Jan Charytański
"Curriculumrevision - Möglichkeiten
und Grenzen", wyd. Frank
Achtenhagen i Hilbert L. Meyer,
München 1971 : [recenzja]
Collectanea Theologica 44/4, 214-215
214
R E C E N Z J Estkim bogaty zestaw śpiew ów związanych ze sprawowaniem sakram entu chrztu. Ś w ieccy mogą sięgnąć do tej książeczki, aby zapoznać się z głów nym i punktam i teologii chrztu, ze sw oją rolą wobec w iary ochrzczonego dziecka, czy w reszcie ze sw ym udziałem przy spraw owaniu sakramentu. Om awiana pozycja może rów nież służyć pomocą przy organizowaniu roz m ów z rodzicami przed chrztem ich dzieci. Jasność i zwięzłość sform ułowań czynią tę pozycję praw dziw ie funkcjonalną w duszpasterstwie.
K s . Jan C h arytań ski SJ, W arszawct
C urriculum revision — M öglichkeiten und G renzen, wyd. Frank A c h t e n
h a g e n i H ilbert L. M e y e r , München 1971, K ösel-Verlag, s. 311. W ostatnich dziesiątkach lat naszego w ieku teoria curriculum stała się centralnym zagadnieniem w badaniach nad kształceniem m łodego pokole nia. W RFN za przykładem Am eryki Północnej od dyskusji i badań prze chodzi się już całkow icie do realizow ania założeń tej teorii w organizowa niu szkolnictw a, jak rów nież katechezy. N iem niej istnieje w iele różnych ujęć, a także ciągle jeszcze trw ają dyskusje nad poszczególnym i założeniam i czy rozw iązywaniam i. Zarówno studenci, jak i pracujący już nauczyciele n ie po trafią w yrobić sobie jasnego osądu, czy dokonywać wyboru m iędzy w ielo ma m ożliwościam i.
N aprzeciw tym trudnościom pragną w yjść redaktorzy analizowanej obecnie pozycji- Choć są autorami czy współautoram i niektórych artykułów zaw ar tych w om awianej pozycji, głów ne jednak ich zadanie polegało na odpo w iednim doborze drukowanych już publikacji na tem at teorii i badań cu r
riculum . W ybrali te artykuły, które przyczyniły się w sposób zdecydowany
do skrystalizow ania w yników w spółczesnej dyskusji. Wśród tych artykułów w idnieją cztery pozycje autorów am erykańskich, publikowane po raz p ierw szy w języku niem ieckim , a mające zasadnicze znaczenie dla tych teorii i ba dań. Przez dobór takich w łaśn ie pozycji, zw ykle rozproszonych po różnych czasopism ach i n ie zaw'sze dostępnych studentom czy nauczycielom , autorzy pragną um ożliw ić im dostrzeżenie obecnego stanu badań i dyskusji oraz za jęcie stanow iska wobec różnych prób, czy w reszcie zorientow anie się w moż liw ościach i słabościach nowego ujęcia.
We wprowadzeniu redaktorzy tłum aczą sam ą nazwę, ukazując jej da lek ie źródła w ujęciach XVIII w. Zaznaczają jednak, że obecne określenie wychodzi daleko poza sam plan nauczania, obejm ując zarówno proces u cze nia się, jak i zagadnienie celów czy uw zględnienie postulatów i w pływ ów w szy stkich ugrupowań społecznych zainteresow anych kształceniem m łodego po kolenia. Jednocześnie w prowadzenie szkicuje w głów nych rysach rozwój badań nad cu rriculum , podkreślając bardzo mocno wkład w ostatniej fa zie S. B. R o b i n s o n a .
A rtykuły zostały przez redaktorów podzielone w edług trzech zasadni czych zagadnień. Część pierwsza obejm uje artykuły dotyczące podstaw owych pojęć w teorii curriculum . Tu w łaśnie w ystępują artykuły autorów am ery kańskich Johna I. G o o d l a n d a i M. J o h n s o n a , jak również artykuł R o b i n s o n a , ukazujący jego w łasną koncepcję.
W części drugiej autorzy zgrom adzili artykuły om awiające poszczególne zagadnienia m etodologiczne. Na pierwszym m iejscu w ystępują dwaj następni autorzy am erykańscy D. R. K r a t w o h l i R. E. S c h u t z * Z niem ieckich autorów na uw agę zasługuje współredaktor om awianej pracy, H. L. M e y - e r, om awiający zagadnienie dedukcji w badaniach curriculum , któremu zresztą pośw ięcił osabną pracę, om ówioną poniżej.
