WPŁYW DOLISTNEGO DOKARMIANIA NA UTRZYMANIE KWIATÓW I STRĄKÓW U ŁUBINU ŻÓŁTEGO

WPŁYW DOLISTNEGO DOKARMIANIA NA UTRZYMANIE KWIATÓW I STRĄKÓW U ŁUBINU ŻÓŁTEGO

Władysław Byszewski, Ała Sadowska, Helena Danak

Instytut Genetyki i Hodowli Roślin Akademii Rolniczej w Warszawie

WSTĘP

Pastewne formy łubinu żółtego mają w Polsce duże znaczenie gospo- darcze. Mogą one dawać stosunkowo wysoki plon białka w warunkach

gleb tak słabych, że inne rośliny już zawodzą.

Łubin żółty zawiera w nasionach do 500/o, a w zielonej masie ok. 22°/o białka o wysokiej wartości biologicznej. Plony nasion wynoszą do 30 q/ha, a plony zielonej masy do 400 q/ha. Jednak plony nasion wahają się w dużych granicach, co związane jest z odpadaniem kwiatów i strąków (rys.

1). W przeciętnych warunkach klimatyczno-glebowych łubin może wy- tworzyć od 16 do 65 kwiatów na jednej roślinie (rys. 2). Natomiast ilość wykształconych i dojrzałych strąków wynosi zaledwie kilka do kilkuna- stu. Tak więc jedną z głównych przyczyn niskich plonów łubinu żółtego jest zjawisko odpadania znacznej liczby kwiatów i zawiązków strąków.

Powodowane jest ono wieloma czynnikami, a między innymi niekorzy- stnymi czynnikami ekologicznymi, a zwłaszcza suszą oraz niedoborem składników pokarmowych, w szczególności, niewłaściwym stosunkiem N:C. Ponadto na odpadanie kwiatów mogą mieć wpływ choroby wirusowe oraz uszkodzenia powodowane przez szkodniki, jak również ce- chy odmianowe łubinu [14]. Jaranowski [17] uważa, że ilość strąków na jednej roślinie jest tym większa, im mniejsza jest obsada roślin. Ilość ta wg tego autora może się wahać od 3 do 43. Niektórzy autorzy [2, 14]

stwierdzają, że przy obfitym owocowaniu roślina dysponuje zbyt małą ilością substancji pokarmowych. Kwiaty i zawiązki, do których dopływ pokarmów jest najsłabszy, gorzej się rozwijają i odpadają. Podobne zja- wiska obserwowano również odnośnie zaopatrzenia w wodę poszczegól- nych organów generatywnych.

Rys. 1. Odpadanie strąków u łubinu żółtego: a — silne, b — słabe.

Fot. J. Szklarska

Mickiewicz [20] sądzi, że odpadanie kwiatów i strąków spowodowane jest przez szereg czynników działających kompleksowo, jak:

— wytwarzanie przez roślinę zbyt dużej liczby kwiatów w stosunku do swych możliwości produkcyjnych,

— niesprzyjające warunki atmosferyczne,

— niewystarczająca ilość substancji pokarmowych, wody oraz spe- cyficznych hormonów w okresie kwitnienia i wiązania strąków,

— niszczenie kwiatów i zawiązków strąków przez drobne owady (Trips sp., Cicadula sp.),

— obniżenie przez hodowlę zawartości alkaloidów w roślinach łubinu, pociągające za sobą niekiedy osłabienie siły żywotnej pyłku.

Inni autorzy [4, 5, 6, 18, 19, 21] przypisują odpadanie kwiatów i strą- ków występowaniu chorób wirusowych, które obniżają żywotność pyłku i znamion.

Na podstawie dotychczasowych badań można sądzić, że zjawisko od- padania kwiatów szczególnie silnie wiąże się z zagadnieniami żywienia roślin. Jednocześnie najbardziej skutecznie można interweniować w tym zakresie przez stosowanie dolistnego dokarmiania. Można je zasadniczo stosować w ciągu całego okresu wegetacji, przy czym szczególnie sku- teczne jest w okresie największego zapotrzebowania przez roślinę na składniki pokarmowe [2, 10, 11, 15, 16]. Wg Burczyka i Sulinowskiego [7] dokarmianie dolistne łubinu białego i wąskolistnego roztworami za- wierającymi B, Mg, Cu, zastosowane łącznie ze środkami ochrony roślin, może przy stosunkowo małym nakładzie pracy i materiału zwiększyć plon nasion. Można więc oczekiwać, że dostarczenie roślinom kompleksu mikroelementów wyeliminuje zawodność plonowania poprzez ogranicze- nie ilości odpadniętych kwiatów. Za celowością stosowania tej metody przemawia możliwość szybkiej interwencji nawożenia, gdy tylko u roś- liny wystąpią braki jakichś składników odżywczych [7]. Zawilski [30]

proponuje dolistne dokarmianie łącznie z zabiegiem deszczowania.

