Ludność Miasta Świdnicy

Wojewódzki Urząd Statystyczny

w Wałbrzychu

Prejekt okładki t trsjastof JĘDRZBJBO

ZWS.Zam.667/90-100

kOt>

Ludność

Miasta

Świdnicy

Publikacja obejmuje Informacje dotyczące stanu, struktury orać n 1 wędrówkowego ludności Świdnicy w latach 1945-1989. Zjawiska demograficzna zaprezentc weno w formie teketowo-tabelarycznej 1 graficznej.

W zależności od dostępności danych do omówienia poszczególnych zagadnień zastosowane zmienną retroapekcję.

Ze względu na charakter publikacji pominięto w niej wyjaśnienia metodologiczne.

Autorka opracowania pragnie podziękowań Towarzystwu Regionalnemu Ziemi Świdnickiej i udostępnienie informacji dotyczących rozwoju Świdnicy.

Zofia Hnatiuk

lego Urzędu 31 w Wałbrzychu

Wałbrzych, październik 1990

wyzwolenie Świdnicy.

22 VII 1945 sawapto pierwszy związek małżeński

14-16 II 1946

urodziło sie pierwsze polskie dziecko przeprowadzono spis ludności

31 III 1948 w mieście działało 37 zakładów przemysłowych,. które zatrudniały

31 in I960

włączone do Świdnicy wieś Kraszewice

Spółdzielnia Mieszkaniowa oddała do użytku pierwszy blok nowego 1=1967 dla dzieci z Osiedla Młodyoh otworzono nową i obszerną szkołę

111971 uruchomienie studiów na wydziale elektrycznym i mechanicznym filii Politechniki Wrocławskiej

™*

reforma administracyjna kraju - Świdnica Weszła w skład nowo utworzonego województwa wałbrzyskiego

19 XU 1975 oddano do użytku pierwszy w województwie oddział intensywnej

6 n 1978

19=1980

uruchomiono punkt konsultacyjny Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu świdniozanin A. Garstka na mistrzostwach w akrobatyoe został mistrzem świata

11=1*, mieszkańcy Świdnicy otrzymali największą i najładniejszą w woje­

wództwie bibliotekę publiczną

2111986 w najstarszym osiedlu mieszkaniowym oddano do użytku nowoczesną przychodnię lekarską liczącą 30 gabinetów specjalistycznych 10 = 1986 rozpoczęto budowę trzeciego jut osiedla, które w przyszłości ma

pomieścić 30000 mieszkańców.

I STRUKTURA LUDNOŚCI

Kolejny etap wysiedlania Hiemcdw, to okres od wi ślące letnie 1947 r.

Po zakończeniu akcji przesiedleńczej w mieście poi Jeszcze do 1950 r. występowały sporadyczne, indywidualne wy;

stref okupacyjnycl W 1945 r. państi nych. Do Świdnicy byłych ziem polski

grudnia 1946 r. i mie- espełna 2000 Hiemcćw.

jazdy Hiemcdw do rdżnyeł zasiedlania Ziem Zachodnich 1 Północ -

o przesiedleńczą.

podjęło akcję

województw centralnych, którą dla odróżni Świdnicy zaczęła napływać ludność repatriowana z przejętych przez

I 1945 roku Państwowy Urząd Repartiacyjny rozpoczął planową akcję osiedleńczą.

-ków w Świdnicy ilustrują dane opub- k przedstawiało się tempo wzrostu liczby osadników w Świdnicy kowane we wspomnianym wcześniej Roczniku Świdnickim, bl. 2. Napływ ludności polskiej do Świdnicy

owa Liczba ludności

25 V - 30 VI 1945 ...

1 VH - 16 Tin 1945 ... ...

iw 16 ,ix - 30 n 1945 ...

ii 16 Z - 31 Z 1945 . ... ...

