JERZy LEFELD
Budowa geologi<;:zna Zawratu Kasprowego i Kopy Magury
TRESC: Wst® - Przegląd :budowy terenu i ważniejsze !przekroje geologiczne - Stratygrafia - Tektonika. . - POOsunwwanie. i wnioSild - Literatura cytowana
WSTĘP
Opracowanie niniejsze obejmuje ZaWTat Kasprowy, Gładkie Jawo-
rzyńskie oraz Kopę .Magury w Tatrach. Badaniami objęte zostały głów
nie partie wapienne, stanowiące grZibiet między dolinami Kasprową i Ja-
worzynką·
. Badania geologiczne, dotyczące fałdu Giewontu w depresji Gorycz- kowej, dokonywane były najczęściej na zachód od doliny Bystrej. Zawrat Kasprowy, Gładkie Jaworzyńskie i Kopa Magury odwiedzane ,były przez g,eologów znacznie r:z;adziej. 'reren ten został skartowany przez W. Uhli- ga '(1897). M. Limanowski przedstaWił interpretację budowy okolic Ko- py Magury na profilu tektonicznym (1911). Następnie F. Rabowski zaj-
mował się tektoniką okolic Gładkiego J aworzyńskiego i Kopy Magury (1922, 1931b, 1954). Badania stratY'grauczne i paleontologiczne nad fauną wapieni glaukonitowYch albu przeprowadzał E. Passendorfer {1930).
W OIStatnich latach Z. Kotański (1957) dokonał badań profilu triasu Wier- chowego na, linii przełęcz Mechy - Kopa! Magury.
Obserwacji terenowych dokonałem w sezonach letnich 1954 i 1955.
Szczeg,ółowa mapa ,geologiczna została opracowana n-a podstawie specjalnie w tym celu dokonanego przez mgra K. Schoeneicha zdjęcia
tachymetrycznego. Podkład do mapy geologicznej jest wyni'kiem zesta- wienia szeregu. połączeń między punktami, uzyskanymi z pomiarów teo- domem. Duża ilość tych punktów pozwoliła na lokalizację wielu szczegó-
łów tektonicznych, które w poprzednio opublikowanych mapach nie mo-
gły być uwidocZJlione.
Za wiele cennych rad i wskazówek pragnę na tym miejscu serdecz- nie podziękować prof. E. Passendorferowi. Skladam również podzięko-
282 JERZy LEFELD
wanie prof. K. Guzikowi za przedyskutowanie ze mną nielktórych zagad-
nień tektonicznych.
Za
wielokrotne dyskusje nad moją pracą dziękujęserdecznie mgrowi Z. Kotańskiemu, mgrowi K. Schoeneichowi dziękuję
za wykonanie podkładu topograficznego do mapy geologicznej.
PRZEGLĄD BUDOWY TEREfNU I WAZNJ.E.:rSZJE P,RZEKROJE GEOLOGICZNE
Dolne partie południowych zboczy Zawratu Kasprowego, gdzie od-
słaniają się warstwy triasu, dosta.rczyły kilku punktów dogodnych do oIbserwa'cji tego systemu. Najpełniejszy przekrój można zaobserwować
w żlE!'bie opadają<!ymz przełęczy Gładkie ku dolinie Stare Szałasiska,
gdzie widoczne są, należące do górnego seisu, kampilu i dolnego anizykti"
następują'ce warstwy (fig. 1):
l - piaskowce kwarcyty(:zne, wiśniowo-czerwone z ławicami 3-:6 om grubości, 2 ~ piaskowce cien'k.oławicowe (do 3 om), wiśniowo-C'l'erw{)ne, miejscami
żółtawe, .
3 - łupki czerwone, IPrzewarstwiające się z lPiaskowcami, 4 - łupki. lPiaszczyste, wiśniowo-czerwone, miejscami zielone,
5 - wiśniowe, dobrze uławicone lPiaskowce' o spoiwie krzemiooikowym, 6 ~ łupiki czerwone w8iPniste z drobnymi blasZkami mUS'lrowitu na po- wierzchniach ławic,
7 i 8 - przewarstwienia łu;pików i piask{)wców czerwonych,
9 - brekc:ia, składająca się z okruchów ł~, czerwonych, znajdujących się w spoiwie wapnistym; skała przypomina d,eliną z odmian "dolomi.tu komórlko-:, wego",
Hl - warstewka piaskowców czerwonych z zielonkawymi cętkami, ograniczo- na w ~u i stropie łupkami żółtymi i w1!niowynli,
11 ~ łuI)'ki wiśniowe z warsteWikami piaskowców wiśniowych, 12 - lPiaskowce wiśniowe, silnie zdłagenezowane,
13 - łupiki wiśniowe i żółte,
14 - łUJpki żól:te, wapniste, ,miejscami dolomityczne,
15 - łUplk:i wiśniowe, zmieniające stoIPniowo :ku stropowi mibarwienie na zie- lonkawe i żółte; warstwa ta jest pokryta brekcją "dolomitów ko.niórkowych",
16 - 3 metty lPowyżej warstwy 15 wys~ujądolomityciemnoszare, ŻÓłto wie-
trzejące, cienkoławicowe z warstewkamiłu,pków, d{)lomitycznych, 17 - wapienie czarne, krysta'liczne, bardzo cienko warstwowane, 18 - czarne~ ·krystailiczne wapienie 'bitumiczne,
19 - przewarstwienia wapieni i łupków czarnych, 2Q - czarne wapienie hitumiczne,
21 - łupki czarne,
22 - , dolomity ciemnoszare z cętkami {groszkami) różowymi,
23 ~ czarne wapienie krystaliczne, wietrzejące szaro-nieibieslkawo,.
