Sprawozdanie z działalności Koła Naukowego Studentów Filozofii przyrody w roku ak. 1978

Kazimierz Kloskowski, Dariusz

Sobkowicz

Sprawozdanie z działalności Koła

Naukowego Studentów Filozofii

przyrody w roku ak. 1978/79

Studia Philosophiae Christianae 16/2, 247-249

S tu d ia P h ilo s o p h ia e C h r is tia n a e A T К

16 (1980) 2

SPRAW OZDA NIA

SPR A W O Z D A N IE Z D Z IA Ł A L N O ŚC I K O Ł A NAU KO W EG O STUD EN TÓ W FILO ZO FII PRZY R O DY W R O K U A K A D . 1978/79. D n ia 20 lis to p a d a 1978 r. o d b y ło się z e b r a n ie in a u g u r a c y jn e K oła. W o b e c n o śc i o p ie k u n a K o ła ks. doc. Sz. Ś la g i i s tu d e n tó w k ie r u n k u filo z o fii p r z y r o d y w y b r a n o Z a rz ą d . P re z e s e m z o s ta ł D a riu s z S o b k o w icz. N a n a s tę p n y m s p o tk a n iu w d n iu 11 g r u d n ia 1978 r. u c h w a lo n o p la n p r a c y n a r o k a k a d . 78/79. W r a m a c h teg o p la n u u w z g lę d n io n o z a g a d ­ n ie n ia b u d z ą c e szczeg ó ln e z a in te r e s o w a n ia czło n k ó w . W d n iu 15 s ty c z n ia 1979 r. s t u d e n tk a D o r o t a R d z a n e k p r z e d ­ s ta w iła h is to r ię c z ą s te k e le m e n ta r n y c h , p o c z ą w sz y od o d k ry c ia p r o m ie ­ n io tw ó rc z o ś c i n a tu r a l n e j p rz e z B e c q u e re la i M. S k ło d o w s k ą C u rie w r o k u 1896, e le k tr o n u p rz e z T h o m so n a , n e u tr o n u p rz e z C h a d w ic k a , a n ty c z ą s te c z k i p o z y to n u p rz e z C. D. A n d e rs o n a , a s k o ń c z y w sz y n a o s ta tn ic h b a d a n ia c h d o ty c z ą c y c h k w a rk ó w . Z o d k r y w a n ie m n o w y c h c z ą s te k e le m e n ta r n y c h w ią z a ły się m o d y f ik a c je m o d e li b u d o w y a to m u . B a d a n ia ty c h c z ą s te k d o p ro w a d z iły do p o w s ta n ia h ip o te z y o is tn ie n iu „ p r a c z ą s te k ”, tz w . k w a rk ó w , k tó r y c h je d n a k d o ś w ia d c z a ln ie d o ty c h c z a s n ie stw ie rd z o n o . N a s tę p n ie o d b y ła się d y s k u s ja n a te m a t s y m e tr ii o b o ­ w ią z u ją c e j w fiz y c e o ra z r e l a c ji p o m ię d z y h y le m o rfiz m e m a te o r ią k w a rk ó w .