1 II - 15 XI 1945 ...

16 XI - 30 XI 1945 ...

do 30 I 1946 ... ! “i?

utrzymującej się niebezpiecznej sytuacji, Polacy iszukiwaniu mieszkania i pracy. Już w 1946 roku liczba laków podwoiła się i wynosiła 25566 osób. Wśród przybyłej - 1950 ludności polskiej największy udział mieli osadnicy iewództw: krakowskiego /17,2 %/, poznańskiego /8,5 %/. wari

lnym. Z czasem różnice Mimo trudności komun!kacyja masowo napływali do Świdnicy w posz zamieszkałych tu Polaków podwoiła s

go i kieleckiego /po 6,5 S

W 1950 roku w mieście mieszkało już 27805 osób, co stanowiło 69,8 % stanu z 1939 r.

Była to ludność bardzo zróżnicowana pod względem narodowościowym, kulturowym, zwycza­

jowym i terytorialnym. Z czasem różnice te uległy zatarciu i powstała zupełnie nowa społeczność. Wśród mieszkańców tego miasta żyją ludzie, którzy przeszli szlaki bojowe w szeregach zwycięskich armii i rozpoczęli tu pionierską pracę.

Potencjał ludnościowy Świdnicy po drugiej wojnie światowej kształtował się pod wpły­

wem zachodzących w kraju zmian w strukturze społecznej i gospodarczej, z uwzględnie­

niem specyficznych warunków Ziem Zachodnich. Ha tempo wzrostu liczby ludności miały wpływ następujące czynniki:

- napływ repatriantów do kraju.

- zmiany poziomu natężenia rodności, - wewnętrzne wędrówki ludności,

- dokonywane zmiany administracyjne /włączenie Kraszewic do Świdnicy w 1954 r./.

» okresie od 1946 do 1989 roku przybyło do Świdnicy 40976 mieszkańców.

Mężoiyźni Kobiety

e/ etan w dnia 14 II

2388

g Ś 8 Ś Ś I* Ś Ś Ś Ś Ś 8 Ś

Ogółem Mężczyźni Kobiety

f kolejnych latach liczba ta przeważnie /ubyło 345 osób/, 1968 /ubyło 300 osób/ i W latach 1945 - 1950 wzrost liczby ludności Głównym czynnikiem wpływającym na liczbę miea

przyrostu naturalnego, który w latach 1950 - 1958 osiągnął najwyższy poziom /ponad S zaludnienia w Świdnicy jest duża i stała wzrasta. W latach 1950 - 1989 ten zwiększył się z 1350 do 2972 osoby na km2. W województwie wałbrzyskim a Jest jednym z najbardziej zaludnionych miast,

liczba kobiet na 100 mężczyzn w całym badanym okresie utrzymywała s 100. W latach 40-tych i 50-tych wskaźnik

astała, wyjątek stanowią lata: 1956 0 osób/ i 1988 /ubyło 127 osób/.

Iczby ludności powodowany był akcją osiedleńczą, rającym na liczbę mieszkańców po 1950 roku była dynamik rtóry w latach 1950 - 1958 osiągnął najwyższy poziom /p

Z

akcji osiedleńczej osyśni, dopiero po otrzymaniu pracy i md

Od I960 roku udział kobiet w ogólnej 3 niu z danymi dotyczącymi całego kraju i tępująco:

Tabl. 4. Współczynnik feminizacji

był stosunkowo niski - oko3 Zachodnie pierwsi przyjeżdżali mieszkania przywozili i

liczbie ludności znać:

Dolnego Śląska przedstawia przyjeżdżali mgż-

Świdnica T Dolny Śląsk

Podział ludności według fiększyła się w wyniku <

w 1970 roku >

płci wykazuje w krajach f bu wojen światowych. W Po:

3 kobiet /1946 r./. Opływ przypadało już tylko 106 ko

e światowej na 1 et. W Świdnicy i

Wieloletnie materiały prawidłowości, których znajomość ulach. Wśród znanych dziś prawidłowości

przedstawione w tablicach pozwalają z Lezbędna przy es Wśród znanych d

i chłopców nad d

oów/. We wszystkich grupach wiekowych występuje wyższe natężenie zgonów wśró prawidłowości można wymienić występującą przewagę liczebną urodzeń chłopców nad dziewczętami /na 1000 urodzeń żywych w Polsce przypada 517 chłop­

ie wyższe natężenie zgonów wśród męż­

nie sklej w grupie 0

i jest występowanie przewagi ku życia liczby mężczyzn i k izyoh grupach wiekowych występuje wyraźna przewaga liczebna kobiet, ca coraz bardziej w starszych grupach. Hależy również odnotować, że wiek zrówn się liczebnego kolejnych roczników systematycznie podnosi się, Tabl. 5. Ludność według wieku /na podstawie wyników HSP/

