a) Cechy eseju na podstawie Mini wykładów o maksi sprawach Leszka Kołakowskiego
3.1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości Uczeń:
• zna definicję eseju,
• wymienia charakterystyczne cechy tego gatunku i jego odmiany,
• wylicza nazwiska polskich eseistów.
ii. b) Umiejętności Uczeń potrafi:
• czytać ze zrozumieniem,
• wyszukiwać potrzebne informacje,
• wskazywać cechy charakterystyczne eseju w tekście Leszka Kołakowskiego,
• formułować samodzielnie wnioski.
4.2. Metoda i forma pracy
Wykład, ćwiczenia analityczne z tekstem, dyskusja, nauczanie sytuacyjne, kierowanie samodzielną pracą uczniów
5.3. Środki dydaktyczne
Egzemplarze eseju Leszka Kołakowskiego Mini wykłady o maksi sprawach
6.4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
Wykład nauczyciela: podanie podstawowych informacji o eseju oraz o twórczości eseistycznej Leszka Kołakowskiego.
ii. b) Faza realizacyjna
1. Sporządzenie przez uczniów notatki w zeszytach.
a) Esej – to szkic, próba, studium, zapis procesu rozumowania na określony temat. To gatunek literacki powstały w XVI wieku we Francji. Cechy charakterystyczne eseju:
- indywidualne, samodzielne potraktowanie tematu, - artystyczna oprawa,
- zazwyczaj niewielkie rozmiary tekstu,
- wykorzystywanie doświadczenia osobistego oraz wiedzy zdobytej przez autora, - brak jednoznacznych odpowiedzi na stawiane pytania,
- dowolna tematyka: książka, bieżące wydarzenia, sztuka.
Odmiany eseju: literacki, krytyczny, filozoficzny, historyczny, o sztuce.
Wybitni polscy eseiści: Jerzy Stempowski, Czesław Miłosz, Zbigniew Herbert, Stefan Bratkowski, Leszek Kołakowski.
b) Leszek Kołakowski to reprezentant eseju filozoficznego. Wywarł ogromny wpływ na polską literaturę powojenną. W swoich esejach nieustannie poszukuje uznanych wartości i ideałów.
Odwołuje się do kultury, sztuki, filozofii, a także do uczuć, takich jak: miłość, samotność, szczęście oraz wydarzeń z własnego życia, np. podróży.
2. Interpretacja tytułu tekstu Leszka Kołakowskiego pod kierunkiem nauczyciela:
a) Jaką ważną myśl o naturze ludzkiej przekazuje nam filozof?
b) Czy tytuł eseju jest adekwatny do podjętego tematu i zaprezentowanej treści?
c) Czy podróżowanie rzeczywiście można określić mianem maksi sprawy?
d) Jakimi wyrazami bliskoznacznymi zastąpilibyście nazwę użytą przez filozofa, a jakimi słowo -esej? Uzasadnijcie wybór, zapisując wnioski w zeszytach:
Esej – krótka wypowiedź, niewielki wywód, niewielka rozprawa, krótka refleksja, studium.
Autor wypowiada własne zdanie na wybrany przez siebie temat, opierając się na osobistym doświadczeniu.
„Na naszych oczach” rozprawia z podjętym tematem, a ponadto stawia pytania i dąży do uzyskania odpowiedzi.
Tekst jest zwięzły i ma charakter artystyczny.
iii. c) Faza podsumowująca
Udzielenie przez uczniów odpowiedzi na pytanie: Jak nasze uzasadnienie koresponduje z definicją eseju podaną na początku zajęć?
Omówienie pracy domowej.
7.5. Bibliografia
1. Kołakowski L., Mini wykłady o maksi sprawach, [w:] Witold Bobiński, Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy trzeciej gimnazjum, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2001, s.168-172.
2. Bańkowska E., Esej – projekcja świadomości, [w:] Praktyczna stylistyka nie tylko dla polonistów, pod red. E. Bańkowskiej i A. Mikołajczuk, Wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 2003, s. 198.
8.6. Załączniki
i. a) Zadanie domowe
Używając argumentów i kontrargumentów, napisz rozprawkę (trzy – cztery strony) na poniższy temat:
Jest jednakowoż wiele rzeczy, które wydają się oczywiste, a po zastanowieniu takimi być przestają.
9.7. Czas trwania lekcji
45 minut
10.8. Uwagi do scenariusza
Scenariusz lekcji dla klasy III gimnazjum. Cykl dwóch lekcji poświęconych analizie Mini wykładów o maksi sprawach Leszka Kołakowskiego (esej O podróżach).
