PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO
W GIMNAZJUM Im. BOHATERÓW WRZEŚNIA W SZCZUCINIE
I Zasady ogólne
1. Przedmiotowy System Oceniania z języka niemieckiego jest zgodny z Wewnątrzszkolnym Systemem Oceniania (WSO) Gimnazjum im. Bohaterów Września w Szczucinie, Rozporządzeniem MEN w sprawie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania oraz z podstawą programową z języka obcego w gimnazjum.
2.Wykaz umiejętności i wiadomości przedstawiany jest uczniom i rodzicom z początkiem każdego roku szkolnego poprzez omówienie oraz opublikowanie na stronie internetowej.
3.Wszystkie oceny uczniów są jawne i uzasadnione a uczniowie oceniani są sprawiedliwie według ustalonych zasad.
4. Przedmiotowy System Oceniania z języka niemieckiego obejmuje ocenę wiadomości i umiejętności wynikających z programu nauczania oraz postawy ucznia na lekcji.
5. Celem oceniania jest: pobudzenie rozwoju ucznia, informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i jego zachowaniu oraz poczynionych postępach, udzielanie uczniowi pomocy w samodzielnym planowaniu własnego rozwoju, motywowanie ucznia do postępów w nauce i zachowaniu, dostarczanie rodzicom (prawnym opiekunom) i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach w nauce, zachowaniu oraz specjalnych potrzebach, umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy.
II Zasady oceniania oraz obszary aktywności uczniów podlegające ocenianiu.
1. Do ustalenia oceny stosuje się następującą skalę:
6- celujący 5- bardzo dobry 4- dobry
3- dostateczny 2- dopuszczający 1-niedostateczny
2. Oceny mogą być różnicowane dodatkowo poprzez stosowanie znaków „+” lub „-”
3. Ocenianiu bieżącemu podlegają następujące formy aktywności ucznia:
a) Wypowiedzi ustne z bieżącego materiału ( każdy uczeń odpowiada przynajmniej raz w
semestrze). Odpowiedź ustna obejmuje zakres 3 ostatnich różnych tematycznie lekcji.
b) Kartkówki – zarówno ze słownictwa jak i z gramatyki. Kartkówki nie wymagają zapowiedzi i obejmują 3 ostatnie różne tematycznie lekcje. Uczeń, który zgłosił nieprzygotowanie do lekcji nie musi pisać niezapowiedzianej kartkówki. W przypadku
kartkówki zapowiedzianej nieprzygotowanie „np.” nie obowiązuje.
c) Sprawdziany pisemne– ze ściśle ustalonego materiału zawierające zadania zarówno otwarte jak i zamknięte; zapowiedziane z tygodniowym wyprzedzeniem.
Prace pisemne oraz kartkówki są obowiązkowe i w razie nieobecności uczeń powinien napisać je w terminie uzgodnionym z nauczycielem, jednak nie późniejszym niż 2 tygodnie po przyjściu do szkoły.
Wszystkie prace pisemne sprawdzane są według skali punktowej, a punkty przeliczane na oceny zgodnie z poniższą skalą procentową:
0 – 30% - niedostateczny 31 – 49% - dopuszczający 50 – 74% - dostateczny 75 – 89% - dobry
90 – 99% - bardzo dobry 100% - celujący
d)Prace domowe uczniów - sprawdzane na każdej lekcji, podlegające ocenie.
Każdy uczeń posiada prawo do jednego braku zadania w semestrze. Każdorazowy następny brak pracy domowej skutkuje minusem ( 3 minusy są równoważne ocenie niedostatecznej). W wypadku dłuższej pracy pisemnej, która zadana została z tygodniowym wyprzedzeniem za brak zadania uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną.
e) Aktywność na lekcji i praca w grupie - oceniana stopniem lub plusem (3 plusy – równoważne są ocenie bardzo dobrej, 3 minusy ocenie niedostatecznej).
Kryterium oceny pracy w grupie jest zaangażowanie, umiejętność komunikowania się i współpracy w zespole, korzystanie z różnych źródeł informacji, efektywność pracy.
f) Wytwory pracy – plakaty projekty (oceniany jest wkład pracy, estetyka, poprawność językowa) g) Udział w konkursach - promowany cząstkową oceną celującą za najlepsze wyniki.
h)Wyróżniający się udział w obowiązkowym projekcie edukacyjnym – promowany jest cząstkowa oceną celująca lub bardzo dobrą.
