Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego oraz obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Latowicz

(1)

Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego oraz obszaru rewitalizacji na terenie

Gminy Latowicz

Lipiec, 2016 r.

(2)

Zamawiający:

Gmina Latowicz Urząd Gminy Latowicz ul. Rynek 6

05-334 Latowicz Wykonawca:

Green Key

ul. Nowy Świat 10a/15 60 - 583 Poznań www.greenkey.pl

Diagnoza na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego oraz obszaru rewitalizacji na terenie

Gminy Latowicz

Kierownik projektu:

mgr Joanna Masiota - Tomaszewska Autorzy opracowania:

mgr inż. Łukasz Gińko mgr Andrzej Karkowski mgr Wojciech Pająk

mgr Joanna Walkowiak Lipiec, 2016 r.

(3)

SPIS TREŚCI

I. WSTĘP 5

1.1. PODSTAWY PRAWNE WRAZ Z UZASADNIENIEM KONIECZNOŚCI OPRACOWANIA DIAGNOZY NA POTRZEBY WYZNACZENIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO

ORAZ OBSZARU REWITALIZACJI NA TERENIE GMINY LATOWICZ ... 5

1.2. METODA OPRACOWYWANIA DIAGNOZY Z UWZGLĘDNIENIEM PRZYJĘTYCH WSKAŹNIKÓW DELIMITACJI ... 7

II. PODSTAWOWA CHARAKTERYSTYKA GMINY LATOWICZ ... 8

2.1. POŁOŻENIE ... 8

2.2. ŚRODOWISKO I INFRASTRUKTURA ... 9

2.2.1. Środowisko i użytkowanie gruntów ... 9

2.2.2. Infrastruktura ...10

2.3. SPOŁECZEŃSTWO ...12

2.4. GOSPODARKA ...16

2.5. ROLNICTWO ...17

2.6. TURYSTYKA I REKREACJA ...17

III. DELIMITACJA OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH – ANALIZA WSKAŹNIKOWA ...19

3.1. ZAWANSOWIANIE PROCESU STARZENIA SIĘ LUDNOŚCI ...19

3.1.1. Wskaźnik - udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem na danym obszarze ...20

3.2. PROBLEMY RYNKU PRACY ...22

3.2.1. Wskaźnik - udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze ...23

3.2.1. Wskaźnik – udział osób bezrobotnych pozostających bez pracy 24 miesiące i dłużej na danym obszarze ...25

3.3. SAMOWYSTARCZALNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI I GOSPODARSTW DOMOWYCH ...26

3.3.2. Wskaźnik - Udział gospodarstw domowych - stałych beneficjentów środowiskowej pomocy społecznej w liczbie gospodarstw korzystających z pomocy społecznej ...27

3.3.3. Wskaźnik - udział dzieci do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w liczbie dzieci w tym wieku na danym obszarze ...29

3.4. SKUTECZNOŚĆ KSZTAŁCENIA DZIECI NA POZIOMIE PODSTAWOWYM ORAZ AKTYWNOŚĆ EDUKACYJNA MŁODZIEŻY W WIEKU 13-18 LAT ...30

3.4.1. Wskaźnik – wynik średni sprawdzianu szóstoklasistów (w obrębach szkolnych na danym obszarze) ...30

3.4.1. Wskaźnik – średni wynik egzaminu gimnazjalnego (w obrębach szkolnych na danym obszarze) ...31

3.5. FREKWENCJA W WYBORACH I UCZESTNICTWO W ORGANIZACJACH SPOŁECZNYCH ...32

3.5.1. Wskaźnik – frekwencja w wyborach samorządowych na danym obszarze ...32

3.5. KLIMAT AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ ...34

3.5.1. Wskaźnik – wskaźnik liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych osób fizycznych na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym na danym obszarze ...35

3.6. PRZYRODNICZE WARUNKI LOKALNEJ EGZYSTENCJI ...37

3.6.1. Wskaźnik – udział gospodarstw domowych użytkujących tradycyjne piece na paliwa stałe, będące źródłem tzw. niskiej emisji gazów spalinowych względem ogółu gospodarstw domowych danego obszaru ...37

(4)

oraz obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Latowicz Green K e y 3.7. ELEMENTARNE ZAGOSPODAROWANIE W INSTALACJE TECHNICZNE, STAN

TECHNICZNY BUDYNKÓW ... 39 IV. PODSUMOWANIE ANALIZY WSKAŹNIKOWEJ ... 40 V. WYZNACZENIE OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I OBSZARU REWITALIZACJI ... 44 5.1. METODYKA WYZNACZANIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO ORAZ OBSZARU

REWITALIZACJI ... 44 5.2. PROPOZYCJA WYZNACZENIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO i OBSZARU

REWITALIZACJI ... 45 SPIS TABEL ... 48 SPIS RYCIN49

(5)

I. WSTĘP

1.1. PODSTAWY PRAWNE WRAZ Z UZASADNIENIEM KONIECZNOŚCI OPRACOWANIA DIAGNOZY NA POTRZEBY WYZNACZENIA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO ORAZ OBSZARU REWITALIZACJI NA TERENIE GMINY LATOWICZ

Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2015 poz. 1777), określiła zasady oraz tryb przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji. Samorządy otrzymały podstawę prawną do podjęcia kompleksowych działań służących rewitalizacji obszarów zdegradowanych.

Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji.

Zgodnie z art. 52 ustawy o rewitalizacji do dnia 31 grudnia 2023 r. dopuszcza się realizację przedsięwzięć wynikających z programu zawierającego działania służące wyprowadzeniu obszaru zdegradowanego ze stanu kryzysowego, przyjmowanego uchwałą rady gminy, bez uchwalania gminnego programu rewitalizacji. W takim przypadku wyznaczenie w drodze uchwały obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, specjalnej strefy rewitalizacji, a także uchwalenie miejscowego planu rewitalizacji nie jest dopuszczalne.

Prowadzenie rewitalizacji bez korzystania z rozwiązań ustawowych (bez uchwalania Gminnego Programu Rewitalizacji) nie jest za to przeszkodą do aplikowania o środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej. W przypadku, w którym gmina chce się ubiegać o otrzymanie środków unijnych na projekty rewitalizacyjne musi opracować program rewitalizacji zgodny z wymaganiami wynikającymi z Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 (co do zasady – w aspekcie merytorycznym są to wymogi tożsame do ustawowych, jednak uproszczone są kwestie proceduralne), oraz z wymaganiami i wytycznymi, które zostały przyjęte przez Instytucję Zarządzającą RPO.

Wszelkie prace związane z przygotowaniem i wdrożeniem Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Latowicz są więc zgodne z „Instrukcją dotyczącą przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 oraz preferencji dla projektów mających na celu przywrócenia ładu przestrzennego”.