3622

wiek nie ustalony . . .

y umożliwiają wydzielenie tj. ludności w wieku 0 - 29 lat. W badanym okrasi

spadkowa liczebności młodzieży, a wzrostowa grup starszych. Podobnie jak w całym kraju, tak i w Świdnicy następuje powolne starzenie się społeczeństwa.

Od I960 roku do 1988 roku na skutek zmniejszania się wskaźnika urodzeń oraz przecho­

dzenia roczników wyżu demograficznego do grupy średniej /od 30 - 64 roku życia/, udział młodzieży spadł o 15,0 S», natomiast wzrósł udział ludności w wieku 30 - 64 lata o .11,0 SŁ, a w wieku powyżej 65 lat o .4,0 %.

il ll l

Urodzenia OlIDÄ

Zgony na 1000 mieszkańców.

Struktura lieku ludności

Łuenogd^powyżaJ

"bach*

Najczęściej analizowanym podział tug wieku jest podział na grupy p produkcyjną /0-17 lat/, produkcyjną /18-59/ i poprodukcyjną Z60 lat i więcej/.

Struktura ludności w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym

’ÄÄ-

:%sr

BÜCH NATURALNY LUDNOŚCI

Składnikami ruchu naturalnego ludności a o zawarte małżeństwa.

Liczba zawieranych małżeństw w ciągu roku w latach 1955 - wysokim i wyrównanym poziomie, tj. od 10,5 do 12,8 na 1000 Od 1962 roku liczba ta znacznie maleje. Wzrost współczynnika

o ponownie bardzo wysoki jeg wyżu matrymonialnego w całym kraju. Ponowny spadek występuje w latach 1

roku 1987 zaewidencjonowano najniższy w całym badanym okresie poziom, tj.

!3 miejscu wśród ijonowano najniższy ■ całym

mieszkańców. Poziom ten umiejscowił Świdnicę urodziło się w Świdnicy 31357 niemowląt. Wskaźnik W latach 1955 - 1989 urodziło się

odzeń w latach 1955 - 1968 zmalał z 35,5 ast od 1969 roku zaznaczył się stopniowy

y.. S j ;§

J latach 1975 - 1984 notowano wysoki poziom urodzeń, średnio 18,6 na

» w tych latach, w związku z wejściem w wiek rozrodczy wyżu demograficznego s wzrosła liczba urodzeń. Wyższe wskaźniki wystąpiły tylko w latach powojenny

ku, tylko 13,2 urodzeń prz;

w kształtowaniu się nowegc urodzeń zauważane są równ

poziomu urodzeń. W ostatnio, tj. 1989 ró­

żańców. Przyczyn tego należy upatrywać życia rodzinnego /dwa plus jeden/. Spadkowi innych miastach województwa wałbrzyskiego.

Liczba zgonów rejestrowanych w urzędzie w ciągu roku w latach 1955 - 1959 kształto­

wała się średnio na poziomie 7,4 na 1000 mieszkańców. Od roku I960 wskaźnik ten utrzy­

mywał się na zdecydowanie niższym poziomie aż do 1970 roku. Przyczyną tego było znacz­

nie opieki zdrowotnej oraz fakt, że w strukturze mieszkańców Świdnicy duży ach siedemdziesiątych nastąpiło stopniowe starzenie się społeczeństwa, a więc t umieralności. Do roku 1989 średni wskaźnik zgonów kształtuje się powyżej 7, w roku 1985 osiąga poziom maksymalny, tj. 8,5. Ba podkreślenie zasługuje fakt z ego spadku umieralności niemowląt w przeliczeniu na 1000 urodzeń żywych. Eozpiętoś ozłomu wskaźnika zgonów niemowląt jest bardzo duża, od 9,9 w 1987 roku do 123,5 w r a 1957. W latach pięćdziesiątych umieralność tej grupy ludności utrzymywała się na