O z a in te r e s o w a n ia c h w sp ó łc z e sn e g o c z ło w ie k a p r o b le m a ty k ą n a u k i i filo z o fii, w u ję c iu b a rd z o ra m o w y m , m ó w iła w d n iu 5 m a r c a 1979 r. s. m g r J. T w a r o w s k a . W sz e lk ie n ie p o r o z u m ie n ia n a te n te m a t b io r ą sw ó j p o c z ą te k w z a n ik u r o z u m ie n ia b y tu o ra z tr a k to w a n ia n a ­ u k i ja k o je d y n e j o d p o w ie d z i r o z w ią z u ją c e j d z is ie js z e z a g a d n ie n ia . P o ­ n a d to z a p o m in a się często, że z a ró w n o filo z o fia ja k i n a u k a (n ie t y l ­ ko e m p iry c z n a ) p o s łu g u ją się so b ie w ła ś c iw y m i m e to d a m i b a d a n ia rz e c z y w is to śc i. P o d c z a s d y s k u s ji zw ró c o n o u w a g ę n a to , że m a te r ia liz m je s t z w ią z a n y z n a u k a m i szczeg ó ło w y m i, k tó r e w ie lu u w a ż a za w z o ­ rz e c i k r y t e r iu m n a u k o w o śc i. N a s p o tk a n ie K o ła w d n iu 12 m a r c a 1979 r. z o s ta ł z a p ro s z o n y ks. d r J . Ż y c i ń s k i z K ra k o w a , k tó r y w y g ło s ił r e f e r a t n a te m a t C z y ś w i a t m i a ł p o c z ą t e k c z a s o w y ? P r e le g e n t p r z e d s ta w ił m o d e le k o s m o lo ­ g ic z n e ze szcz e g ó ln y m o m ó w ie n ie m p u n k tó w o so b liw y c h , ja k ie te m o ­ d e le z a w ie r a ją . P o d a ł ró ż n e ro d z a je o so b liw o śc i w r a z z ic h i n t e r p r e ­ ta c j ą fiz y c z n ą i m a te m a ty c z n ą . U k a z a ł k o n c e p c ję , w e d łu g k tó r e j w s z e c h ś w ia t m ia ł w z g lę d n y p o c z ą te k ; n ie m o ż n a m ó w ić o p o c z ą tk u b e z w z g lę d n y m , g d y ż w s z e c h ś w ia t p ra w d o p o d o b n ie s k ła d a się z w ie lu u k ła d ó w , od k tó r y c h je s te ś m y o d d z ie le n i „ h o ry z o n te m z d a r z e ń ”. Po w y g ło sz o n y m r e f e r a c ie o d b y ła się d y s k u s ja k o n c e n tr u ją c a się w o k ó ł te m a tó w : p ro m ie n io w a n ie re s z tk o w e , n a g ie o so b liw o śc i, p ra w d o p o d o ­ b ie ń s tw o p o szcz e g ó ln y c h m o d e li, p r a w a fiz y k i a p u n k ty o so b liw e, i n ­ t e r p r e t a c ja fiz y c z n a w ie lk o ś c i b lis k ic h p u n k to w i o so b liw e m u .