Przygotowanie, koordynowanie i tworzenie warunków do prowadzenia rewitalizacji, a także jej prowadzenie w zakresie właściwości gminy, stanowią jej zadania własne wobec czego Gmina Latowicz przystąpiła do opracowania Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Latowicz. W celu opracowania diagnozy służącej wskazaniu obszarów najbardziej narażonych na oddziaływanie negatywnych zjawisk społecznych na terenie Gminy Latowicz Wójt Gminy zobowiązany jest przeprowadzić analizy, w których wykorzystuje obiektywne i weryfikowalne mierniki i metody badawcze dostosowane do lokalnych uwarunkowań.

Obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym, można wyznaczyć jako obszar

(6)

oraz obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Latowicz Green K e y

zdegradowany w przypadku występowania na nim ponadto co najmniej jednego z następujących negatywnych zjawisk:

 gospodarczych – w szczególności niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw, lub

 środowiskowych – w szczególności przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska, lub

 przestrzenno-funkcjonalnych – w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej złego stanu technicznego, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, niedoboru lub niskiej jakości terenów publicznych, lub

 technicznych – w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz niefunkcjonowaniu rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska.

Obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, pod warunkiem stwierdzenia na każdym z podobszarów występowania koncentracji negatywnych zjawisk społecznych oraz gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych lub technicznych.

Obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechujący się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk, na którym z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego gmina zamierza prowadzić rewitalizację, wyznacza się jako obszar rewitalizacji.

Obszar rewitalizacji nie może być większy niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkały przez więcej niż 30% liczby mieszkańców gminy.

Prezentowana w niniejszym dokumencie diagnoza negatywnych zjawisk społecznych oraz gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno – funkcjonalnych i infrastrukturalnych została opracowana zgodnie z zaleceniami zawartymi w "Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 - 2020" Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 lipca 2015 r.(MIiR/H 2014-2020/20(01)/07/2015). Zgodnie z zapisami wymienionych dokumentów diagnoza opierać powinna się na mierzalnych wskaźnikach opisujących przede wszystkim zjawiska i problemy społeczne na opisywanego obszaru.

Niniejsza diagnoza nawiązuje również do „Instrukcji dotyczącej przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 oraz preferencji dla projektów mających na celu przywrócenia ładu przestrzennego”. Dokument instrukcji przygotowania projektów rewitalizacyjnych określa zasady przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020.

Instrukcja jest skierowana przede wszystkim do władz samorządów lokalnych w województwie mazowieckim, które są odpowiedzialne za opracowanie i wdrażanie programów rewitalizacji, ale także do innych podmiotów, które są zainteresowane kreowaniem zmian na zdegradowanych przestrzeniach wskazanych do rewitalizacji.

(7)

1.2. METODA OPRACOWYWANIA DIAGNOZY Z UWZGLĘDNIENIEM PRZYJĘTYCH WSKAŹNIKÓW DELIMITACJI

Dla potrzeb opracowania diagnozy służącej wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, na cele sporządzenia Lokalnego Programu Rewitalizacji dla Gminy Latowicz określono listę potencjalnych wskaźników. Służą one przedstawieniu przestrzennego zróżnicowania Gminy Latowicz biorąc pod uwagę cechy wskazujące na kumulację negatywnych zjawisk społecznych, gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno – funkcjonalnych i technicznych.

Zgodnie z „Instrukcją dotyczącą przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 oraz preferencji dla projektów mających na celu przywrócenia ładu przestrzennego”

wyznaczenie obszaru zdegradowanego będzie polegało na zbadaniu występowania negatywnych zjawisk kryzysowych. Za obszar zdegradowany będzie można uznać obszar dla którego zbadano destrukcyjne procesy społeczne, przestrzenno-funkcjonalne, gospodarcze oraz środowiskowe, które doprowadziły do jego trwałej degradacji. Skale tych zjawisk powinny reprezentować odpowiednie wskaźniki opisujące powyższe sfery. Wybór wskaźników powinien uwzględniać możliwość pozyskania informacji, a jednocześnie możliwość porównania otrzymanych wartości do danych dla powiatu, województwa, czy kraju. Instrukcje przedstawiają również listę rekomendowanych wskaźników podstawowych do wyznaczenia obszarów zdegradowanych.

Na podstawie omówionych wskaźników można stworzyć syntetyczny wskaźnik degradacji¹, którego wartość niższa niż średnia dla Gminy predysponowałaby dany obszar do uznania za obszar zdegradowany.

Wyznaczenie obszaru zdegradowanego musi zostać przeprowadzone w ramach możliwie podobnych do siebie jednostek przestrzennych, powstałych np. przy wykorzystaniu istniejącego podziału administracyjnego gminy. Obszary te muszą stanowić pewne całości pod względem funkcjonalnym i charakteryzować się pewną spójnością wewnętrzną i przestrzenną.

Natomiast wskazanie obszaru do rewitalizacji powinno nastąpić na podstawie:

 szczególnej koncentracji negatywnych zjawisk, a więc poziomu wskaźnika syntetycznego oraz liczby kryzysowych wskaźników uzupełniających,

 istotnego znaczenia dla rozwoju lokalnego – subiektywna ocena rady gminy na podstawie potrzeb.

Obszar wskazany do rewitalizacji powinien obejmować całość lub część obszaru zdegradowanego i powinien być wyznaczony na podstawie danych ilościowych wskazujących na szczególną koncentrację negatywnych zjawisk.

Z pośród listy rekomendowanych wskaźników dla ujawnienia stanu kryzysowego w ustalonych obszarach analizy zaproponowanej w „Instrukcji dotyczącej przygotowania projektów rewitalizacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 oraz preferencji dla projektów mających na celu przywrócenie ładu przestrzennego” wybrano i uszczegółowiono wskaźniki w odniesieniu

1 W przypadku przygotowania programu rewitalizacji zgodnie z „Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020”, za obszar zdegradowany należy uznać, taki w którym

(8)

do warunków lokalnych w wybranych sferach. Pełna lista rekomendowanych wskaźników przedstawia się następująco:

Wskaźniki społeczne:

 wysoka stopa bezrobocia,

 wysoki poziom ubóstwa,

 wysoka przestępczość,

 wysoki wskaźnik przemocy w rodzinie,

 niski poziom edukacji,

 niewielka liczna organizacji społecznych/liczba członków (fundacje, stowarzyszenia),

 niska frekwencja wyborcza.

Wskaźniki przestrzenno-funkcjonalne:

 degradacja stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym,

 brak funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska,

 niewystarczające wyposażenie w infrastrukturę techniczną i społeczną,

 brak dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości,

 niedostosowanie rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru,

 niski poziom obsługi komunikacyjnej,

 deficyt lub niska jakość terenów publicznych.

