Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny
im. Fryderyka Chopina w Warszawie
Historia, wydarzenia, ciekawostki…
Tytułem wstępu…
MIĘDZYNARODOWY KONKURS PIANISTYCZNY IMIENIA FRYDERYKA CHOPINA, CZYLI POPULARNY KONKURS CHOPINOWSKI TO JEDNA Z NAJSTARSZYCH TEGO TYPU IMPREZ NA ŚWIECIE I JEDEN Z NIEWIELU TEJ RANGI KONKURSÓW
MONOGRAFICZNYCH. CO PIĘĆ LAT PRZYCIĄGA RZESZE ZAGORZAŁYCH WIELBICIELI MUZYKI CHOPINA ORAZ NIE MNIEJ NOWICJUSZY W ŚWIECIE MUZYKI POWAŻNEJ, KTÓRZY W MIARĘ ROZWOJU KONKURSU WCIĄGAJĄ SIĘ
W JEGO SPECYFIKĘ I Z BIEGIEM CZASU STAJĄ SIĘ ZNAWCAMI…
DECYZJE JURORÓW SĄ ŻYWO DYSKUTOWANE, WYGLĄD I STYL BYCIA PIANISTÓW WYWOŁUJĄ KOMENTARZE. JEDNAK, NIEZALEŻNIE
OD KOMPETENCJI I ROLI OCENIAJĄCYCH, WSZYSCY PRÓBUJĄ ODPOWIEDZIEĆ NA PYTANIE:
JAK NALEŻY GRAĆ MUZYKĘ CHOPINA?
Z historii konkursu…
Idea konkursu pojawiła się w latach dwudziestych XX wieku.
Coraz węższe stawało się grono spadkobierców tradycji Fryderyka Chopina, kurczyła się grupa znawców i wielbicieli jego muzyki, grywano coraz mniej utworów, porzucając zwłaszcza formy dłuższe i ambitniejsze. Polski kompozytor
zyskał „łatkę” ckliwego, salonowego romantyka, a jego muzyka była określana jako kobieca, sentymentalna, banalna. Wielu polskich muzyków,
z Jerzym Żurawlewem na czele, postanowiło zmobilizować młodych pianistów do odczytania na nowo sonat, ballad, mazurków i scherz, organizując zawody
na podobieństwo rozgrywek sportowych.
Pierwszy konkurs odbył się w 1927 roku.
Uczestniczyło w nim 26 pianistów. Zadanie postawione przed wykonawcami
było niełatwe, a mianowicie:
zagrać nie tylko bezbłędnie, ale też w prawdziwym stylu chopinowskim, przy tym jednak zaproponować własną,
oryginalną interpretację.
Konkurs dostarczył więc bodźców do
studiowania rękopisów i notatek Chopina, aby idealnie odczytać intencje kompozytora
dotyczące nie tylko konkretnych nut, ale też tempa, dynamiki, relacji między
poszczególnymi częściami kompozycji.
Nokturny op. 9 nr 1 b-moll, nr 2 Es-dur, nr 3 H-dur.
Egzemplarz z dopiskami rękopiśmiennymi Fryderyka Chopina i dedykacją dla Zofii Rosengardt-Zaleskiej.
Zgodnie z postanowieniami regulaminu, ocenie jury podlegała
„sztuka interpretacyjna każdego z uczestników Konkursu – ze szczególnym uwzględnieniem wymagań,
jakie stawia przed pianistami muzyka Fryderyka Chopina”.
W prawie 100 -letniej historii jurorzy kolejnych konkursów spierali się o to, czym jest sztuka interpretacji, jak wiele z własnej osobowości pianista
może i powinien przekazać. Skutki tych dyskusji bywały często zaskakujące.
Fotografia grupowa laureatów i jury II Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego
im. F. Chopina w Warszawie w 1932 roku
Rozwój konkursu, ale też refleksja nad wykonywaniem muzyki
dawnych epok postawił przed pianistami i słuchaczami
nowe zadania.
W końcu XX wieku pojawił się nowy nurt i zaczęto wykonywać utwory na
instrumentach z epoki kompozytora lub ich replikach, biorąc pod uwagę
nie tylko zapis nutowy, ale szerszy kontekst i praktykę
wykonawczą epoki, z której pochodzi muzyka.