24 - łupiki czarne, ilaste, Ibezwapienne,
25 - dolo.inity żółto wietrzejące i brekcje, składające się z ~kruchów tychże dolomitów, zlepionych spoiwem dolomitycmym; w stropie Wys:f;ęp.u,ją wy:raźn€ smU- gi o zabarwieniu czerwonym,
26 - dolomity ciemne, silnie, spękane,
BUDOWA GEOOOGICZNA ZA'WlRATU KASPROWEGO I KOPY iMAGURY 283
27 - wapienie Jasn'Oszare, drobnokrystaliczne lub miedscatni doloonity, 28 - dolomity szare z cętkami białymi i żółtymi,
219 - na przemiaJD włoż'One warstewiki szarych wapieni i drOlbilOkrystaliczn~h dolomitów cWkrowatych; ostatnie wietrzeją dając szorstkie powierzchnie,
30 - wapienie ikrystailiczne, szare, ciemnieJące ku strqpOwi, 31 - wapienie czarne, drobnokrystali.czne,
3'2 - ławica dolomitu smrego,
33 - wapienie ciemnoszare, drobnokrystaliczne, średnioŁawicowe,
34 - wapienie Ibardzo drobnoławicowe, ciemnoszare,
3'5 - wapiellie. ciemnoszare, ni.emal czarne. Na z·achód od linii przekro~u WY-
stępują w tym !poziomie zawalone sztoil.nie, które Założono w ·!poszukiwaniu hematytu, 36 - dol()llllity Ikrysta.uczne, smro-k:remowe, !prawie 'bezbarwne;
37 - wapienie ciemnoszare z żółtymi cętkami,
38 - dolomity ;jasne, drolbn'Okrystaliczne, nieco różowawe,
s
Ilł
u
o
25m.~-...,---~
FLg. 1
~·f ~
~e
Profil litologiczny górne,g,o seisu, !klalIllPilu i dolnego. anizyiku w :żJl.aąie spadającym
SiPod przełęczy Gładkie: I górny seis, ] l ikampiI, llLI dolny anizy1k
(J, p1asikowce,b !łUipki, c /Wapienie, d WB;Pienie diOLom1ty1czne. ediolom.Vty, f wapienie ikrynoid'Owe (100108)
Ditholo,gical section 'Oi Seis, Oampilian and Lower Anisian ro.ck:s, near Gładkie:
I UlPi(>er Seis, 11 Cam{pilian, Im Lower AnisiJan
(J, sandst'Ones, b shales, c limestones,d dolomitic.limest'Ones, e dolomites, f crinoidal limestones· (Bajocian)
284
39 - wapienie ciemnoszare, 40 - dolomity ciemnoszare,
.mRZY LEFELD·
41 - dolomity eiemnpszare,zawierające ławicę wapieni,
42 - dolomity ciemnoszare, żółto wietr:rejące, w stropie z ławicą czarnych dolomitów łupkowatych,
. 43 - wapienie cienkowarstwowane, jasnoozare,· dr()bnookrysta!Iiczne, z czarny-
mi łlllPkami w strOlPie,
44 - doloonity ciemnoszare z jasnymi cętkami,
45 - dolomity szare z bardzo nielicznym:i jasnymi cętkami,
4!6 - dolom:ty rÓIŻowe,krystaIiczne, przechodzące ku stropowi w 41 - dolomity !popielate, żółto wietrz€'jące, . 48 - dolo.rpity ,różowo,,"brunatne,
419 - wapienie warstewkowane i robaczJkowe,
. 00 - dolomity s.zare, drobnolk:rystaJ1iC7Jlle, miejscami różowe, 51 - walPienie warstewikowane i r()lbaczkowe.
Bezpośrednio na tej warstwie leżą białe wapienie krynoidowe ba- josu, które z ko'lei przykryte są tektonieznie prZez różowe dolomity, na-
leżące do dygi.tacjil Kopy Magury. Miąższość opisanej tu serii triasu wy- nosi około ,145 m.
Drugi. zbadany przeze mnie przekrój litologiczny {fig. 2) przebiega okoto 100 m na zachód od przełęczy Gładkie. Zawiera on jedynie część
warstw dolnego anizyku oraz dogger j, część malmu, który ścięty jest w ścianie Zawratu Kasprowego nasunięciem tektonicznym, zaznaczają
cym się wprasowaniem różowych i /kremowych dolomitów. Oto jego opis:
1 - dolomity jasnorÓŻowe, krystaliczne; SlPąg ich i warstwy leżące niż·ej są
!przysYlPane piargiem i nie mogły lbyćzbadane,
. 2 - wapienie ciemnoszare, drobndkrystaIiczne, 3 - dolomity kremowe,
4 - wapienie ciemne, zbite, sz,aro wietrzejące; istniała w nich żyła hematy- towa, obecnie całlkowicie wyeksjp[oatowana,
5 - krem,owe,żółt.9 wietrząjące wapienie dolomityczne,
6 - wapienie ciemne, drobnoikrystaliczne, miejscami drobnowarstewkowane, 7 - dolomity pqpielaro-kremowe, żółto wi€'trzejące z ławicami 60-80 cm
,grubości,
8 - dolomity ciemnożółto wietrze'jllC€, brunatne, gdzieniegdzie z jasnymi
!plamkami,
9 - dolomity j.asnokremowe, drolbnok:rystaIiczne z zielonymi ,cętkami, 10 - dolomity szare lub j.asne, miejscami różowe,
11 - wapienie warstew:kowane i rolhaczJkowe.
W stropie tego poziomu na zachód od. prOfilu pod warstwami doggeru znalazłem liliowce Dadocrinus grundeyi Jaekel. W prOfilu tym na wa- pieniach do1negoanizyku leżą białe wapi'enie krynoidowe bajosu o miąż
ązości 4 metrów. Miąższość utworów dolnego anizyku w tym profilu wy- nosi około 45 metrów. Zn8JCZna cżęść serii triasowej jest tu ,zasypana piar-
BUDOWA GEOIlOGICZNA ZAWRATU KASPROWEGO I KOPY MAGURY 285
giem. Baton reprezentowany jest przez czerwone wapienie krynoidowe z dużą zawartością materiału detryty.cznego. Miąższość Ibatonu wynosi tu 0,10 m, jest ona jednak dość zmienna i waha się na terentecałego Za-
. S
o
Fig. 2
~d ~
.e
N
25m
Pr<>fil litologiczny stropo,wych warstw dolnego anizyku or~ doggeru i maJm.u we . wschodniej części Zawratu Kasprowego
a waJpienie ciemne i r<>bacZlkowe, b dolomity,c ł~i, d wapienie krynOidowe ('hados), e wa;pienie czerw<>ne (tbaton), f wapienie róriowawe {w spągu) i popielate ('kelowej-
malm), a - dolomity zaklinowane tektonicznie
Lithologica.l section of UjptPer .layers of Lower Anisian, Dogger and Malm in the eastem part of ZaW['l8.t Kasprowy . ' . a dark and vemnioular limestones, b dolomites, c shales, d ciiiioidal limestones (Ba-
jocian), e red limestones ('Bathonian), f pinkish limestones (in the lower !part) and gray limestones(ICallovian-Maltm), a - dolomites in tectonic position between Miałm
. limestones '
o J:IDRZY LEFELD
o wratu Kasprowego o od 0,6 m do 1,40 m. Nad batonem leżą wapienie ró.-
żowawe, odpowioadające prawdopodobnie oksfordowi, ewentualnie kelo- wejowi i oksfordowi; Wapienie te przechodzą stopniowo w popielate wa- pienie malmu. Mniej więc~ na 20-tym metrze od stropu batonu seria ta
kończy się na kontakcie tektonicznym., zaznacZlOnym wprasowaniem kre- mowych i rÓŻowych dolomitów, identycznych w wyglądzie zewnętrznym
z dolomitami triasowymi. Powyżej nasunięcia leży odwrócona zapewne seria dygitacji Kopy Magury.
Występowanie doggeru zostało przedstawione na fotografii panora- micznej (p.!. XLIV). Na panoramie widać wyraźnie, że wapienie krynoi- dowe ba..josu są obecne jedynie we wschodniej części terenu. W zachod'- niej części bajos występuje jedynie w łusce, podJściełającej tektoniczni,e
głQwną dygiti:\(:ję fałdu Giewontu w rejonie przełęczy Zawracik (fig. 5).