Tak więc wydaje się celowe podjęcie badań nad wpływem dolist- nego dokarmiania roślin na odpadanie kwiatów i zawiązków strąków

u łubinu żółtego.

BADANIA WŁASNE

Doświadczenie przeprowadzono w 1971 r. na polu Instytutu Genetyki i Hodowli Roślin AR w Wolicy.

W doświadczeniu badano wpływ dolistnego żywienia roślin Wuchsa- lem produkcji węgierskiej, Wuxalem produkcji NRF (rys. 3) oraz wpływ Murphy Foliar Feed produkcji angielskiej na utrzymanie strąków u 6-ciu odmian łubinu żółtego: Bielański, Popularny, As, 901, 903, 905.

Do opryskiwania użyto wyżej wymienionych gotowych preparatów o stężeniu 0,20/0, zużywając 0,6 1 roztworu na 10 m?, natomiast wzorcowe kombinacje opryskiwano wodą, aby uzyskać wyrównane warunki pod względem zaopatrzenia roślin w wodę. Opryskiwanie wykonano 3-krot-

nie w odstępach 10-dniowych opryskiwaczem ręcznym 2-litrowym, gdy rośliny znajdowały się w fazie kwitnienia.

Doświadczenie założono na glebie pylistej, wytworzonej z gliny lek- kiej, na polu po koniczynie czerwonej. Klasa bonitacyjna 36. Odczyn gleby wynosił pH6. Wielkość poletek do zbioru wynosiła 10 m*. Ilość wysiewu 120-150 kg/ha w zależności od odmiany przy rozstawie rzędów 30X7 cm. Siew wykonano ręcznie. Nawozy mineralne wysiewano wiosną pod kultywator w ilości 50 kg P.O; oraz 100 kg K»;O na ha. Odchwasz- czenie wykonano dwukrotnie, gdy rośliny znajdowały się w fazie ro- zetki liściowej.

Doświadczenie założono metodą losowanych bloków w 4 powtórze- niach, uwzględniając 6 odmian i 4 kombinacje dokarmiania. W okresie wegetacji przeprowadzono następujące obserwacje:

— w fazie rozetki liściowej określono liczbę roślin na poletku oraz długość poszczególnych faz rozwojowych,

— w okresie pełni kwitnienia policzono dwukrotnie ilość kwiatów na kwiatostanie głównym na 25 roślin wybranych losowo z każdego poletka,

— w okresie pełnej dojrzałości nasion na uprzednio wybranych 25 roś- linach policzono liczbę strąków,

Fot. W. Woźniak

al CO M2 Es Na

50 - U RJ

N \

За _> \ _U | N

\ \

10 : N U M

р N OBI | |

' Bielański _ Popularny AS 901 903

| dadmiona

Rys. 4. Plon nasion 6 biotypów łubinu żółtego: 1— wzorzec, 2— Wuxal (NRF), 3 — Murphy Foliar Feed, 4 — Wuchsal (Weg.).

— pozostałe rośliny zebrano i po omłóceniu zwożono plon nasion, dodając ciężar nasion z 25 roślin uprzednio opisanych,

—- określono masę 1000 nasion oraz oznaczono zawartość białka w na- sionach.

Na podstawie przeprowadzonych badań uzyskano następujące wyniki:

1. Wpływ dokarmiania dolistnego na plon nasion.

Plony nasion uzyskane z poletek opryskiwanych były wyższe aniżeli z poletek kontrolnych (rys. 4). Różnice te były udowodnione statys- tycznie.

2. Liczba utrzymanych strąków. Stwierdzono, udowod- nioną statystycznie, większą liczbę utrzymanych strąków u roślin opry- skanych badanymi preparatami (rys. 5 i 6). Przy czym niektóre odmiany, jak np. Bielański Pastewny i As, silniej reagowały na ten zabieg od pozo-

m O ge Es Ni

400

$ EN

& .

jw Je Jan Ją

2 НИЕ

3 Nm JEN

3 200 O RA U N 7 U

—

24

A

АНИ ПЕК ИМ

100 7 4s | 901 905

Bielański "Popularny s.

Odmiana

Rys. 5. Liczba strąków dojrzałych na 25 roślin: I—wzorzec, 2— Wuxal (NRF), 3 — Murphy Foliar Feed, 4 — Wuchsal (Węg.).

11 — Zeszyty problemowe

Rys. 6. Łubin żółty — pęd nasienny z dużą liczbą strąków dobrze wypełnionych ziar-

nem.

| д

stałych. Wystąpiły również różnice między badanymi preparatami i to w zależności od odmiany łubinu.

