Umowy dotyczące spadku
Podstawy Prawa Cywilnego
Agnieszka Kwiecień-Madej
Rodzaje umów dotyczących spadku
Nie dotyczy: umów odnoszących się do poszczególnych przedmiotów
spadkowych!
Umowy o spadek po
osobie żyjącej Umowy
dotyczące spadku już otwartego
ZAKAZ zawierania umów o spadek po osobie żyjącej
Art. 1047 KC
Dotyczy dziedziczenia ustawowego i testamentowego
Dotyczy całości spadku, udziału i poszczególnych przedmiotów
Obejmuje zakaz ustalania warunku, że osoba zostanie powołana do dziedziczenia po określonej osobie
Katalog umów objętych zakazem z art. 1047 KC
1. Zawierane między przypuszczalnymi spadkobiercami osoby żyjącej, gdy ich treść obejmuje np. rozporządzenia przyszłymi prawami lub dokonanie podziału przyszłego spadku,
2. Zawierane między przypuszczalnymi spadkobiercami a osobami trzecimi, gdy ich przedmiotem są elementy przyszłego spadku,
3. Zawierane między przypuszczalnym spadkodawcą i spadkobiercą, w których spadkodawca powołuje do dziedziczenia drugą stronę umowy z wyjątkiem art.
1048 KC (!)
Zrzeczenie się dziedziczenia
• Jedyny wyjątek od zasady zakazu zawierania umowy o spadek po sobie żyjącej,
• Stronami umowy są: przyszły spadkodawca oraz osoba należąca do kręgu spadkobierców ustawowych,
• Forma: akt notarialny pod rygorem
nieważności – art. 1048 par. 2 KC,
Spadkobierca zrzekający się:
• KAŻDY spadkobierca ustawowy, nie tylko
spadkobierca ustawowy, który dziedziczyłby według stanu z chwili zawarcia umowy:
– Małżonek, – Zstępni, – Rodzice,
– Rodzeństwo,
– Zstępni rodzeństwa,
NIE DOTYCZY: Skarbu Państwa ani gminy!
Przedmiot umowy
• Prawo dziedziczenia dyskusyjne
• Dotyczy jedynie dziedziczenia opartego na powołaniu z ustawy,
• NIE obejmuje zrzeczenia się dziedziczenia na podstawie ustawy i testamentu,
• NIE obejmuje prawa do zrzeczenia się spadku
lub udziału w spadku na rzecz innej osoby, w
szczególności na rzecz innego spadkobiercy,
Skutki zrzeczenia się dziedziczenia
• Zrzekający się dziedziczenia i jego zstępni zostają wyłączeni z dziedziczenia tak, jakby nie dożyli
otwarcia spadku – art. 1049 par. 2 KC,
• Zstępni zrzekającego się mogą zostać wyłączeni ze skutków zrzeczenia się jeśli umowa tak stanowi,
• Utrata prawa do zachowku,
• Osoba, która zrzekła się dziedziczenia może być
powołana do dziedziczenia na podstawie testamentu (ale nie odzyskuje statusu spadkobiercy ustawowego),
Zniweczenie skutków zrzeczenia
• Umowne uchylenie w formie aktu notarialnego – art. 1050 KC,
• Powołanie do spadku w drodze testamentu, z
zastrzeżeniem, że spadkobierca nie może być
traktowany jak spadkobierca ustawowy,
Umowa o zbycie spadku lub udziału w spadku
• Obejmuje całość spadku lub część udziału,
• SUKCESJA GENERALNA – przejście na nabywcę ogółu praw i obowiązków spadkobiercy – art.
1053 KC,
• Umowa o podwójnym skutku,
• Forma: akt notarialny – pod rygorem
nieważności – art. 1052 par. 3 KC,
Strony umowy:
• Między spadkobiercami,
• Między spadkobiercami a osobą trzecią,
• Musi być poprzedzona oświadczeniem
spadkobiercy o przyjęciu spadku, o którym
mowa w art. 1015 KC,
Przedmiot umowy
• Cały majątek spadkowy – gdy do dziedziczenia doszła jedna osoba,
• Ułamkowa część spadku – gdy jedyny spadkobierca wyraża wolę zbycia takiej jedynie części,
• Udział w spadku – gdy zbywca jest jednym ze współspadkobierców,
• Część ułamkowa udziału – gdy współspadkobierca wyraża wolę zbycia takiej jedynie części należnego mu udziału
Przedmiot umowy
• Przedmiotem umowy są prawa majątkowe wchodzące w skład spadku,
• Długi spadkowe NIE stanowią przedmiotu umowy,
• Zbywca i nabywca odpowiadają za długi solidarnie – 1055 par. 1 KC
• Przepisom tym nie podlega zbycie udziału w konkretnym przedmiocie majątkowym
wchodzącym w skład spadku,
Skutki – Sytuacja nabywcy
• Wstąpienie w prawa i obowiązki spadkobiercy,
• Może podejmować działania takie jak
spadkobierca, np. wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku, o dział spadku,
• Skuteczne względem nabywcy są wcześniejsze
czynności dotyczące zarządu majątkiem albo
sposób korzystania z niego, jeśli o nich wiedział
lub mógł z łatwością się dowiedzieć (art. 221
KC)
Skutki – powiększenie się udziału spadkowego zbywcy
• Sporna jest kwestia czy nabywca udziału uzyskuje wszystkie korzyści związane z powiększeniem się udziału spadkowego
zbywcy np. w związku z odrzuceniem spadku przez współspadkobiercę, albo uznaniem go za niegodnego,
• Decydujące znaczenie będzie miała treść
umowy,
Odpowiedzialność za długi
• Zbycie spadku lub udziału w spadku nie
zwalnia spadkobiercy z odpowiedzialności za długi spadkowe,
• Odpowiedzialność solidarna,
• Zakres odpowiedzialności określa treść
oświadczenia spadkodawcy o przyjęciu spadku
i przepisy ustawy,
Dziedziczenie gospodarstw
rolnych
TYTUŁ X – art. 1058-1088 KC
• Obejmuje grunty rolne o powierzchni powyżej 1 ha,
• Stosuje się przepisy Księgi IV KC ze zmianami
wynikającymi z Tytułu X tej księgi,
Spadkobiercy gospodarstwa rolnego
• Dziedziczą z ustawy, jeśli w chwili otwarcia spadku:
1. Stale pracują bezpośrednio przy produkcji rolnej albo
2. Mają przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej albo
3. Są małoletni bądź też pobierają naukę zawodu lub uczęszczają do szkół,
4. Są trwale niezdolni do pracy,
• Art. 1060 KC – dziedziczenie zastępcze przez wnuki spadkodawcy, gdy ojciec lub matka nie mogą dziedziczyć z braku warunków o których mowa w 1059 KC.
• Art. 1062 KC – dziedziczenie zastępcze rodzeństwa, gdy zstępni nie mogą dziedziczyć z braku warunków z 1059 lub 1060 KC
Art. 1063 KC
• Jeżeli ani małżonek spadkodawcy, ani żaden z jego krewnych powołanych do dziedziczenia z
ustawy nie odpowiada warunkom przewidzianym dla dziedziczenia gospodarstwa rolnego albo
jeżeli uprawnionymi do dziedziczenia są
wyłącznie osoby, które w chwili otwarcia spadku są trwale niezdolne do pracy, gospodarstwo
dziedziczą spadkobiercy na zasadach ogólnych.
KAZUSY
PRAWO SPADKOWE