Wapienie ,batonu we wschodniej -części terenu leżą' na wapieniach bajosu,_
w środkowej mś - bezpośrednio na wapieniach lub dolomitach triasu.
W najbardziej zachodniej części terenu (nie przedstawionej na panora- mie) wapieni batonu w zasadzie brak. Ręsz1Jk.i ich wypełniają jedynie szczeliny w wapieniach i doloonitach anizyku. Na triasie leży'bezpośred- o
nio gruboławicowy kompleks wapieni malmu ewentualnie z kelowejem w spągu. Brak jest również !batonu w łusce, występującej w rejonie prze-o
łęczy Zawracik.
Kontakt anizyku z doggerem ma wszędzie charakter erozyjny. Stro- powa powierzchnia warstw triasu jest w wielu miejscach powyżerana
i usiana kieszeniami, które są Wypełnione wapieniami bajosu lub częściej
batonu. W niektórych miejscach hajos lJ.ub (baton zachował się jedynie w tych kieszeniach; gdyż sk'ały te uległy znisz,czeniu podczas kolejnych okresów erozji.
STRATYGRAFIA
Scytyk (werfen) został ostatnio podzielony na dwa piętra - seis:
i kampil (Z. Kotańsiki, 1956a). Seis, tak jakwszędzie w triasie wierchowym ,Tatr, obejmuje osady zaliczane dawniej do permo-triasu, a os~atnio do
werfenu. Kompleks zlepieńcowo-piaskowcowy tego wieku o opisywany
był i badany w wielu punktach w Tatrach. N a opra-cowanym obszarze ze SIkał seisu zbudowana jest północna część grz!bietu Uhrocia Kaspro-, wego do przełęczy Mechy. Dolny seis na Uhrociu Kasprowym nie do-
stal'lciZył odpowiedni,ch otdsłonięć, któl1e 'by po'zwoliły na opracowanie pro-·
o filu. Dolina Stare Szałasiska została wypreparowana w górnej, łupkowej
partii tego ,kompleksu. Łupki seisu są tu dOlbrzeodslionięte w żlebie pod o
przełęczą Gła.dkie, co pozwoliło na ustalenie dokładnego profilu litolo-
BUDOWA GEOlOGICZNA ZA'W'RATU KASPROWEGO I KOPY MAGURY 287
gicznego. Do górnego sei.su zaliczam warstwy 1-15 w profilu przedsta~
wionym na fig. 1. Cechą charakterystyczną łupków seisu w tym profilu jest stopniowy wz,rost ilości węglanu wapnia w spoiwie. P.ocząwszyod
warstwy 6, !ku stropowi udział węglanów w spoiwie staje się ,coraz więk
szy, a następnie seria przechodzi w skaly węglanowe kampilu.
Kampil wyrÓlŻniony pr~z Z. Kotańskiego został znaleziony poniżej przełęczy Glad1tie. Do piętra tego należą warstwy 16-28. Są to naprze-
mianległe dolomity, 'łupki czarne i czarne wapienie bitumiczne (warstwy myoforiowe). Warstwy z serii "wapieni i dolomitów komórkowych" nie zostały znalezione in situ, a tylko w postaci Ibrekcji piargowych. Anizyk dolny widoczny Jest najlepiej w żlebie pod przełęczą Gładkie, gdzie na-
leżą do niegio warstwy 2~-51. Dalej na zachód dolny anizyk jest Ibardzo niekompletny. Anizy!k występujący na zboczach doliny Stare SzałasiSka wyrÓŻnia się spośród innych profilów triasu serii Giewontu stosunkowo licznym udziałem 'łupków. CharaJkter litologiczny tego kompleksu nie wskazuje na jakiekolwiek ślady wynurz'enia czy ,sp'łycenia. Jest niemal pewne, że sedymentacja nie ~ost·ała przerwana po osadzeniu się serii, jaką można obecnie śledzić, Jecz trwała dalej. Wyższe, nie istniejące obecnie poziomy triasu środkowego i, być rooże, c~ć .osadów triasu górnego zo-
stały zniszczone w okresie poprzedz,ającym transgresję doggeru na tym ohszarz:e. Jak przypuszcza Z. KotaiIlslki' t(195'6b}, mogło tlO się odbyć
w karniku.
Pod ścianą Zawratu Kasprowego, gdzie odsłania się kontakt stropo- wych poziomów z doggerem, znalaiłem w SiZarych wapieniach trias·owych
doŚĆ liczną faunę lil'iowc6w i wężoWideł. Fauna ta występuje 7,5 m po- niżej stropu serii wapienno-dolomitycznej triasu. Znalezione liliowcęna
leżą wyłącznie do gatunku Dadocrinus grundeyi Jaekel. Pierwotne ozna- czenie, podane przerz:e mnie:w notatce na ten temat (19,56) jako Dadocri- nus gracilis sensu lato, można obecnie skorygować na podstawie j'edynegq dotychczas -opublikowanego rysunku formy DadocTinus grundeyi {A. Lan- genhan, 190.3). Gatunek ten nie został dotąd naukowo opraoowany i po- siada jedynie tzw. "mamuscript-name". Znaleziona fauna podlega obecnie opracowaniu.
Pcł:ycja stratygraficzna ga~unku DadJocrin'lLS grundeyi J ae:kel
Gatunek DadocTinus grundeyi Jaekel znamy jest jedynie z dolne- go wapienia falistego Górnego Śląska z ,okolic Łagiewnik pod Chorzowem, gdzie zlOstał zna1ezibny .przez Ibadaczy niemie.ckich w ikońcu XIX wi'eku.
W a:lpejskiej facji triasu nie ~ostał jesz,eze dotychcz-as nigdzie stwierdżo
ny. Gatunek ten występuje na Śląsku w poziOllIlie z DadocTinus gradUs (Buch). Ten ostatni g.atunek znany jest powszechnie z obydwu facji
288 JERZy LEFELD
triasu - epikontynentalnego i geosynklinalnego. Krążki liliowców, przy-
pominających gatunek D. gracilis znajdowane tbyły przez. E. Passendor- fera w wapieniach triasu pod Giewontem. Na tej podstawie badacz. ten (1934) p'Orównywał wapienie triasowe spod! Giewontu pod względem wie- ku z wapieniem falistym na Sląsku. Jak wiadomo, D. gracilis wyznacza na Górnym Sląsku granicę retu z wapieniem falistym. W triasie alpej- skim wSkazuje on na dolny hydasp (naj niższy anizyk) (pia, 1930, s. 97 i 135). Z tego,ż poziomu znane są okazy D. gr,acilis w Alpach Weneckich (Recoaro) oraz w Kasbergu
w
Alpach austriackich i(Gasche, 1939). Na podstawie powyższych danych wiek serii dolomityczno-wapiennej pod .'ścianami Zawratu Kasprow~o można określić jako hydasp (najniższy
anizyk).
Dogger
Osadów triasu wyższych 'Od dolnego anizyku oraz dolnej jury brak jest w omawianej serii. N a abrazyjn~ powierzchni wapieni lub doJomi-· tów dolnego anizyku leżą wapienie doggeru.