4.Warunki zgłaszania nieprzygotowania
Uczeń ma prawo do zgłoszenia jednego nieprzygotowania - „np.” w semestrze .
Przez nieprzygotowanie należy rozumieć: brak podręcznika, zeszytu przedmiotowego i zeszytu ćwiczeń, nieprzygotowanie do odpowiedzi ustnej, brak zadania . Nieprzygotowanie zgłasza uczeń na początku lekcji w trakcie czytania listy obecności. Nieprzygotowanie zostaje odnotowane w dzienniku w postaci zapisu „np.” i daty. Nie istnieje możliwość zgłoszenie „np.” podczas pisania pracy klasowej oraz podczas lekcji powtórzeniowej. W razie niewykorzystania nieprzygotowania w I semestrze nieprzygotowanie nie przechodzi na semestr II.
5. Sukcesy osiągnięte przez ucznia w konkursach przedmiotowych wpływają na podwyższenie oceny z przedmiotu.
6.Stwierdzenie niesamodzielności pracy skutkuje oceną niedostateczną.
7. Uczeń może być nieklasyfikowany z przedmiotu jeżeli brak jest podstaw do ustalenia śródrocznej lub rocznej oceny klasyfikacyjnej z powodu nieobecności ucznia za zajęciach edukacyjnych przekraczającej połowę czasu przeznaczonego na te zajęcia w szkolnym planie nauczania.
III Ocena semestralna i końcoworoczna
1. Ocena śródroczna oraz roczna nie jest średnią arytmetyczną wszystkich ocen. Na ocenę semestralną oraz roczną wpływ mają kolejno w największym stopniu:
1. Oceny ze sprawdzianów pisemnych 2. Oceny z kartkówek
3.Odpowiedź ustna
4.Aktywność, praca w grupie, prace domowe
5.Prace dodatkowe, plakaty, projekty
2.Przy wystawianiu oceny semestralnej i rocznej brana jest pod uwagę również praca ucznia na lekcjach, która uwzględnia: pracę indywidualną, tj. aktywność na lekcji, pracę zgodną z poleceniami nauczyciela, wysiłek włożony w wykonanie zadania, pracę w parach i grupach, tj. równy udział w ćwiczeniu każdego ucznia, używanie języka obcego w ćwiczonych dialogach, pomoc koleżeńską w przypadku trudności z wykonaniem zadania, pracę projektową w grupach, tj. produkt końcowy, jak i proces jego przygotowania, np.
wykorzystanie źródeł, współpracę w grupie, podział ról, rozplanowanie czasu.
3.Ponadto uczeń jest zobowiązany do prowadzenia zeszytu przedmiotowego, sporządzania notatek z lekcji oraz posiadania własnych podręczników podczas zajęć.
IV Zasady poprawy ocen
1. Uczeń ma prawo poprawić każdy sprawdzian i kartkówkę napisaną na ocenę niesatysfakcjonująca go, poprawa jest dobrowolna..
2. Poprawa odbywa się w trybie określonym przez nauczyciela, nie później niż w ciągu 14 dni od terminu podania informacji o uzyskanych ocenach.
3. Uczeń poprawia pracę tylko raz i brana jest pod uwagę ocena z pracy poprawionej.
4.Przy poprawianiu prac klasowych i pisaniu w drugim terminie kryteria ocen nie zmieniają się.
5.Poprawa oceny niedostatecznej śródrocznej lub rocznej, jak również odwołanie się od oceny odbywa się na warunkach określonych w Wewnątrzszkolnym Systemie Oceniania.
V. Sposób informowania uczniów i rodziców o wynikach oceniania
1.Uczniowie i rodzice uczniów informowani są na bieżąco o wynikach oceniania.