D n ia 26 m a r c a 1979 r. o d b y ło s ię w s p ó ln e z e b r a n ie K o ła N a u k o w e g o F ilo z o fó w P r z y r o d y i K o ła N a u k o w e g o F ilo z o fó w , n a k tó r y m p ro b le m F i z y k a w s p ó ł c z e s n a a f i z y k a A r y s t o t e l e s a p o r u s z y li d r K . R z ą ż e w - s к i z I n s ty t u t u F iz y k i U W i J . G ó r n i a k z A T K . P a n d r R z ą ż e w - s k i n a k r e ś lił b a rd z o o g ó ln y o b ra z f iz y k i w s p ó łc z e s n e j. M ó w ił o p r z e d ­ m io c ie b a d a ń fiz y k ó w , o ró ż n o r o d n o ś c i te o r ii f u n k c jo n u ją c y c h w f iz y ­ ce, o te o r ia c h fiz y c z n y c h a ta k ż e o p ro b le m a c h a k tu a l n ie n u r t u ją c y c h k o sm o lo g ię . N a s z k ic o w a ł te n d e n c je ro z w o jo w e i s t a n a k tu a l n y w f iz y ­ ce m ik r o ś w ia ta o ra z p ro b le m d e te r m in iz m u i in d e te r m in iz m u w m e ­ c h a n ic e k w a n to w e j. N a to m ia s t J . G ó r n ia k p r z e d s ta w ił p o g lą d y A r y s to ­ te le s a , jeg o p o d z ia ł n a u k i k o n c e p c ję fiz y k i, p ro b le m r u c h u , p o ję c ie m ie js c a , c z a su i n ie sk o ń c z o n o śc i. P o r e f e r a ta c h m ia ła m ie js c e d y s k u s ja , w k tó r e j p o d k re ś lo n o tr u d n o ś c i p r ó b ta k ie g o p o ró w n y w a n ia , z w ią z a n e z o d rę b n o ś c ią ję z y k a A r y s to te le s a i ję z y k a w sp ó łc z e s n e j n a u k i. Z a z n a ­ czono ró ż n ic e w p o d e jś c iu do p o z n a n ia ś w ia ta o ra z r o z u m ie n ia g r a n i - c z a su i n ie s k o ń c z o n o śc i p rz e z A r y s to te le s a i w o b e c n y c h n a u k a c h p r z y ­ ro d n ic z y c h . W d n ia c h od 19 do 24 k w ie tn ia 1979 r. o d b y ło się s y m p o z ju m n a u k o ­ w e K N S F P n a P o la n ie C h o c h o ło w s k ie j k o ło Z a k o p a n e g o . Z a m ie r z e ­ n ie m te g o w y ja z d u b y ło p o g łę b ie n ie w ie d z y p rz e z r e f e r o w a n ie i n t e r e ­ s u ją c y c h n a s z a g a d n ie ń o ra z zży cie się c z ło n k ó w K o ła. O p ie k u n e m s e s ji b y ła p. m g r A. L a ta w ie c , a k ie r o w n ik ie m P. S z c z e p k o w sk i. W y g ło sz o n e z o s ta ły n a s tę p u ją c e r e f e r a ty : 1 ) A . M a r u s z e w s k i — P o ję c i e n i e s k o ń c z o n o ś c i , r ó w n o l i c z n o ś c i i m o c y z b i o r ó w . W tr a k c ie r e f e r a tu z o s ta ły w p ro w a d z o n e p o ję c ia m a ­ te m a ty c z n e w y ja ś n ia ją c e ró w n o lic z n o ś ć i m o c z b io ró w . Z b io ry X i Y są ró w n o lic z n e , je ś li is tn ie je f u n k c j a r ó ż n o w a rto ś c io w a p r z e k s z ta łc a ­ ją c a z b ió r X n a Ύ. Z ty c h d e f in ic ji w y n ik a , że w s z y s tk ie z b io r y m o ż n a p o d z ie lić n a d w ie k la s y z b io ró w s k o ń c z o n y c h i z b io r ó w n ie s k o ń c z o n y c h , tz n . ró w n o lic z n y c h ze s w o im i p o d z b io r a m i w ła ś c iw y m i. W śró d z b io ró w n ie s k o ń c z o n y c h m o ż n a w y ró ż n ić z b io r y ró ż n e j m o cy , a w ię c w p r o ­ w a d z ić ró ż n e r o d z a je n ie s k o ń c z o n o śc i, n p . z b io ry p rz e lic z a ln e , n i e ­ p rz e lic z a ln e , p o ję c ie m o c y c o n tin u u m . W p ro w a d z a n e p o ję c ia z o s ta ły z ilu s tr o w a n e in t e r e s u j ą c y m i p r z y k ła d a m i. P o ru s z a n e p r o b le m y w z b u ­ d z iły d u ż e z a in te re s o w a n ie , k tó r e u w id o c z n iło się w o ż y w io n e j d y s ­ k u s j i po re f e ra c ie .

