R E C E N Z JE 115
18; 24, 3, gri7.jp I g l S f f i f f 'K f i H S j r 'ien ^e ” m a m y w y riffil„p ro jjb ctw o ”, czy 24, 3, g d zie z a m ia s t „ k tó ry (B a |||im ) i g g o c z y z a m k n ię te ” m am y , „ k ttjry m a oczy p rz e n ik liw e ” .
d) T a k ż ^ | ^ j | i | | | p | i f c ę P e n ta te u c h u — F m m | H P ra w o — zao p a trz o n o w n o w y w s tę p , k tó g f p o d a je w s p ó łc z esn e z a p ą g jy w a n ijii u c zo n y ch n a p o w s ta n ie te j k sięg i. P o z a g |B |B - u g i e |i H f t n i e te j k się g i n ie w ie le ró ż n i się od p o p rz ed n ieg o . P o z o stały b o w iem n i p n ie m ółsriące ty tu ły ja k n p . „W K a d e l f r 1, 19-25 czy „N ie g ro zić E d o m ito m ” 2, 1 -T |llu b „N ie n a p a d a ć M o a b itó w ” 2fj|8-15 i 2, 16-23 „N ie z ac zep iać A m m o n itó w ”. N a d a l n ie k tó r e ty tu i f i są n ie s p re c y z o w a n e n p . 4, H K 6, l - 2 a j | g 6 i in . P o z a ty m n ie w y ró ż n io n o w k o ń c o w y ch p a r tia c h a k lg a ln e j K | j | g i P o w tó rz o nego P r a w a p o d z ia łu k o d e k su d e u te ro n o m ic zn e g o n a m n ie js z e z b io ry p r a w n e , a n i n a części litu rg ic z n e , k tó r e z a w ie ra ją p o u c ze n ia o sp o s o b ie o d n o w ie n ia p rz y m ie rz a . W szystko to u ł a t w i ł o ® z ro z u m ie n ie księg i. T y tu ły t a k i e m ó g ł d a ć je d y n ie te n t ł u m acz, k tó r y je s t S p a p c z e ś n i e z n aw c ą z a g a d n ie ń z w ią z a n y c h z d a n ą k s ię d B cB rli je j k o m e n ta to r. N ie u s u n ię to f jp iiN n iew ła śc iw eg o p j i e k ł a d u p e w n y c h w y ra ż e ń h e b ra js k ic h litS B f l'IB In f f l#— p i s a n e Ś S ), 91, czy
bfem ah
trz o d y z a m ia st — bydłfil(20, 14).W id ać w ięc, że n o w e w y d a n ie P lic io k s ię g u w B T 2 je s t n a ogół ||| | a I | H i k i e m z B T 1. J a k p rz e d s ta w ia ją się p ozoigałe k sięg i, u k a ż ą to z a p e w n e o c e n y .ja ta p ih r e cenzentów .
K s. Stanisłim o Ł a ch
li. S a b o u r l i n : T h e P sa lm s , jB ieir O rig in a n d M e a n in g . V ol. 1-2. A lb a HoiflJ se— S ta te iip s la n d . N ew Y o rk 1969. V ol. 1 ss. X I X + 253; Vol. 2 ss. X IX = f 373.
O d n o w a litu rg ic z n a z a p o c z ą tk o w a ła jeszcze ży w sze niż d o tą d z a ję c ie się P s a ł terz em . T ego z re s z tą d o m ag a się od k a to lik ó w V a tic a n u m II w sw ej K o n s ty tu c ji p : litu rg ii (n r 7, 30, 89, 90, 91) — s tą d m n o ż ą się s tu d ia n a d P s a lm a m i.
M oże n a jg ło ś n ie js z ą j e s t p r a c a o. L . S a b o u rin a , p r o fe s o ra P a p ie s k ie g o I n s ty tu tu B ib lijn eg o w R z y m ie , n a p is a n a w jęz. a n g ie lsk im , p rz e z n a c z o n a d la sz e ro k ie g o k r ę gu czy teln ik ó w . A utor- o p a r ł s ię n a n a jle p s z y c h w sp ó łc z e sn y c h k o m e n ta rz a c h do P salm ó w , ja k im i są k o i f ^ n t a i M M. D ah o o d a, H. L . K p u is a , S. M o w in ck ela, A. W ei- s e ra i R. T o u rn a y a ( f jw y d . z 1964 r.). D la c z y te ln ik ó w p ra g n ą c y c h d o k ła d n ie j p o z n ać p ro b le m a ty k ę P s a lm ó w p o d a je L . S. o b fitą b ib lio g ra fię (30 s t r o n |j | W ięk szą część o b sz e rn e j in tr o d u k c ji (178 stro n ) z a jm u ją z a g a d n ie n ia dotycząc®:! teo lo g ii P s a l m ó w (tzw . „ T h e B e lie fs o f P ie ty ” v o l. 1 s. 65-188). W k w e s tia c h tru d n ie js z y c h f iw ą tp liw y c h L . S. k ie r u je s ię ro z w a g ą i p rz e w a ż n ie o p g fife d a się za ro z w ią z a n ia m i o g ó ln ie p rz y jm o w a n y m i. N ie p rz e m ilc z a je d n a k o p in ii n o w y c h i d y s k u to w a n y ch , ale, je ś li s ię n a w e t o p o w ia d a za n im i, czy n i to z d u ży m u m ia re m . P s a lm y są s k la sy fik o w a n e w e d łu g k ry te r ió w lite ra c k ic h (ScEc 1964 s. 23-53) i o b ja ś n io n e szczegółow o. K a ż d y z n ic h je s t u m ieszczo n y , o ile to m o żliw e, w k o n te k ś c ie o m a w ia ją c y m o k o liczn o ści i m ie js c e jeg o p o w s ta n ia .
J e s t to d zieło d o b rz e ta f o r a n d jlpBBi tM H H f c h p ro b le m a c h d o ty cz ąc y c h P s a lm ó w i m oże stanow ić! jnie! ty lk o d la z a in te re s o w a n y c h B ib lią , a le i d la z aw o d o w y ch t | | b lis tó w z n a k o m ity p rz e w o d n ik , o r ie n tu ją c y ich uiw g w M I BSiy o lb rz y m ie j dziś r a tu r z e o P s a lm a c h .
K s. S ta n is ła w Ł a c h
A . D e i s s 1 e r : D ie P sa lm e n . D ie B o ts c h a ft G o ttes. E ine b ib lisc h e S c h r i ft e n - reich e. L eip zig . B. r. S t. B en n o V erlag .
O podobriffSii p rz e z n a c z e n iu ja k k o m e n ta rz L. S ä jib u rin a je s t k o m en tarz!; b o P s a lm ó w A. D e is s łe ra , w y d a n y w 1962 r. n a jp i e r w >w N ie m ie ck iej R e p u b lic e F # j e - ra ln e j; a p ó ź n ie j :w N ie m ie c k ie j R e p u b lic e D e m o k ra ty c z n e j o ra z w e F r a n c ji p t.p L e liv re d es P s a§ # n Ä t (V e rb u m S a lu tis. A n c ien T e s ta m e n t 2 vol. P a r is 1966. ch esn e).
P rz e d m io te m n in ie jsz e g o o m ó w ien ia j w t f t K H W E r z do P s a lm ó w , wydaifgg w N R D . L iczy |j> n d w a to m y , p ie rw s z y p o w p ro w a d z e n iu (s. 11-29) z a w ie ra ofipjB w ie n ie 72 (71) P s a lm ó w , d ru g i p o z o sta ły c h , tj. 73 (7 2 )lp 0 .
