Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Moszczenica

(1)

PROJEKT

Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Moszczenica

Załącznik do Uchwały Nr ………

Rady Gminy Moszczenica z dnia ………….

w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Rewitalizacji

(2)

Zamawiający:

Gmina Moszczenica

Urząd Gminy w Moszczenicy ul. Kosowska 1

97-310 Moszczenica Wykonawca:

Green Key

ul. Nowy Świat 10a/15 60 - 583 Poznań www.greenkey.pl

Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Moszczenica

Właściciel firmy:

mgr Joanna Masiota - Tomaszewska

Autorzy opracowania:

mgr Joanna Walkowiak – Kierownik Zespołu Projektowego mgr inż. Łukasz Gińko

mgr Andrzej Karkowski mgr Wojciech Pająk mgr Kamil Nabagło

mgr Daniel Wiśniewski Czerwiec, 2017 r.

(3)

WYKAZ SKRÓTÓW

EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFS – Europejski Fundusz Społeczny

FRKF – Fundacja Rozwoju Kultury Fizycznej FS – Fundusz Spójności

GLKS – Gminny Ludowy Klub Sportowy GOKiS – Gminny Ośrodek Kultury i Sportu GOPS – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej GPR – Gminny Program Rewitalizacji

GUS – Główny Urząd Statystyczny

MKiDN – Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego MPZP – Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego MSiT – Ministerstwo Sportu i Turystyki

OSP – Ochotnicza Straż Pożarna

POIG – Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka POKL – Program Operacyjny Kapitał Ludzki

PROW – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich RPO – Regionalny Program Operacyjny

(4)

Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Moszczenica Green K e y

SPIS TREŚCI

I. WSTĘP... 7

1.1. PODSTAWA PRAWNA ... 7

1.2. METODA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI ... 7

II. DIAGNOZA NA POTRZEBY WYZNACZENIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI ... 10

2.1. PODSTAWA PRAWNA I WYTYCZNE NIEZBĘDNE DO WYZNACZENIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I REWITALIZACJI ... 10

2.2. WYZNACZENIE PORÓWNYWALNYCH JEDNOSTEK PRZESTRZENNYCH DO CELÓW ANALIZY WYSTĘPUJĄCYCH ZJAWISK ... 12

2.3. ANALIZA SFERY SPOŁECZNEJ ... 20

2.3.1.Dane podstawowe ... 20

2.3.2.Problemy rynku pracy ... 25

2.3.2.1. Wskaźnik - udział (%) osób bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w jednostce analitycznej ... 28

2.3.3.SAMOWYSTARCZALNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI I GOSPODARSTW DOMOWYCH ... 30

2.3.3.1. Wskaźnik - liczba osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w przeliczeniu na 100 mieszkańców w jednostce analitycznej ... 33

2.3.3.2. Wskaźnik - Liczba dzieci, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w przeliczeniu na 100 mieszkańców ... 34

2.3.3.3. Wskaźnik - Liczba osób na które pobierane jest świadczenie opiekuńcze w przeliczeniu na 100 mieszkańców w jednostce analitycznej ... 36

2.3.3.4. Wskaźnik - Liczba osób ogółem pobierających zasiłki w przeliczeniu na 100 mieszkańców w jednostce analitycznej ... 38

2.3.3.5. Wskaźnik - Liczba osób korzystających z pomocy społecznej z powodu ubóstwa w przeliczeniu na 100 mieszkańców w jednostce analitycznej ... 40

2.3.3.6. Wskaźnik - Liczba osób korzystających z pomocy społecznej z powodu bezrobocia w przeliczeniu na 100 mieszkańców w jednostce analitycznej ... 42

2.3.3.7. Wskaźnik - Liczba osób korzystających z pomocy społecznej z powodu niepełnosprawności w przeliczeniu na 100 mieszkańców w jednostce analitycznej ... 44

2.3.3.8. Wskaźnik - Liczba osób korzystających z pomocy społecznej na dożywianie dzieci w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym w jednostce analitycznej ... 46

2.3.4.Przestępczość – poziom bezpieczeństwa ... 48

2.3.4.1. Wskaźnik – liczba interwencji Policji z powodu zakłócania miru domowego i porządku publicznego w przeliczeniu na 100 mieszkańców w jednostce analitycznej ... 49

2.3.5.Zaawansowanie procesu starzenia się ludności ... 50

2.3.5.1. Wskaźnik – Udział (%) ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem w danej jednostce analitycznej ... 50

2.4. ANALIZA SFERY GOSPODARCZEJ ... 52

2.4.1.Klimat aktywności gospodarczej ... 52

2.4.1.1. Wskaźnik – Liczba prowadzonych działalności gospodarczych (stan na 31.12.2016 r.) w przeliczeniu na 100 mieszkańców ... 55

2.4.1.2. Wskaźnik – Liczba prowadzonych działalności gospodarczych – ujawnienie tendencji (wzrostu lub spadku) liczby prowadzonych działalności gospodarczych w okresie pomiędzy 31.12.2006 r, a 31.12.2016 r. ... 57

(5)

2.5. ANALIZA SFERY ŚRODOWISKOWEJ ...60

2.5.1.Położenie fizycznogeograficzne i struktura użytkowania gruntów ...60

2.5.2.Sieć hydrograficzna ...61

2.5.3.Zasoby przyrodnicze ...61

2.5.4.Jakość powietrza atmosferycznego ...66

2.5.5.Zagospodarowanie nieczystości ciekłych i odpadów komunalnych ...67

2.5.6.Wyroby zawierające azbest ...68

2.6. ANALIZA SFERY PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNEJ ...70

2.6.1.Uwarunkowania wynikające z lokalizacji Gminy Moszczenica ...70

2.6.2.Uwarunkowania komunikacyjne ...71

2.6.3.Uwarunkowania wynikające z dostępu do edukacji ...72

2.6.4.Uwarunkowania wynikające z dostępu do kultury, sportu i rekreacji ...74

2.6.5.Uwarunkowania wynikające z posiadanych wartości historycznych...78

2.7. ANALIZA SFERY TECHNICZNEJ ...79

2.8. PODSUMOWANIE ANALIZY WSKAŹNIKOWEJ ...84

III. WYZNACZENIE OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI ... 88

IV. POGŁĘBIONA DIAGNOZA OBSZARU REWITALIZACJI ... 92

V. WIZJA STANU OBSZARU PO PRZEPROWADZONEJ REWITALIZACJI ... 96

VI. CELE REWITALIZACJI I KIERUNKI DZIAŁAŃ ... 96

VII. OPIS POWIĄZAŃ Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PLANISTYCZNYMI GMINY ... 99

7.1. POWIĄZANIA Z STRATEGIĄ ROZWOJU GMINY MOSZCZENICA NA LATA 2014 - 2020 99 7.2. POWIĄZANIA Z STRATEGIĄ ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE MOSZCZENICA NA LATA 2016-2020 ...100