Do bajosu należą występujące pod ścianami Zawratu Kasprowego
białe 'lub rÓŻowe wapienie kryn'Oidowe, zawierające gdzieniegdzie słabo zachowaną faunębrąchiopodów. Analogiczne wapienie ~yno.idowe wy-
stępujące pad Giewontem określone zostały przez L. Horwitza jako góTny bajos, dolny haton (Horwitz i Rabowski, 192:2). Jak już powiedziano wy-
żej, wapienie te wnikają w szczeliny i kieszenie w serii tria~wej. Widać
z tego, że zalew morz;a w ,bajosie wkroczył na ląd mocno zniszczony.
Morze to nie Ibyło głębokie, jak świadczą luźne człony liliowców i mate-
riał, zawarty w wapieniach krynoidowych; są to okruchy zwietrzałych
dolomitów, być może, triasowy,ch.
N a wapieniach krynoidowych bajosu we wscho.dniej cz~ci ter€'ll.u,
. 'li na triasie w CZęŚCI zachodniej leżą wapienie <!Zerwone, często krynoi-
dowe, Z'1łJwieraj ące domies:dkę kwarcu detrytycznego. 'Oraz ziarna hema- tytu,zaliczane do batonu; wnikają one, podobnie jak bajos, w szczeliny
skał triasu. Fakt ten wskazuje, że między sedymentacją ibajosu i czerwo- nych wapieni batonu istnieć musiał okres erozji 'lub abrazji, w którym
powstał, jak zauważył Z. Kotańsk:i, nowy system szczelin; Te nowe szczeliny powstały z pewnością po sedymentacji lbajosu, gdyż w prze- ciwnym przypadku musiałyby rbyć wypełnione wapieniami bajosu, W okresie erozji, poprzedzającym transgresję batonu, usunięte zostały
prawdJopodobIllie osady bajosu vi tych miejsca'ch, gdzie baton lub kelowej
leżą bezpośrednio na serii triasowej.
Osady !batonu charakterYlZują· .się dużą zmiennOlŚciąi litologicz:nąj . . Miejscami są to zbite wapienie intensywnie czerwone bez śladu kwarcu
BUDOWA GEOLOGICZNA ZAWRATU KASPROWEGO I KOPY MAGURY 289
detryty<!znego, gdzie indziej są to wapienie !krynoidowe z ziarnami he- matytu, a trafiają się miejsc'a, gdzie baton: zawiera waczną domieszkę
ziarn kwarcu. Znany mi jest okaz,. znaleziony w piargu, zawierający około 500/0 ziarn kwarcu detrytycznego. Miąższość 'batonu jest bardzo zmieIl!l1a i stosunkowo niewielJka. Prarwrlopodobnie seria ta została znisz:- czona przed transgresją keloweju. Miejscami resztki osadów batonu za-
-chowały się jedynie w szczelinach skał triasu. Osadów tego wieku brak jest również w łusce, leżącej pod główną dygitacją fałdu Giewontu w rejonie przełęczy Zawracik.
Wapienie bulaste keloweju, zawierające faunę b:r:achiopodów mane
są spod Giewontu (KotańSki, 1957). Stanowią one tam dość wyraźnie za- znaczony horyzont. W serii mezozoicznej pod Zawratem Kasprowym nad batonem leżą wapienie rÓŻowe, gdrzieniegdzie z zielonkawymi cętkami, przechodzące stojmiowo w wapienie popielate malmu. Nie stanowią one tu wyodrębniają-cego się poziomu. Brak fauny nie pozwolił na określe
nie ich wieku. Nie można wyłączyć, że nie jest to kalowej, lecz oksford.
Osady te leżą na wapieniach batonu lub też bezpośrednio na 'anizyku.
Malm, neokom, urgon, alb
Różowawe wapienie keloweju, ewentualnie oksfordu,rozpoczynają
cykl sedymentacyjny malmu. Ku stropowi seria przechodzi w popielate ' wapienie kimerydu, dalej tytonu, neokomu i kończy się rafowymi wapie-
~ami urgonu. Gruboławicowe, szare wapienie malmu tworzą strome,
ścianki Zawratu Kasprowego. Seria ta nie dostarczyła skamieniałoŚ<!i
i jest niezróżnicowaJIl'a litologicznie. W górnym piętrze doliny Jaworzyn- ki ponad warstwami urgonu występuje dobre odsłonięci.e wapieni glau- konitowych a1bu q; liczną fauną. Poziom ten został opracowany przez E. Passendorfera {1930).
TEKTONIKA
, Teren Zawratu Kasprowego i Kopy Magury interpretowany był
w ujęciu płaszczowinowym przez M; Limanowskiego (1911) i F. Rabow- skiego. Występujące tu komplikacje tektoniczne, a więc dwukrotne po- 'wtarzanie się serii mezozoicznej oraz istnienie triasu w zagadkowej po- zycji między tnalmo-nedkomem wierchowym a serią reglową, F. Rabow- ski (1922, 1931a i b) interpretował jako kilka dygitacji Czołowej części fałdu Giewontu, które powstały pod naporem nasuwających się mas re-
glowych. Syntezę jego poglądów na budowę tego terenu przedstawia ry- sunek, wzięty e; jego materiałów rękopiśmiennych (fig. 3). Przedstawia on
wyraźnie trzy odrębne jedn~stki fałdowe, przechodzące stopniowo jedna
Acta Geologica Polonica, vol. VII' - 19
,290 ~y LEFELD
s""')-..
,
...I ... ;>-.
l ( 'r ...
I I I ... lawrat
\ \ \ ... , KasprOWIJ
\ \ \ r- .... "
\ , \ \~',,,-
\ \ \ ) ,
"
\ \ "- -J",
\ "-\,
/ \ . \'
... )\ I l \ -
\ I ,,/ \
\ , \ . / \ I
.,
,\ \ I
\ I \ I I l I I I I I '
/
,
./
Fig. 3
-
Profil tektonicmy przez Zawrat KBSłProwy . według F. Ra.bowskiego
1 trias, 2 malm, 3 ocgon, 4 seria reglowa
Tectonic profile of Zawrat K~rowy (after F. Ra,bowSiki) 1 TrilBSsic, 2 Malm, 3 UI'tgon, 4 łower-1latric series .
Fd.g. 4
Schematyczna map.ka tektoniczna Zawratu KasprowegQ i Kopy Magury
1 główna dy>gitacja fałdu Giewontu; 2 łuska, wyst~uj,ąca w ~ągu główned dygitacji, 3 dygi1laoja KO\Py Ma:gury, 4 iPłaszczowina reglowa,
5 mocena .
Tectonic scheme of Zawrat KaSjprowy and Kopa Magury l Giewont fold, 2 lower overthrust fo1ci, 3 digitation of Kopa Magury,
. 4 lower-tatric nappe, 5 moraine
BUDOWA GEOU>GICZNA ZAWRATU KASPROWEGO I KOPY MAGURY 291
w drugą poprzez odwróoone strefy synklinalne, składające się z malmu i neokomu.
