Uchwały Wydziału Wykonawczego Naczelnej Rady Adwokackiej

Uchwały Wydziału Wykonawczego

Naczelnej Rady Adwokackiej

Palestra 3/10(22), 105-109

U c h w a ły W y d z i a łu W y k o n a w c z e g o N a c z e l n e j Rady A d w o ka ck ie j

1. TER M IN O D W O ŁA N IA OD P O ST A N O W IE N IA R ZEC ZN IK A D Y SC Y P L IN A R N E G O

(u ch w a ła W y d zia łu W yk on aw czego N a czeln ej R ady A d w ok ack iej z dnia 3 lip ca 1959 r.).

W y d zia ł W y k o n a w czy N aczeln ej R ady A d w o k a ck iej, p o rozpoznaniu p ism a R ad y A d w o k a ck iej w O. z d nia 22 czerw ca 1959 r. L. dz. 740/X I/59 w sp ra w ie te r ­ m in u o d w o ła n ia od p o sta n o w ien ia rzeczn ik a d y scy p lin a rn eg o ,

p o s t a n o w i ł :

w y ja śn ić , że term in o d w o ła n ia od p o sta n o w ien ia rzeczn ik a d y scy p lin a rn eg o w p rzed m io cie zan iech an ia lu b u m orzen ia doch od zen ia (§ 17 ust. 3 rozporządzenia M in istra S p r a w ie d liw o śc i z d nia 11 m arca 1959 r. o p o stę p o w a n iu d y scyp lin arn ym w sp ra w a ch a d w o k a tó w — Dz. U. N r 21, poz. 134) w y n o si 14 dni od doręczenia p o ­ sta n o w ie n ia .

U z a s a d n i e n i e

R ada A d w o k a ck a w O. p ism em z d nia 22 czerw ca 1959 r. zw ró ciła się do N a ­ c zeln e j R ady A d w o k a ck iej o w y ja śn ie n ie , ja k i term in o b o w ią zu je do złożenia od­ w o ła n ia od p o sta n o w ien ia rzeczn ik a d y scy p lin a rn eg o w p rzed m iocie zan iechania lu b u m orzen ia dochodzenia. W rozp orząd zen iu M in istra S p r a w ie d liw o śc i z dnia 11 m arca 1959 r. o p o stęp o w a n iu d y sc y p lin a r n y m w sp ra w a ch a d w o k a tó w (Dz. U. N r 21, poz. 134) p rzew id zian e je s t ta k ie o d w o ła n ie w § 17 ust. 3, jed n ak że p rzepis ten n ie o k reśla term in u , w k tó ry m m a b y ć w n ie sio n e od w ołan ie. R ozporządzenie p o w y ż sz e tr a k tu je w p ra w d zie o środ k ach o d w o ła w czy ch w rozd ziale V, p rzep isy te jed n a k d o ty czą ty lk o p o sta n o w ień i orzeczeń k o m isji d y scy p lin a rn ej, a nie rzecz­ n ik a d y scy p lin a rn eg o ; p on ad to art. 12 u s ta w y o u stro ju a d w o k a tu ry ok reśla term in do w n ie s ie n ia środków o d w o ła w czy ch n a d n i 14 od dnia d oręczen ia orzeczenia, a le m ó w i w y r a ź n ie , że je s t to term in do w n ie sie n ia środ k ów o d w o ła w czy ch p rze­ w id z ia n y c h w sam ej u sta w ie o u stro ju a d w o k a tu ry , która n ie w sp o m in a o p o sta ­ n o w ie n ia c h rzeczn ik a d y scy p lin a rn eg o .