7.3. POWIĄZANIA ZE STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY MOSZCZENICA ...102

VIII. PRZEDSIĘWZIĘCIA I PROJEKTY REWITALIZACYJNE ... 102

8.1. GŁÓWNE PROJEKTY REWITALIZACYJNE ...102

8.2. CHARAKTERYSTYKA POZOSTAŁYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH ...120

IX. MECHANIZMY INTEGROWANIA DZIAŁAŃ REWITALIZACYJNYCH ... 124

9.1. MECHANIZMY ZAPEWNIANIA KOMPLEMENTARNOŚCI ...124

9.1.1.Komplementarność przestrzenna ...125

9.1.2.Komplementarność problemowa ...127

9.1.3.Komplementarność proceduralno-instytucjonalna ...131

(6)

X. FINANSOWANIE PROGRAMU REWITALIZACJI I HARMONOGRAM

REALIZACJI DZIAŁAŃ ... 134

XI. OPIS STRUKTURY ZARZĄDZANIA REALIZACJĄ PROGRAMU REWITALIZACJI ... 137

XII. SYSTEM MONITOROWANIA I OCENY PROGRAMU REWITALIZACJI ... 139

XIII. OKREŚLENIE NIEZBĘDNYCH ZMIAN W UCHWAŁACH ... 144

XIV. WSKAZANIE KONIECZNOŚCI UTWORZENIA SPECJALNEJ STREFY REWITALIZACJI ... 144

XV. WSKAZANIE SPOSOBU REALIZACJI PROGRAMU REWITALIZACJI W ZAKRESIE PLANOWANIA I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ... 144

15.1. ZAKRES NIEZBĘDNYCH ZMIAN W STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ... 144

15.2. MIEJSCOWE PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO I MIEJSCOWE PLANY REWITALIZACJI KONIECZNE DO UCHWALENIA ALBO ZMIANY ... 145

SPIS RYCIN ... 146

SPIS TABEL ... 148

WYKORZYSTANE MATERIAŁY I OPRACOWANIA ... 150

ZAŁĄCZNIKI ... 151

(7)

I. WSTĘP

1.1. PODSTAWA PRAWNA

Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1023), określiła zasady oraz tryb przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji. Samorządy otrzymały podstawę prawną do podjęcia kompleksowych działań służących rewitalizacji obszarów zdegradowanych.

Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie programu rewitalizacji.

Przygotowanie, koordynowanie i tworzenie warunków do prowadzenia rewitalizacji, a także jej prowadzenie w zakresie właściwości gminy, stanowią jej zadania własne wobec czego Gmina Moszczenica przystąpiła do opracowania Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Moszczenica. W celu opracowania diagnoz służących: wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, sporządzeniu albo zmianie gminnego programu rewitalizacji oraz ocenie aktualności i stopnia realizacji Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Moszczenica, Wójt Gminy Moszczenica zobowiązany jest przeprowadzić analizy, w których wykorzystuje obiektywne i weryfikowalne mierniki i metody badawcze dostosowane do lokalnych uwarunkowań.

Projekt Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Moszczenica został sporządzony zgodnie z przepisami zawartymi w Ustawie z dnia 9 października 2015 r.

o rewitalizacji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1023). Jest zgodny również z „Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 – 2020” Ministerstwa Rozwoju z dnia 2 sierpnia 2016 r. (MR/H 2014-2020/20(2)08/2016), co stanowi podstawę ubiegania się o dofinansowanie dla przedsięwzięć rewitalizacyjnych opisanych w tym dokumencie.

1.2. METODA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI

Na podstawie przeprowadzonych analiz Wójt Gminy Moszczenica sporządza diagnozę, która jest podstawą do wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. Obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych można wyznaczyć jako obszar zdegradowany w przypadku występowania na nim ponadto co najmniej jednego z następujących negatywnych zjawisk gospodarczych lub środowiskowych lub funkcjonalno-przestrzennych lub technicznych. Obszar zdegradowany może zostać podzielony na podobszary, w tym takie nieposiadające wspólnych granic pod warunkiem stwierdzenia na każdym z podobszarów występowania koncentracji negatywnych zjawisk społecznych oraz

(8)

Uchwałą Nr XXXVIII/292/17 Rady Gminy Moszczenica z dnia 30 maja 2017 r. w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Moszczenica.

Okres realizacji programu założono do roku 2023, w którym zamierza się osiągnąć założone w programie cele i wyprowadzić ze stanu kryzysowego obszar rewitalizacji Gminy Moszczenica.

Dla wyznaczonego obszaru rewitalizacji Wójt Gminy Moszczenica sporządza Gminny Program Rewitalizacji (GPR), w którym w szczególności zawiera:

 szczegółową diagnozę obszaru rewitalizacji obejmującą analizę negatywnych zjawisk oraz lokalnych potencjałów występujących na terenie tego obszaru,

 opis powiązań GPR z dokumentami strategicznymi gminy, w tym strategią rozwoju gminy, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz strategią rozwiązywania problemów społecznych,

 opis wizji stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji,

 cele rewitalizacji oraz odpowiadające im kierunki działań służących eliminacji lub ograniczeniu negatywnych zjawisk,

 opis przedsięwzięć rewitalizacyjnych, w szczególności o charakterze społecznym oraz gospodarczym, środowiskowym, przestrzenno-funkcjonalnym lub technicznym, w tym:

 listę planowanych podstawowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych, wraz z ich opisami zawierającymi w odniesieniu do każdego przedsięwzięcia,

 charakterystykę pozostałych dopuszczalnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych;

 mechanizmy integrowania działań oraz przedsięwzięć rewitalizacyjnych,

 szacunkowe ramy finansowania GPR wraz z szacunkowym wskazaniem środków finansowych ze źródeł publicznych i prywatnych,

 opis struktury zarządzania realizacją PR, wskazanie kosztów tego zarządzania wraz z ramowym harmonogramem realizacji programu,

 system monitorowania i oceny PR,

 określenie niezbędnych zmian w uchwałach, o których mowa w art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 150 oraz z 2015 r. poz. 1322),

 określenie niezbędnych zmian w uchwale o zasadach wyznaczania składu Komitetu Rewitalizacji,

 wskazanie, czy na obszarze rewitalizacji ma zostać ustanowiona Specjalna Strefa Rewitalizacji wraz ze wskazaniem okresu jej obowiązywania,

 wskazanie sposobu realizacji GPR w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego, w tym:

 wskazanie zakresu niezbędnych zmian w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,

 wskazanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego koniecznych do uchwalenia albo zmiany,

 w przypadku wskazania konieczności uchwalenia miejscowego planu rewitalizacji, o którym mowa w art. 37f ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r.

