Marian Mychra
"Prawo stanów doskonałości
chrześcijańskiej Kościoła
katolickiego", Joachim Roman Bar,
Warszawa 1966 : [recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 10/1-2, 394-395
1967
B A R JOACHIM ROMAN O., PRAWO STANÓW DOSKONAŁOŚCI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO, WARSZAWA 1966 AKADEMIA TEOLOGII KATOLICKIEJ 8° ss. 366.
A utor dzieła „Praw o stanów doskonałości” od daw na jest znany z prac na tem at praw a zakonnego. Już w swojej rozpraw ie doktor skiej 1 o stosunku zakonników do biskupa według postanow ień pol skich synodów do 1420 r. opracował ciekawe zagadnienie z dziedziny praw a zakonnego i okazał swe gruntow ne przygotowanie tak pod względem historycznym jak i pod względem' znajomości osobowego praw a kanonicznego. Przebadał wówczas ponad 70 statutów synodal nych i obszerną literatu rę pomocniczą i tak w zwięzłej syntezie przed staw ił praw ny stosunek zakonników do biskupa na podstaw ie polskich synodów, ale z uwzględnieniem ówczesnego praw a powszechnego. Roz praw y tego rodzaju są bardzo pożyteczne, ale równocześnie rzadkie, gdyż w ym agają dużej znajomości źródeł tak praw a powszechnego jak i partykularnego. A utor w yw iązał się dobrze z postawionego sobie zadania, co podkreśliła w recenzjach fachow a k ry ty k a 2.
W następnych latach ogłosił o. B ar trzy różne rozm iaram i i znacze niem studia ze współczesnego praw a zakonnego.
N ajpierw w ydał om ów ienie3 konstytucji apostolskiej papieża Piusa X II „Sponsa C hristi”, gdzie zwrócił uwagę na zmiany dokonujące się w praw ie zakonnym w ostatnich latach.
Większe znaczenie dla nauki posiada niew ielka rozm iaram i, ale cenna rozpraw ka „Kodeks praw a kanonicznego a konstytucje zakonu OO. Franciszkanów ” 4. W skazał w niej A utor pierwszy w Polsce, w jaki snosób należy prowadzić badania odnośnie partykularnego praw a za
konnego. W yjaśnił dokładniej term iny „reguła” i „konstytucje” a n a stępnie szczegółowo przedstaw ił, jak konstytucje zakonu oo. francisz kanów konw entualnych zatw ierdzone w 1932 r. uzupełniają kodeks praw a kanonicznego.
Trzeba bowiem zwrócić uwagę, że w konstytucjach zakonnych trzeba w yróżnić dwie części składowe: a) powtórzenie praw a powszechnego, i b) praw o partykularne. Jednak w tym praw ie partykularnym można rozróżnić jeszcze podwójną grupę przepisów: uzupełnienie kodeksu i prawo czysto partykularne. K onstytucje bowiem niekiedy z w
yraź-1 R e la t io n e s in t e r re lig io so s e t e p i s c o p u m i u x t a c o n s t it u ti o n e s p o lo - n a r u m s y n o d o r u m u s q u e ad 1420 an n u m . Cracoviae 1940 „Powściągli
wość i P ra ca” 8° ss. 95.
2 P e t r a n i A., A t e n e u m ka p ł. T. 48:1948 s. 393—394.
3 K lasztor klauzurow y według konstytucji pap. Piusa X II „Sponsa C h risti”. — C u r r e n d a R. 108:1958 s. 79—88, 141—155. Odb. T arnów 1958
ss. 24.
K S . M A R I A N M Y K U H A
nego przepisu kodeksu są podniesione do funkcji praw a uzupełniają
cego kodeks, mianowicie niektóre przepisy konstytucji w stępują
w miejsce przepisu kodeksu, chociażby mu się sprzeciwiały, innym znowu razem kodeks w yraźnie odsyła do konstytucji co do spraw, 0 których sam nie postanowił.
Szczegółowe porów nanie konstytucji niektórych większych i roz w iniętych zakonów ułatw ia głębsze zrozumienie zakonnego p raw a k a nonicznego i prowadzi do w łaściw ej in terp retacji przepisów kodeksu p raw a kanonicznego o zakonach. Stąd tak a w artość prac naukowych z tej dziedziny, doceniana przez znawców praw a zakonnego (np. kard. A. L arraona, prof. A. Petrani).
Praca „Zakonnik poza klasztorem ” 5 jest monografią, która przed staw ia najnowsze ustaw odaw stw o kościelne (kodeksowe i pokodekso- we) odnośnie zakonników przebyw ających poza klasztorem . Monografii tego rodzaju nie posiadała polska lite ra tu ra kanonistyczna, nie było też podobnego opracow ania w literaturze zagranicznej. A jednak w najnowszym ustaw odaw stw ie kościelnym nagrom adziło się sporo różnych wskazań, rozstrzygnięć a także instrukcji Stolicy Apost. św iad czących o aktualności i wadze problemu.
A utor przedstaw ił w m onografii całe obecne ustaw odaw stw o ko ścielne odnośnie zakonników przebyw ających poza klasztorem , upo rządkow ał je i skomentował. Jasny podział m ateriału, dokładne przy taczanie licznych źródeł i lite ra tu ry podnosi w artość opracowania.
Przygotowany przez badania szczegółowe nad prawe.m zakonnym 1 długoletnią pracę pedagogiczną w sem inariach duchownych wydał obecnie o. B ar obszerną monografię. Trzym ając się porządku kodeksu, opracował całość praw a zakonnego. N ajpierw przedstaw ił rozwój sta nów doskonałości w Kościele, a następnie w porządku system atycznym ujął m ateriał zaw arty w kan. 487—681.
Przy ważniejszych zagadnieniach nawiązuje do dawnego praw a, ale zasadniczo jest to w ykład praw a kodeksowgo i następnych jego uzupełnień aż do 1965 r. W kw estiach w ątpliw ych czy spornych w y biera zdanie bardziej uzasadnione, idąc za poważniejszymi autoram i i praktyką. K urii rzym skiej. Dzięki teoretycznej znajomości praw a zakonnego dał A utor bardzo zrównoważony i dokładny wykład praw a zakonnego, na co od daw na czekała nau k a polska.
W drugim w ydaniu należałoby przy każdym rozdziale przytoczyć większy zasób literatu ry , co pom inął A utor w obecnym w ydaniu, ze względu na to, że przygotował pracę do druku na m ałej poligrafii.
Ks. Marian Myrcha
6 Polonia sacra, R. 10: 1958 n r 2 s. 83—164. Odb. W arszawa 1958 ss. 82.