Trzecia część odnosi się już do zagadnień bardziej szczegółowych. J e den z artykułów om awia zastosow ania wspom nianej teorii w badaniach
R E C E N Z J E
215
w REN. W innych analizuje się problem dem okratyzacji planów nauczania, podsuwa się zastosow anie teorii curriculum w nauczaniu języków obcych, w reszcie rozważa się zagadnienie decyzji odnośnie do określenia celów n au czania.
A nalizowana pozycja zaw iera również bogatą literaturę przedmiotu. Jest w ięc ogromnie instruktyw na i rzeczyw iście wprowadza czytelnika w cen trum w spółczesnej teorii kształcenia. Trzeba jednak zaznaczyć, że jest zbio rem artykułów specjalistycznych i bez uprzedniego ogólnego zorientowania w problem atyce jest dosyć trudna. Niem niej należy ją polecić zarówno w y kładowcom pedagogiki i dydaktyki, jak rów nież w ykładow com katechetyki, ponieważ w ostatnich latach ujęcia katechetyczne w krajach języka niem iec kiego idą w tym w łaśnie kierunku.
Ks. Jan C h arytań ski SJ, W arszaw a
Hilbert L. MEYER. Einführung in die C u rricu lu m -M ethodologie, München 1972, Kösel Verlag, s. 356.
Teoretycy teorii curriculum stw orzyli już cały szereg technik badaw czych, jak rów nież m odeli reorganizacji szkolnictwa. Z tym i inicjatyw am i w iąże się w ielk ie nadzieje odnośnie do reform y kształcenia młodego pokole nia- W tej w ielkiej rozm aitości kryje się jednak pew na niepew ność czy też z drugiej strony nieuspraw iedliw ione w całej pełni oczekiw anie. Autor, a sys tent naukowy przy instytucie badań naukowych nad procesem w ychow ania przy u niw ersytecie w M onasterze, pragnie przebadać stan dotychczasowy i ocenić go z określonego punktu widzenia. W ychodzi z założenia, że realna ocena m ożliwego wkładu C urriculum forschung w całościową reform ę szkol nictw a może się dokonać jedynie na drodze krytycznej analizy m etodologicz nie uzasadnionych form jej efektyw nego działania.
Analizie poddaje najw ażniejsze pozycje am erykańskie i zachodnionie- m ieckie z punktu w idzenia metodologicznego. Linię przewodnią stanow i p o jęcie dedukcji. Za punkt w yjścia przyjm uje analizę dydaktyki norm atyw n e j jak rów nież dogmatyzującej. Dydaktyka norm atywna w sw ych różno rodnych historycznie formach wyprowadzała sw e konstrukcje i uzasadnienia poprzez dedukcję z istniejących i niepodawanych w w ątpliw ość założeń św ia topoglądowych i religijnych, nie zastanawiając się nad m etodologiczną po prawnością swych dedukcji. Humanistyczna, naukowa teoria planów nau czania, mająca sw ych zw olenników i w naszych czasach, uwzględnia już w iele czynników socjologicznych warunkujących kształtow anie programów i celów nauczania. Opierając się na badaniach historycznych dostrzega za leżność tych planów od działających sił politycznych. Brak w niej jednak w łaściw ego ujęcia stosunku teorii do praktyki, jak również naukowych m e tod badawczych um ożliwiających obiektywną decyzję. Curriculum forschung przejm uje założenie poprzedniego kierunku, to jest w pływ ugrupowań spo łecznych na ukierunkow anie celów i planów kształcenia. W oparciu jednak o naukowe techniki badań procesów społecznych pragnie zobiektyw izow ać podejm owanie decyzji, w łączając również sprzężenie zwrotne teoria-prak- tyka.
W części pierwszej swej pracy autor w yjaśnia zasadniczy problem, a zwłaszcza centralne pojęcie „dedukcji”. W drugiej części autor pragnie wykazać, że problem „dedukcji” istnieje również w naukowo-dośw iadczal- nie ukierunkow anym Curriculum forschung i że tu rów nież nie został w p eł ni rozwiązany. W trzeciej części autor w oparciu o naukowo-doświadczalne zrozum ienie m etody wyprowadza definicję „dedukcji” dla uzyskania m ier nika, w edług którego będzie można przyjąć takie teorie i m odele czy w resz cie techniki badawcze, które um ożliwią naukowo-doświadczalne zobiektyw i zowanie procesu przemian odnośnie do celów i norm kształcenia. W czw ar