o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – wskazanie granic obszarów, dla których plan ten będzie procedowany łącznie z procedurą

(9)

scaleń i podziałów nieruchomości, a także wytyczne w zakresie ustaleń tego planu;

 załącznik graficzny przedstawiający podstawowe kierunki zmian funkcjonalno- przestrzennych obszaru rewitalizacji sporządzony na mapie w skali co najmniej 1:5000 opracowanej z wykorzystaniem treści mapy zasadniczej, a w przypadku jej braku – z wykorzystaniem treści mapy ewidencyjnej w rozumieniu ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2015 r. poz.

520, ze zm.).

Program Rewitalizacji sporządzony zgodnie z założeniami ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1023) oraz Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 powinien odznaczać się następującym zestawem cech:

Ryc. 1. Cechy programów rewitalizacji

Źródło: opracowanie własne na podstawie „Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 – 2020”

Kompleksowość programu jest rozumiana jako ujęcie działań rewitalizacyjnych w oparciu o wszystkie aspekty rewitalizacji (społeczny i gospodarczy, przestrzenno- funkcjonalny, techniczny lub środowiskowy) powiązane z obszarem rewitalizacji i jego otoczeniem, a także z integracją działań pod względem finansowania z różnych źródeł.

Cech y P rog ramu R ewit aliz acji Kompleksowość

Koncentracja

Komplementarność

Realizacja zasady

partnerstwa i partycypacja

(10)

obszaru zdegradowanego, i na których zdiagnozowano szczególną koncentrację negatywnych zjawisk kryzysowych

Komplementarność przedsięwzięć/projektów dotyczy komplementarności pod względem:

 przestrzennym,

 problemowym,

 proceduralno-instytucjonalnym,

 międzyokresowym,

 źródeł finansowania.

Komplementarność została opisana szerzej w podrozdziale 9.1 Mechanizmy zapewniania komplementarności.

Realizacja zasady partnerstwa i partycypacji odnosi się do aktywnego udziału interesariuszy w procesie rewitalizacji w gminie na każdym z etapów (diagnozowanie, programowanie, wdrażanie, monitorowanie). Program, który realizuje zasadę partnerstwa i partycypacji zawiera opis procesu przygotowania dokumentu, w którym przedstawiono udział interesariuszy, a także wybraną formę zarządzania programem, która realizuję zasadę udziały interesariuszy.

II. DIAGNOZA NA POTRZEBY WYZNACZENIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI

W niniejszym rozdziale przedstawiono diagnozę, która obejmuje analizę negatywnych zjawisk oraz lokalnych potencjałów występujących na terenie Gminy Moszczenica, a także sposób wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji wraz z przedstawieniem graficznym zasięgów przestrzennych danych obszarów na obszarze Gminy Moszczenica.

2.1. PODSTAWA PRAWNA I WYTYCZNE NIEZBĘDNE DO WYZNACZENIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I REWITALIZACJI

Dla potrzeb opracowania diagnozy służącej wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, na cele sporządzenia Gminnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Moszczenica, określono listę potencjalnych wskaźników. Służą one przedstawieniu przestrzennego zróżnicowania Gminy Moszczenica biorąc pod uwagę cechy wskazujące na kumulację negatywnych zjawisk.

Podstawą stwierdzenia na danym obszarze stanu kryzysowego jest występowanie problemów o charakterze społecznym. Jeśli destrukcyjne procesy społeczne współwystępują z innymi problemami o charakterze gospodarczym, środowiskowym, przestrzenno–

funkcjonalnym lub technicznym to niezbędne jest prowadzenie działań naprawczych.

(11)

Skalę negatywnych zjawisk powinny odzwierciedlać wskaźniki rozwoju opisujące powyższe sfery, które wskazują na niski poziom rozwoju lub dokumentują silną dynamikę spadku poziomu rozwoju, w odniesieniu do wartości dla całej jednostki.

Wśród cech, jakie mogą być wzięte pod uwagę do wyznaczenia obszarów kryzysowych są:

1. w sferze społecznej: koncentracja negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym;

2. w sferze przestrzenno – funkcjonalnej: koncentracja negatywnych zjawisk przestrzenno-funkcjonalnych – w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej zły stan techniczny, brak dostępu do podstawowych usług lub ich niska jakość, niedostosowanie rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niski poziom obsługi komunikacyjnej, niedobór lub niska jakość terenów publicznych;

3. w sferze gospodarczej: koncentracja negatywnych zjawisk gospodarczych – w szczególności niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw;

4. w sferze środowiskowej: koncentracja negatywnych zjawisk środowiskowych – w szczególności przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska;

5. w sferze technicznej (infrastrukturalnej): koncentracja negatywnych zjawisk technicznych – w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, brak funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska.

W niniejszej diagnozie zastosowano wybrane wskaźniki spośród przedstawionych powyżej, które możliwie dobrze oddają zróżnicowanie poszczególnych obszarów Gminy Moszczenica oraz te, które można odnieść do wyznaczonych jednostek analitycznych.

Wszystkie wartości odniesiono do wartości referencyjnej.

Wybrane do analizy stanu kryzysowego wskaźniki prezentują się następująco:

1. Sfera społeczna:

 Udział (%) osób bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w jednostce analitycznej,

 Liczba osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w przeliczeniu na 100 mieszkańców w jednostce analitycznej,

 Liczba dzieci, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym w jednostce analitycznej,

 Liczba osób na które pobierane jest świadczenie opiekuńcze w przeliczeniu na 100 mieszkańców w jednostce analitycznej,

 Liczba osób ogółem pobierających zasiłki w przeliczeniu na 100 mieszkańców

(12)

 Liczba osób korzystających z pomocy społecznej z powodu niepełnosprawności w przeliczeniu na 100 mieszkańców w jednostce analitycznej,

 Liczba osób korzystających z pomocy społecznej na dożywianie dzieci w przeliczeniu na 100 mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym w jednostce analitycznej,

 Liczba interwencji Policji z powodu zakłócania miru domowego i porządku publicznego w przeliczeniu na 100 mieszkańców w jednostce analitycznej,

 Udział (%) ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem w danej jednostce analitycznej,

2. Sfera gospodarcza:

 Liczba prowadzonych działalności gospodarczych (stan na 31.12.2016 r.) w przeliczeniu na 100 mieszkańców,

 Liczba prowadzonych działalności gospodarczych – ujawnienie tendencji (wzrostu lub spadku) liczby prowadzonych działalności gospodarczych w okresie pomiędzy 31.12.2006 r, a 31.12.2016 r.