W y d zia ł W y k o n a w czy zw a ży ł, co n a stęp u je:

J a k k o lw ie k a n i u sta w a o u stro ju a d w o k a tu ry , a n i rozp orząd zen ie M inistra S p r a w ie d liw o ś c i z dnia 11 m arca 1959 r. o p o stę p o w a n iu d y scy p lin a rn y m w sp ra ­ w a c h a d w o k a tó w n ie o k reśla w y r a ź n ie term in u o d w o ła n ia od p o sta n o w ien ia rzecz­ n ik a d y scy p lin a rn eg o o za n iech a n iu lu b u m orzen iu d och od zen ia, to jed n a k n ie m ożna w y s n u w a ć z teg o w n io sk u , żeb y o d w o ła n ia ta k ie n ie b y ły o gran iczon e czasow o co do term in u ich w n iesien ia . Z b rak u p rzep isu szczególn ego n a leży sto so w a ć norm y

1 0 6 N A C Z E L N A R A D A A D W O K A C K A N r 10

ogóln e o b o w ią zu ją ce w u sta w ie o ustroju adw okatury o w n o szen iu środ k ów p ra w ­ n y ch (art. 12 u. o u.a.). W p raw dzie ten o sta tn i przepis m ów i o środ k ach o d w o ła w ­ czych p rzew id zia n y ch w u sta w ie, jednakże skoro rozporządzenie M in istra S p ra­ w ie d liw o ś c i o p o stę p o w a n iu dyscyp lin arn ym w spraw ach a d w o k a tó w w yd an e zostało na p o d sta w ie d e le g a c ji u staw ow ej (art. 8 pkt 4 u. o u.a.) to n a leży p rzyjąć, że z b rak u p rzep isu szczególn ego term in do w noszenia środków o d w o ła w czy ch od p o sta n o w ien ia rzeczn ik a dyscyp lin arn ego w spraw ie um orzenia lu b zaniechania doch od zen ia jest id en ty czn y z term inem określonym ogóln ie w sam ej u sta w ie o u stro ju a d w o k a tu ry i w y n o si 14 dni. T aki term in 14-dniow y do w n o szen ia środ­ ków o d w o ła w czy ch je s t też ogólnie p rzy jęty w e w szy stk ich sp raw ach , w których p rzy słu g u je o d w o ła n ie od orzeczeń, postan ow ień czy też u ch w a ł organ ów a d w o k a ­ tury. Ten sa m term in n a le ż y zatem stosow ać w w ypadkach, które w s k u te k braku p rzep isu szczeg ó ln eg o m o g ły b y budzić w ątp liw ości.

2. SP R A W A P O B IE R A N IA W YNAGRODZENIA PRZEZ A DW O K A TÓ W W Y ZN AC ZO N YC H Z U RZĘDU DO PRO W ADZENIA SPR A W C YW ILN YC H (uchw ała W y d zia łu W yk on aw czego N aczelnej R ady A d w ok ack iej z d nia 11 w rześn ia

1959 r.).

W ydział W y k o n a w czy N aczelnej Rady A dw okackiej, po rozpoznaniu pism a M in iste r stw a S p r a w ie d liw o śc i w spraw ie pobierania w yn agrod zen ia p rzez a d w o ­ k a tó w w y zn a czo n y ch z urzędu do prow adzenia spraw cy w iln y ch ,

p o s t a n o w i ł :

w celu sk oo rd y n o w a n ia d ziałaln ości w ojew ódzkich rad ad w ok ack ich w m y ś l art. 32 ust. 1 p k t 3 u sta w y o ustr. adw . przyjąć następ u jące za sa d y r eg u lu ją ce p raw o a d w ok ata w y zn a czo n eg o z urzędu do dochodzenia roszczeń z ty tu łu w yn a g ro d zen ia za p ro w a d zen ie sp ra w y i zw rotu w yd atk ów :

1

2

3. a d w o k a to w i w yzn a czo n em u z urzędu przysłu gu je — bez w zg lęd u n a w y n ik sp ra w y — p ra w o żąd an ia od stron y zw olnionej od k osztów są d o w y ch zw ro tu w y ło ­ żonych p rzez n iego w y d a tk ó w , jeżeli w y d a tk i te b yły celo w e i są u d ok u m en tow an e; 4. ro szczen ia z ty tu łu w yn agrod zen ia za prow adzenie z urzędu sp r a w y c y w iln e j oraz z ty t u łu w y d a tk ó w m ogą być przez adw okata dochodzone w y łą c z n ie n a m ocy z e z w o le n ia w ła ś c iw e j rad y adw okackiej;

k lien ta , bez zgody tegoż k lien ta , a w № aku tej zgody bez u p o w a żn ien ia rady a d w o k a ck iej — jest niedopuszczalne.

