grupach:

Duże przedsiębiorstwa to przedsiębiorstwa, których wielkość rocznej sprzedaży przekracza 100 milionów dolarów. W podgrupie tej najwięcej jest przedsiębiorstw objętych przez Klasyfikację Przemysłu numerami 34-, 35, 38 i 39, a także 37 /z wyjątkiem 372, którym objęte są przedsiębiorstwa lotniczo-kosmiczne opisane niżej/.

Małe przedsiębiorstwa obejmują w przybliżeniu te same prze­

mysły jak duże, lecz ich roczna wielkość sprzedaży jest niższa niż 100 milionów dolarów. Wiele z nich stanowi część dużych korporacji, które jednak w sprawach EPD posiadają autonomię i dlatego mogą być różnicowane ze względu ha wielkość sprzedaży*

Takie przypadki to więcej niż 3/4 wszystkich przedsiębiorstw:

trżynaśoie z ogólnej liczby siedemnastu przedsiębiorstw.

Przemysł lotniczo-kosmiczny i elektroniczny. Badanych było osiem przedsiębiorstw przemysłu lotniczo-kosmicznego i elektro­

nicznego, objętych przez Klasyfikację Przemysłu numerami 36 i 372. Pod względem wielkości połowa z nich mogłaby być zaliczona do wyżej określonej podgrupy . dużych przedsiębiorstw. Rysunki II-1 , II- 2 i II- 3 pokazują podział poszozególnyoh trzeoh pod-

- 31 -

Procent respondentówProcent respondentówProcent respondentów

1O0- 199 m ilio n ó w dolarów

2 0 0 - 1 3 3 m iU o n ó w d o la ró w

p o w y ż e j 5 0 0 ni i U o n o w d o la ró w

Mole

p o n i ¿ej 35

m ilio n ó w d o la ró w 3 5 -7 0 m ilionów dolarów

70- 100

m ilio n o w d o la ro w

P rz e d s ię b io rs tw a p r z e m y s łu L o t m c z o - k o s m ic z n e g o i e i e h t o n ic z n e g o

p o n iż e j tOO

m ilio n ó w dolarów 100-100

m ilio n ó w d o la ró w p o w y ż e j 100 m ilio n ó w d o la ro w P r o f i l r e s p o n d e n t ó w

R o z k ła d w ie lk o ś c i s p r z e d a ż y w 19 71 r.

M J J u ż e p r z e d s ię b io r s t w a

50 -

grup omawianych w rozdziale «Przemysł Wytwórczy«, dokonany z punktu widzenia wielkości sprzedaży w 1971 r. /albo w roku fi­

nansowym najbardziej zbliżonym do 1971 r./. Widoczne jest, że więcej niż połowa próbki obejmowała przedsiębiorstwa o sprzeda­

ży mniejszej niż 100 milionów dolarów.

B. PROFIL WYDATKÓW N*A EPD

1. Wielkość budżetu EPD

Rysunki I I -4, 11-5 i II- 6 pokazują wielkość budżetu EPD w 1971 r. w 39 badanych przedsiębiorstwach. Budżet; dokładnie dwu trzecich ilości respondentów wynosił rocznie 1 , 5 miliona dola­

rów albo mniej, a tylko w dwóch przedsiębiorstwach: lotniczo- -kosmicznym i elektronicznym zanotowano budżet powyżej 4 milio­

nów dolarów w skali rocznej.

2. Budżet EPD jako procent wielkości sprzedaży

Podczas gdy zamieszczone rysunki /ll-1 do 11-2/ obrazują Wielkości sprzedaży badanych przypadków, bardziej interesujący może być podział przedsiębiorstw z punktu widzenia wielkości budżetu EPD w stosunku do wielkości sprzedaży. Zostało stwier­

dzone w badaniach pilotażowych, te «typowy” duży wytwórca /zob.

Program Badawczy Diebolda, Dokument E-91 - Wzory wydatków na EPD/ wydaje na EPD 0,9$ *- a więc niewiele mniej niż 1$ - z każ­

dego dolara uzyskanego że sprzedaży swojej produkcji. Można po­

równać to z wielkościami dla trzech podgrup przemysłu wytwór­

czego, co pokazano na rysunkach 1 1 -7 » II- 8 i II-9 .

Interesujące, że w poszczególnych podgrupach różnice w wy- datkaoh przedsiębiorstw były stosunkowo niewielkie /w granicach 25$ odpowiednio do siebie wartości procentowyoh najniższych i najwyższyoh/, natomiast różnice w wartości median poszczegól­

nych podgrup różniły się znacznie. Nieco zadziwiająca była war-»

tość mediany dla dużych przedsiębiorstw wynosząca 0,61$, tj.