Dane niezbędne do opracowania powyższych wskaźników pozyskano na przełomie lutego i marca 2017 r. od następujących jednostek:

1. Powiatowy Urząd Pracy w Piotrkowie Trybunalskim, 2. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Moszczenicy, 3. Urząd Gminy Moszczenica.

Szczegółowa diagnoza obszaru rewitalizacji została opracowana w zgodzie z przepisami zawartymi w Ustawie z dnia 9 października 2015 o rewitalizacji (Dz. U. z 2017 r.

poz. 1023), jak i w „Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 – 2020” Ministerstwa Rozwoju z dnia 2 sierpnia 2016 r. (MR/H 2014- 2020/20(2)08/2016).

2.2. WYZNACZENIE PORÓWNYWALNYCH JEDNOSTEK PRZESTRZENNYCH DO CELÓW ANALIZY WYSTĘPUJĄCYCH ZJAWISK

Uzyskanie porównywalności wyników diagnozy wymaga przetwarzania danych w ramach możliwie podobnych do siebie jednostek przestrzennych. Powinny być to pewne całości pod względem funkcjonalnym, charakteryzujące się pewną spójnością społeczną i przestrzenną.

Autorzy niniejszego opracowania dołożyli starań, aby przeprowadzona analiza w sposób możliwie trafny odzwierciedlała znane i powszechnie dostrzegane zróżnicowanie w przestrzeni społeczno-gospodarczej i infrastrukturalnej Gminy Moszczenica.

Gmina Moszczenica jest gminą wiejską. Cechuje się zróżnicowaniem jakościowym i ilościowym występujących problemów w poszczególnych jej obszarach.

Gmina Moszczenica jest gminą wiejską o powierzchni 11 149 ha (111,49 km²) zamieszkałą przez 12 696 osób (stan na 31.12.2016 r.). Średnia gęstość zaludnienia gminy to 114 osób/km². Najliczniej zamieszkałą miejscowością w Gminie jest wieś Moszczenica –

(13)

2 482 osoby (19,5 % ogółu mieszkańców w Gminie), najmniej licznie zaś – Daszówka – z liczbą mieszkańców wynoszącą 61 osób (0,5 % ogółu).

Jednocześnie wytyczne regionalne w zakresie rewitalizacji, wyraźnie wskazują, że wydzielony obszar rewitalizacji nie może zajmować ponad 20 % powierzchni całkowitej gminy oraz nie może koncentrować ponad 30 % mieszkańców. W związku z tym zaszła konieczność stwierdzenia, które obszary wymagają najpilniejszej interwencji.

Pozyskiwane dane (zwłaszcza ilościowe) od różnych dysponentów (jednostek gminy wiejskiej i zewnętrznych jednostek) służące wyznaczeniu - najpierw jednostek analitycznych, a następnie obszaru, gdzie koncentrują się negatywne zjawiska, powinny spełniać warunki referencyjności i komplementarności, tzn. odnosić się do przestrzeni w sposób jednoznaczny do zaprezentowania. Dodatkowo wyznaczane jednostki, które poddawane są ilościowej i jakościowej ocenie powinny również odpowiadać istniejącym powiązaniom funkcjonalnym występującym w Gminie Moszczenica.

Szczegółową, obowiązującą jednostką powierzchniową podziału gminy, wyodrębnioną dla celów ewidencji gruntów i budynków (katastru nieruchomości w Polsce) jest podział przestrzeni na obręby ewidencyjne. Jednostki te posiadają określone granice, których przebieg zawarty jest m.in. w zbiorze danych państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju (dostępny na stronie internetowej Centralnego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej pod adresem http://www.codgik.gov.pl/index.php/darmowe-dane.html). W Gminie Moszczenica jest 30 obrębów ewidencyjnych i są to (w nawiasie podano nr obrębu ewidencyjnego):

1. Baby (1) 2. Białkowice (2) 3. Daszówka (3) 4. Dąbrówka (4) 5. Gajkowice (7) 6. Gazomia Nowa (5) 7. Gazomia Stara (6) 8. Gościmowice I (8) 9. Gościmowice II (9) 10. Imielnia (10) 11. Jarosty (11) 12. Karlin (12) 13. Kiełczówka (13) 14. Kolonia Podolin (14) 15. Kolonia Raków (15) 16. Kosów (16)

17. Lewkówka (17) 18. Michałów (19) 19. Moszczenica (18) 20. Pieńki Karlińskie (22)

(14)

27. Sierosław (27) 28. Srock Prywatny (28) 29. Srock Rządowy (29) 30. Wola Moszczenicka (30).

Ich przebieg przedstawiony jest na rycinie.

Ryc. 2. Przebieg obrębów ewidencyjnych na tle gminy Moszczenica

Źródło: opracowanie własne

W Gminie Moszczenica funkcjonują również 23 jednostki pomocnicze gminy – sołectwa, których status określają odpowiednie Uchwały:

1. Uchwała Nr LIII/413/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Baby.

2. Uchwała Nr LIII/414/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Białkowice.

3. Uchwała Nr LIII/415/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Gajkowice.

4. Uchwała Nr LIII/416/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Gazomia Nowa.

5. Uchwała Nr LIII/417/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Gazomia Stara.

6. Uchwała Nr LIII/418/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Gościmowice Pierwsze.

7. Uchwała Nr LIII/419/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Gościmowice Drugie.

8. Uchwała Nr LIII/420/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Gościmowice Drugie – Powęziny.

9. Uchwała Nr LIII/421/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Jarosty.

10. Uchwała Nr LIII/422/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Karlin.

11. Uchwała Nr LIII/423/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Kiełczówka.

12. Uchwała Nr LIII/424/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Kosów.

(15)

