Wiadomości Ziemiańskie, nr 14, 15 czerwca 2003 r.
Zygmunt R. Muszyński
WACŁAW KAZIMIERZ KUSZELL
4 lutego 1944 r. zmarł Wacław Kazimierz Kuszell ziemianin, wzorowy gospodarz, działacz gospodarczy, filantrop, całe życie związany z Lubelszczyzną.
Urodził się 8 stycznia 1870 r. w m a j ą t k u Wola S t u d z i a ń s k a (ob. wieś sołecka Wola S t u d z i e ń s k a w gm. Batorz, pow. j a n o w - ski). Był s y n e m Ignacego J a n a (1831- -1903) h. Drogosław i Walentyny z Prza- nowskich (1834-1886). Ukończył szkołę ś r e d n i ą (prawdopodobnie w Lublinie).
Zamierzał studiować medycynę, ale wa- r u n k i materialne nie pozwoliły m u n a
ukończenie studiów wyższych; posiadał j e d n a k - u z y s k a n ą w drodze samokształ- cenia - z n a c z n ą wiedzę medyczną, k t ó r ą praktycznie wykorzystywał.
W 1898 r. ożenił się w Żalinie (ob. gm.
R u d a H u t a w pow. chełmskim) z Różą Marią Orsetti, c ó r k ą T e o d o r a A d a m a h. Złotokłos i Konstancji Pauliny z Jeło- wickich h. Bożeniec. Małżonkowie za- mieszkali w m a j ą t k u Przytoczno (ob. gm.
Jeziorzany, pow. lubartowski), a n a s t ę p - nie - n a kilka lat przed I wojną światową - przenieśli się do zakupionego m a j ą t k u
Dwór w Samoklęskach pow. Lubartów
- Strona 23 -
Wiadomości Ziemiańskie, nr 14, 15 czerwca 2003 r.
Wacław i Róża z Orsettich Kuszelowie
Samoklęski (ob. gm. Kamionka, pow.
lubartowski). Nabyte dobra, z a n i e d b a n e przez poprzednich właścicieli (m.in. Józe- fa Weyssenhoffa), doprowadzili do wzoro- wego s t a n u : rozwinęli hodowlę koni dla wojska, założyli kompleks stawów ryb- nych, rozbudowali i unowocześnili gorzel- nię. Wacław Kuszell, jako plenipotent swo- jej teściowej, zarządzał również jej dobra- mi. Znany był w środowisku ziemiańskim jako dobry gospodarz, działał w ziemiań-
skich organizacjach gospodarczych (m.in.
w Zrzeszeniu Spirytusowym w Warsza- wie). Był filantropem, opłacał kilku chłop- com wiejskim n a u k ę w szkołach średnich i s t u d i a wyższe, nie n a d a j ą c swoim dzia-
łaniom rozgłosu. Znany był w okolicy z udzielania skutecznych porad medycz- nych w różnych nękających okoliczną l u d n o ś ć dolegliwościach.
Żona - Róża Maria współdziałała w zakła- d a n i u i prowadzeniu wiejskich sklepów spółdzielczych, pomagała w zorganizowa- n i u ich księgowości (m.in. w Samoklę- skach, Justynowie, Syrach, Starościnie).
Należała do powiatowych władz spółdziel- czych w Lubartowie. Swoją długoletnią p r a c ą przyczyniła się po podniesienia oświaty mieszkańców i wzrostu gospodar- czego ubogich wsi lubartowskich.
Majątek w Przytocznie prowadził wzorowo do k o ń c a 1942 r. syn Kazimierz Teodor, którego w g r u d n i u tego r o k u zamordowa- ła g r u p a r a b u n k o w a z oddziału Gwardii Ludowej (GL), dowodzonego przez Mikoła- j a P a r a m o n o w a ps. „Dąbrowski", wraz
z przewodnikami GL-owcami z Mińska Mazowieckiego. Zamordowany był uczest- nikiem III powstania śląskiego, a w okre- sie okupacji niemieckiej oficerem ZWZ/AK.
Napastnicy splądrowali i obrabowali m a - j ą t e k i - przed rozbiciem urządzeń gorzel- ni - zabrali z n a c z n ą ilość surowego spiry- t u s u .
W ostatnich latach życia Wacław Kuszell ciężko chorował. Zmarł w Samoklęskach i pochowany został n a c m e n t a r z u para- fialnym w Kamionce.
Róża i Wacław Kuszllowie mieli troje dzie- ci: wspomnianego j u ż Kazimierza Teodora (1889-1942), Stefana, kadeta, poległego w wojnie 1920 r. i J a n i n ę , absolwentkę Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, z a m ę ż n ą za Włodzimierzem Jarnuszkiewiczem, dyrektorem cukrowni w Świeciu (zm. w 1935 r.).
- Strona 24 -