Wskaźniki gospodarcze:

 niski stopień przedsiębiorczości,

 słaba kondycja przedsiębiorstw.

Wskaźniki środowiskowe:

 przekroczenie standardów jakości środowiska,

 obecność odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia, ludzi bądź stanu środowiska.

II. PODSTAWOWA CHARAKTERYSTYKA GMINY LATOWICZ

2.1. POŁOŻENIE

Gmina Latowicz położona jest w centralnej części województwa mazowieckiego, w powiecie mińskim. Jednostka zajmuje obszar o powierzchni 114 km². Sieć osadniczą Gminy tworzy 18 miejscowości. Odległości dzielące miejscowość siedzibę Urzędu Gminy (wieś Latowicz) od największych miast regionu to:

 Mińsk Mazowiecki – 24 km,

 Siedlce - 36 km,

(9)

 Warszawa – 59 km.

Ryc. 1. Położenie miejscowości Gminy Latowicz

Źródło: latowicz.e-mapa.net

Gmina Latowicz jest dobrze położona pod względem komunikacyjnym. Zgodnie z danymi Mazowieckiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Warszawie przez obszar Gminy przebiega jedna droga wojewódzka DW 802 (Mińsk Mazowiecki – Siennica – Latowicz – Seroczyn).

2.2. ŚRODOWISKO I INFRASTRUKTURA

2.2.1. Środowisko i użytkowanie gruntów

Na terenie Gminy Latowicz występuje jeden teren objęty ochroną prawną ze względu na wysokie wartości przyrodnicze – obszar Natura 2000 „Gołe Łąki” (PLH140027), który w granicach Gminy zajmuje blisko 40 000 ha. Wśród indywidualnych form ochrony przyrody wymienić należy 11 pomników przyrody. Na opisywanym obszarze znajdują się cztery parki wpisane do wojewódzkiej ewidencji zabytków. Są to parki w miejscowościach: Dębe Małe, Oleksianka, Wielgolas i Waliska.

Według danych GUS za rok 2014, na analizowanym obszarze znajduje się 0,35 ha parków, zieleńców i terenów zieleni osiedlowej oraz 3 cmentarze o powierzchni 4,70 ha.

(10)

Udział terenów zieleni w powierzchni ogółem wynosi 0,2 %. Lesistość wynosi 10 %, co jest wynikiem znacznie niższym niż średnia wartość dla powiatu jaworskiego (21,4 %).

Gmina Latowicz jest gminą typowo rolniczą. Udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni opisywanego obszaru wynosi 85,97 %. Udział gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych razem to 10,52 %.

Tabela 1. Użytkowanie gruntów na terenie Gminy Latowicz

Forma użytkowania Powierzchnia

(ha) Udział %

powierzchnia ogółem 11405 100,00

powierzchnia lądowa 11361 99,61

użytki rolne razem 9805 85,97

użytki rolne - grunty orne 6316 55,38

użytki rolne - sady 90 0,79

użytki rolne - łąki trwałe 2059 18,05

użytki rolne - pastwiska trwałe 959 8,41

użytki rolne - grunty rolne zabudowane 303 2,66

użytki rolne - grunty pod stawami 1 0,01

użytki rolne - grunty pod rowami 77 0,68

grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione razem 1200 10,52 grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione - lasy 1161 10,18 grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione - grunty zadrzewione

i zakrzewione 39 0,34

grunty pod wodami razem 44 0,39

grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi 42 0,37

grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi 2 0,02

grunty zabudowane i zurbanizowane razem 289 2,53

grunty zabudowane i zurbanizowane - tereny mieszkaniowe 8 0,07 grunty zabudowane i zurbanizowane - tereny przemysłowe 4 0,04 grunty zabudowane i zurbanizowane - tereny inne zabudowane 9 0,08

grunty zabudowane i zurbanizowane - tereny zurbanizowane

niezabudowane 2 0,02

grunty zabudowane i zurbanizowane - tereny rekreacji i wypoczynku 6 0,05 grunty zabudowane i zurbanizowane - tereny komunikacyjne - drogi 258 2,26 grunty zabudowane i zurbanizowane - tereny komunikacyjne - kolejowe 2 0,02 grunty zabudowane i zurbanizowane - użytki kopalne 64 0,56

nieużytki 3 0,03

Źródło: dane GUS za rok 2014

2.2.2. Infrastruktura

Sieć drogową na terenie Gminy Latowicz tworzą ogólnodostępne drogi publiczne:

 droga wojewódzka nr 802,

 drogi powiatowe, będące w zarządzie Powiatu Mińskiego,

 drogi gminne, którymi zarządza Wójt Gminy Latowicz.

(11)

Sieć dróg na obszarze Gminy zapewnia dostateczne połączenie między miejscowościami. Gmina posiada dogodne położenie komunikacyjne ze względu na bezpośredni dostęp do drogi wojewódzkiej DW 802. Według danych Mazowieckiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Warszawie opisywana droga przebiega na długości 15,344 km w obszarze gminy. Stan techniczny drogi na odcinku 12,496 km został określony jako dobry, natomiast 2,848 km nawierzchni jest w złym stanie. Na DW 802 występuje wysokie dobowe natężenie ruchu szczególnie na odcinku Mińsk Mazowiecki – Siennica – Latowicz i dla samochodów osobowych wyniosło w 2015 r. 5481 pojazdów/dobę, a samochodów ciężarowych 180 pojazadów/dobę.

Na terenie analizowanej jednostki nie przebiega żadna droga krajowa. Przez teren Gminy nie przebiega również żadna linia kolejowa.

Długość czynnej sieci wodociągowej w Gminie w 2014 roku wynosiła ponad 141 km bez przyłączy. Liczba przyłączy wynosiła 1 436 sztuk. Pobór wody w 2014 roku kształtował się na poziomie 236 dam3. Woda dostarczana mieszkańcom do spożycia spełnia wszelkie wymogi sanitarne i ogólnie oceniana jest, jako dobra. Z sieci wodociągowej korzysta około 65% mieszkańców. Pozostali korzystają z własnych ujęć – studni. W Gminie funkcjonuje jedno ujęcie wód głębinowych zaopatrujących mieszkańców oraz studnie indywidualne.