2) K s. K. K l o s k o w s k i — R u c h w f i l o z o f i i p r z y r o d y , f i l o z o f i i m a r ­ k s i s t o w s k i e j , w f i z y c e i m a t e m a t y c e . Z o s ta ła p r z e d s ta w io n a k o n c e p c ja r u c h u A ry s to te le s a , z g o d n ie z k tó r ą r u c h to w s z e lk a z m ia n a w k a t e ­ g o rii ilo ści, ja k o ś c i i m ie js c a . K o n c e p c ja t a m a c h a r a k t e r m e ta fiz y c z ­ n y . R u c h je s t f a z ą p o ś r e d n ią m ię d z y m o ż n o ś c ią i a k te m , a w z n a ­ c z e n iu ś c isły m a k tu a liz o w a n ie m p o te n c ja ln o ś c i. D ru g ą o m a w ia n ą k o n ­ c e p c ją r u c h u b y ło u ję c ie M a r k s a i E n g e lsa . R u c h w e d łu g n ic h to z m ia - c y n y z a c h o d z ą c e w m a t e r i i i p r z e j a w i a ją c e się w r ó ż n y c h f o r m a c h (tzw,. n iż s z e i w y ższe f o r m y r u c h u m a te r ii) . N a s tę p n ie p rz e d s ta w io n o , w b a rd z o r a m o w y sp o só b u ję c ie r u c h u w fiz y c e i m a te m a ty c e . P o r e f e ­ r a c ie p rz e d y s k u to w a n o ro z w ó j p o ję c ia r u c h u w h is to r i i f iz y k i i filo z o fii. 3 ) D . S o b k o w i c z ■— J a k b y ć d o b r y m e m p i r y s t ą w e d ł u g P. K. F e y e r a b e n d a . N a jp ie r w w z a ry s ie p r z e d s ta w io n o m e to d o lo g ię j a k ą p r ó ­ b u je z b u d o w a ć F e y e r a b e n d . W o p a rc iu o w s k a z a n e za F e y e r a b e n d e m z a ło ż e n ia m e to d o lo g ic z n e o m ó w io n o w s p ó łc z e s n y e m p iry z m . Z k o le i s fo rm u ło w a n o z a r z u ty w o b e c n ieg o . K r y ty k ę w sp ó łc z e s n e g o e m p iry z - m u p rz e p r o w a d z o n o (za F e y e r a b e n d e m ) p rz e z w y k a z a n ie n ie r a c jo n a l­ n o ś c i w a r u n k u z g o d n o ści i w a r u n k u n ie z m ie n n o ś c i z n a c z e n ia , k tó r e są p o d s ta w o w y m i w y m o g a m i te o r ii w y ja ś n ia n ia , W d y s k u s ji p o r e f e ­