Badaniaierenowe przeprowadzone przeze mnie potwierdziły w ogól- nych zarysach istnienie i rozmieszczenie tych jednostek, pozwoliły jed- nak poza tym na nieco .odmienną ich interpretację. RJozmieszczenie tych jednostek w terenie przedstawia schematyczna mapika (fig. 4).
Dolna jednostka
Dolna: jednostka fałdu Giewontu występuje w zach.odniej części Za- wratu Kasprowego, w pobliżu przełęczy Zawr·acik. Przedstawia ona klin,
, x\ lawrat Kasprowy
>~-
\
,
wynurzający silę w oknie .rtekto~ S ndczm.ym spod głównej, dygitacji
faklu Giewontu (termin stosowa- z "-
" "
N
ny w 2lIliaJczeniu przyjętym przez Z. Kotańskiego, 1957). Tworzy ją niepełna seria do1.nJegoanizyiku, bajas .ovaz kelowej (oksf.ord) i malm, prawdopodolbnie również
niekompletlly. Dołm ,część tej
ru-
ski ginie pod moreną doliny Ka- sptl"owej:, strop zaiŚ jest ścręty iJeIk- tooilCZIlie przez ldygirfJację główną fuŁdu Giewon'tu. Łuska .[,81 od ZJa-
chodlu jest obcięta przez uskok na linii żilcl>u, spad'ającego z przełę
czy Zawracik. Nie jest wyłączone, że przedłużeniem tej' łuski Jest pdi.-wschodnia część Myśleniekich
TIurni '(Kota.nsild, 1957). W kierun- ku wschodnim prześledzenie jej jest nielIioż1i1we z powodu zasypa~
. ni81 zbocza przez p~giJ. Wyraźne ścinanie :tej struktury przez wy-
" , ' '
"" I
"
Fig. 5
Syntetyczny profil przez Zawrat Kaspro- WY' (częściowo według F. Ra,bowskiego) 1 trias, 2 malm, 3 urgon, 4 seria reglowa, z-z" płaszczyzna ścięcia dolnej łuski przez
głównądy,gitację fad:du Giewontu, x-:c'
płaszczyzna nasunięcia płaSZCZOWiny re- glowej
Author's tectonic profile o·f Zawrat Ka- l:ij>rowy (Jpartly after F. RaJbowski) l Triassic, 2 Malm, 3 Ul1gon, 4 lower-tatroic series, z-z' thrust pIane between lówer overthrust fold and Giewont fOłd, x-x'
. lower-tatric n~e thrus-ł pIane
żej leżącą główną dygi:t,ację Jałdu Giewontu świlaldc.zy, że nie jest to dygittaJcja w kll:asy~ym znaczeniu jaklto przed:s'tawił F. RaboWlSki w swej interpretacji. Zachowana seria jest rodzajem łuski i przedstawia skrzydło górne ni1hsZego elementu iiałdowego (dygi1:lacji)" jaJk ,to jest przedstawio- ne na [iJg.5.
JERZY LEFELD
Główna dygitacja fałdu Giewontu (jednostka Za'WTatu Kasprowego) Jak powiedziano wyżej, główna dygitacja fałdu Giewontu ścina niżej leżącą jednostkę. Na malmie tej !Że leży tu niepełny dolny anizyk oraz keI owej . i malm. Seria ta ma położenie normalne i nigdzie tli nie
występuje seria odwrócona, której obecności należałoby się spodziewać,
!biorąc za podstawę interpretacji profil F. Rabowski~o (fig. 3). Używa
nie terminu "dygitacja"
w
zastosowaniu do tej jednostki należy podaćw wątpliwość ze względu na ,całkowite wyprasowanie jej brzusznego
skrzydła. Idąc ku wschodowi można zauważyć, że jednocześnie z zani- kaniem dolnej łuski rozszerza się pasmo triasu głównej dygitacji fa:łdu
Giewontu. Pojawia się tu również dogger, początkowo baton, a następ
nie bajos. Masy wapienne malmu i nedkomu tworzą strome ścianki Za- wratu Kasprowego.
Jednostka ta jest bardzo silnie potrzaskana uskokami; wzdłuż któ- rych ku zachodowi zrzucone są schodowo poszczególne partie skalne. Wi- dać to wyraźnie w morfologii, gdyż grań Zawratu dbniża się wyraźnie ku Zlbiegowi dolin Kaspro-wej i Goryczkowej. Losy tej dygitacji, a w za- sadzie łuski fałdu Giewontu nie są możliwe do prześledzenia na odcinku dolinnym między Zawratem Kasprowym a Turnią Kalacką. W związku
z trudnościami terenu (moreny) i nie wyjaśnioną dotychczas pozycją tektoniczną Myś[enickkh Turni· w depresji Goryczkowej wysuwane
były na ten temat różne koncepcje (Limanowski, 1910; Ratbowski, 1931a).
Teza Rabowskiego o ewentualnym cofnięciu ku S mas Turni Myślenie
!kich nie wydaje się, pmyobecnej znajomości tego rejonu, słuszna. Prze- prowadzone ostatnio badania Z. Kotańskiego (1957) oraz moje dowiodły istnienna w pobliżu tzw. maksimum depresji Goryczkowej kilku niewiel- kich, ale dość nagłych elewacjipodłoża głównej dygitacji fałdu Giewontu.
W związku z tym Myślenickie Turnie mogą stanowić równierż jedną z ta- kich elewacji w obrębie tej depresji. Przedłużenia 'Zaś głównej dygitacji
fałdu Giewontu należy szUJkać 'bezpośrednio na N odf Myślenickich Turni
·pod moreną u zbiegu dolin Kasprowej i Goryczkowej~ Na sp·rawę tę rzuca
światło odnalezienie przez prakty~anta A. JaworSkiego w czerwcu 1956 roku opisywanego pmez M. Limanowski'ego (1910) płata wapieni ma:lmu,
występującego in situ poniżej moreny Kalarowek, będącego zaś bezpo-
średnim przediłużeniem serii Turni Kalackiej na E, w stronę Zawratu Kasprowe.go. Nie rozwiązuje to jednak !kwestii całkowicie, gdyż ~ejsce
to znajduje się Iba.rdzo blisko Turni Kalackiej. Ewentualny uskok, cofa-
jący Myślenickie Turnie ku S, może przebiegać jeszcze dalej na E.