U z a s a d n i e n i e

N a sk u te k p rzed sta w ien ia Sądu W ojew ód zk iego w K o sza lin ie M in ister S p ra ­ w ie d liw o ś c i zw rócił się do N aczeln ej R ady A d w o k a ck iej o z a ję c ie sta n o w isk a w sp r a w ie pobrania przez jednego z ad w o k a tó w w y zn a czo n eg o z u rzęd u w sp ra w ie c y w iln e j w yn agrod zen ia za p row ad zen ie spraw y.

W obec zasadniczej w a g i zagadnienia W ydział W yk on aw czy N a czeln ej R ady A d w o k a ck iej zw rócił się do w sz y stk ic h w o jew ó d zk ich rad a d w o k a ck ich i na p od ­ sta w ie n a d esła n y ch przez n ie opinii oraz po w szech stro n n y m ro zw a żen iu sp raw y u sta lił, co n astępuje:

C elem in s ty tu c ji zw o ln ien ia od k o sztó w sąd ow ych je s t u m o ż liw ie n ie o b y w a te ­ lom n iezam ożn ym d ochodzenia ich roszczeń w drodze sąd ow ej.

P o trzeb a zw oln ien ia od k o sztó w odpada, je ś li 1) w tra k cie sp oru p rzesta n ą istn ieć ok oliczn ości, na p o d sta w ie k tórych p rzyznano to z w o ln ie n ie (a w ię c jeśli sy tu a c ja m a teria ln a stron y u legn ie zasadniczej p o p ra w ie — art. 118 § 1 k.p.c.),

2

Z w o ln ien ie od k o sztó w n ie oznacza, że Skarb P a ń stw a zrzeka się k o sztó w s ą ­ d o w y ch , lecz je s t jed y n ie sk red y to w a n iem ty ch k o sztó w dla u m o żliw ien ia stron ie u b ogiej dochodzenia jej praw . T ylk o w tym w yp ad k u , g d y strona, k tó rą zw o ln io n o od k o sztó w , przegra p roces, sk red y to w a n e k o szty n ie u leg a ją ścią g n ięciu . N a to ­ m ia st w razie w y g ra n ia procesu, ch oćb y częściow ego, odpada p o trzeb a zw o ln ien ia stro n y od p o n iesien ia k osztów , k tóre spraw a za sobą pociąga.

W m yśl art. 119 § 3 k.p.c. op łaty i w y d a tk i są d o w e p rzez stro n ę n ie u iszczon e n a leży ściągn ąć z urzędu od strony, która u zysk ała z w o ln ien ie od k o sz tó w są d o w y ch z zasąd zon ego jej roszczenia; celem zab ezpieczenia ty ch n a leżn o ści S k a rb o w i P a ń s t­ w a p rzy słu g u je u sta w o w e p raw o za sta w u na zasąd zon ym roszczen iu . W razie w ięc cz ę śc io w e g o jed yn ie w y g ra n ia sp ra w y i sk om p en sow an ia k o sztó w p ro cesu m ięd zy stro n a m i, strona, która k orzy sta ła ze zw oln ien ia od k o sztó w , m u si je w ca ło ści zw ró cić k a sie sąd ow ej, i to z zasądzonego roszczenia.

W o rzeczen iu C I 202'45 („P ań stw o i P ra w o ” nr 7/1946, str. 127) Sąd N a jw y ż sz y w y ja śn ił: „W przyp ad k u w za jem n eg o zn iesien ia k o sztó w p rocesu n ie u iszczon e p rzez stro n ę zw oln ion ą od k o sztó w sąd ow ych o p ła ty i w y d a tk i n ie m ogą być śc ią g n ię te od p rzeciw n ik a, zatem na p o d sta w ie art. 119 § 3 n a leży je w ca ło ści ściągn ąć z urzędu od stron y, która u zy sk a ła zw o ln ien ie od k o sztó w są d o w y ch z za­ s ą d zo n eg o na jej rzecz roszczen ia”.

