Słowacki Ośrodek Parazytologiczny w Koszycach

SŁOWACKI OŚRODEK

PARAZYTOLOGICZNY W KOSZYCACH

STEFAN TARCZY~SKI

Odbywając

w tym roku

po

przez kilka dni

w

u

parazyto- logów w Koszycach. Mimo bliskich

naukowych

polskich parazytologów z

tak

by-

łem

pierwszym polskim parazytologiem, który

nau- kowe w Koszycach. Z tego

poczuwam

do

obo-

wiązku

podzielenia

z Czytelnikami naszego pisma swoimi

z Koszyc.

Na wstępie kilka słów informacji o samym mieście. Koszyce są jednym z naj- starszych miast słowackich. Pierwszy pisany dokument dotyczący miasta pochodzi z 1261 r., założenie jednak samego grodu nastąpiło znacznie wcześniej. Zresztą

w miejscu dzi:siejszych Koszyc, jak na to wskazują -badania archeologów, ludzie zamieszkiwali już w epoce brązu. Począwszy od XIII w., położony przy histo- rycznym słowackim trakcie gród rozwijał się szybko i wkrótce staje się wolnym, królewskim miastem, wybijającym się na czoło wschodniosłowackich grodów. Roś­

nie stopniowo autorytet Koszyc, które stają się z czasem potęgą polityczną i eko-

nomiczną. Wzra:sta także i ich kulturalne znaczenie, czego wyrazem staje się założenie w

r.

dują swój wyraz w dzisiejszym jego wystroju architektonicznym. Bogate w za- bytki kulturowe Koszyce są skarbnicą tradycji wschodniosłowackich.

Dzisiaj Koszyce, jako nieoficjalna stolica wschodniej Słowacji, rozbudowują się w szybkim tempie. Pow.stają w mieście i w jego okolicach liczne wielkie za-

kłady przemysłowe. Miasto rośnie i wypełnia się pięknymi gmachami publicznymi i domami mieszkalnymi, nabiera charakteru wielkiego, nowoczesnego miasta prze-

mysłowego, miasta, które stało się ośrodkiem politycznego, gospodarczego i kultu- ralnego życia wschodniej Słowacji.

Wyrazem pierwszorzędnej roli kulturalnej, jaką odgrywają Koszyce w życiu Słowacji, jest rozwijający się pięknie Uniwersytet Pavla Josefa Safarika, nawią­

zujący w swej pracy do trzechsetletnich tradycji starego Uniwersytetu Koszyc- kiego. Poza Uniwersytetem na koszycki ośrodek akademicki składają się rozbudo-

wujące się szybko wyższe szkoły: Rolnicza, Techniczna, Pedagogiczna i Konserwa- torium. Tutaj także pracują resortowe instytuty naukowo-badawcze oraz instytuty

i zakłady Akademii Nauk. Wreszcie Koszyce są również siedzibą Muzeum Tech- niki, teatrów, licznych kin i innych instytucji kulturall'l.ych i oświatowych.

544

Koszycki

parazytologiczny grupuje pracowników naukowych dwóch

badawczych, a mianowicie: Katedry Parazy- tologii i Chorób Inwazyjnych przy Wydziale Weterynaryjnym

Rolniczej oraz Instytutu Helmintologii

Akademii Nauk. Oba wymienione

stosunkowo niedawno, Katedra bowiem

w 1949 r._, a InJstytut

dopiero w 1953 r.

obu tych placówek parazytologicznych kieruje prof. dr Jan Hovorka.

Szybki rozwój gospodarczy i

socjalizacja gospodarstw rolnych, tworzenie hodowli wielkostadnych itd.

sytuacja inwazjologiczna kraju zmienia

z dnia na

Obecnie na plan pierwszy, w tak zmienionych warunkach,

proble- my masowych inwazji, co

za

opracowania spe- cyficznych metod ich zwalczania.

parazytologów , zgrupowanych w Koszycach jest zwrócenie uwagi na

wspomniane zmiany, udo- wodnienie ich

z punktu widzenia sanitarnego i ekonomicznego, a wreszcie

planowych, na

zakrojonych ~kcji zwalczania helmintoz w

inicjatywy parazytologowie ko- szyccy

od

lat intensywne badania faunistyczne

opracowują

rozpoznanie inwazjologiczne kraju, rozmieszczenie

niejszych gatunków

a

kolejne cele uderzenia w walce z parazytozami. O wyborze takiego celu decyduje przede wszystkim waga ekonomiczna

choroby inwazyjnej.