3. Liczba wytworzonych kwiatów. Poszczególne odmia- ny charakteryzowały się różną ilością wytworzonych kwiatów, co zo- stało udowodnione statystycznie. Niektóre biotypy jak np. Bielański Pa- stewny, 903 i 905 silniej reagował na omawiany zabieg. U wszystkich od- mian brak było korelacji między ilością kwiatów a utrzymanych strąków.

44 Odpadanie kwiatów i strąków i procent stra- ków utrzymanych. Rośliny opryskane badanymi preparatami za- trzymały więcej kwiatów i zawiązały większą liczbę strąków. Procent utrzymanych strąków w poszczególnych badanych kombinacjach wahał

się od 17 do 40°/o w stosunku do ilości wytworzonych kwiatów.

5. Ciężar 1000 nasion i zawartość białka. Wykazano tendencję wzrostu ciężaru 1000 nasion u roślin opryskanych. Natomiast procentowa zawartość białka malała. Wyjątkiem była odmiana Bielań- ski Fastewny, u której pod wpływem dolistnego dokarmiania zawartość białka wzrosła.

Powyższe wyniki, uzyskane z badań jednorocznych, należy traktować jako orientacyjne. Będą one sprawdzane w dalszych badaniach, tym nie- mniej pozwalają sądzić, że podjęte badania są celowe i mogą doprowa-

ę

dzić do wyjaśnienia przyczyn odpadania kwiatów u łubinu oraz do wy- pracowania metody pozwalającej w praktyce poprawić wysokość i wier- ność plonowania łubinu w uprawie na nasiona.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

LITERATURA Barbacki S.: Łubin, PWRiL Warszawa, 1954.

Barbacki S.: Problemy łubinów pastewnych. Międzyn. Czas. rol., 1960, z. 1.

Bertrand D.: Le flour peut-il étre considéré dans certaines cas comme en engrais complémentaire. Sean. Acad. Agric. France 1970, t. 56, nr 3.

Bojarczuk M., Tomaszewski Z.: Z badań nad odpornością łubinu na fuzarioze.

Hod. Rośl. Aklim. 1968, t. 12, z. 4.

Brodowska A.: Badania nad biologią kwitnienia i zapylania 3-ch gatunków łubinu. IHAR 1967. Praca doktorska.

Brodowska A.: Badania nad kiełkowaniem ziarn pyłku na sztucznych pożyw- kach i na znamionach kwiatów trzech gatunków łubinu (Lupinus albus L., Langustifolius L. i L. luteus L.) Hod. Rośl. Aklim. 1970, t. 14, z. 5.

Burczyk H., Sulinowski St.: Wstępne badania nad pozakorzeniowym dokarmia- niem łubinu pastewnego. Rocz. Nauk rol. seria A, 1958, t. 79, z. 2.

Burksiew O. W., Niktlina T. J.: Wniekorniewaja podkormka azotom karba- mida kormowych kultur. Żiwotnowodstwo 1968, t. 30, nr 7.

Bystriakow A. W.: Wniekorniewaja podkormka. Sadowodstwo 1961, t. 99, nr 6, B5.

Byszewski W., Sadowska A.: Dolistne żywienie roślin. Nowe Rol. 1971, nr 23.

Byszewski W., Modowany S., Sadowska A.: Dolistne żywienie roślin. Nowe Rol. 1972, nr 1.

Byszewski W.: Wpływ niektórych czynników ekologicznych na przebieg kwit- nienia i plon nasion łubinu. Biul. IHAR 1962, nr 5/6.

Byszewski W.: Badania nad wpływem różnej wilgotności gleby, długości dnia na wzrost dwóch odmian łubinu żółtego (Lupinus luteus). Biul. IHAR 1962, nr 5/6.

Byszewski W.: Wyniki badań nad biologią kwitnienia Lupinus luteus. Wiado- mości Botaniczne, 1949, t. XIII, z. 3.

Byszewski W., Szklarska J.: Wpływ opryskiwania i defoliacji na opadanie kwiatów łubinu żółtego (Lupinus luteus L.) Rocz. Nauk rol., ser. A, 1969, t. 95.

Hinskij A. A: O wniekorniewoj podkormkie. Sadowodstwo 1963, t. 101, nr 5.

Jaranowski J.: Wpływ terminu siewu i rozstawy roślin na cechy morfolo- giczne i fizjologiczne różnych gatunków i odmian łubinu. Rocz. Nauk rol., Ser. A, 1956, t. 73, z. 4.

Kazimierski T.: Anomalie w budowie kwiatów i strąków u Lupinus luteus Г.

Rocz. Nauk rol., Ser. A, 1961, t. 84, z. 4.

Kazimierski T., Kazimierska K.: Mejoza u wirusowo chorych roślin łubinu żółtego. Acta microb. pal. 1969, t. 18, nr 1.