Główna dygitacja fałdu Giewontu wykazuje coraz pełniejszy roz- wój ku wschodowi. Dotyczy to przede wszystkim triasu, który jest tu
BUDOWA GEOLOGICZNA ZAWRATtJ KASRROWEOO I KOPY MAGURY 293
reprezentowany przez cały seis, kampil i dolny anizyk. Malm tej jed- nostki jest częściowo ścięty przez nasunięcie odwróconej (prawdopodob- Iiie) serii, zawierającej w swym składzie wapienie malmu, batonu i skraw- ki triasu. Nasunięcie to jest wyraźnie zaznaczone przez smugę dolomitów . różowych i Memowych, roZ'dzielających w ścianie Zawratu. malm fałdu
Giewontu od serii odwróconej {pl. XLIV). Dokładne jej prześledzenie
,pyło niemożliwe ze względu na stromość ·ścian (przewieszki) oraz kru-
chość skał. Kontakt tych dolomitów z otaczającą serią malmu ma cha- rakter tektoniczny. Zostały one prawdopodobnie wprasowane wzdłuż płaszczyzny nasunięcie, górnej dygitacji na fałd Giewontu. Ze nasunięta
tu dygitacja zawiera serię odwróconą, wynika z obecności małych płatów
batonu i triasu w zachodniej części Gładkiego Jaworzyńskiego. Płaty te przedstawione są na mapie GładLkiego i Kopy Magury (fig. 6). Granice tej dygitacji: 1Jrudne są do ustalenia ze względu na kontakt identycznych litologicznie (ale nie tektonicznie) wapieni malmu. Hipotetyczny zasięg tej dygitacji w !kierunku zachodnim oznaczony został na schematycznej mapce (fig: 4) 'linią przerywaną. Amplituda nasunięcia dygitacji górnej zmniejsza się wyraźnie ku E, a między przełęczą Gładkie i Kopą Magury wygasa prawdopo.dobnie ca'łkowicie.
Dygitacja Kopy Magury
Rejon przełęczy Gładkie i Kopy Magury ma bardzo zawriłą, lecz nie- zmiernie interesującą budowę. Istniejący dotychczas stan kartografii tego terenu pozwalał na wieloznaczną interpretację zaobserwowanych fak- tów . .A!by uzyskać możliJWie dokładny obraz tektoniki tego terenu zostało
wykonane szczegółowe zdjęcie geologiczne, oparte na nowym podkładzie
topograficznym.
Struktura tektoniczna, przedstawiona na mapie (fig. 6), ma cha- ra!kter dygitacji. Nazywam ją dygitacją Kopy Magury. O dy.gitacyjnym charakterze tej jednostki świadczy sytuacja na zachodnim zboczu Kopy Magury, gdzie trias dygitacji głównej fałdu Giewontu wywija się ku N i tworzy tu strefę korzeniową górnej dygitacji, czyli dygitacji Kopy Ąfa
gury. Wypeł-ilia· ona morfologiczne obniżenie Gładkiego Jaworzyńskiego.
Dwie Saczewtki ,bajosu, przedstawione na mapie, .. na zachodnim Zlboczu Kopy Magury, znajdują się już w serii odwróconej, stanowiącej brzuszne
skrzydło dygitacji górnej. .
Jak wynika z obrazu intersekcyjnego, dygitacja Kopy Magury za-
chowała się najpełniej na obszarze Gładkiego Jaworzyńskiego. Odwró- cony trias, należący do tej d'Ygitacj'i, uważany był dotychczas za trias normalny z głównej dygitacji fałdu Giewontu (Rabowski, 1931b). Dru- gim rejonem jej występowania są NE zbocza Kopy Magury, gdzie r,epre-
Fi·g. 6
. Mapageoi1.ogic.zn.a iKqpy ilVIagury i Gładlkiego Jaworzyńskiegp
Jednostlm Zawootu Kasłpro,wego: Tł seis, T~ kampil, T2 an·izy1k; J2 baJjOE\,Ja malm. Dy~rtalcja Ko.py Magury: 1'~ ani- zy1k, J~ baton.rr trias r~o.'IIII\Y
Geooo.gical Map of GłaJCilkie Jaworzyńsltile and Kopa Mag.ury
Zawrat Ka'SIProwy unit: Tt Beie, 2 ~ Carqpiltian~ T2 :Aal.isian, 12 Bajocfan, Ja Ma'lIn. Kqpa ilVIagury digita'tion: T~ Anisian, . J~ BaJt'honi,an. Tr wbtatric Triasgic
.11>0 ~
~ ~
I
BUDOWA GEOLOGICZNA ZAWRATU KA..SiRRoWEGO I KOPY MAGURY 295
rentują ją ma,sy wapieniJ i dołomirowanizyku, ciągnących się w pobliżu nasunięcia reglowego. Dygitacja ta była mana F. RabowSkiemu, który
widział tu liczne drobne dygitacje, połączone nawet zzafałdowaniem
wstecznych czołowych partitifa'łdu Giewontu pod naporem szariujących
mas reglowych. .
Dość zawiły oibraz intersekcyjny, przedstawiony na mapie, wska- zuje na zróżnicowaną powierzchnię spągu istniejącej tu dygitacji. Można
tu wyróżnić kilka lokalnych elewacji i depresji. Depresje charalkteryzują się zachowanym nasuniętym triasem, elewacje zaś - wychodzącą spod niego jurą.Na tej podstawie wytróżnfi'am tu depresję Gładkiego Jaworzyń
skiego, elewację Kopy Magury i pn.-wschodnią depresję Kopy Magury,
rozdzieloną małą elewacj'ą drugiego rzędu, która zaznacza się w terenie jatko wydatne żebro, biegnące od szczytu Kopy Magury ku NNE, Zlbudo- wane z wapieni malmu. Wymienione tu elementy tektoniczne uwydat-
niają się wyraźnie w morfologii terenu. Depresja Gładkiego pokrywa się
w
znacznej mierze z roZległym trawiastym obniżeniem:rrliędzy sz~zytem Kopy Magury a Zawratem Kasprowym, elewację tektoniczną stanowi .szczyt Kopy Magury, natomiast pn.-wschodnia diepresja pokrywa sięz łagodnym obniżeniem wschodniego stoku Kopy Magury. M'Orfologia ta i jej zależność od tektoniki jest dobrze wtidoczna z .pObliskiego Skup- niowego Upłazu.
Dygitacja Kopy Magury nie zawiera prawie zupełnie doggeru. Drob- ne, izolowane płaty zachowanego gdzieniegdzie batonu lub bajosu wska-
zują na istnienie pewnych zluźnień, wyciśnięć i poślizgów na kontakcie mas triasu i malmu w okresie fałdowania. W pa·ru miejscach można Ob-
serwować wprasowanie dolomitów triasowych wśród wapieni malm:u,
świadczące
°
dużej plaStyczności mas skalnych w czasie szariażu. Pla-stycznością tą, być może, jest spowodowana nierówna, poondulowana po- wierzchnia spągu dygitacji Kopy Ma:gury, co przedstawia się na mapie
. w postaci dość skomplikowanego przebiegu granicy trias-malm. Widać
to zwłaszcza na północnym zboczu Kopy Magury, gdzie zaklinowane ma- sy triasowe kontaktują z wapieniami malmu wzdłuż dość zawiłej linii intersekcyjnej. Stromość stoku l~b1iżona do 45°) sugeruje możność inter- pretacji OIbrazu przedstawionego na mapie jako przekroju. Jak wiadomo, intersekcja stwierdzona na płasrzczyźn:ie o nachyleniu około 45° daje taki s.am obraz, w o!bydwu rzutach - pionowym (mapa) i poziomym (prze-
krój~. Ten ostatni sposób interpretacji zastosował F. Rabowski (fig. 3).
