Temat: Zagrożenia różnorodności biologicznej. 1. Czynniki kształtujące

Temat: Zagrożenia różnorodności biologicznej.

1. Czynniki kształtujące różnorodność biologiczną:

a) czynniki geograficzne: klimat, ukształtowanie powierzchni Ziemi b) czynniki antropogeniczne (związane z działalnością człowieka)

 prowadzące do spadku bioróżnorodności

 prowadzące do wzrostu bioróżnorodności

2. Wymieranie gatunków w dawnych epokach geologicznych a współczesne wymieranie gatunków.

Dzisiaj obserwujemy szóste z kolei wielkie wymieranie gatunków. Różni się ono od wcześniejszych tempem (- jest nawet 1000 razy szybsze), zakresem (dotyczy wszystkich grup organizmów i ekosystemów) i przyczyną, którą jest głównie działalność człowieka.

3. Czynniki antropogeniczne prowadzące do spadku bioróżnorodności:

a) niszczenie siedlisk i ekosystemów

 przekształcanie naturalnych ekosystemów bezpośrednie np. przekształcanie naturalnych ekosystemów w obszary rolnicze, przemysłowe i zurbanizowane czy pośrednie np. zmiany klimatu na skutek wzrostu CO2 w atmosferze

 zanieczyszczenia powietrza, wody, gleby

 fragmentacja ekosystemów np. w wyniku wycinania lasów czy budowy dróg b) wprowadzanie (introdukcja) gatunków obcych- może być celowa, albo przypadkowa Gatunek obcy – gatunek wprowadzany na nowy teren.

Gatunek inwazyjny – gatunek obcy, który stanowi zagrożenie dla rodzimych organizmów.

Gatunki inwazyjne nie maja naturalnych wrogów i odznaczają się szerokim zakresem tolerancji na wiele czynników środowiska oraz dużą zdolnością do rozprzestrzeniania się.

np. szczur wędrowny, barszcz Sosnowskiego, biedronka azjatycka.

c) bezpośrednia eksploatacja zasobów przyrody np. wylesianie, łowiectwo, rybołówstwo, kolekcjonerstwo

d) konkurencja człowieka z innymi gatunkami- człowiek rywalizuje z innymi gatunkami o rośliny przydatne gospodarczo (np. zboża i drzewa). Tępi zwierzęta uznawane za szkodniki, niszczy chwasty, zwalcza drapieżniki chroniąc zwierzęta hodowlane.

4. Efekt kaskadowy, to proces, w którym wyginiecie jednego gatunku – gatunku zwornikowego – powoduje zakłócenia w łańcuchu pokarmowym oraz w zależnościach międzygatunkowych. Konsekwencją jest wymieranie kolejnych gatunków w ekosystemie, zwane wtórnym wymieraniem np. efekt wyginięcia wydry morskiej (patrz podręcznik) Gatunek zwornikowy – gatunek kluczowy dla funkcjonowania ekosystemu, mimo że nie dominuje w nim liczebnie.

5. Wpływ rolnictwa na zmniejszenie się bioróżnorodności.:

 Nowoczesne rolnictwo umożliwia otrzymanie bardzo wysokich plonów, ale silnie ogranicza różnorodność biologiczną na wszystkich trzech poziomach.

 Stosowany w rolnictwie dobór sztuczny prowadzi do zubożenia puli genowej gatunków użytkowych.

 Ze względu na niską wydajność zrezygnowano z uprawy i hodowli wielu starych odmian i gatunków.

 Mechanizacja rolnictwa przyczyniła się do powstania wielkopowierzchniowych pól uprawnych będących monokulturami i likwidacji ostoi bioróżnorodności w agrocenozach, jak miedze i zadrzewienia śródpolne.

 Chemiczne środki ochrony roślin maja szkodliwy wpływ zarówno na szkodniki upraw, jak i inne dziko żyjące zwierzęta.

 Wzrastająca chemizacja rolnictwa przyczynia się do zanieczyszczenia wód oraz eutrofizacji zbiorników i cieków wodnych.

6. Przykłady gatunków, które wyginęły w Polsce i na świecie (patrz podręcznik – Już ich nie zobaczymy).

7 Polska Czerwona Księga Zwierząt (1992r.) i Polska Czerwona Księga Roślin (1993r.) zostały stworzone na wzór międzynarodowej Czerwonej księgi gatunków zagrożonych.