13. Uchwała Nr LIII/425/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Michałów.

14. Uchwała Nr LIII/426/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Moszczenica.

15. Uchwała Nr LIII/427/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Podolin.

16. Uchwała Nr LIII/428/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Pomyków.

17. Uchwała Nr LIII/429/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Raciborowice.

18. Uchwała Nr LIII/430/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Raków.

19. Uchwała Nr LIII/431/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Rękoraj.

20. Uchwała Nr LIII/432/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Sierosław.

21. Uchwała Nr LIII/433/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Srock.

22. Uchwała Nr LIII/434/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Moszczenica Wola.

23. Uchwała Nr LIII/435/10 – w sprawie uchwalenia Statutu Sołectwa Moszczenica Osiedle.

Tabela 1. Zasięg przestrzenny sołectw

Lp. Nazwa sołectwa Zasięg przestrzenny sołectwa

1 Baby wieś Baby

2 Białkowice wieś Białkowice

3 Gajkowice wieś Gajkowice i część wsi Rękoraj

od numeru posesji 123 do numeru 133

4 Gazomia Nowa wieś Gazomia Nowa

5 Gazomia Stara wieś Gazomia Stara

6 Gościmowice Pierwsze wieś Gościmowice Pierwsze

7 Gościmowice Drugie wieś Gościmowice Drugie od numeru posesji 1 do numeru 78 8 Gościmowice Drugie -

Powęziny wieś Gościmowice Drugie od numeru posesji 79 do numeru 125

9 Jarosty wieś Jarosty i Daszówka

10 Karlin wieś Karlin i Pieńki Karlińskie

11 Kiełczówka wieś Kiełczówka

12 Kosów wieś Kosów

13 Michałów wieś Michałów

14 Moszczenica

wieś Moszczenica, w tym ulice: Cmentarna, Wolborska, Lipowa, Wschodnia, Poduchowna, Kolejowa, Boczna i Piotrkowska z numerami posesji: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 12, 14, 16, 20

15 Podolin wieś Podolin i Kolonia Podolin

16 Pomyków wieś Pomyków

17 Raciborowice wieś Raciborowice

18 Raków wieś Raków i Raków Duży

19 Rękoraj wieś Rękoraj i Lewkówka

20 Sierosław wieś Sierosław i Imielnia

21 Srock Srock Prywatny, Srock Rządowy i Dąbrówka

22 Moszczenica Wola wieś Wola Moszczenicka oraz ulicę Piotrkowską z Moszczenicy od numeru posesji 11 do numeru 21

(16)

mieszkańców (czyli głównych interesariuszy rewitalizacji), jednocześnie mając na uwadze, że dane ilościowe i jakościowe pozyskiwane są od różnych jednostek: zarówno wewnętrznych, takich jak np. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, jak i zewnętrznych, do których można zaliczyć np. Główny Urząd Statystyczny, Powiatowa Komenda Policji czy Powiatowy Urząd Pracy. Ważne jest więc, aby zebrane dane były uniwersalne i należy przewidzieć możliwość korzystania z nich niezależnie od poziomu ich agregacji.

Zdecydowano zatem, że podstawową jednostką analityczną w Gminie Moszczenica będzie miejscowość zwana w dalszej części opracowania jednostką analityczną.

Aby podzielić przestrzeń Gminy na miejscowości skorzystano z danych udostępnionych przez Centralny Ośrodek Dokumentacji Kartograficznej i Geologicznej tj. zbiór danych państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju – PRG Punkty Adresowe (http://www.codgik.gov.pl/index.php/darmowe-dane/prg.html). Zgodnie z nimi w Gminie Moszczenica znajdują się 24 miejscowości (3 769 unikalnych punktów adresowych).

Ryc. 3. Prezentacja zagregowanych punktów adresowych w Gminie Moszczenica

W kwestii dookreślenia zasięgu przestrzennego poszczególnych miejscowości w Gminie Moszczenica posłużono się przede wszystkim podziałem na obręby geodezyjne i tam gdzie to było konieczne (w przeważającej części, granice miejscowości pokrywały się z zasięgiem poszczególnych punktów adresowych danej miejscowości) przeprowadzono korektę przebiegu granic w taki sposób, aby wszystkie punkty adresowe danej miejscowości zajmowały wspólną, zamkniętą przestrzeń. Dodatkowo w wydzielaniu poszczególnych jednostek skorzystano również z innych opracowań, w szczególności:

1. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (przyjętego Uchwałą Nr XXXI/282/13).

(17)

2. Obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

 w sprawie zmiany fragmentów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Moszczenica (Uchwała VIII/63/99 z dnia 28.04.1999),

 w sprawie zmian w miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego Gminy Moszczenica w miejscowości Rękoraj (Uchwała XIII/93/99 z dnia 29.09.1999),

 w sprawie zmian w miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego Gminy Moszczenica w miejscowości Gajkowice (Uchwała XIII/95/99 z dnia 29.09.1999),

 w sprawie zatwierdzenia zmiany fragmentu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Moszczenica we wsi Baby (Uchwała XLVII/285/2002 z dnia 27.03.2002),

 w sprawie zmiany w miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego Gminy Moszczenica (Uchwała IX/51/2003 z dnia 26.05.2003),

 w sprawie zmiany w miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego Gminy Moszczenica (Uchwała XIV/78/2003 z dnia 15.10.2003),

 w sprawie zmiany w miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego Gminy Moszczenica (Uchwała XIV/79/2003 z dnia 15.10.2003),

 w sprawie zmiany w miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego części południowej Gminy Moszczenica (Uchwała XVIII/103/2003 z dnia 17.12.2003),

 w sprawie sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego działki położonej na terenie miejscowości Moszczenica przy ul. Kosowskiej i Spacerowej (XXXVI/219/2005 z dnia 15.06.2005),

 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w Srocku, obręb geodezyjny Srock Rządowy, gmina Moszczenica, z przeznaczeniem pod usługi gastronomiczno-hotelowe (XLVI/306/2006 z dnia 31.08.2006),

 w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru położonego w sołectwach Michałów i Raków, gm. Moszczenica (XLII/387/13 z dnia 17.10.2013),

 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszarów położonych w południowej części gminy Moszczenica obejmujących sołectwa Karlin i Jarosty (XVII/138/15 z dnia 26.11.2015).

Biorąc pod uwagę powyższe informacje, najbardziej naturalnym podziałem przestrzeni w Gminie Moszczenica jest jej podział na miejscowości. Pozyskano więc dane dla poszczególnych miejscowości. Biorąc pod uwagę fakt, że na terenie Gminy Moszczenica funkcjonują także nazwy zwyczajowe, a granice miejscowości nie są zawsze ściśle określone wyznaczono jednostki analityczne. Są one tożsame z miejscowościami, jednak ze względów praktycznych w niniejszym opracowaniu analiza prowadzona będzie w oparciu o jednostki analityczne.

Następnie prezentując poszczególne dane i dokonując analiz porównywano wartości dotyczące jednostek analitycznych do wartości referencyjnej, tj. przeciętnej wartości danego

(18)

Rozmieszczenie jednostek analitycznych przedstawiono zbiorczo w formie rycin.