- często ponad TOO. Od roku 1960 następuje znaczący stały aźnika, a w roku 1987 odnotowano najniższy jego poziom w oałym 45 -leciu, tj. 9,9. Umieralność ludności Świdnicy jest bardzo duża.

i opublikowanych w "Wiadomościach Statystycznych nr 5" z maja 1982 roku wy- województwo wałbrzyskie, na równi z tarnowskim i krośnieńskim,cechuje naj­

większa umieralność kobiet, mężczyzn i dzieci z powodu chorób układu krążenia, a rów­

nież innych schorzeń. A oto jak kształtuje się współczynnik umieralności w Świdnicy

Różnica między liczbą urodzeń i liczbą zgonów stanowi przyrost naturalny. W Świdnicy- podobnie jak w całym kraju - natężenie przyrostu naturalnego uległo stopniowemu obniża­

niu. 1 badanym okresie współczynnik przyrostu zmniejszał się od 29,1 w roku 1956 do 4,8 w roku 1989. Jednak z porównania jego wielkości z danymi dotyczącymi m wynika, że w Świdnicy jest on znacznie wyższy. Tak więc np. w roku 1965 przyros rainy w miastach wynosił 11,7, w Polsce - 8, a w Świdnicy - 12,1; w roku 1972 o nio: miasta 10,9, Polska 7,9, Świdnica 11,2. Jednak wysoki poziom przyro go spowodowany jest bardzo wysokim współczynnikiem urodzeń, a nie niskim umieralności.

8 ludności według źródeł utrzyma-

Struktura ludności według źródeł utrzymania Ludność utrzymująca się

Mss«sr 1 . m... i ■ŁSa&sF

im, przy jednocz iwie i ze źródeł

wzroście ud ału ludności e udziału ludności e źródeł utrzymania w Świdnicy

utrzymującej się z pracy poza L utrzymującej się z pracy

Le były zgodne z ogólnymi cażnik ludności utrzymują-

»ł. Największy wzrost udzia-

Ludność w wieku 15 lat i wiecej

Struktura ludności według źródeł utrzymania

et let a* w

-m-m m

m

pj * Ksi.cs____ gTŁ.«. []]-.SSŁw

Spółdzielń

siedemdziesiątych, kiedy to powstały w Świd- organizacji rolniczych, np. Wojewódzki Związek Rolniczych rjnych, Wojewódzki Związek Kółek i Organizacji Rolniczych, Wojewódz­

ki, Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego, itp. Spadek wskaźnika przechodzenia wodowało 1

zielni Produkcy;

ki Zakład Weterynarii, Wojewódzki Ośrodek Postępu Ri udziału ludności utrzymującej się z pracy poza rolnictwem tył wynikli pracowników na renty i emerytury, co ż kolei spowodowało bardzo duży utrzymującej się z

'S- ”śr m

“śsr-

liczbie ludność

ludności utrzym k owego źró

Z%, L

i ze wzrostu w ogólnej

L 1988 wskazują na dynamiczny war

j według poziomu wykształcenia Struktura ludności w w

WYKSZTAŁCENIE

?‘Z.

W badanym okresie zauważa się szybki wzrost udziału ludności o wykształceniu wyższym, średnim 1 zawodowym oraz znaczny spadek udziału ludności z wykształceniem podstawowym i niższym niż podstawowe. Spada również udział ludności bez wykształcenia, większość stanowią tu osoby w wieku podeszłym.

|SeLl<a.o> ancLX^J^gLOji la.ta.c3rL 1SS(S—198Q|

WĘDRÓWKOWY LUDNOŚCI

Przez pojęcie migracji należy r

we wszystkich przeprowadzanych ten dowodzi dużej wagi probierni h ludności wynikający ze zmiany

sanych dotychczas

nicowany. W spisie 1950 roku postanowiono - i Polski spowodowane drugą wojną światową, tniego stałego' zamieszkania w sierpniu

zastosowano w spisie I960 roku, stawi!-ając pytanie o miejsce s

iż wstępne zapoznanie się z danymi dotyczącymi napływu i odpływu ludności/tablica 15/

iwa wniosek, że ruchliwość przestrzenna ludności Świdnicy jest duża. Cechą oharak- ystyczną migracji w mieście jest ciągła zmiana jej natężenia,

tąpiły ruchy migracyjne na szeroką skalę. Żarejestrc

»U ludności była przede wszystkim konsekwencją drugidrugiej wojny światowej i powojennych

Migracja ludności

ła zmiana struktury gospodarczej i ci miejskiej do uprzemysłowionego ci w Świdnicy, a następnie od 196!

którym ponownie znacznie się obniża.