W mojej interpretacJi są to struktUJry od'z.wierciedlające jedynie lokalne depresje i elewacje nasuniętej jednostki, a nie wstecznie zafał
dowane dygitacje. Interpretacja ta przedstawiona jest na załączonych 'przekroj ach tektonicznych.
-,
; I', ,
296 JlmZy LEFELD
Przekrój pierwszy {fig. 7) przebiega przez przełęcz Gładkie i obni-
żenie Gładkiego. Jaworzyńskiego. Widoczne tu jest skrzydło górne głów
nej dygitacji fałdu Giewontu .oraz fragment brzusznego skrzydła dygi-
s
Stare SZoIasiska ,
l f50m
~Om .
N GTadkie
Fig. 7 Profil tektoniczny I-iI
Objaśnienia: seria normalna - l seia, 2 kampil, 3 aniZ)"k, 4 dogger, 5 malm i neo'kom, 6 ur.gon. 3' trias dygitacji Kopy Magury, z-z' płasz
czyzna nasunięcia odwróconej sel'ii dy·gitacji Kopy Magury, x-x'
płaszczyzna nasunięcia reglowego
Sikała profilów tektonicznych (fig. 7, 8, 9, 10 i 11) jest jednakowa Tectonic section I-iI
Exp[anlations: Giewont fołd series - l Seis, 2 Campilian, 3 Anisiart, 4 Dogger, 5 Malm and Neooomian, 6 Urgon. 3' Triassic of di.gitation of Kopa Magury, z-z' ·thrUlSt pIane of the digitatiOlll of Kopa Magury,x-x'
Iower-tatric thrust pIane
The same scale af tectonic profile has been used in figs. 7-11
. tacji Kopy Magury, które kontaktuje z główną dygitacją wzdłuż płasz
czyzny· nasunięcia. Zakorzenienie dygitacji K.oPy Magury istniało praw-
s
Kopa Mal}ury
Fig. 8
Prodlil tektoniczny III-II
Objaśnienia jak na fig. 7
Teci'onic section II-II Explan.a.tions see fig. 7
dopodobnie ndeco wyżej ponad
N obecnie zachowanym . seise:rą
Dowodem na istnienie pewne- go, może niewielIkiego, przesu-
n1ęcia jest sytuacJa na przełę
czy Gładkie, gdzie znajdujący się w stropie 'WIaIpieni robacz- kowych a'lll1zyku bajos pl'Żylkry-'
ty j€\9t przez krystaUcz:ne, ró-
żowe dol.omity triasu. Nie mDlŻe więc tu być mowy o syme- trycznej synklinie odwróconej.
Przekrój drugi (fig. 8) przeci!naZlachodnie zlbocZJa Ko- py Magury. Jest tu zachowany
BUDOWA GlEOLOGICZNA ZAWRATU KASRROWEOO I KOPY lVLAGURY 297
.skręt korzeniowy dygitacji Kopy MaguTy, co wykaJZuj,e sytuacja !n:a ma- pie. Nie można jednak wyłączyć istnieIliai tu przesunięcia tego samego, które zaznaczyłem IlJa. przekroju pierwszym, chOtCilaż brnk jest na .to 'bez-
pośrednich danych. Jest bardzo prawdopoddbne, że zachodnie zbocze Kopy MB/gury jest zboczem strukturallnym, powSltałym na skute\k:. usko- ku nożycowego, którego amplituda .zrzutu powiększa się ku północy.
Z tym hył'by częściowo zwiąZlal11ycharBlkteTyStyczny kształt Kopy Magury.
s
Fig. 9
Profil telktoniczny
m .... nI
Objaśnienia jak na fig. 7 Tectonic section HI..JIII Exjplanatioos see :fig .. 7
N
Żleb pod. Czerwieniec i
W !Serii triasowej, odsJJaniającej się na: zboczach doImy Stare Szałasiskat
uskok ten nie zaznacza się. Pramdopodobnie amplituda jego zrzutu spada tu do zera.
Przekrój trzeci {fig. ,9)
<?,m.iJ
a Szczyt Kopy Magury po stronie wschodniej. Ukazuje on częscskrętu !korzeni,owego dygiJtlacji Ko- SSW
py Magury oraz resztki ,anirly ku,
n.ależą'cego do brzusznego skrzydła
tej dygitacji.
Przekrój ,czwarty (fig,. 10) przebiega w pOibliżu nasuntęcia'
reglowego. Wida'ć tu kontakt tek- toniczny górnego skrzydła głów
nej dyg~tacji fałdu Giewonltu z ooizykiem, naJleżącym do dygt-
3 5
Fig. 10
tacji Kopy Maguxy. Masy waJPieni rOlbaczkowych i dolomitów nale-
żących do tej d)'lgitalcji są tu za-
Profil tektoniczny IV-.IV
Obja'śnienia jak na fig. 7 Tectolllic section IV-,IV Exjplanartiooo see :fig. 7
298 . JERZY LEFELD
klinowane między główną dygita<!ją fałdu GiewO'ntu i nasunięciem re":
glowym.
Przekrój piąty (fig. 11) przebiega' longitudynalnie w stosunku do
istniejących jednostek tektonicznych Przedstawia on wzajemny stosunek
wyróżnionych depresji i .elewacji. Biegi warstw wyrażają duże nachy-
W E
BTadkie ]aworztJńskie
Fig. 11 . Profiol tektonicZlllY V -V
Objaśnienia jak na fig. 7 Tec:tonic section V-V ExtPlanaltioos see fig. 7
x' l'
- , ;
lenia osi skrętu korzeniowego dygitacji Kopy Magury przy przejściach
od depresji ku elewacji i odwrotnie.
Komplikacje tektoniczne obszaru Kopy Magury i Gładkiego Jawo-
rzyńskiego nie ograniczają się do podanych faktów. Wiele szczegółów,
~tóre nie mogły zostać umieszczone na mapie ze względu na ich zbyt
małe wymia,ry, wskazuje na ogromne komplikacje hudowy tektonicznej.
PODSUMOWANIE [ WtNiIOSKI
Wyniki moich badań na obszarze Zawratu Kasprowego i Kopy Ma- gury sprowadzają się dO' następujących wniosków stratygraficznych:
10 określenie wieku stropowych warstw serii triasowej jako hydasp (naj niższy anizyk);
2° stwierdzenie okresów denudacji {erozji), jakie musiały mieć
miejsce między poszczególnymi horyzontami 'doggeru.
W zak·resie budowy tektonicznej tego terenu badania moje wy-
kazały:
1
°
łuskowy charakter jednostki, znajdującej się w spą,gu głównej dygitacj~ fałdu Giewontu w zachodniej partii terenu;2° dygitacyjny charakter komplikacji tektonicznych na Kopie Ma- gury i Głacllltiem J aworzyńskim;
BUDOWA GEODOGICZNA ZAWlRATU KAsPROWEGO I KOPY MA GURY 299
3° istnienie lokalnych depresji i elewacji, w p'Odłożu nasuniętej dy- giitacji Kopy Magury, c'Oupowamia d'O odmiennego ujm'Owania tektoniki teg'O terenu, niż t'O było stosowane dotychczas.