Dostarczanie informacji o postępach ucznia odbywa się poprzez kontakt:
a) Nauczyciel - uczeń
- nauczyciel przekazuje uczniowi komentarz do każdej wystawionej oceny;
- uczeń ma możliwość otrzymywania dodatkowych wyjaśnień i uzasadnień do wystawionej oceny;
b) Nauczyciel - rodzic
- podczas wywiadówek, indywidualnych spotkań rodzic ma prawo uzyskać informacje o:
aktualnym stanie rozwoju i postępów w nauce,
trudnościach i uzdolnieniach ucznia
wskazówkach do pracy z uczniem;
2.Ocena którą otrzymuje uczeń jest jawna i uzasadniona.
3. Oceny są wpisywane do indeksu lub zeszytu przedmiotowego
4. Wychowawca klasy informuje rodziców (prawnych opiekunów) uczniów o przewidywanych ocenach klasyfikacyjnych semestralnych/rocznych na miesiąc przed radą klasyfikacyjną i o proponowanych ocenach klasyfikacyjnych semestralnych/ rocznych trzy dni przed radą klasyfikacyjną poprzez zapisanie informacji w dzienniczku ucznia.
5.Informację pisemną o przewidywanej ocenie niedostatecznej semestralnej lub rocznej otrzymują rodzice 1 miesiąc przed klasyfikacją.
6. Na wniosek rodziców ( prawnych opiekunów) nauczyciel prowadzący zajęcia edukacyjne uzasadnia ustaloną ocenę.
7. Sprawdzone i ocenione prace pisemne uczeń otrzymuje do wglądu podczas lekcji. Rodzice mogą mieć wgląd do prac pisemnych po ustaleniu terminu z nauczycielem
VI Zakres wymagań na poszczególne oceny:
KRYTERIA OCEN ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH : Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:
- rozumie wszystkie polecenia i wypowiedzi nauczyciela,
- rozumie teksty słuchane i pisane, których słownictwo i struktury gramatyczne wykraczają poza program nauczania,
- na bazie przeczytanego/wysłuchanego tekstu określa główną jego myśl, znajduje określone informacje, określa intencje autora tekstu,
- potrafi opowiedzieć treść przeczytanego/wysłuchanego tekstu stosując bogate słownictwo, skomplikowane struktury gramatyczne,
- tworzy wypowiedzi zawierające bogate słownictwo i skomplikowane struktury gramatyczne, wykraczające poza materiał nauczania,
- tworzy wypowiedzi spójne i logiczne oraz płynne,
- nie popełnia w wypowiedzi błędów, które zakłócają komunikację,
- potrafi spontanicznie nawiązać i podtrzymać rozmowę, wypowiada się swobodnie bez przygotowania,
- tworzy wypowiedź pisemną odpowiadającą założonej formie, zgodną z tematem i logiczną, zawierającą bogate słownictwo i skomplikowane struktury gramatyczne, wykraczające poza program nauczania i zawierające tylko sporadyczne błędy, które nie wpływają na zrozumienie tekstu,
- bezbłędnie stosuje struktury gramatyczne zawarte w programie nauczania oraz wykraczające poza program,
- stosuje w wypowiedziach ustnych i pisemnych bogaty zasób słów wykraczający poza materiał nauczania,
- uczeń posiadł wiedzę i umiejętności wykraczające poza program nauczania w danej klasie, - jest aktywny na zajęciach, systematyczny, wykonuje prace projektowe oraz wszystkie zadania domowe,
- z prac klasowych uzyskuje 100% punktów i rozwiązuje dodatkowe zadania na ocenę celującą,
- uzyskał większość ocen cząstkowych celujących i bardzo dobrych, - swobodnie posługuje się nabytymi kompetencjami językowymi,
- odnosi sukcesy w konkursach i olimpiadach na szczeblu co najmniej rejonowym - uczęszcza na zajęcia koła j. niemieckiego,
- bierze aktywny udział w zadaniach dodatkowych, - korzysta z różnych źródeł informacji w j. niemieckim, - zna kulturę i obyczaje krajów niemieckojęzycznych.