Ujęcie wody znajduje się w miejscowości Chyżyny i zasila następujące miejscowości:

Chyżyny, Wielgolas, Latowicz, Strachomin, Oleksianka, Transbór, Budy Wielgoleskie, Borówek, Gołełąki, Dębe Małe, Budziska, Generałowo. Część mieszkańców miejscowości:

Latowicz, Stawek, Waliska, Kamionka, Wężyczyn i Dąbrówka są zaopatrywane w wodę ze Stacji Uzdatniania Wody „Piaseczno” znajdującej się w gminie Cegłów. Jest to wspólna inwestycja trzech gmin i administrowana jest przez ZGK Mrozy. Gmina Latowicz posiada w niej udziały w wysokości 15,9%.

Według danych GUS (2014) sieć kanalizacyjna na terenie Gminy Latowicz ma długość 16,9 km i obsługuje 29,2 % mieszkańców. Na terenie opisywanej jednostki funkcjonuje gminna mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków o przepustowości 200 m³/dobę. W planach jest powiększenie jej przepustowości do 450 m³/d. Rzeką odbierającą oczyszczone ścieki jest Świder.

Ścieki sanitarne w większości miejscowości gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych (szamba). Są one okresowo opróżniane przez wozy asenizacyjne, a ścieki wywożone są głównie do oczyszczalni w Siennicy ale też do innych zlokalizowanych na terenie sąsiednich gmin. W 2013 roku na terenie gminy znajdowały się 483 zbiorniki bezodpływowe oraz 185 przydomowych oczyszczalni ścieków.

Sieć gazowa na terenie Gminy Latowicz ma długość 30,318 km i zaopatruje 8,2 % ogółu mieszkańców (GUS 2014). Stacja redukcyjno-pomiarowa I stopnia znajdująca się w Latowiczu jest źródłem zasilania gminy w gaz ziemny. Przez Oleksiankę, Strachomin i Latowicz przechodzi gazociąg wysokiego ciśnienia DN 100, który doprowadza gaz do stacji w Latowiczu.

Gmina Latowicz jest całkowicie zelektryfikowana, lecz nie posiada na swoim terenie stacji transformująco-rozdzielczej 110/15 kV i dlatego jest zasilana z trzech źródeł zewnętrznych:

 Stacja 110/15 kV w Mrozach zasilająca 82,2% terenu gminy,

 Stacja 110/15 kV w Stoczku Łukowskim zasilająca 17,8% terenu gminy,

 Stacja 110/15 kV w Garwolinie, Pilawie i Mińsku Mazowieckim, mogące zasilać

(12)

Dostawa energii elektrycznej średniego napięcia odbywa się systemem magistralnych linii napowietrznych, które pracują w pierścieniowym układzie połączeń między stacjami 110/15 kV. System zewnętrznych powiązań elektroenergetycznych SN 15 kV budują trzy magistralne linie o relacjach:

 Mrozy – Latowicz,

 Stoczek Łukowski – Latowicz,

 Mrozy – Kozłów.

2.3. SPOŁECZEŃSTWO

Dane Urzędu Gminy wskazują, że liczba ludności zamieszkująca Gminę Latowicz na koniec 2015 r. wynosiła 5 454 osoby. Szczegółowe dane dotyczące struktury ludności zostaną przedstawione w oparciu o ewidencję samorządu terytorialnego. Jednak w niniejszym opracowaniu wskazane zostały również dane GUS. Jest to niezbędne do sporządzenia porównania danych dla Gminy z danymi dotyczącymi województwa mazowieckiego i Polski.

Wg danych GUS liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym (do 17 lat włącznie) wyniosła 1 180 osoby. Najwięcej, bo 3 316 osób jest osób w wieku produkcyjnym.

Najmniejsza jest liczba ludności w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni - 65 lat i więcej, kobiety - 60 lat i więcej), tj. 964 osoby. Strukturę ludności z podziałem na miejscowości przedstawiono w tabeli. Rycina przedstawia udział poszczególnych grup ekonomicznych ludności Gminy Dębowa Łąka.

Ryc. 2. Udział poszczególnych grup ekonomicznych ludności Gminy Latowicz

Źródło: opracowanie własne

Powyższe dane odniesiono również do wartości charakteryzujących powiat miński, województwo mazowieckiego oraz średniej dla Polski. Wyniki porównania przedstawia wykres.

21%

61%

18% Liczba ludności w wieku

przedprodukcyjnym (do 17 lat włącznie)

Liczba ludności w wieku produkcyjnym

(mężczyźni wiek 18-64 lata, kobiety 18-59 lat)

Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym

(mężczyźni - 65 lat i więcej, kobiety - 60 lat i więcej)

(13)

Ryc. 3. Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS za 2014

Tabela na następnej stronie przedstawia liczbę ludności wg poszczególnych grup wieku z podziałem na miejscowości wg gminnej ewidencji ludności (stan na 31.12.2015 r.).

21,6

60,9

17,5 18,6

61,4

20,0 20,6

61,7

17,8 18,0

63,0

19,0

0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0

w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym Gmina Latowicz województwo mazowieckie powiat miński Polska

(14)

Tabela 2. Liczba ludności w poszczególnych miejscowościach Gminy Dębowa Łąka

Lp. Miejscowość Liczba ludności ogółem

Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym (do 17 lat włącznie)

Liczba ludności w wieku produkcyjnym (mężczyźni wiek 18-64 lata,

kobiety 18-59 lat)

Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni - 65 lat i więcej,

kobiety - 60 lat i więcej)

Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety

1. Borówek 68 13 20 22 5 8

2. Budy Wielgoleskie 338 78 117 94 15 34

3. Budziska 169 42 53 44 12 18

4. Dąbrówka 80 15 24 20 8 13

5. Dębe Małe 263 53 83 75 19 33

6. Generałowo 87 25 24 17 9 12

7. Gołełąki 142 31 49 41 7 14

8. Chyżyny 229 51 71 64 13 30

9. Kamionka 273 51 100 77 12 33

10. Oleksianka 259 45 97 73 12 32

11. Redzyńskie 248 57 86 64 11 30

12. Stawek 72 11 28 16 5 12

13. Strachomin 199 38 61 49 22 29

14. Transbór 368 71 115 97 27 58

15. Waliska 183 39 60 41 11 32

16. Wężyczyn 223 52 75 53 16 27

17. Wielgolas 859 222 290 260 26 62

18. Latowicz 1 394 299 468 410 65 152

RAZEN DLA GMINY

LATOWICZ 5 454 1 193 1821 1517 295 629

Źródło: Urząd Gminy Latowicz

(15)

Dane o strukturze ekonomicznej ludności, pochodzących z GUS-u (2014 r.) pozwalają na wyliczenie wskaźników obciążenia demograficznego i porównanie ich do danych dla powiatu mińskiego, województwa mazowieckiego, i danych dla całego kraju tj.:

1) Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym:

- wskaźnik dla Gminy Latowicz: 64,2, - wskaźnik dla powiatu mińskiego: 62,2,

- wskaźnik dla województwa mazowieckiego: 62,9, - wskaźnik dla Polski: 60,1.

2) Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym:

3) Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym:

Ryc. 4. Wskaźniki obciążenia demograficznego

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS za 2014

Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat obserwuje się malejąca tendencję w zmianie liczby ludności w Gminie Latowicz. Według danych GUS liczba ludności zmniejszyła się od 2005 r. do 2014 r. o 130 os. Gęstość zaludnienia w granicach administracyjnych analizowanej jednostki wynosi 48 osób/km² i jest zdecydowanie niższa od średniej powiatu mińskiego (130 osób/km²), województwa mazowieckiego (150 osób/km²), a także Polski (123 osób/km²).

Na podstawie danych GUS przyrost naturalny na terenie Gminy Latowicz wynosi – 3,48 ‰. Wartość ta dla całego województwa mazowieckiego również jest dodatnia i wynosi –

64,2

80,6

28,7 62,9

107,8

32,7 62,2

86,5

28,8 58,8

30,2

105,2

0 20 40 60 80 100 120

ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób

w wieku produkcyjnym

ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób

w wieku produkcyjnym

ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób

w wieku przedprodukcyjnym Gmina Latowicz województwo mazowieckie powiat miński Polska

(16)

0,68 ‰, dla powiatu mińskiego natomiast – 2,74 ‰. Współczynnik dynamiki demograficznej, czyli stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów wynosi 1,38 i jest większy od średniej dla województwa oraz znacznie większy od współczynnika dynamiki demograficznej dla całego kraju.

Analiza przytoczonych danych wraz z porównaniem poszczególnych wartości na przestrzeni ostatnich lat pokazuje, że na terenie Gminy Latowicz notowany jest wysoki przyrost naturalny, a zmniejszająca się liczba ludności związana jest z migracją mieszkańców poza obszar Gminy. Jest to spowodowane innymi czynnikami, które zostały zbadane w dalszej części diagnozy za pomocą odpowiednich wskaźników.

2.4. GOSPODARKA

Biorąc pod uwagę dane Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące zarejestrowanych podmiotów gospodarczych (stan na rok 2014), na terenie Gminy Latowicz działało 250 podmiotów gospodarczych, z czego 238 należało do sektora prywatnego, natomiast pozostałe 12 działało w sektorze publicznym.

Tabela 3. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON według sekcji PKD

Sekcja Ogółem

Gmina

Ogółem 250

W sekcji A - rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo, rybactwo 14

W sekcji B - górnictwo i wydobywanie 1

W sekcji C - przetwórstwo przemysłowe 30

W sekcji F - budownictwo 42

W sekcji G - handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów

samochodowych, włączając motocykle 88

W sekcji H – transport, gospodarka magazynowa 9

W sekcji I – działalność związana z zakwaterowaniem i usługami

gastronomicznymi 5

W sekcji J – informacja i komunikacja 5

W sekcji K – działalność finansowa i ubezpieczeniowa 4 W sekcji M – działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 4 W sekcji N – działalność w zakresie usług administrowania i działalność

wspierająca 8

W sekcji O – administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe

zabezpieczenia społeczne 15

W sekcji P – edukacja 10

W sekcji Q – opieka zdrowotna i pomoc społeczna 2

W sekcji R – działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 4 W sekcji S – pozostała działalność usługowa

W sekcji T - gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników;

gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby

9

Źródło: GUS – Bank Danych Lokalnych (klasyfikacja PKD 2007)

(17)

Najbardziej rozwiniętą działalnością gospodarczą jest handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych i motocykli, a także budownictwo. Istotne znaczenie ma również przetwórstwo przemysłowe.

2.5. ROLNICTWO

Istotną formą użytkowania terenu Gminy Latowicz jest użytkowanie rolnicze, gdyż użytki rolne zajmują blisko 86,0 % powierzchni analizowanej jednostki. Zgodnie z danymi Powszechnego Spisu Rolnego (GUS, 2010) na terenie Gminy Latowicz funkcjonuje 967 gospodarstw rolnych. Gospodarstw do 1 ha włącznie jest 100, między 1 a 5 ha – 288, między 5 a 10 ha – 285, a gospodarstw rolnych powyżej 10 ha jest 294.

Gleby na obszarze analizowanej jednostki, które charakteryzują się przeciętną kulturą rolną, mogą być wykorzystywane zarówno do produkcji roślinnej, jak i hodowli. W produkcji roślinnej dominuje przede wszystkim uprawa zbóż i kukurydzy. Należy również wspomnieć, iż na terenie gminy znaczny procent stanowią gleby o wyższej klasie bonitacyjnej. Wynikiem tego było powstanie zagłębia czosnkowego, a jedna z odmian czosnku nosi nazwę latowickiej. Czosnek latowicki jest wpisany na Listę Produktów Tradycyjnych prowadzoną przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz promowany logiem Dziedzictwo Kulinarne Mazowsza, potwierdzającym jakość tradycyjnej i innowacyjnej żywności, która promuje tradycje regionu. Marynowany czosnek latowicki w 2012 r. otrzymał Laur Marszałka Województwa Mazowieckiego.

Przydatność rolnicza gleb na opisywanym terenie jest wysoka. Sprzyjające są również warunki klimatyczne dla działalności rolniczej: średnia temperatura roczna wynosi około 7 – 7,5^oC, okres wegetacyjny trwa powyżej 200 – 210 dni, a opad roczny przekracza 500 mm.

W powierzchni zasiewów dominują zboża. Struktura pogłowie zwierząt gospodarskich wskazuje na duży udział gospodarstw zajmujących się produkcją mleka, hodowlą żywca wołowego i wieprzowego.

2.6. TURYSTYKA I REKREACJA

Przez gminę przebiega wiele szlaków turystycznych. Osoby, które wybierają się w te rejony mogą korzystać między innymi z bogatej oferty szlaków rowerowych. Gmina przystąpiła do realizacji Projektu Sieciowego Zielony Szlak Rowerowy Mazowsza. Trasy, drogi i ścieżki rowerowe przebiegają przez gminę Latowicz na długości 92 kilometrów.

Projekt ten w pierwszym etapie został opracowany dla powiatu Nowodworskiego, Sochaczewskiego, Warszawsko-Zachodniego. Wpisał się w Europejski Program Aktywizacji i Integracji Podregionów „SMEnterReg”. Uzyskał on poparcie Zarządu Województwa Mazowieckiego i Wojewody Mazowieckiego.

W 2005 roku gminie przybyła niecodzienna atrakcja turystyczna. Budynek Urzędu Gminy „zagrał” Urząd Gminy Wilkowyje w serialu TVP Ranczo. Można tu również zobaczyć serialowy dom Wójta, czy też restaurację „U Japycza”.