- 33 -

Procent respondentówProcent respondentówProcent respondentów

bO

50 -|

40

30 20

10 J

P r o f it re s p o n d e n tó w

R o z h ła d w ie L h o s a b u d ż e tó w E PU u 1971 r. w d o la r a c h USA h u ze p r z e d s ię b io r s tw a

p r z e m y s łó w w y tw ó rc z y c h

V /,

p o n iż e j 15 m it io n o RYS. 11-4

1.5 ■5.0 m i l/ o n o u

p o w y ż e j 5 m iiio n a u

h o l e p r z e d s ię b io r s tw a p r z e m y s łó w w y tw ó rc z y c h

t y s i ę c y ty s ię c y Im iU o n

RYS. 1 1 -5

P rz e d s ię b io rs tw a p r z e m y s łó w L o tn ic z a ■ K o s m ic z n e g o i e L e h tra n ic z n e g o

RYS, II- 5

Procent respondentów

33% 40

30

D u ze p rz e d s ię b io rs tw a w ytw am ze

20% ^ Mediana • 0 ,603

20

)0

10%

9 %

6%

17%

10%

30

O3

C 24

■§C O R-<łl is

K

8C

Q 42 a

“T3Z5--- rTO---730— 7ĆZ 27Z3 UU B u d ż e t EPD ja k o p ro c e n t u / e t k o s a s p rz e d a ż y R Y5. iż-7

40

6%

.so

5%

T77ZT

M o l e p r z e d s i ę b i o r s t w a w y tw ó r c z e

22% , M ediano -0.973

15 7o

11%

8%

b%

5%

3O HOc tlaj CO O)8-

S 30

20

.80 -90 100 110 <20 130

Budżet EPB jaka procent ufetkości sprzedaży R Y S . f - 8

Przedsiębiorstw a p rz e m y s łu Lotnicza - kosmicznego

1.10 150

3b% Mediana ■ 0.99Q

25%

i li 1.1 1 1 11 11 1 1

1 41%

•

1 11%

7% 1

1 7%

1 1

■ ^l

RYS.U-3 .05

B u d ż e t EPD ja k o p r o c e n t w ie t h o ś c i s p rz e d a ż y

Wielkość budżetu EPD jako procent sprzedaży

Podgrupy

Duże przedsiębiorstwa Małe przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwa lot­

ni czo-kosmiczne i e- lektroniczne

Niski 0,50 0,73

0,63

Mediana 0,61 0,98

1 , 0 0

Wysoki 2,83 2.33

2.33

była znacznie niższa niż wurcość mediany dla przedsiębiorstw lotniczo-kosmicznych, i elektronicznych. Tylko w jednym "dużym"

przedsiębiorstwie zanotowano wydatki na EPD w wysokości 2,83$

wartości sprzedaży,, co stanowiło jeden z najwyższych wskaźni­

ków dla przedsiębiorstw przemysłowych.

3. Wzory alokacji

Alokacja budżetu EPD w ramach każdej podgrupy, przemysłowej jest wykazana na rysunkach 11-10, 11-11 i 11-12. Widać rela­

tywnie niewielkie różnice w podejściu do rozdziału budżetu między trzema podgrupami. W każdym przypadku blisko połowa b u ­ dżetu idzie na pokrycie kosztu personelu EPD,podczas gdy tro­

chę więcej niż 1/ 3 wydawana jest na hardware, a reszta budżetu na transmisję danych, nośniki i obsługę zewnętrzną taką jak konsultacje, software itp.

4. Indeks Personelu EPD

Względna jednolitość podejścia /do rozdziału budżetu/ jest odzwierciedlona w proporcjach wydatków na personel do wydatków na hardware. Jest to inwersjaX// z "Indeksu Hardware", który zo­

stał opisany w wynikach badań PB Diebolda, przeprowadzonych w 1971 3?* Obydwa mierniki opisują stopień praooohłonnośoi funk-

D u ż e p r z e d s i ę b i o r s t w a w y tw ó rc z e P o d z io l b u d ż e tu

I P r z e c ię tn ie t a t a 1971, 1972 i 1 9 7 3 /

RY5. [ i -1 0

M a łe p r z e d s ię b io r s t w o W y tw ó rc z e P o d z io l b u d ż e t u

¡ P r z e c ię tn ie t o t o 1971, 1 9 7 2 i 1 9 7 3 j

RYS. ¡¡-11

- 37 ^-