Zawierają listę ginących gatunków zwierząt i roślin z dokładnym ich opisem i mapami rozmieszczenia. Określają także stopień zagrożenia poszczególnych gatunków, rzadkość ich występowania oraz stosowane i proponowane sposoby ochrony.

Zadanie domowe

Zastanów się nad innymi przykładami działań człowieka, które powodują wymieranie gatunków. (Zadanie do odpowiedzi ustnej).

Proszę zapisać temat lekcji, zrobić sobie krótką notatkę z powyższych informacji (albo wkleić je do zeszytu).

Rozwiązać zadania z karty pracy i przepisać je do zeszytu. Efekty swojej pracy podpisane w taki sposób, żeby było wiadomo, że to Wasza praca, proszę przesłać na adres bozena.stopa@wp.pl do 15 kwietnia.

KARTA PRACY

Zagrożenia różnorodności biologicznej. kl. ...

Zadanie 1 (2 pkt.)

Wykreśl wyrazy tak, aby informacja dotycząca wymierania gatunków była prawdziwa.

Współczesne wymieranie gatunków zachodzi szybciej/wolniej niż wymieranie w ubiegłych epokach. Dotyczy ono wybranych/wszystkich grup organizmów i ekosystemów. Jego główną przyczyną są zmiany warunków środowiska/działalność człowieka.

Zadanie 2 (4 pkt.)

Do wymienionych czynników zagrożeń bioróżnorodności przyporządkuj przykłady działań człowieka.

A.. zanikanie siedlisk i ekosystemów B. wprowadzanie gatunków inwazyjnych C. zanieczyszczenie środowiska D. nadmierna eksploatacja zasobów przyrody 1. Uprawa gatunków pochodzących z innych stref klimatycznych.

2. Skażenie oceanu ropa naftową.

3. Osuszanie bagien.

4. Kłusownictwo.

5. Sprowadzanie roślin ozdobnych z różnych zakątków świata.

6. Ekspansja terenów rolniczych i zurbanizowanych.

7. Zmiana pH gleby przez kwaśne deszcze.

8. Uwalnianie egzotycznych zwierząt hodowlanych.

9. Nadmierne połowy ryb.

A - ... B - ... C - ... D - ...

Zadanie 3 (2 pkt.)

Ocen poprawność zdań. Zaznacz P – jeśli zdanie jest prawdziwe lub F – jeśli jest fałszywe.

1. Zjawisko wylesiania najsilniej występuje w Azji. P F

2. Rozwój transportu sprzyja przemieszczaniu się gatunków inwazyjnych. P F 3. Gatunkami inwazyjnymi są gatunki rodzime, które zajmują nowe nisze

ekologiczne.

P F 4. Dowodem miłości do przyrody jest zbieranie wiosennych kwiatów w lasach. P F

Zadanie 5 (1 pkt.)

Która ze zmian klimatycznych najbardziej zagraża bioróżnorodności?

A. globalne i nietypowe zjawiska pogodowe B. nasilenie opadów atmosferycznych C. Zaburzenia w sezonowości pór roku D. globalne podwyższenie temperatury

Zadanie 6 (2 pkt.)

Wydra morska jest drapieżnikiem polującym na jeżowce, ryby, mięczaki i skorupiaki w północnym Pacyfiku. Jej przysmakiem są jeżowce odżywiające się plechami brunatnic, zwłaszcza listownicy, która tworzy podwodne zarośla, będące schronieniem oraz miejscem tarła wielu gatunków ryb. W XIX w. na zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych wydry morskie zostały prawie całkowicie wytępione przez łowców futer, co wpłynęło na zmniejszenie liczebności ryb przybrzeżnych. Międzynarodowe przepisy ochrony tego gatunku umożliwiły odrodzenie się populacji wydry morskiej, która pod koniec XX w. była już znowu znaczącym elementem ekosystemu. Zaobserwowano wówczas także znaczny wzrost liczebności przybrzeżnych stad ryb północnego Pacyfiku.

Wyjaśnij, w jaki sposób działalność człowieka przyczyniła się do zmniejszenia liczebności ryb przybrzeżnych w północnym Pacyfiku w XIX w. W odpowiedzi uwzględnij odpowiednie zależności pokarmowe.

...

...

...

...

Zadanie 7 (1 pkt.)

Spośród gatunków uznanych za wymarłe podkreśl te, które występowały w Polsce.

drop, gołąb wędrowny, wilk workowaty, perłoródka rzeczna, tur, grubowarg dwubarwny,