Na terenie Gminy występuje również wiele zabytkowych obiektów wpisanych do wojewódzkiego rejestru zabytków. W następnej tabeli przedstawiono nieruchome obiekty zabytkowe wpisane do wojewódzkiego rejestru.

(18)

Tabela 4. Wykaz zabytków na terenie Gminy Latowicz ujętych w rejestrze zabytków dla województwa mazowieckiego

Lp. Miejscowość Nazwa obiektu Nr rejestru Data

1 Dębe Małe Zespół pałacowy A-262 04.07.1979 r.

2 Kamionka Kościół mariawicki A-1000 04.01.2011 r.

3 Latowicz Kościół z rynkiem i pierzejami A-254/1085 12.12.1974 r.

4 Latowicz Budynek apteki

5 Oleksianka Park A-376 16.07.1985 r.

6 Waliska Park A-270 24.07.1980 r.

7 Wielgolas Zespół pałacowy A-35/190 20.11.1959 r.

Źródło: opracowanie własne na podstawie rejestru zabytków nieruchomych Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Warszawie

Poza obiektami ujętymi w rejestrze zabytków, na terenie Gminy Latowicz występuje wiele innych obiektów stanowiących potencjalne atrakcje turystyczne regionu, a są to:

 Budziska:

 we wsi znajduje się kopiec z krzyżem, usypany w 1938 roku przez młodzież ku czci bohaterów walczących za Ojczyznę;

 Latowicz:

 stary cmentarz z przełomu XVII i XVIII wieku,

 nowy cmentarz końca XIX wieku;

 Oleksianka:

 murowany spichlerz z II połowy XIX wieku;

 Stawek:

 w centrum wsi znajduje się dwuramienny krzyż, ustawiony w połowie XIX w.

jako votum chroniące od epidemii cholery;

 Wielgolas:

 neorenesansowy murowany pałac z połowy XIX wieku, malowniczy park krajobrazowy z I połowy XIX wieku,

 Sanktuarium Maryjne i kaplica 1934 roku,

 dwie tablice w kościele poświęcone poległym oficerom z Transboru oraz poległym żołnierzom AK z rodziny Wyleżyński,

 Dąb Katyński (poświęcony zamordowanemu w Katyniu por. dr. A. Sikorze),

 miejsce pamięci Powstańców Styczniowych,

 tablica ZS upamiętniająca nauczycieli i absolwentów szkoły (odsłonięta w 2007 roku w 200-lecie szkoły).

Na terenie Gminy znajdują się liczne zabytkowe kapliczki, figury, krzyże przydrożne z okresu od XIX w. do lat 40 XX w. Na terenie gminy znajduje się również kilka miejsc pamięci narodowej:

 pomnik w Latowiczu (rynek), poświęcony pamięci bojowników o niepodległość w latach 1905-1918, ufundowany w 10. rocznicę odzyskania niepodległości Polski, związany zwłaszcza z akcją lokalnej Polskiej Organizacji Wojskowej, w skład której wchodzili druhowie OSP w Latowiczu. 11 listopada 1918 r. dokonali oni rozbrojenia posterunku niemieckiego, a następnie wsparli działania wyzwoleńcze w Seroczynie

(19)

i wzięli udział w walce z Niemcami pod Stoczkiem Łukowskim, gdzie poległ Ignacy Brauliński, naczelnik OSP w Chyżynach,

 pomnik na rynku w Latowiczu, poświęcony bohaterom września 1939 r.

upamiętniający m.in. spalenie Latowicza w wyniku niemieckich nalotów bombowych w dniu 8 września 1939 r.,

 mogiła zbiorowa na nowym cmentarzu parafialnym w Latowiczu, w której spoczywają bezimienne ofiary przesłuchań przeprowadzanych w czasie II wojny światowej w budynku szkoły podstawowej, gdzie mieściła się siedziba żandarmerii,

 mogiła zbiorowa 5 żołnierzy AK na cmentarzu parafialnym w Latowiczu, zamordowanych w lutym 1944 r. w odwecie za próbę odbicia więźniów ze szkoły w Latowiczu,

 tablica pamięci na ścianie budynku Zespołu Szkół (dawna szkoła podstawowa) w Latowiczu, upamiętniająca zdarzenia z 1944 r. (uwięzienie 87 Polaków, głównie żołnierzy AK, wywiezionych następnie do obozów zagłady). Tablicę ufundowano w 2003 r.,

 pomnik we wsi Budziska, poświęcony poległym w obronie ojczyzny, ufundowany w 20 rocznicę odzyskania niepodległości Polski.

III. DELIMITACJA OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH – ANALIZA WSKAŹNIKOWA

Obszar zdegradowany to obszar, w którym zidentyfikowano stan kryzysowy, tj. stan spowodowany koncentracją negatywnych zjawisk społecznych, współwystępujący z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej. Na etapie sporządzania diagnozy, powoduje to konieczność określenia, które miejscowości wchodzące w skład Gminy Latowicz, charakteryzują się kumulacją problemów.

Diagnozę występowania stanu kryzysowego w gminie można przeprowadzić w podziale na jednostki przestrzenne, z których poszczególne stanowią pewne całości pod względem funkcjonalnym i charakteryzują się pewną spójnością społeczną i przestrzenną.

Zdecydowano, ze najodpowiedniejszą formą jest analiza czynników występujących na terenie miejscowości, wg ich granic. Miejscowość Latowicz, tworzą trzy sołectwa: Latowicz I, Latowicz II, Latowicz III.

SFERA SPOŁECZNA

3.1. ZAWANSOWIANIE PROCESU STARZENIA SIĘ LUDNOŚCI

Zgodnie z raportem GUS Prognoza ludności do 2050 roku dla powiatów i miast na prawach powiatu województwa mazowieckiego według prognozowanych zmian demograficznych powiatów w województwie mazowieckim w 2050 r. w porównaniu ze stanem w 2013 r. zauważyć można, że jedynie w 11 powiatach spośród 42 na obszarze województwa przewiduje się wzrost liczby mieszkańców. . Liczba ludności zwiększy się w m.st. Warszawie i ośmiu powiatach leżących wokół stolicy (w tym w powiecie mińskim

(20)

o 13,65 %) oraz w powiecie płockim i radomskim. Znaczące – powyżej 20% zwiększenie liczebności przewiduje się w powiatach: piaseczyńskim (o 44,0%), wołomińskim (o 40,2%), legionowskim (o 34,6%), grodziskim (o 32,6%) i warszawskim zachodnim (o 26,4%).

W większości powiatów województwa mazowieckiego liczba ludności w 2050 r. zmniejszy się w stosunku do 2013 r. Największe ubytki obserwowane będą w powiecie lipskim (32,5%), oraz m. Ostrołęka (30,6%).