Zakład Geol(}gii DY1ULmicznej Uniwersytetu Wa.,.szo,wskiego
Warszawa, styczeń 1957
LITERATURA CYTOWANA
GASCHE E. 1939. Ein Crinoi<ienkelch aus dem Hydasp (der untersten Mitteltrias) , der Nordlichen KalkailiPen Oberosterreichs~ - N. Jlb. Min. etc., A1bt. B, B.-B. 8().
HORWITZ L. & RABOWSKI F. 1922. O liasie i doggerze wierchowym w Tatrach (Sur le Lias et le Dogger haui-tatrdąue de la Tatra). - !Pos. Nauk. P. I. G.
'(C.-R. Serv. Geol. Pol.), nr 3. Wa,rszawa.
, KOTAl~SKJI Z. J. 1956a. KaIIJiPil wierchowy w Tatrach {High-TatricCa.nliPilian in the Tatr.a Mts.). - Acta Geol. Pol., vol. W/l. Warszawa.
1956b. O stratygrafii i paleQg€Og["afii kadlPru wierchowego w Tatrach (Stra-
"tigraphic and palaeogeographic problems in the High-Tatric 'Keuper). - Lbidem, vol. ViI/3. Warszawa.
1957. !P.rofUe stra·tygrafi'C'Zne serii wierchowej Ta.tr PolSikich (lGeological profi1es of the High..;Tatric series o:f the Polish Tatra). -:- Billll. l. G. J(iBul!I.
Inst. ~l. Pol.~. Warszawa (w druku).
LANGEN"HAN A. 1900. Versteinerun,gen der deutschen Trias. Liegnitz.
LEFELD J. 195.6. St·anowiSlko liliowców' rodzaju Dadocrinus w triasie wierchowYm Tatr (Crinoids of genus Dadocrinus from Higih..,Tatric Triassic in the Tatra Mts.). - Przegląd' Ged1. z. 7., Warszawa.
IJIMANOWSKI M. 1910. Problem Turni Myślenickich. - Pam. Tow. Tatrz., '31.
Kraków.
1911. Geologiczne przekroje przez Wielki fałd Czerwonych Wierchów między doliną Suchej Wody a ChochołowSką w Tatrach. - ROZjpr. Wydz. Mat.-Przyr.
Ak Um., t. LI, ser. A.
PASSENDORFER E. 1930. Studium stratygraficzne i palleontolo,giczne nad kredą
serii .wierchowej w Tatrach {Etude str.atigraphique et ipaleontologique du Cretace de, la serie haUJlJtatrique dans las TatTas)., - Prace P. I. G. (Trav.
Serv. Geol.' !Pol.), vol. 1[, f. 4. Wars.zawa.
1934. Jaik powstały Tatry. Lwów.
RIA J. v. 193'0. Grundlbegriifie der .stratiJgraphie. Wien u. LeiJpzig.
RABOWiSK'I F. 1922. Sprawo~danie z badań geoIogicwych, wYkonanych w r. 11921 w Tatrach, w Niżnich Tatrach, na płycie Muranów i w Pieninach (Compte- rendu des eXjplorations effectuees en 19211 .dans la Tatra, la Basse ,Tatra, le Plateau de Muranów et daru; les Pienines). - Pos. Nauk. P. I. G. (C.-R. Serv, Geol. Pol.) nr 3. Warszawa.
..
300 JERZy LEFELD
-1931a. SlPrawozdanie z badań wy!konanych w 1900 ri w Tatrach (Compte- rendu des recherches geologiques effectuees en 19130 dans ila Tatra). - Ibidem, nr 30. Warszawa.
1931b. Częściowy p~odnilk wyciec7Jki Polskiego Towarzystwa Geologiczil~o
w Tatry (Guide partiel de l'excursion de la Societe Geologique de Pologne). - Rocz. P. T. Geol. (Ann. Soc. Geol. Pol.), t. VII. Kraków.
1954. Mapa geologiczna serii wierchowej Tatr Polskich. Wyd. Geo'}ogiczne.
Warszawa.
UHLIG V. 1897. Die Geologie des Tatra,gebirges .. - Denk.schr. Akad. Wiss. Wien. Math.-Naturw. Cil. Bd. 44. Wien.
E. JlE<I>EJIb)1;
rEOJIOrH1JECROE CTPOEHHE RACITPOBOrO 3ABPATA H RortbIMArYPhI B TATPAX
(Pe3IOMe)
OrpaTm'paą>11:H KacrrpOBoro 3aBpaTa H KOOhl MarypbI OCHOBaHa.
rJIaBHbIM 06pa30M, Ha JmTOJIOrwlecKHX pa3pe3a~, a TaXJKe Ha Haxo.zuce ą>aym,I Iq>JmOH,ZI;OB. B rJIaBHOM JIHTOJromqecK'OM pa'3'pe3e B6JIJ1:311: llepe- BaJIa rJIa,&Ke 06HaJKaIOTCH CJlOM BepXHero ceH'ca, Xa.MIm.iIHH HH1KHero aHJ1:3a. H~eHHaH llO,l( CTeHaMJ1: KaCIIpOlBoro 3aBpaTa ą>ayHa XpmroH,l(OJ3.
(Dadocrinus grundeyi Jaekel) II'03BOJmJIa Ollpe,l(eJIJiTb B03paCT CBO;n;OBbIX CJIOeB TPHaca KaK rJf,ZJ;acrr (= HIDKaHillHH ałm3).
ABTOp yCTaHOBHJI HecKOJIbKO nepJ1:O,l(OB Sp03im:, BbI(!TyrralOII.ĘJ1X Me}K- lJ.y OT,l(eJIbHbIMH HpycaMH ,l(orrepa.
B TeKTOlłJAecKOH HHTepllpeT~ CTPoeHWI STOH TeppwropJfl1: 6bIJf
TO~O orrpe,l(eJIeIH qemyHqaTLIH xapaKTep e,l(~I, BbICTYIIaIOw;eH B 3a- lla,l(HOH qaCT11: Kacrrpoooro 3aBpaTa, a TaXJKe ,l(Jfl'J1:TaI(11:0HHLIH XapaKTep TeKTOHJ1:qeCxIDc e,l('J1IHJ1:Il; - B BOC'I'OqaOH qaCTH . (KOlla MarYPhl). Bce STU e,l(J1:HJ1:I(hl IIpHHa,l(JIeJKaT K cxJIa,lĘKe reBOHTa BepXOlBOH ('BepXHeTaTPaH- CKOH) cepJ1:H.
IIp.H mlTeprrpeTaI('Jm KapThl 6hlJIO B3HTO BO mrirMaHJ1:e 3Ha'illTeJIbI-iOe yqaCTbe MeJl'KJiX ,l(errpecCl1:H 11: SJIeB'aI(HH, ~ He y'mTbIBaJl'OCb B rrpeJKHe:l1:
J1:HTeprrpeTaI(J1:H 4>. Pa60BcKoro.