Ocenę bardzo dobra otrzymuje uczeń, który:
- rozumie wszystkie polecenia, i wypowiedzi nauczyciela,
- rozumie teksty słuchane i pisane w około 90%,
- na bazie przeczytanego/wysłuchanego tekstu określa główną jego myśl, znajduje określone informacje, określa intencje autora tekstu,
- potrafi opowiedzieć treść przeczytanego/wysłuchanego tekstu, stosując słownictwo i struktury gramatyczne objęte programem nauczania,
- wypowiada się swobodnie, stosując bogaty zasób słów i struktury gramatyczne zawarte w programie nauczania, a jego wypowiedzi są spójne i logiczne oraz płynne,
- w wypowiedzi nie popełnia błędów, które zakłócają komunikację, - potrafi nawiązać i podtrzymać rozmowę,
- tworzy wypowiedź pisemną, która odpowiada założonej formie, jest zgodna z tematem i logiczna, zawiera bogate słownictwo i struktury gramatyczne zawarte w programie nauczania, zawierającą sporadyczne błędy, które nie wpływają na zrozumienie tekstu,
- bezbłędnie stosuje struktury gramatyczne zawarte w programie nauczania,
- stosuje w wypowiedziach ustnych i pisemnych bogaty zasób słów zawarty w materiale nauczania,
- buduje spójne zdania,
- uczeń opanował cały materiał objęty programem nauczania w danej klasie,
- jest aktywny na zajęciach, systematyczny, bierze udział w pracach projektowych oraz systematycznie odrabia zadania domowe,
- z prac klasowych uzyskuje 90%-99% punktów, - uzyskał większość ocen cząstkowych bardzo dobrych,
- swobodnie posługuje się nabytymi kompetencjami językowymi, - korzysta z różnych źródeł informacji w j. niemieckim,
-zna kulturę i obyczaje krajów niemieckojęzycznych.
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:
- uczeń rozumie wszystkie polecenia, i większość wypowiedzi nauczyciela,
- rozumie teksty słuchane i pisane w około 75%,
- na bazie przeczytanego/wysłuchanego tekstu określa główną jego myśl, znajduje większość informacji, określa intencje autora,
- potrafi opowiedzieć treść przeczytanego/wysłuchanego tekstu, stosując słownictwo i struktury gramatyczne objęte programem nauczania,
- uczeń wypowiada się, stosując zasób słów i struktury gramatyczne zawarte w programie nauczania, a jego wypowiedzi są spójne i logiczne,
- popełnia w wypowiedzi błędy, ale nie zakłócają one komunikacji,
- tworzy płynne wypowiedzi, formułowane przy niewielkiej pomocy nauczyciela, - prezentuje wypowiedź zgodna z tematem i poprawną fonetycznie.
- tworzy wypowiedź pisemna odpowiadającą założonej formie, zgodną z tematem i logiczną, zawierającą słownictwo i struktury gramatyczne zawarte w programie nauczania,
- tworzy wypowiedź pisemną zawierającą nieliczne błędy, które nie wpływają na zrozumienie tekstu oraz nieliczne powtórzenia słownictwa i struktury składniowe,
- uczeń poprawnie stosuje struktury gramatyczne zawarte w programie nauczania,
- stosuje w wypowiedziach ustnych i pisemnych dość duży zasób słów zawarty w materiale nauczania,
- buduje spójne zdania,
- uczeń opanował materiał objęty programem nauczania w danej klasie,
- jest aktywny na zajęciach, systematyczny, bierze udział w pracach projektowych oraz systematycznie odrabia zadania domowe,
- z prac klasowych uzyskuje 75%-89% punktów,
- uzyskał większość ocen cząstkowych dobrych,
- dość swobodnie posługuje się nabytymi kompetencjami językowymi, - korzysta z różnych źródeł informacji w j. niemieckim,
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:
- rozumie większość poleceń i niektóre wypowiedzi nauczyciela, - rozumie teksty słuchane i pisane w około 60%,
- na bazie przeczytanego/wysłuchanego tekstu potrafi znaleźć większość potrzebnych informacji,
- potrafi opowiedzieć treść przeczytanego/wysłuchanego tekstu, stosując słownictwo i struktury gramatyczne objęte programem nauczania,
- uczeń wypowiada się, stosując pojedyncze słowa i struktury gramatyczne zawarte w programie nauczania, a jego wypowiedzi nie zawsze są spójne i logiczne,
-w wypowiedzi popełnia dość liczne błędy, które czasami zakłócają komunikację, - wypowiedzi są zbyt krótkie i nie zawsze tworzą logiczną całość,
- prezentuje wypowiedź zgodnie z opracowanym tematem, nie zawsze poprawną fonetycznie, - tworzy wypowiedź pisemną odpowiadającą założonej formie, zgodną z tematem i logiczna, zawierającą słownictwo i struktury gramatyczne zawarte,
w programie nauczania, a jego wypowiedź pisemna zawiera nieliczne błędy, które nie wpływają na zrozumienie tekstu oraz powtórzenia słownictwa,
- uczeń poprawnie stosuje niektóre struktury gramatyczne zawarte w programie nauczania, - w wypowiedziach ustnych i pisemnych stosuje niewielki zasób słów zawarty w materiale nauczania,
- sporadycznie buduje spójne zdania, - potrafi budować proste zdania,
- uczeń opanował materiał objęty programem nauczania w danej klasie na poziomie podstawowym,
- w miarę systematycznie uczestniczy w zajęciach, ale nie zawsze odrabia zadania domowe, - z prac klasowych uzyskuje 50%-74% punktów,
- uzyskał większość ocen cząstkowych dostatecznych,
- w stopniu dostatecznym posługuje się nabytymi kompetencjami językowymi.
Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:
- nie rozumie większości poleceń i wypowiedzi nauczyciela, - rozumie teksty słuchane i pisane w około 30%,
- na bazie przeczytanego/wysłuchanego tekstu nie potrafi znaleźć większości potrzebnych informacji,
- potrafi wydobyć niedużą ilość informacji i przekształcić je w formę pisemną lub wypowiedź ustną.
- wypowiada się, stosując pojedyncze słowa i struktury gramatyczne zawarte w programie nauczania, a jego wypowiedzi nie są spójne i logiczne,
- popełnia w wypowiedzi liczne błędy, które zakłócają komunikację, - tworzy wypowiedzi zbyt krótkie i rzadko tworzące logiczną całość,
- ma trudności z przygotowaniem wypowiedzi na dany temat, a jego wypowiedź nie jest poprawna fonetycznie,
- tworzy wypowiedź pisemną nie odpowiadającą w przeważającej części założonej formie, tylko częściowo zgodną z tematem, zawierającą podstawowe słownictwo ,
i struktury gramatyczne zawarte w minimum programowym,
- tworzy wypowiedź pisemną zawierającą liczne błędy, które w znacznej mierze zakłócają zrozumienie tekstu oraz ubogie słownictwa i struktury składniowe,
- uczeń nie stosuje poprawnie struktur gramatycznych zawartych w programie nauczania, - w wypowiedziach ustnych i pisemnych stosuje bardzo niewielki zasób słów zawarty w materiale nauczania,
- buduje sporadycznie spójne zdania,
- potrafi budować proste zdania, które nie są spójne, a zasób słownictwa nie zawsze odpowiada tematowi
- uczeń nie opanował materiału objętego programem nauczania w danej klasie na poziomie minimum,
- nie uczestniczy systematycznie bądź aktywnie w zajęciach i sporadycznie odrabia zadania domowe,
- z prac klasowych uzyskuje 31%-49% punktów,
- uzyskał większość ocen cząstkowych dopuszczających,
- w stopniu bardzo podstawowym posługuje się nabytymi kompetencjami językowymi.