Zauważa się, że w wyniku zmian liczby ludności w poszczególnych grupach wieku nastąpi pogłębienie starzenia się ludności wyrażone współczynnikiem starości demograficznej rozumianym jako udział grupy ludności wieku 65 lat i więcej w ogólnej populacji, a także indeksem starości we wszystkich powiatach i miastach na prawach powiatu.

W niniejszym rozdziale poddano analizie stosunek poszczególnych grup ekonomicznych ludności, zgodnie z założeniem, że ludność w wieku przedprodukcyjnym obejmuje osoby w wieku 0 do 17 lat; ludność w wieku produkcyjnym – osoby od 18 lat do wieku emerytalnego (60 lat kobiety i 65 lat mężczyźni), a ludność w wieku poprodukcyjnym – osoby powyżej wieku emerytalnego. Przez ludność w wieku nieprodukcyjnym rozumie się ludność w wieku przedprodukcyjnym oraz ludność w wieku poprodukcyjnym.

3.1.1. Wskaźnik - udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem na danym obszarze

Wskaźnik obrazujący udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem na danym obszarze jest bardzo istotnym wskaźnikiem demograficznym. Pozwala ocenić stosunek grupy osób będących w wieku emerytalnym (dla kobiet – powyżej 60 lat, dla mężczyzn – powyżej 65 lat) do liczebności pozostałych grup wiekowych. Im więcej osób w wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie ludności, tym mniej korzystna struktura ekonomiczna społeczeństwa, świadcząca o jego starzeniu się społeczeństwa.

Tabela 5. Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem na terenie Gminy Latowicz

Lp. Miejscowość

Liczba ludności

ogółem

Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni - 65 lat i więcej, kobiety - 60 lat i

więcej)

Udział (%) ludności w wieku

poprodukcyjnym w ludności ogółem

1. Borówek 68 13 19,1

2. Budy

Wielgoleskie ³³⁸ ⁴⁹ ^14,5

3. Budziska 169 30 17,8

4. Dąbrówka 80 21 26,3

5. Dębe Małe 263 52 19,8

6. Generałowo 87 21 24,1

7. Gołełąki 142 21 14,8

8. Chyżyny 229 43 18,8

9. Kamionka 273 45 16,5

(21)

Lp. Miejscowość

Liczba ludności

ogółem

Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni - 65 lat i więcej, kobiety - 60 lat i

więcej)

Udział (%) ludności w wieku

poprodukcyjnym w ludności ogółem

10. Oleksianka 259 44 17,0

11. Redzyńskie 248 41 16,5

12. Stawek 72 17 23,6

13. Strachomin 199 51 25,6

14. Transbór 368 85 23,1

15. Waliska 183 43 23,5

16. Wężyczyn 223 43 19,3

17. Wielgolas 860 88 10,2

18. Latowicz 1 394 217 15,6

RAZEM GMINA

LATOWICZ 5 455 924 16,9

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy

W świetle zebranych danych, udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem na terenie Gminy Latowicz wynosi 16,9 %. W 12 miejscowościach wskaźnik ten jest wyższy niż średnia, dlatego wskazane miejscowości zostały uznane za będące w stanie kryzysowym ze względu na udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem.

Wartości wskaźnika wyższe od średniej dla Gminy oznaczono tłem pomarańczowym.

Poniżej porównano otrzymane wyniki do sytuacji w powiecie, województwie i kraju.

Tabela 6. Udział ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności ogółem – zestawienie wyników Gminy z wartościami dla powiatu, województwa i kraju

Lp. Jednostka podziału terytorialnego

Udział (%) ludności w wieku poprodukcyjnym w ludności

ogółem

1. Gmina Latowicz 16,9

2. powiat miński 17,8

3. województwo mazowieckie 20,0

4. Polska 19,6

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy i danych GUS

Jak widać w powyższej tabeli udział ludności w wieku poprodukcyjnym w Gminie Latowicz jest o wiele niższy niż w porównanych jednostkach terytorialnych. Proces zaawansowania starzenia się ludności nie jest aż tak dalece rozwinięty w analizowanej jednostce w stosunku do sytuacji w powiecie mińskim, województwie mazowieckim, czy w Polsce.

Dla wyżej wskazanych miejscowości, nie licząc wsi Oleksianka, niekorzystny jest również podobny wskaźnik obrazujący udział ludności w wieku poprodukcyjnym względem ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze pozwala ocenić stosunek grupy osób

(22)

będących w wieku emerytalnym (dla kobiet – powyżej 60 lat, dla mężczyzn – powyżej 65 lat) do liczebności osób będących w wieku produkcyjnym. Ponieważ oba wymienione wskaźniki odnoszą się do tej samej wartości, tj. liczby osób w wieku poprodukcyjnym, zastosowano wyłącznie jeden wybrany. Niemniej warto podkreślić, że udział ludności w wieku poprodukcyjnym względem ludności w wieku produkcyjnym na terenie Gminy Latowicz wynosi 27,7 %. Zdecydowanie najwyższe wartości są w miejscowościach: Generałowo (51,2 %), Dąbrówka (47,7 %) i Strachomin (46,6 %). Są to przeważnie nieduże miejscowości o stosunkowo małej ogólnej liczbie ludności, dlatego osiągane wyniki mogą być nieadekwatne do nasilenia problemów związanych z zaawansowaniem procesu starzenia się ludności w regionie. Dlatego dany wskaźnik powinien być traktowany pomocniczo.

3.2. PROBLEMY RYNKU PRACY

Zgodnie z danymi GUS stopa bezrobocia rejestrowanego w Polsce wyniosła na koniec 2015 roku 9,8 % i była wyższa niż wskaźnik dla województwa mazowieckiego, kształtujący się na poziomie 8,4 % oraz dla powiatu mińskiego, która osiągnęła 8,8 %. Dane dotyczące liczby bezrobotnych na terenie Gminy Latowicz przedstawiono w formie tabelarycznej.