W całym okresie powojennym dominującym - miasto, ich udział w

industrializacji, główną latach rozpoczął się mas, miasta. Od 1958 roku następuje spadek itabilizowanie się jej poziomu następnych czterdziestu latach maj i

migracji lt migracji by-

Cechą charakterystyczną w i miasta na wieś. I analizo

i są ruchy wędrdwko- i jest dość stały,

w migracyjnych

W okresie 45-lecia w Świdnicy tylko o ne saldo migracji. Oznacza to, że Swidn latach dodatnie saldo migracji jest zna Charakterystycznym zjawiskiem proceed jak całego kraju/ jest malejąca tendenc i odpływu. W wyraźnie spadkowym w ostat stwierdza się znacznie głębi się salda migracji.

tery razy /1956, 1957, 1970, 1973/ wystąpiło ujem-

=a jest miastem napływowym, chociaż w ostatnich ruchu wędrówkowego ludności Świdnicy /podobnie a jego natężenia zarówno po stronie napływu jak im dziesięcioleciu trendzie natężenia tych zjawisk

u niż odpływu. Powoduje to stałe obniżanie

Relację między saldem migracji a wielkością obrotu migracyjnego, tj. sumą napływu i odpływu wyraża współczynnik efektywności migracji. Jeżeli efektem ruchu migracyjnego jest przyrost ludności, przyjmuje on wartości dodatnie, przy ubytku wartości ujemne.

Pozwalają one na określenie w sposób porównywalny natężenia ruchów.

najwyższe współczynniki efektywności migracji wystąpiły w latach: 1963, 1975- 1978 i w 1989 roku, natomiast najniższe dodatnie wartości współczynnika odnotowano w latach:

, 1985 i 1986. Risk! poziom współczynnika jest dowodem małej rozpiętości pomiędzy ywem i odpływem i pewnego domknięcia ruchów migracyjnych w obrębie miasta. W bada- okresie występują również ujemne wartości współczynników. Przyczyną ich jest silny yw nie uzupełniony napływem. Zjawisko to notowano w latach: 1956, 1957, 1970, 1973.

nesie tym w wyniku ruchów migracyjnych ubyło ze Świdnicy 968 mieszkańców.

Efektywność migrącji można rozpatrywać również w ujęciu przemieszczeń wewnętrznych zagranicznych. Z uwagi z

graniczono badanie wymiez powszechne, zagranicznych przedstawia

Migracje wewnętrzne i zagraniczne wiary godzzyeh dazzycl wyżej wskaźzzika do nie się współczynnika efektywno:

wyjazdach na sti órych przi mości mijIgrać j i wemętrz-

Migracje wewnętrzne Migracje zagraniczne

—

s

w

i i

BXBLIOGEäPIi

. 3. Z. Holzer, SWE, Warszawa, 1989. Demografia.

. B. Hasset. PWH, Warszawa. 1975, Demografia Polski.

. Z. Smoliński, J. Holzer, Problemy reprodukcji ludności Polaki, Warszawa, 1968.

. Migracja ludności, praca zbiorowa, Główny Urząd Statystyczny Warszawa, 1973.

Ruch wędrówkowy li zbiorowe, Wojowi

o ludności Eolski, praca zbiorowa, Główny Urząd

9. Wiadomości etatystyczne, 1982, nr 5, Główny Urząd Statystyczny Warsza

i Świdnickiej, Świdnica.

. Rocznik Świdnicki 1976 - 1987, Towarzystwo Regi . Wyniki narodowych spisów powszechnych.

. Materiały statystyczne Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Wałbrzychu.