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń , który : - nie rozumie poleceń i wypowiedzi nauczyciela,
-nie rozumie tekstów słuchanych i czytanych nawet w 30%,
- na bazie przeczytanego/wysłuchanego tekstu nie potrafi znaleźć potrzebnych informacji, - nie potrafi wydobyć informacji i przekształcić ich w formę pisemną lub wypowiedź ustną, - nie potrafi wypowiedzieć się na określony temat ani odpowiedzieć na bardzo proste pytania nauczyciela, - w wypowiedzi popełnia liczne błędy, które uniemożliwiają komunikację, - nie potrafi przygotować wypowiedzi na dany temat,
-tworzy wypowiedź pisemną nie odpowiadającą założonej formie, która jest niezgodna z tematem i nie zawiera podstawowego słownictwa i struktur gramatycznych zawartych w minimum programowym,
- tworzy wypowiedź pisemną zawierającą liczne błędy, które uniemożliwiają zrozumienie tekstu, a jego wypowiedź zawiera bardzo ubogie słownictwo i struktury składniowe,
- nie potrafi zbudować prostego zdania,
- nie stosuje poprawnie struktur gramatycznych zawartych w programie nauczania,
- w wypowiedziach ustnych i pisemnych stosuje pojedyncze słowa, co uniemożliwia komunikację,
- nie buduje spójnych zdań,
- zasób słownictwa bardzo ubogi i nieodpowiadający tematowi,
- uczeń nie opanował materiału objętego programem nauczania w danej klasie na poziomie minimum,
- nie uczestniczy systematycznie bądź aktywnie w zajęciach i nie odrabia prac domowych, - z prac klasowych nie uzyskuje nawet 31% punktów,
- uzyskał większość ocen cząstkowych niedostatecznych,
- nawet w stopniu bardzo podstawowym nie posługuje się nabytymi kompetencjami językowymi.
Tryb uzyskania wyższych niż przewidywane ocen klasyfikacyjnych
- warunkiem uzyskania wyższej niż przewidywana oceny klasyfikacyjnej z języka niemieckiego jest złożenie przez ucznia lub rodziców wniosku do nauczyciela prowadzącego zajęcia w terminie 2 dni od otrzymania informacji o przewidywanej dla niego ocenie
- prawo do ubiegania się o ocenę wyższą niż przewidywana nie przysługuje uczniom, którzy w ciągu roku szkolnego z 2 i więcej klasowych prac pisemnych uzyskali oceny o 2 stopnie niższe od ocen o które się ubiegają, nie wykorzystali możliwości gwarantowanej przez PSO poprawienia stopnia otrzymanego z pracy klasowej oraz nie pisali wszystkich prac
klasowych.
KRYTERIA OCENY Z ODPOWIEDZI USTNEJ : 1. Ocena celująca:
- wypowiedz jest bezbłędna, płynna i wyczerpująca
- zawiera słownictwo i struktury gramatyczne wybiegające poza program - przy odpowiedzi umiejętne stosowane są przysłowia i zwroty idiomatyczne Ocena bardzo dobra
- wypowiedz jest bezbłędna , płynna i wyczerpująca
- zawiera słownictwo i struktury gramatyczne przewidziane programem nauczania , którymi uczeń biegle się
posługuje Ocena dobra:
- wypowiedz jest płynna, lecz niekoniecznie wyczerpująca - zdarzają się niewielkie uchybienia gramatyczno-leksykalne
- zasób słownictwa pozwala na porozumiewanie się w niezbyt trudnych sytuacjach językowych
Ocena dostateczna
- wypowiedź jest mało wyczerpująca - błędy gramatyczno-leksykalne
- mały zasób słownictwa pozwala na porozumiewanie się tylko w typowych sytuacjach - słaba sprawność rozumienia poleceń i reagowania na nie
Ocena dopuszczająca
- wypowiedź mało precyzyjna, krótka i chaotyczna
- wskazuje na znaczne braki w opanowaniu minimum programowego odnośnie zagadnień gramatyczno-leksykalnych
- bardzo słaba sprawność rozumienia poleceń i reagowania na nie Ocena niedostateczna
- wypowiedź nie na temat lub jej brak, nawet przy pomocy nauczyciela - wypowiedź z tak duża ilością błędów, że uniemożliwia komunikacje - nieznajomość podstaw gramatyki i fonetyki
brak reakcji na polecenia
VII Zasady oceniania uczniów posiadających opinię Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej
1. Uczniowie posiadający opinię Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej o specyficznych trudnościach w uczeniu się są oceniani z uwzględnieniem zaleceń poradni.
2.Nauczyciel dostosowuje wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia posiadającego opinie Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej o specyficznych trudnościach w uczeniu się.
3. W stosunku do wszystkich uczniów posiadających dysfunkcje zastosowane zostaną zasady wzmacniania poczucia własnej wartości, bezpieczeństwa, motywowania do pracy i doceniania małych sukcesów.