Tabela 7. Bezrobotni na terenie Gminy Latowicz

Lp. Miejscowość Liczba bezrobotnych ogółem

Liczba bezrobotnych pozostających bez

pracy 12 miesięcy i dłużej

Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy

co najmniej 24 miesiące

1. Borówek 1 0 0

2. Budy Wielgoleskie 13 6 3

3. Budziska 7 0 0

4. Dąbrówka 2 0 0

5. Dębe Małe 6 2 0

6. Generałowo 0 0 0

7. Gołełąki 3 1 0

8. Chyżyny 2 0 0

9. Kamionka 5 0 0

10. Oleksianka 6 1 0

11. Redzyńskie 4 0 0

12. Stawek 2 0 0

13. Strachomin 4 1 0

14. Transbór 6 0 0

15. Waliska 5 1 0

16. Wężyczyn 6 1 0

17. Wielgolas 23 5 2

18. Latowicz 38 9 2

(23)

Lp. Miejscowość Liczba bezrobotnych ogółem

Liczba bezrobotnych pozostających bez

pracy 12 miesięcy i dłużej

Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy

co najmniej 24 miesiące

RAZEM GMINA

LATOWICZ 133 27 7

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Mińsku Mazowieckim

3.2.1. Wskaźnik - udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze

Zgodnie z danymi Powiatowego Urzędu Pracy w Mińsku Mazowieckim, według stanu na 31.12.2015 r. na terenie Gminy Latowicz zarejestrowanych było 133 bezrobotnych.

Największa ilość osób była zarejestrowana z następujących miejscowości: Latowicz (38 osób), Wielgolas (23 osób), Budy Wielgoleskie (13 osób). W celu określenia faktycznego problemu bezrobocia w ujęciu miejscowości przedstawiono udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na danym obszarze.

Tabela 8. Udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym na terenie Gminy Latowicz

Lp. Miejscowość

Liczba ludności w wieku produkcyjnym (mężczyźni wiek 18-64

lata, kobiety 18-59 lat)

Liczba bezrobotnych

ogółem

Udział (%) bezrobotnych w ludności w wieku

produkcyjnym na danym obszarze

1. Borówek 42 1 2,4

2. Budy Wielgoleskie 211 13 6,2

3. Budziska 97 7 7,2

4. Dąbrówka 44 2 4,5

5. Dębe Małe 158 6 3,8

7. Gołełąki 90 3 3,3

8. Chyżyny 135 2 1,5

9. Kamionka 177 5 2,8

10. Oleksianka 170 6 3,5

11. Redzyńskie 150 4 2,7

12. Stawek 44 2 4,5

13. Strachomin 110 4 3,6

14. Transbór 212 6 2,8

15. Waliska 101 5 5,0

16. Wężyczyn 128 6 4,7

17. Wielgolas 550 23 4,2

(24)

Lp. Miejscowość

Liczba ludności w wieku produkcyjnym (mężczyźni wiek 18-64

lata, kobiety 18-59 lat)

Liczba bezrobotnych

ogółem

Udział (%) bezrobotnych w ludności w wieku

18. Latowicz 878 38 4,3

RAZEM GMINA

LATOWICZ 3338 133 4,0

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Mińsku Mazowieckim

Na obszarze Gminy Latowicz udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym wynosi średnio 4 %. Najwyższy udział zanotowano w miejscowości Budziska 7,2 %.

W ośmiu miejscowościach udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym jest wyższy niż średnia dla Gminy, dlatego wobec niekorzystnego stanu dane miejscowości zostały zaznaczone tłem pomarańczowym wskazującym na potrzebę objęcia wsparciem.

Poniżej porównano otrzymane wyniki danego wskaźnika do sytuacji w powiecie, województwie i kraju.

Tabela 9. Udział bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym – zestawienie wyników Gminy z wartościami dla powiatu, województwa i kraju

Lp. Jednostka podziału terytorialnego

Udział bezrobotnych w ludności w wieku

produkcyjnym

1. Gmina Latowicz 4,0

2. powiat miński 8,8

3. województwo mazowieckie 8,4

4. Polska 9,8

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy i danych GUS

W porównaniu do jednostek terytorialnych wyższych rzędów bezrobocie w Gminie Latowicz jest blisko o połowę niższe. Jednak specyfika bezrobocia na wsi jest zupełnie inna niż na obszarach miejskich. Można z dużą dozą prawdopodobieństwa założyć, że faktyczne bezrobocie na terenach wiejskich jest dużo wyższe niż wskazują na to oficjalne dane. Dużo osób zamieszkujących na wsi podejmuje pracę dorywcze, czy sezonowe. Kolejnym czynnikiem jest określenie statusu danej osoby jako pomagającego członka rodziny, co zgodnie z definicją BAEL definiuje osobę jako pracującą. Należy też wspomnieć, że nie wszyscy prowadzą gospodarstwa rolne, a wśród zatrudnionych w rolnictwie większość pracuje jako rodzinna siła robocza. Te czynniki wpływają na to, że bezrobocie rejestrowane na wsi jest niższe od faktycznego stanu, dlatego w zakresie problemów na rynku pracy proponuje się objąć działaniami pomocowymi miejscowości, które osiągnęły niekorzystne wartości wskaźników w stosunku do średniej Gminy.

(25)

3.2.1. Wskaźnik – udział osób bezrobotnych pozostających bez pracy 24 miesiące i dłużej na danym obszarze

Z punktu widzenia problemu bezrobocia bardzo istotny jest również czas w jakim bezrobotni poszukują zatrudnienia. Liczba bezrobotnych pozostających bez pracy co najmniej 24 miesiące dla całej Gminy Latowicz wynosi 27 osób, a przestrzenne rozmieszczenie tego zjawiska zaprezentowano w tabeli.

Tabela 10. Udział liczby osób bezrobotnych pozostających bez pracy 24 miesięcy i dłużej względem ludności w wieku produkcyjnym na terenie Gminy Latowicz

Lp. Miejscowość Ludność w wieku produkcyjnym

Liczba bezrobotnych pozostających

bez pracy 24 miesięcy i dłużej

Udział (%) liczby osób bezrobotnych pozostających bez pracy

24 miesięcy i dłużej względem ludności w wieku

1. Borówek 42 0 0,0

2. Budy Wielgoleskie 211 6 2,8

3. Budziska 97 0 0,0

4. Dąbrówka 44 0 0,0

5. Dębe Małe 158 2 1,3

7. Gołełąki 90 1 1,1

8. Chyżyny 135 0 0,0

9. Kamionka 177 0 0,0

10. Oleksianka 170 1 0,6

11. Redzyńskie 150 0 0,0

12. Stawek 44 0 0,0

13. Strachomin 110 1 0,9

14. Transbór 212 0 0,0

15. Waliska 101 1 1,0

16. Wężyczyn 128 1 0,8

17. Wielgolas 550 5 0,9

18. Latowicz 878 9 1,0

RAZEM GMINA

LATOWICZ 3338 27 0,8

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Mińsku Mazowieckim

Udział bezrobotnych pozostających bez pracy 24 miesiące i dłużej w liczbie ludności w wieku produkcyjnym na terenie Gminy Latowicz wynosi 0,8 %. Tam, gdzie osiąga wartość wyższą niż średnia dla Gminy, proponuje się objęcie działaniami pomocowymi.

Miejscowości, które wykazują wartość wskaźnika mniej korzystną niż średnia oznaczono