Ryc. 4. Lokalizacja wydzielonych jednostek analitycznych Gminy Moszczenica Źródło: opracowanie własne

(19)

Ryc. 5. Lokalizacja wydzielonych jednostek analitycznych Gminy Moszczenica

na tle topografii Źródło: opracowanie własne

Liczbę ludności zamieszkującą wydzielone jednostki analityczne, a także ich powierzchnię wraz z przedstawieniem procentowego udziału poszczególnych wartości w ogólnej liczbie ludności i ogólnej powierzchni Gminy Moszczenica przedstawiono w formie tabelarycznej.

(20)

Tabela 2. Liczba ludności oraz powierzchnia Gminy Moszczenica w podziale na jednostki analityczne

Nr jednostki analitycznej

Nazwa jednostki analitycznej

Liczba ludności

ogółem

Udział (%) ludności obszaru w ogólnej liczbie

ludności gminy

Powierzchnia obszaru (ha)

Udział (%) powierzchni obszaru w ogólnej powierzchni gminy

1 Baby 788 6,2 328 2,9

2 Białkowice 169 1,3 249 2,2

3 Daszówka 61 0,5 121 1,1

4 Dąbrówka 71 0,6 224 2,0

5 Gajkowice 787 6,2 241 2,2

6 Gazomia Nowa 392 3,1 357 3,2

7 Gazomia Stara 240 1,9 226 2,0

8 Gościmowice Drugie 389 3,1 584 5,2

9 Gościmowice

Pierwsze 241 1,9 328 2,9

10 Jarosty 488 3,8 557 5,0

11 Karlin 336 2,6 283 2,5

12 Kiełczówka 451 3,6 365 3,3

13 Kosów 633 5,0 536 4,8

14 Michałów 324 2,6 203 1,8

15 Moszczenica 2482 19,5 644 5,8

16 Podolin 373 2,9 850 7,6

17 Pomyków 183 1,4 221 2,0

18 Raciborowice 324 2,6 698 6,3

19 Raków 199 1,6 126 1,1

20 Raków Duży 222 1,7 202 1,8

21 Rękoraj 563 4,4 1260 11,3

22 Sierosław 409 3,2 985 8,8

23 Srock 583 4,6 541 4,9

24 Wola Moszczenicka 1988 15,7 1020 9,1

suma 12 696 100,0 11149 100,0

2.3. ANALIZA SFERY SPOŁECZNEJ

2.3.1. Dane podstawowe

W celu ogólnego przedstawienia danych dotyczących ludności Gminy Moszczenica odniesiono się do danych GUS, mimo że w części odbiegają one od statystyki prowadzonej przez Urząd Gminy w Moszczenicy. Dzięki temu możliwe jest porównanie danych do informacji dotyczących powiatu piotrkowskiego, województwa łódzkiego i Polski.

(21)

Zgodnie z danymi GUS, stan na 31.12.2015 r. w Gminie Moszczenica faktycznie zamieszkiwało 12 829 osób, z czego 6 224 mężczyzn i 6 605 kobiet. Średnio na 100 mężczyzn przypada 106 kobiet.

Struktura ekonomiczna ludności, przedstawia się następująco:

1) grupa ludności w wieku przedprodukcyjnym stanowi 19,2 % ogólnej liczby mieszkańców,

2) ludność w wieku produkcyjnym stanowi 61,8 % liczby mieszkańców, 3) ludność w wieku poprodukcyjnym stanowi 18,9 % ogólnej liczby ludności.

Ryc. 6. Liczba ludności Gminy Moszczenica w latach 2010-2015, wg faktycznego miejsca zamieszkania, stan na 31 grudnia

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Wskaźniki obciążenia demograficznego przedstawiono w formie ryciny.

Według danych na koniec roku 2015 wskaźniki obciążenia demograficznego w Gminie Moszczenica wskazują na stosunkowo wyższy, niż w powiecie piotrkowskim, udział ludności w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym. W odniesieniu do województwa i kraju, wskaźnik ten jest jednak korzystny. Z roku na rok obserwuje się starzenie się społeczeństwa. W wyniku tego procesu przybywa osób w wyższych grupach wiekowych, maleje natomiast liczba osób młodych. Wg danych za rok 2015 liczba osób w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym jest wyższa niż dla powiatu co nie jest zjawiskiem korzystnym.

12950 12917 12910 12909 12915 12829

6257 6248 6270 6257 6267 6224

6693 6669 6640 6652 6648 6605

0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000

2010 2011 2012 2013 2014 2015

ogółem mężczyźni kobiety

(22)

Ryc. 7. Wskaźniki obciążenia demograficznego

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na 31.12.2015 r.

Problem starzenia się społeczeństwa analizowanej jednostki przeanalizowano w ujęciu lat 2010-2015 pokazując, jak zmieniał się udział poszczególnych grup ludności.

Wyraźnie zaznacza się spadek liczby ludności w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym, na rzecz osób w wieku poprodukcyjnym.

Ryc. 8. Udział poszczególnych grup ludności Gminy Moszczenica w latach 2010-2015

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS 61,8

98,5

30,7 62,4

95,9

30,6 62,9

130,1

35,6 60,1

109,1

31,4

0 20 40 60 80 100 120 140

ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób

w wieku produkcyjnym

ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób

w wieku przedprodukcyjnym

ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób

w wieku produkcyjnym Gmina Moszczenica powiat piotrkowski województwo łódzkie Polska

20,7 20,3 20,1 19,7 19,5 19,2

62,4 62,4 62,1 62 61,9 61,8

16,9 17,3 17,9 18,3 18,6 18,9

0 10 20 30 40 50 60 70

2010 2011 2012 2013 2014 2015

wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny

(23)

Przyrost naturalny w przeliczeniu na 1 000 osób jest ujemny i wynosi -3,2.

Spowodowane jest to nadwyżką liczby zgonów nad liczbą urodzeń (zgonów było 12,4, urodzeń 9,2 w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców).

W celu graficznego zobrazowania rozkładu wiekowego mieszkańców analizowanej jednostki przywołano dane GUS zgodnie ze stanem na rok 2015. Z analizy piramidy wieku wynika, że zarówno w przypadku kobiet, duża liczba osób reprezentuje wiek 60-64 lata, a w przypadku mężczyzn 35-39 lat. W grupie osób najstarszych wyraźnie zaznacza się dominacja grupy kobiet nad liczbą mężczyzn, co wynika jeszcze z dużej śmiertelności mężczyzn w czasach II wojny światowej. W najmłodszych rocznikach udział kobiet i mężczyzn w strukturze ludnościowej jest wyrównany.