W ed łu g art. 119 § 1 k.p.c. p rzyzn an ie stron ie z w o ln ien ia od k o sz tó w są d o w y ch ró w n ie ż n ie zw a ln ia jej od ob ow iązk u zw rócenia k o sztó w p rzeciw n ik o w i.

J e ś li zatem strona zw oln ion a od k osztów są d o w y ch w razie n ie p o m y śln e g o dla n iej w y ro k u m u si zw rócić stron ie p rzeciw n ej, a w ię c i a d w o k a to w i stro n y p rze­ ciw n e j, k o szty p rocesow e, a w razie częściow ego w y g r a n ia sp r a w y i sk o m p en so ­ w a n ia k o sztó w m ięd zy stron am i k a sa sądow a ściąga z zasą d zo n eg o roszczenia w s z e lk ie o p ła ty i w y d a tk i, to n ie m iałob y żadnego u za sa d n ien ia z w o ln ie n ie tejże stro n y od ob ow iązk u z a p ła ty — z zasądzonego roszczen ia — w y n a g ro d zen ia n a ­ leżn eg o a d w o k a to w i w yzn aczon em u z urzędu.

108 N A C Z E L N A R A D A A D W O K A C K A N r 10

W yznaczenie ad w o k a ta do prow adzenia z urzędu sp ra w y c y w iln e j n ie w p ły w a na is to tę sto su n k u p raw n ego istn iejącego m iędzy a d w o k a tem a k lien tem . M im o że u pod łoża teg o stosu n k u leży ak t o charakterze p u b liczn y m (d elegow an ie p rzez w ła d z ę danego a d w o k a ta do prow adzenia spraw y z urzędu), sto su n ek ten z a w ią z u je się na p o d sta w ie obopólnej zgody, a m ianow icie zgody k lien ta na osobę ad w o k a ta i zgod y ad w o k a ta na prow adzenie sp raw y danego klien ta.

J e s t to zatem sto su n ek m ający w szy stk ie cech y u m ow y zlecen ia, w s k u ­ te k czego w za jem n e p raw a i obow iązki stron p ow in n y być ocen ian e na p od ­ s t a w ie p rzep isó w k od ek su zobow iązań o zleceniu (art. 498 i n ast. k.z.), je ż e li p rze­ p is y szczególn e, a w ię c przepisy k.p.c. lub przepisy u sta w y o ustr. adw ., n ie sta ­ n o w ią inaczej.

A n i jed n ak p rzep isy k.p.c., ani p rzep isy u staw y o ustr. adw . i p rzep isy rozp o­ rządzeń z w ią zk o w y ch n ie zaw ierają p ostan ow ien ia zw aln iającego osobę, zw o ln io n ą od k o sztó w są d o w y ch i korzystającą z usłu g ad w ok ata w yzn aczon ego z u rzędu do p ro w a d zen ia sp ra w y , od obow iązku zapłacenia a d w o k a to w i w yn agrod zen ia.

P e w n ą w ą tp liw o ść m oże budzić treść art. 120 k.p.c., który u p raw n ia a d w ok ata u sta n o w io n eg o z u rzędu do ściągnięcia w ynagrodzenia i w y d a tk ó w z k osztów za są ­

d zon ych od p rzeciw n ik a procesow ego. Z tego m ożna by w y sn u ć w n io sek a c o n t r a ­ rio, że a d w ok at n ie m oże dochodzić należności z roszczenia zasądzonego na rzecz str o n y z w o ln io n ej od kosztów . Jednakże tak ie rozum ow anie n ie b y ło b y trafne.

C elem art. 120 k.p.c. jest udzielenie ustanow ionem u z urzędu a d w o k a to w i p r z y ­ w ile j u p ie r w sz e ń stw a , u łatw iającego mu realizację jego w yn agrod zen ia. P rzep is ten po p ierw sze u sta la , że adw okat m oże ściągnąć sw ą n ależn ość „z w y łą czen ie m str o n y ”, którą rep rezen tow ał, a w ięc bez jej zgody, i n a w et w b rew jej w o li. P o d ru g ie p rzep is ten u sta la , że przeciw n ik procesow y n ie m oże czy n ić żadnych in ­ n y ch p otrąceń oprócz k osztów naw zajem mu przyznanych. P o trzecie p rzep is ten u d ziela a d w o k a to w i p ierw szeń stw a przed roszczeniam i osób trzecich. A za tem n ie j e s t to p rzep is o g ran iczający praw o adw okata do pobrania n ależn ego w y n a g r o ­ d zen ia i zw-rotu w y d a tk ó w , lecz jest to norm a u sta n a w ia ją ca p rzy w ilej na k o szta ch za są d zo n y ch od stro n y przeciwnej.