Pytania o to, jak bardzo należy dążyć do odwzorowania gry kompozytora, a jak bardzo można wykorzystać jego
utwór do prezentacji własnej wizji pozostają nadal otwarte.
Fortepian skrzydłowy wytwórni Ignace Pleyel & Compie., Paryż 1848, numer seryjny 14810. Ostatni fortepian Fryderyka Chopina
W regulaminie konkursu wyszczególnione są utwory, które będą wykonywane przez pianistów.
Na każdym z etapów wykonywane są wyłącznie dzieła Fryderyka Chopina wykonywane z pamięci spośród podanych zbiorów, a także pojawiają się utwory obowiązkowe, wykonywane przez wszystkich
uczestników. Na przestrzeni lat program konkursu ulegał licznym zmianom i modyfikacjom.
Jurorzy II Konkursu (1932) Finał III Konkursu, 1937
Jury
Jury
Honorowymi przewodniczącymi byli także Artur Rubinstein (1960), Kazimierz Sikorski (1985) oraz dwukrotnie Jan Ekier (2000 i 2010).
Oceny dokonuje jury składające się z wybitnych artystów i pedagogów z całego świata
powoływanych
przez dyrektora konkursu.
Z reguły wszyscy jurorzy są pianistami.
Wcześniej zdarzało się, że w jury zasiadali także dyrygenci, muzykolodzy, krytycy i kompozytorzy.
System oceny zmieniał się w kolejnych edycjach konkursu, był także przedmiotem
licznych dyskusji i sporów, zwłaszcza podczas konkursu w 1980, gdy skład sędziowski demonstracyjnie opuściło dwoje jurorów,
wcześniejszych laureatów konkursu (Louis Kentner oraz Martha Argerich).
Zbigniew Drzewiecki (przed 1939), przewodniczący jury podczas czterech powojennych edycji konkursu
Podczas dotychczasowych edycji konkursu przewodniczącym jury byli Polacy:
1. Witold Maliszewski (1927)
2. Adam Tadeusz Wieniawski (1932 i 1937)
3. Zbigniew Drzewiecki (1949, 1955, 1960, 1965) 4. Kazimierz Sikorski (1970 i 1975)
5. Kazimierz Kord (1980)
6. Jan Ekier (1985, 1990, 1995)
7. Andrzej Jasiński (2000, 2005 i 2010) 8. Katarzyna Popowa-Zydroń (2015, 2021)
Organizator i imprezy towarzyszące
Do lat sześćdziesiątych XX wieku konkurs powstawał przy współudziale
Ministerstwa Kultury i Sztuki.
W latach 1960–2005 organizowany był przez Towarzystwo im. Fryderyka Chopina
w Warszawie.
Edycja w roku 2010 przygotowywana była przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.
Przesłuchania konkursowe odbywały się w Filharmonii Narodowej,
jednocześnie w wielu innych miejscach w Warszawie (m.in. w Teatrze Wielkim i Zamku Ostrogskich)
organizowane są imprezy towarzyszące.
.
Prezydent Bronisław Komorowski na Koncercie Laureatów XVI Konkursu, Teatr Wielki (2010)
Od 1970 konkurs jest organizowany w październiku.
Tradycyjnie 17 października,
w dzień śmierci Fryderyka Chopina, w Kościele św. Krzyża
w Warszawie odprawiona zostaje uroczysta msza, podczas której wykonywane jest Requiem Wolfganga Amadeusza Mozarta.
Utwór ten, zgodnie z życzeniem
kompozytora, wykonany był podczas mszy pogrzebowej 30 października 1849 w Kościele
de la Madeleine w Paryżu.
Epitafium autorstwa Leonarda Marconiego w miejscu złożenia serca Chopina, Bazylika Świętego Krzyża w Warszawie
Laureaci
Tradycją konkursu jest wyróżnianie szóstki finalistów nagrodami głównymi i tytułami laureata.
W przeszłości zdarzało się jednak, że tytuł przysługiwał większej liczbie finalistów. I tak w 1932 było ich
piętnastu, w 1937 trzynastu, w 1949 dwunastu, a w 1955 dziesięciu. Z kolei w pierwszym konkursie
przyznano tylko cztery nagrody główne.