Mickiewicz Z.: Żywotność pyłku u trzech gatunków łubinu. Rocz. Nauk rol.

Ser. A, 1958, t. 79, z. 1.

Mikolajezyk I.: Genetical studies on yellow lupin (Lupinus luteus. L.). Part. I.

Spentoneous mutations in Polish yellow lupinus. Gen. pol. 1962, vol. 3, nr 2.

Mordasew A., Rogow M. A.: Derikacja zeltogo kormovogo lupina. Vest. Sel-choz.

Nauki, 1970, t. 15, nr 11.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

Natr L.: Ulin deficitu mineralnich zivin na intenzitu fotosyntézy. Rost. Vyroba, 1971, R. 17, nr 12.

Pandey M. N., Misra K. C., Mukherjec K. L.: Phosphate uptake and _ in- corporation in some crop plants and their asociated weeds. Ann. Botany 1971, vol. 35, nr 140.

Popov I.: Ulijanje na podchranvaneto ohru rastieza ptodonosenieto i potreble- nieto N, a P kalia pritozata. Gradin. Lozar-Nauka 1968, t. 5, nr 3.

Steveniuch van R. F. M.: Factors affecting the Acscision of Reproductive Organs in Yellow Lupinus (Lupinus luteus L.). Journ. of Exp. Bot. 1957, vol. 8, nr 24.

Stevennich van R. F. M.: Factors affecting the Abration of reproductive organs in yellow lupines. Endoguenous growth substances in virusinfects and healthy plants and their effect on obscision. Journ. Exp. Bot. 1959, vol. 10.

Titze-Bettner L.: Die aufnahme von K, Ca und Mg als Funktion des lebenden systems. Pflernahr. Bodenk. 1971, vol. 129.

Tomaszewski Z.: Nowsze metody wyboru i. wyceny materiału wyjściowego oraz niektóre dane z biologii kwitnienia roślin motylkowych. Biul. IHAR 1966, nr 12.

Zawilski T.: Techniczne możliwości nawożenia roślin nawożeniem płynnym przy użyciu deszczowania. Nowe Rol. 1965, nr 23.

В. Бышевски, А. Садовска, Г. Данак

ВЛИЯНИЕ ВНЕКОРНЕВОЙ ПОДКОРМКИ НА УДЕРЖАНИЕ ЦВЕТОВ И СТРУЧКОВ В ЖОЛТОМ ЛЮПИНЕ

Резюме

Исследовалось влияние внекорневой подкормки препаратами Вукзаль (Вен- герского производства), Вукзаль (производства Германской Федеральной Рес- публики) и Мурфы Фолиар Фид (английского производства) на заторможение процесса опадения цветов и стручков в желтом люпине.

Препараты применялись концентрацией в 0,2%/, (на 600 литров воды). На контрольных участках растении опрыскивались водой.

Обнаружено что применение внекорневой подкормки вызвало повышение среднего количества стручков в одном растении и повышение веса 1000 семян.

Оно затем повлияло на увеличение урожая семян.

W. Byszewski, A. Sadowska, H. Danak

THE INFLUENCE FOLIAR NUTRITION ON THE KEEPING UP FLOWERS AND PODS IN YELLOW LUPINUS

Summary

The influence of foliar nutrition with preparations: Wuxal (Hungarinn product), Wuxal (German Federal Republic product) and Murphy Foliar Feed (English product) on the hampering of falling of pods and flowers process .n yellow lupinus was investigated.

The preparations were applied in concentrations 0,2%/0 (per 600 liters of water).

On control plots plants were sprayed with water. It was stated that the appliance of foliar nutrition caused and increase of average number of pods in one plant and an increase of the weight of 100 of seeds. It caused on increase of seed yield.

W. Byszewski, A. Sadowska, H. Danak

EINFLUB DER BLATTDUNGUNG AUF DAS ERTHALTEN DER BLUTEN UND HULSEN BEI GELBLUPINE

Zusammenfassung

Es war der EinfluB der Blattdingung mit Praparaten Wuxal (erzeugt in der DBR), Wuchsal (erzeugt in Ungarn) und Murphy Foliar Feed (erzeugt in England) auf die Hemmung des Abfallvorgangs der Bliten und Hiilsen bei Gelblupine untersucht.

Bei den Praparaten hatte man eine Konzentration, vo 0,2% (600 1 H,O) an- gewendet, wobei die Kontrollparzellen mit Wasser bespritzt wurden.

Es wurde festgestellt, daB die Blattdiingung die Steigerung der mittleren Hulsenanzahl einer Pflanze, wie auch die Steigerung des Tausendkorngewichtes verursacht hatte. Infolgedessen wurde auch der Samenertrag gesteigert.