Ryc. 9. Piramida wieku mieszkańców Gminy Moszczenica w roku 2015

Źródło: www.polskawliczbach.pl

Należy podkreślić, że średni wiek mieszkańców Gminy Moszczenica wynosi 39,9 lat i jest niższy niż średni wiek ogółu populacji Polski (40,9 lat). Średni wiek kobiet wynosi w przypadku Gminy Moszczenica 42,1 lat, a mężczyzn 37,7 (GUS, 2015).

Biorąc pod uwagę ogólne dane dotyczące ludności Gminy Moszczenica przeanalizowano także poziom wykształcenia mieszkańców, który może mieć wpływ na możliwość podjęcia dobrej pracy, czy wpływać na aktywność społeczno-gospodarczą w lokalnym środowisku. Z analizy zebranych danych wynika, że ludność z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym stanowi około 38,4 % ogółu mieszkańców. Kolejne 24,1 % posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe. Osoby z wykształceniem wyższym stanowią 10,3 % ogółu ludności.

Dane zaprezentowano w formie ryciny.

(24)

Ryc. 10. Struktura wykształcenia mieszkańców Gminy Moszczenica (w wieku 13 lat i więcej)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (Narodowy Spis Powszechny 2011)

Dalsze szczegółowe dane dotyczące struktury ludności zostaną przedstawione w oparciu o ewidencję samorządu terytorialnego. Powyżej w niniejszym opracowaniu wskazane zostały również dane GUS. Było to niezbędne do sporządzenia porównania danych dla gminy z danymi dotyczącymi powiatu piotrkowskiego, województwa łódzkiego i Polski.

Liczba ludności zamieszkująca Gminę Moszczenica (stan na 31.12.2016 r.), według ewidencji gminnej wynosi 12 696 osób. Według ewidencji ludności prowadzonej przez Urząd Gminy w Moszczenicy liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym (do 17 lat włącznie) wynosi ogółem 2 491 osób. Najwięcej, bo 7 963 jest osób w wieku produkcyjnym. Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni - 65 lat i więcej, kobiety - 60 lat i więcej), wynosi 2 242 osoby.

Strukturę ludności w ujęciu procentowym przedstawiono na rycinie.

Ryc. 11. Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Moszczenicy 2,8

29,4

6,2 24,1

15,4 10,2

1,6 10,3 podstawowe nieukończone

podstawowe ukończone gimnazjalne

zasadnicze zawodowe średnie zawodowe średnie ogólnokształcące policealne

wyższe

19%

63%

18%

ludność w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym

(25)

Liczbę ludności analizowanego obszaru przedstawiono w podziale na obszary i grupy wiekowe. Dane tabelaryczne pochodzą z ewidencji prowadzonej przez Urząd Gminy w Moszczenicy.

Tabela 3. Liczba ludności Gminy Moszczenica w podziale na jednostki analityczne i grupy wiekowe ludności

Nr Jednostka analityczna

Liczba ludności

ogółem

Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym (do 17 lat włącznie)

Liczba ludności w wieku produkcyjnym (mężczyźni wiek

18-64 lata, kobiety 18-59 lat)

Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym

(mężczyźni - 65 lat i więcej, kobiety - 60 lat

i więcej)

1 Baby 788 158 482 148

2 Białkowice 169 25 115 29

3 Daszówka 61 13 40 8

4 Dąbrówka 71 17 40 14

5 Gajkowice 787 154 504 129

6 Gazomia Nowa 392 78 249 65

7 Gazomia Stara 240 48 149 43

8 Gościmowice Drugie 389 79 239 71

9 Gościmowice Pierwsze 241 52 140 49

10 Jarosty 488 110 299 79

11 Karlin 336 72 220 44

12 Kiełczówka 451 79 281 91

13 Kosów 633 130 373 130

14 Michałów 324 77 191 56

15 Moszczenica 2482 451 1525 506

16 Podolin 373 86 215 72

17 Pomyków 183 42 112 29

18 Raciborowice 324 69 193 62

19 Raków 199 40 135 24

20 Raków Duży 222 44 150 28

21 Rękoraj 563 111 370 82

22 Sierosław 409 65 263 81

23 Srock 583 124 377 82

24 Wola Moszczenicka 1988 367 1301 320

suma 12 696 2 491 7 963 2 242

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Moszczenicy,stan na 31.12.2016 r.

(26)

łódzkiego i kraju. Wśród kobiet bezrobocie kształtuje się na poziomie 9,4 %, a wśród mężczyzn na poziomie 9,7 %.

Szacunkową stopę bezrobocia rejestrowanego przedstawioną powyżej definiuje się jako stosunek liczby zarejestrowanych bezrobotnych do liczby ludności aktywnej ekonomicznie (zasobu siły roboczej danej populacji). Dane o bezrobociu na poziomie gmin są szacowane w oparciu o stopę bezrobocia rejestrowanego dla powiatu oraz porównanie stosunku liczby bezrobotnych do ogółu ludności w wieku produkcyjnym w powiecie i gminie.

Analiza danych z wielolecia 2004-2015 pozwala stwierdzić, że stopa bezrobocia na terenie Gminy Moszczenica od lat utrzymuje się na poziomie bardzo zbliżonym do średnich dla powiatu piotrkowskiego, województwa łódzkiego i Polski.

Zjawisko zostało przedstawione w formie wykresu.

Ryc. 12. Szacunkowa stopa bezrobocia rejestrowanego w latach 2004-2015 (w %)

Źródło: opracowanie własne na podstawie www.polskawliczbach.pl, na wykresie podano wartości dla Gminy Moszczenica w latach 2004-2015

Biorąc pod uwagę dane GUS z lat 2004-2015 przedstawiono także udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym. W tym przypadku dane odnoszą się do osób bezrobotnych faktycznie zarejestrowanych, a nie szacowanej liczby osób bezrobotnych. Dane wskazują, że udział osób bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym na terenie Gminy Moszczenica jest niższa niż w powiecie piotrkowskim, wojewódzkie łódzkim i kraju.

Zebrane dane świadczą o występowaniu bezrobocia ukrytego, co oznacza, że znaczna część mieszkańców Gminy Moszczenica jest bezrobotna, ale jednocześnie nie rejestruje tego faktu w Powiatowym Urzędzie Pracy.