Co w ię c e j, z p rzep isu tego w ynika, że ustaw od aw ca b yn ajm n iej n ie w y łą c z a p r a w a a d w ok ata do pobierania w ynagrodzenia za p row ad zen ie sp ra w y z urzędu, p rzeciw n ie , raczej istn ie n ie takiego p raw a potw ierdza, skoro w p ew n y m o k r e ślo ­ n ym w yp a d k u , tj. zasąd zen ia kosztów od przeciw nika p rocesow ego, p raw o to w y ­ p o sa ża w’ p rzy w ilej p ierw szeń stw a przed roszczeniam i osób trzecich.

Skoro w ię c ob ow iązu jące przepisy nie zaw ierają zakazu pob ieran ia w y n a g r o ­ d zen ia za p row ad zen ie sp raw y przez adw okata w yzn aczon ego z urzędu, to n a leży w ty m w y p a d k u sto so w a ć przepis art. 500 § 1 k.z., w m y śl k tórego p rzy jm u ją cem u zle c e n ie n ależy się w ynagrodzenie, jeżeli z um ow y lub z o k o liczn o ści n ie w y n ik a , że z o b o w ią za ł się w y k o n a ć je bez w ynagrodzenia.

T ego rodzaju zob ow iązan ie (w ykonanie zlecenia bez w yn agrod zen ia) ciąży n ie w ą tp liw ie na a d w o k a cie w yznaczonym z urzędu, g d y za stęp stw o z u rzędu m a ch a r a k te r u d zielen ia osob ie potrzebującej bezpłatnej pom ocy praw n ej. '

O b o w ią zek u d zielen ia przez adw okata z urzędu b ezp łatn ej pom ocy p raw n ej is tn ie je w te d y , gd y osoba zw olniona od k osztów są d o w y ch zn ajd u je się w sy tu a c ji m a teria ln ej bądź w yłączającej ca łk o w icie za p ła tę h onorarium

a d w ok ack iego, bądź też u n ie m o ż liw ia ją c e j ta k ą za p ła tę bez u szczerb k u d la jej p o trzeb b y to w y ch .

M a to m ie jsc e z r e g u ły w ó w cza s, gd y osob a zw o ln io n a od k o sz tó w są d o w y ch przegryw a p roces c a łk o w ic ie , w te d y b o w ie m n ie ty lk o n ie o d n o si ona żad n ych k o rzy ści m o g ą cy ch p o lep szy ć jej s y tu a c ję m a teria ln ą , lecz p rzeciw n ie , g ro zi jej n orm aln ie k on ieczn ość u reg u lo w a n ia k o sztó w za sąd zon ych na rzecz p rzeciw n ik a procesow ego.

N a to m ia st b ra k jest ja k ie g o k o lw ie k sp o łeczn eg o i gosp od arczego u za sa d n ien ia ku tem u, a b y stron a w y g r y w a ją c a p roces c y w iln y i otrzym u jąca w zw ią zk u z ty m n iejed n o k ro tn ie b. dużą k o rzy ść m a teria ln ą , u zy sk a n ą d zięk i p ra cy p ełn o m o cn ik a z urzędu, m ia ła b yć c a łk o w ic ie z w o ln io n a od z a p ła ty w yn a g ro d zen ia za p ra cę a d ­ w o k a ta , g d y ż tru d n o tu d op atrzyć się w z g lęd ó w , dla k tórych stron a, k tó ra p rze­ sta ła być ubogą, m ia ła b y n a d a l k o rzy sta ć z p r z y w ile ju n iezam ożnej.