ra c ie p o ru s z o n o p r o b le m p o p p e r o w s k ie j te o r ii o d k ry ć n a u k o w y c h o ra z k o n k r e tn e z a s to s o w a n ie r e f e r o w a n e j k o n c e p c ji. 4) J . G ó r n i a k — P o d s ta w o w e p o j ę c i a f i l o z o f i i t o m i s t y c z n e j . W r e ­ f e r a c ie u k a z a n o te p o ję c ia w p o r z ą d k u g e n e ty c z n y m . R e f e r e n t w y s z e d ł od p r o b l e m a t y k i p o z n a n ia rz e c z y w is to ś c i, a b y d o jś ć do p o ję c ia , k tó re g o z n a k ie m je s t słow o. T a k a d ro g a p r o w a d z i do u z n a n ia ic h (p o jęć) za w ła ś c iw ie o d c z y tu ją c e rz e c z y w is to ść . P o ję c ia ja k o o d b ic ie (u ję c ie ) r z e ­ c z y w is to ś c i m a j ą c h a r a k t e r a n a lo g ic z n y . I t a k n p . p rz e z a n a liz ę p o - d z ie ln e g o i n ie p o d z ie ln e g o w y ja ś n io n o ta k i e p o ję c ia ja k : a k t, m o ż ­ n o ść, fo r m a , m a t e r i a , p r z y p a d e k , k o n ie c z n o ść , p o d m io t i o rz e c z n ik . U w z g lę d n io n o h is to r y c z n y a s p e k t r o z u m ie n ia ty c h p o ję ć w a r y s to te li- zm ie , to m iz m ie ś re d n io w ie c z n y m i w sp ó łc z e s n y m . 5 ) P . S z c z e p k o w s k i — B i o c h e m i c z n e p o d ło ż e i n f o r m a c j i w ż y ­ w e j k o m ó r c e . W o p a rc iu o p o d s ta w o w e w ia d o m o ś c i z d z ie d z in y c y to lo ­ g ii i c y to fiz jo lo g ii p o d k re ś lo n o ro lę k w a s ó w d e z o k s y r y b o n u k le in o w y c h i r y b o n u k le in o w y c h w p ro c e s ie p rz e k a z y w a n ia k o m ó r k o m p o to m n y m p o d s ta w o w e j in f o r m a c ji d o ty c z ą c e j s t r u k t u r y b ia łe k . O m ó w io n o h i s ­ t o r ię o d k ry ć k w a s ó w n u k le in o w y c h o ra z e ta p y p o z n a n ia ic h b u d o w y . O tw a r tą k w e s tią je s t p y ta n ie czy in f o r m a c ja z a w a r ta w k o d z ie g e ­ n e ty c z n y m je s t je d y n ą in f o r m a c ją d o s tę p n ą d la k o m ó rk i. Z a s u g e ro w a ­ no m o ż liw o ść is tn ie n ia in n y c h ro d z a jó w in f o r m a c ji, ja k ie m o g ą być z a w a r te w c z ą s tk a c h c h e m ic z n y c h , n p . in f o r m a c ja s t r u k t u r a l n a , czy c a ło ś c io w e o d d z ia ły w a n ia o rg a n iz m u n a sw e części sk ła d o w e , czy p o ­ p u la c j i lu b n a w e t całe g o b io s u n a e le m e n ty w c h o d z ą c e w ic h sk ła d . 6 ) J . K a p a o n — M e t a f i z y k a i s z t u k a w e d ł u g М а х а S c h e le r a . Z a ­ m ia s t z a p la n o w a n e g o r e f e r a t u p t. N a u k a a filo z o fia w e d łu g C. G, H e m - p la J . K a p a o n , p r z e d s ta w ił tr e ś ć r o z p r a w k i М а х а S c h e le r a M e t a f i z y k a i s z t u k a . Z m ia n a ta k a , z a a p ro b o w a n a p rz e z o rg a n iz a to r ó w sy m p o z ju m , m ia ła n a c e lu w p ro w a d z e n ie n o w eg o z e sp o łu p ro b le m ó w do d y s k u s ji 0 m o ż liw y c h k s z ta łta c h filo z o fii i s ta ła się o k a z ją do p o n o w n e g o ro z ­ p a tr z e n ia n ie k tó r y c h , p o r u s z a n y c h w e w c z e ś n ie js z y c h r e f e r a ta c h , z a ­ g a d n ie ń n a le ż ą c y c h do z a k r e s u filo z o fii p rz y r o d y . Z r o z p r a w y S c h e le r a r e f e r e n t u k a z a ł g łó w n ie te a s p e k ty , k tó r e d o ty c z y ły s f e r y is to t i id e i, n a k tó r e n a s ta w io n a je s t m e ta f iz y k a i s z t u ­ k a . W ta k i m n a s ta w ie n iu w id z i S c h e le r ic h n a jw ię k s z e p o k r e w ie ń ­ stw o. O bie d o c h o d z ą do s f e r y is to t i id e i n a te j sa m e j d ro d z e r e d u k ­ c ji „ m o m e n tu e g z y s te n c ja ln e g o ”. N ieco m n ie j u w a g i p o św ię c o n o p o ­ z o s ta ły m c z ęścio m p r a c y S c h e le r a o ró ż n ic a c h p o m ię d z y m e ta f iz y k ą 1 s z tu k ą . N ie m n ie j p o d ję to je d n ą z ty c h ró ż n ic , z a s a d n ic z ą w e d łu g S c h e le r a : m e ta f iz y k a ja k o p o z n a n ie p ro w a d z i do w ie d z y , a w ie d z a je s t u c z e s tn ic z e n ie m w b y c ie , n a to m ia s t s z tu k a je s t „ w y d o b y w a n ie m ” tw o r u s e n s o w n e g o z p e w n e g o m a te r ia łu .

W d ro d z e p o w r o tn e j po z a k o ń c z e n iu sy m p o z ju m c a ła g r u p a o d w ie ­ d z iła w K ra k o w ie k s. p ro f. K a z im ie rz a K łó s a k a , k tó re g o d łu g o trw a ła c h o ro b a p r z e r w a ła z a ję c ia d y d a k ty c z n e n a A T K .

K a z i m i e r z K l o s k o w s k i D a r i u s z S o b k o w i c z