17,5

16,5

13,9

10,6

8,5

11,1

13 13,3 13,9

13,3

10,9 9,5 7

9 11 13 15 17 19

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Gmina Moszczenica powiat piotrkowski województwo łódzkie Polska

(27)

Ryc. 13. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w latach 2004-2015

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Pozyskane z Powiatowego Urzędu Pracy w Piotrkowie Trybunalskim dane dotyczące bezrobocia wskazują, że liczba osób bezrobotnych wynosi ogółem 346, z czego 177 osób to długotrwale bezrobotni. Zgodnie ze stanem na 31.12.2016 r. zarejestrowanych jest 26 bezrobotnych z niepełnosprawnością.

Tabela 4. Statystyka bezrobocia na terenie Gminy Moszczenica

Lp. Jednostka analityczna Liczba osób bezrobotnych

Liczba osób długotrwale bezrobotnych

Liczba bezrobotnych z

niepełnosprawnością

1 Baby 24 15 2

2 Białkowice 4 2 1

3 Daszówka 0 0 0

4 Dąbrówka 0 0 0

5 Gajkowice 23 12 0

6 Gazomia Nowa 15 10 0

7 Gazomia Stara 6 2 1

8 Gościmowice Drugie 8 6 2

9 Gościmowice Pierwsze 10 6 0

10 Jarosty 12 6 3

11 Karlin 7 4 0

12 Kiełczówka 5 2 0

13 Kosów 19 10 1

10,9 9,8

8,3

6,4 5

6,5

7,4 7,5 8

7,6

6,4

5,5 4

5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Gmina Moszczenica powiat piotrkowski województwo łódzkie Polska

(28)

Lp. Jednostka analityczna Liczba osób bezrobotnych

Liczba osób długotrwale bezrobotnych

Liczba bezrobotnych z

niepełnosprawnością

20 Raków Duży 7 2 0

21 Rękoraj 12 5 0

22 Sierosław 8 3 0

23 Srock 11 3 0

24 Wola Moszczenicka 70 31 10

suma / wartość średnia 346 177 26

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Piotrkowie Trybunalskim (stan na 31.12.2016 r.)

W przyszłości należy podejmować działania mające na celu przyciągnięcie na opisywany teren inwestorów zewnętrznych, których działalność spowoduje powstanie nowych miejsc pracy.

2.3.2.1. Wskaźnik - udział (%) osób bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w jednostce analitycznej

Zgodnie z danymi Powiatowego Urzędu Pracy w Piotrkowie Trybunalskim na terenie Gminy Moszczenica wg stanu na 31.12.2016 r. zarejestrowanych było 346 bezrobotnych.

Liczba osób długotrwale bezrobotnych to 177, natomiast osób bezrobotnych niepełnosprawnych jest 26.

Szczegółowe dane w tym zakresie odniesione do jednostek analitycznych przedstawiono poniżej.

Tabela 5. Udział (%) osób bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w danej jednostce analitycznej

Lp. Jednostka analityczna

Liczba ludności w wieku produkcyjnym (mężczyźni wiek 18-64

lata, kobiety 18-59 lat)

Liczba osób bezrobotnych

Udział (%) osób bezrobotnych w liczbie

ludności w wieku produkcyjnym w danej jednostce analitycznej

1 Baby 482 24 5,0

2 Białkowice 115 4 3,5

3 Daszówka 40 0 0,0

4 Dąbrówka 40 0 0,0

5 Gajkowice 504 23 4,6

6 Gazomia Nowa 249 15 6,0

7 Gazomia Stara 149 6 4,0

8 Gościmowice Drugie 239 8 3,3

9 Gościmowice Pierwsze 140 10 7,1

10 Jarosty 299 12 4,0

11 Karlin 220 7 3,2

12 Kiełczówka 281 5 1,8

13 Kosów 373 19 5,1

14 Michałów 191 6 3,1

(29)

Lp. Jednostka analityczna

Liczba ludności w wieku produkcyjnym (mężczyźni wiek 18-64

lata, kobiety 18-59 lat)

Liczba osób bezrobotnych

Udział (%) osób bezrobotnych w liczbie

ludności w wieku produkcyjnym w danej jednostce analitycznej

15 Moszczenica 1525 79 5,2

16 Podolin 215 6 2,8

17 Pomyków 112 2 1,8

18 Raciborowice 193 7 3,6

19 Raków 135 5 3,7

20 Raków Duży 150 7 4,7

21 Rękoraj 370 12 3,2

22 Sierosław 263 8 3,0

23 Srock 377 11 2,9

24 Wola Moszczenicka 1301 70 5,4

suma / wartość średnia 7 963 346 4,3

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Moszczenicyi Powiatowego Urzędu Pracy w Piotrkowie Trybunalskim (stan na 31.12.2016 r.)

Wszystkie jednostki analityczne, które charakteryzują się dużą liczbą osób bezrobotnych w odniesieniu do ogólnej liczby osób w wieku produkcyjnym danej jednostki analitycznej zaznaczono w tabeli tłem pomarańczowym. Cechują się one występowaniem stanu kryzysowego ze względu na badany wskaźnik. Są to wszystkie jednostki analityczne, w których udział (%) osób bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym przekracza 4,3 %.

Najwyższą wartość zanotowano w jednostce analitycznej Gościmowice Pierwsze.

Biorąc pod uwagę wartości bezwzględne, największa liczba osób bezrobotnych zamieszkuje Moszczenicę i Wolę Moszczenicką.

(30)

Ryc. 14. Udział (%) osób bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w jednostce analitycznej – rozkład przestrzenny kumulacji negatywnego zjawiska

2.3.3. SAMOWYSTARCZALNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI I GOSPODARSTW DOMOWYCH

W celu oszacowania samowystarczalności ekonomicznej ludności i gospodarstw domowych, pozyskano dane z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Moszczenicy (GOPS). GOPS realizuje zadania z zakresu polityki społecznej na rzecz osób i osób, które nie są w stanie pokonać trudnej sytuacji, w jakiej się znalazły, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Głównym celem placówki jest zaspakajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób i osób oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka, poprzez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i osób oraz ich integracji ze środowiskiem.

W celu przedstawienia jaka liczba mieszkańców korzysta z pomocy oferowanej przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Moszczenicy pozyskano dane w tym zakresie wg stanu na 31.12.2016 r., tj. obejmujące działalność ośrodka za rok 2016. Co ważne, są to dane dotyczące faktycznej liczby osób korzystających ze świadczeń, a nie liczby wniosków.

Dane przedstawiają się następująco:

 liczba osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej wynosi 889;

 liczba dzieci (bez względu na wiek), na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny to 1 068;

 liczba osób, na które pobierane jest świadczenie opiekuńcze wynosi 288;