Należy podkreślić, że dokładne przemyślenie

i

przygotowa- nie organizacyjne skrupulatnie przeprowadzonych na

tere- nach akcji zwalczania robaczyc

na udowodnienie ich

gospodarczych.

w ten sposób efekty ekonomiczne

i miejscowe

o

tego rodzaju zabiegów i

obecnie akcje te

poparciem

te- renowych i miejscowej

przekonanych o

tych akcji.

Parazytologowie koszyccy

z helmintozami w

z terenowymi placówkami

zdrowia i we- terynarii. Szczególnie efektywna

istnieje pomisdzy

Parazytologii i Instytutem m~lmintologii a terenowymi lecznicami we- terynaryjnymi oraz wojewódzkimi

higieny weterynaryjnej (Kr. V. V. U.). Wspomniane placówki resortowe, dobrze

i

przygotowane do tego rodzaju pracy,

na terenie

wacji

innymi masowe akcje dehelmintyzacyjne, poradnictwo w zakresie zwalczania chorób inwazyjnych itp., w

porozumieniu z akademickim

parazytologicznym w Koszycach.

Problematyka

naukowych prowadzonych w Koszycach przed- stawia

w

zarysach

Katedra Parazytologii i Chorób Inwazyjnych

Weteryna- ryjnego WSR,

czterech pracowników naukowych, zajmuje

się

przede wszystkim robaczycami

i dzików oraz tasiemczycami owiec, a

inwazyjnymi chorobami

od dziesiGciu lat w Katedrze M. Breza

obecnie badania na temat meta- strongylozy

to praca o charakterze epizoocjologicznym. Pozwo-

liła

ona n a wykazanie

innymi roli niektórych

bytu-

SŁOWACKI OŚRODEK PARAZYTOLOGICZNY 545

jących

w nawozie

(Eisenia sp.) jako

p::i-

średnich

nicieni

z rodzaju Metastrongylus. Wyniki pracy Bre- zy

do wnikliwszego spojrzenia na

epizoocjologii roba-.

czycy

u

Robaczyca ta wydaje

dzisiaj

z chorób hodowlanych,

oczywista specyficznych warunków do swego rozwoju.

Breza prowadzi poza tym obecnie badania na temat terapii robaczyc

płucnych

u

(diktiokauloza i milerioza).

V. Jurasek (asystent Katedry od lat

badania helmintofauny dzików, a wraz z

niektórych akaroinsektycydów. Jest on

autorem prac na temat

u

Obecnie Jurasek opracowuje moniezjozy owiec we wschodniej

Słowacji

z punktu widzenia inwazjologiczno-epizoocjologicznego.

J. Anko,

pracownik naukowy Katedry,

z

dopiero od dwóch lat, prowadzi badania na temat inwazji

u

(nozemoza itd.).

Kierownik Kat-edry prof. Jan Hovorka wraz z

i Juraskiem

przygotowują

obszerne monograficzne

zagadnienia pastwiskowych helmintoz

domowych.

W

roku

w Katedrze wykonane

prace, których wyniki

opublikowane:

1.

J. Hovorka: W sprawie

telazjozy w

2. M. Breza: Przyczynek do ekologii

(Lumbricidae) jako

cieli

nicieni

z rodzaju Metastrongylus u

Nowy

gatunek

Eisenia veneta (Ro s a) var. hortensis (Mi c h) , 3. V. Jurasek: Pflzyczynek do helmintofauny dzików na

II, 4. J. Berecky, J. Sokal, J. Vodrazka:

dwuetylokarbamazinu (Hetrazanu) w dikrocelozie u owiec, 5. P. Bindas:

Przyczynek do

kokcydiów u

6.

Gojdicova: Dyna- mika trichocefalozy owiec w podgórskich okolicach

7. M. Haz- linsky: Przyczynek do poznania fauny Orybatidae -

nich tasiemców Moniezia sp. z okolic Koszyc, 8. S. Hric: Przyczynek do dynamiki moniezjozy owiec w powiecie koszyckim,

O. Chlebow-

sky: Dynamika fascjolozy owiec w

Pięć

z wymienionych

to dyplomowe prace absolwen- tów

Weterynaryjnego w Koszycach. Liczba ich

o zainteresowaniu, jakim

problemy parazytologiczne

wspomnianego

lekarzy wete- rynaryjnych w

budzenie

w tym kierunku

studentów weterynarii jest

omawianej tutaj Katedry.