R ów nież b y ło b y rzeczą n ieu za sa d n io n ą u za leżn ien ie w y n a g ro d zen ia p e łn o m o c ­ n ika z u rzędu od tego, czy z a stę p u je on stron ę n ie w y stę p u ją c ą z n a d m iern y m żą­ d an iem (w ów czas b ow iem a d w o k a t u z y sk a łb y w y n a g ro d zen ie z k o sztó w za są d zo ­ n y ch od stro n y p rzeciw n ej), czy te ż za stę p u je on p ien ia cza d och od zącego n adm iernej k w o ty (w ów czas 'b ow iem p rzy sk o m p en so w a n iu k o sz tó w p ełn o m o cn ik z u rzędu nic b y n ie otrzym ał).

Z rozw ażań p o w y ższy ch w y n ik a , że je ś li ch od zi o u d zielen ie przez a d w o k a ta z urzędu b ezp ła tn ej p o m o cy p ra w n ej osob ie, k tórej sy tu a c ja m a teria ln a w y łą c z a za p ła tę h on orariu m a d w o k a to w i, to poza sz c zeg ó ln y m i w y p a d k a m i a d w o k a t p r o ­ w a d zą cy sp r a w ę z urzędu za ch o w u je p ra w o do żąd an ia h on orariu m n a w e t w ó w ­ czas, gd y jego k lie n to w i k o f t t y n ie z o sta ły zasąd zon e lu b też z o sta ły one s k o m ­ p en so w a n e z k o szta m i p rzeciw n ik a p rocesow ego. W yn agrod zen ie to p o w in n o b yć ob liczon e od su m y zasąd zon ej na rzecz k lien ta .

K on ieczn ość zap o b ieg a n ia n ieu za sa d n io n y m roszczen iom i w y ta c z a n iu o n ie p ro­ c esó w sp raw ia, że ze w z g lę d u n a god n ość zaw od u a d w o k a ck ieg o ocena o k o liczn o ści u p ra w n ia ją cy ch ad w o k a ta z u rzęd u do d om agan ia się od k lie n ta w y n a g ro d zen ia za p ro w a d zen ie sp r a w y n ie m oże b yć p o zo sta w io n e u zn an iu ad w o k a ta . J e s t on o b o ­ w ią z a n y sp ra w ę p rzed sta w ić rad zie a d w o k a ck iej i u zy sk a ć jej zezw o len ie na d o ch o ­ d zen ie roszczen ia. P otrą cen ie p rzez a d w o k a ta ty c h roszczeń z su m y w y e g z e k w o ­ w a n ej dla k lien ta bez jeg o zgody, a w b rak u zgod y bez u p o w a żn ien ia rad y a d w o ­ k ack iej — je s t n ied op u szczaln e.

Co się ty c z y zw ro tu w y d a tk ó w p o n iesio n y ch p rzez ad w o k a ta z urzędu n a p ro ­ w a d zen ie sp r a w y , to w m y śl art. 508 k.z. d a ją cy z le c e n ie p o w in ien zw ró cić p r z y j­ m u jącem u zlec en ie w y d a tk i i n a k ła d y p o czy n io n e p rzezeń cele m n a le ż y te g o w y ­ konania zlecen ia , a w m y śl art. 509 k.z. m a n a w e t p ra w o żądać o d p o w ied n iej z a ­ liczk i. O bciążenie ty m i w y d a tk a m i a d w o k a ta z u rzęd u b y ło b y poza ty m sp rzeczn e z zasad ą słu szn o ści, n ie m ó w ią c już o ty m , że w p o szczeg ó ln y ch w y p a d k a ch a d ­ w o k a t m ógłb y p o w strzy m a ć się z w y ło ż e n ie m ja k ic h k o lw ie k su m w in te r e sie k lien ta , g d y b y w ied zia ł, że n ik t m u ty c h su m n ie zw róci.

W zw ią zk u z ty m n a leży uznać, że zw ro t w y ło ż o n y c h w y d a tk ó w n a leży się p e ł­ n o m o cn ik o w i z urzędu, je ż e li w y d a tk i ta k ie b y ły ce lo w e i są o d p ow jed n io u d o k u ­ m en tow an e.