W Instytucie Helmintologii CSAN prowadzi

od lat siedmiu ba- dania z zakresu weterynarii

medycyny, a

opracowuje niektóre zagadnienia ogólnoparazytologiczne oraz helmintologiczna-rybackie.

W Instytucie daje

przewaga problematyki wete- rynaryjnej. Badania o charakterze helmintologiczno-weterynaryjnym

stanowią około

600/o wszystkich prac obecnie prowadzonych p rzez Insty-

A oto k rótki

tematyki prowadzonych obecnie

w In- st ytucie Helmintologii.

'-· •. •. -

fi4-f$ ^{Z ŻYCIA} NAUKOWEGO - KRONIKA

A.

He 1 mi n to 1 ogi a weterynaryj n a:

1.

Morfologia larw biohelmintów

Zagadnienie to,

znaczenie gospodarcze dla

opracowuje R. Svarc-

2.

larw Trichinella· spiralis na

czynniki

Badania prowadzi K. Podhajecky.

3. Helmintofauna owiec, helmintozy

i epizoocjologia

wicy - to tematy, nad którymi pracuje dr Valova.

4. Studia nad odmotyliczaniem

i owiec prowadzone

pod kierunkiem J. Mitterpaka. Opracowuje

tutaj

leczenia,

na równoczesnym podawaniu leków doustnie i pod- skórnie.

5. Helmintofauna ptaków wodnych i sezonowa dynamika oraz roz- przestrzenienie amidostomatozy to temat

prowadzonych przez.

V. Busa.

6. Faunistyka, systematyka i bionomia robaków

u ptaków kurowatych, a w

epizoocjologia heterakidozy opracowywane

przez. V.

Poza wymienionymi . tematami prowadzi

tutaj

badania z zakresu helmintologii zwierzyny

i innych

wolno

żyjących.

B. He 1 mi n to I ogi a med y c z n a:

7. Badania zarobaczenia dzieci w

Robaczyce dzieci

w tej chwili jedynym

problemem opracowywanym aktualnie w Instytucie. Wspomniane badania prowadzone

pod kierunkiem E. Magrovej.

C. He

mi n to

o g i a ryb ac ka i o g ó l n a:

8. Helmintofauna ptactwa wodnego i jej zmiany w

z prze- lotami ptaków. Systematyczna

tego problemu opracowywana jest przez J. Macko.

9. Helmintofauna ryb rzek i innych zbiorników wodnych (natural- nych i sztucznych) stanowi przedmiot zainteresowania R.

i

nim V. Kastaka.

W ramach problematyki ogólnohelmintologicznej opracowuje

w Instytucie

i tematy

robaków

u

Tak

np. J. Curij opracowuje zagadnienie nicieni - szkodników

roślin.

Aktualnie interesuje go dynamika sezonowa inwazji Heterodera schachti.

Jak

zaznaczono na

kierownikiem Instytutu jest prof.

Hovorka. Pod jego

kierownictwem Instytut rozwija

po-

myślnie

i obejmuje stopniowo swym

coraz to s1zersze proble- my. Instytut jest

organizacyjno-nauko- wym dla

Poprzez

z

CSAN Instytut bie- rze aktywny

w koordynowaniu tematyki parazytologicznych prac badawczych w skali ogólnokrajowej (dla

W za- kresie planowego rozwoju

helmintologicznych w

Ins tytut Helmintologii w Koszycach

Bliskie

Polski i

podobne warunki naturalne,

gospodarcze i

sytuacja inwa: zjologiczna

SŁOWACKI OSRODEK PARAZYTOLOGICZNY.

w obu krajach posiada wiele cech wspólnych. Liczne zagadnienia para- zytob giczne

powinny

wspólnie. Oficjalne

osobiste kontakty

parazytologami polskimi i

na-

wiązane zostały już

od dawna. Warto by

nad dal- szym

naszych stosunków naukowych z

zza

_południowej

granicy.