Od 1960 jury może przyznać sześć tytułów laureata, przy czym poszczególne miejsca mogą być dzielone albo nieobsadzone. Dotychczas dwukrotnie zdarzyło
się, że jury nie wybrało zwycięzcy (1990 i 1995).
Od 1975 laureaci trzech pierwszych miejsc
uhonorowani są specjalnymi medalami (złoty, srebrny i brązowy) według projektu artysty Józefa Markiewicza,
które są wybite przez Mennicę Państwową.
Medale autorstwa
Józefa Markiewicza
Stanisław Szpinalski – polski laureat II nagrody I Międzynarodowego Konkursu
Chopinowskiego
Laureaci Konkursów Chopinowskich w Warszawie
▪ I (1927) - I nagroda: Lew Oborin, II nagroda: Stanisław Szpinalski, III nagroda: Róża Etkin, IV nagroda: Grigorij Ginzburg
▪ II (1932) - I nagroda: Alexander Uninsky, II nagroda: Imre Ungár, III nagroda: Bolesław Kon, IV nagroda: Abram Lufer, V nagroda: Louis Kentner, VI nagroda: Leonid Sagałow
▪ III (1937) - I nagroda: Jakow Zak, II nagroda: Roza Tamarkina, III nagroda: Witold Małcużyński, IV nagroda: Lance Dossor V nagroda: Agi Jambor VI nagroda: Edith Axenfeld
▪ IV (1949) - I nagroda ex aequo: Bella Dawidowicz i Halina Czerny-Stefańska, II nagroda: Barbara Hesse-Bukowska, III nagroda: Waldemar Maciszewski, IV nagroda: Gieorgij Murawlow, V nagroda: Władysław Kędra, VI nagroda:
Ryszard Bakst
▪ V (1955) - I nagroda: Adam Harasiewicz, II nagroda:
Władimir Aszkenazi, III nagroda: Fu Cong, IV nagroda:
Bernard Ringeissen, V nagroda: Naum Sztarkman, VI nagroda: Dmitrij Papierno
Halina Czerny-Stefańska – polska laureatka I nagrody IV Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego
Adam Harasiewicz – polski laureat I nagrody
V Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego
Witold Małcużyński – polski laureat III nagrody III
Międzynarodowego Konkursu
Chopinowskiego
Piotr Paleczny - polski laureat III nagrody VIII
Międzynarodowego Konkursu
Chopinowskiego
▪ VI (1960) - I nagroda: Maurizio Pollini, II nagroda: Irina Zaricka, III nagroda: Tania Aszot-Harutunian,
IV nagroda: Li Mingqiang, V nagroda: Zinaida Ignatjewa, VI nagroda: Walerij Kastielski
▪ VII (1965)- I nagroda: Martha Argerich, II nagroda:
Arthur Moreira Lima, III nagroda: Marta Sosińska,
IV nagroda: Hiroko Nakamura, V nagroda: Edward Auer, VI nagroda: Elżbieta Głąbówna
▪ VIII (1970) - I nagroda: Garrick Ohlsson, II nagroda:
Mitsuko Uchida, III nagroda: Piotr Paleczny, IV nagroda:
Eugen Indjic, V nagroda: Natalija Gawriłowa, VI nagroda: Janusz Olejniczak
▪ IX (1975) - I nagroda: Krystian Zimerman, II nagroda:
Dina Joffe, III nagroda: Tatiana Fiedkina, IV nagroda:
Paweł Giliłow, V nagroda: Dean Kramer, VI nagroda:
Diana Kacso
▪ X (1980) - I nagroda: Đặng Thái Sơn, II nagroda: Tatiana Szebanowa, III nagroda: Harutiun Papazjan, IV nagroda:
nie przyznano? V nagroda ex aequo: Akiko Ebi i Ewa Pobłocka, VI nagroda ex aequo: Erik Berchot i Irina Pietrowa
Krystian Zimerman - polski laureat
I nagrody IX
Międzynarodowego Konkursu
Chopinowskiego
▪ XI (1985) - I nagroda: Stanisław Bunin, II nagroda: Marc Laforêt, III nagroda: Krzysztof Jabłoński, IV nagroda:
Michie Koyama, V nagroda: Jean-Marc Luisada, VI nagroda: Tatjana Pikajzen
▪ XII (1990) - I nagroda: nie przyznano? II nagroda: Kevin Kenner, III nagroda: Yukio Yokoyama, IV nagroda ex aequo: Corrado Rollero i Margarita Szewczenko,
V nagroda ex aequo: Anna Malikowa i Takako Takahashi, VI nagroda: Caroline Sageman
▪ XIII (1995) - I nagroda: nie przyznano? II nagroda ex
aequo: Philippe Giusiano i Aleksiej Sułtanow, III nagroda:
Gabriela Montero, IV nagroda: Rem Urasin, V nagroda:
Rika Miyatani, VI nagroda: Magdalena Lisak
▪ XIV (2000) - I nagroda: Li Yundi, II nagroda: Ingrid Fliter, III nagroda: Aleksandr Kobrin, IV nagroda: Chen Sa,
V nagroda: Alberto Nosè, VI nagroda: Mika Satō
Krzysztof Jabłoński - polski laureat III nagrody Międzynarodowego
Konkursu Chopinowskiego
Rafał Blechacz - polski laureat I nagrody XV
Międzynarodowego Konkursu
Chopinowskiego
▪ XV (2005) - I nagroda: Rafał Blechacz, II nagroda: nie przyznano? III nagroda ex aequo: Lim Dong-hyek i Lim
Dong-min, IV nagroda ex aequo: Shōhei Sekimoto i Takashi Yamamoto, V nagroda: nie przyznano?
VI nagroda: Colleen Lee
▪ XVI (2010) - I nagroda: Julianna Awdiejewa, II nagroda ex aequo: Lukas Geniušas i Ingolf Wunder, III nagroda: Daniił Trifonow, IV nagroda: Ewgeni Bożanow,
V nagroda: François Dumont VI nagroda: nie przyznano?
▪ XVII (2015) - I nagroda: Cho Seong-jin, II nagroda: Charles Richard-Hamelin, III nagroda: Kate Liu,
IV nagroda: Eric Lu, V nagroda: Tony Yike Yang, VI nagroda: Dmitrij Szyszkin
▪ XVIII (2021) - I nagroda: Bruce Liu, II nagroda ex aequo:
Alexander Gadjiev i Kyohei Sorita, III nagroda: Martín García García, IV nagroda ex aequo: Aimi Kobayashi i Jakub Kuszlik, V nagroda: Leonora Armellini,
VI nagroda: JJ Jun Li Bui
Jakub Kuszlik – polski laureat IV nagrody XVIII Międzynarodowego Konkursu
Pianistycznym Chopinowskiego
Ciekawostki
▪ Konkursy przedwojenne oraz z lat 1955, 1960, 1965 odbywały się zimą, blisko daty
przyjmowanej za rocznicę urodzin Fryderyka Chopina - 22 lutego. Jednak ze względu na dużą
liczbę zachorowań w tym czasie, zarówno jurorów jak i uczestników,
termin zmieniono i przeniesiono na październik, miesiąc w którym przypada rocznica śmierci
kompozytora.
▪ Inicjatorem konkursu był pianista, pedagog i kompozytor prof. Jerzy Żurawlew. Pierwszy Konkurs Chopinowski odbył się w dniach 23-30 stycznia 1927 r. w udostępnionej na ten cel sali Filharmonii w Warszawie. Zgodnie przyjętymi założeniami konkurs przeprowadzany miał być co
pięć lat; i tak II i III Konkurs odbyły się w 1932 i 1937 r. Organizację kolejnego - w 1942 r.
uniemożliwiła II wojna światowa.
Prof. Jerzy Żurawlew
Filharmonia Warszawska, lata trzydzieste XX w.
Pierwszy powojenny, IV z kolei, przeprowadzono w 1949 r. w sali budynku "Roma"
przy ul. Nowogrodzkiej, tymczasowej siedzibie Filharmonii i Opery Warszawskiej.
Następny Konkurs odbył się sześć lat później - w 1955 r.
Roczne opóźnienie spowodowane było odbudową Filharmonii Warszawskiej.
Od tego czasu konkursy odbywają się w Filharmonii Narodowej w Warszawie znów regularnie
co pięć lat.
Teatr Roma
Kanadyjczyk Bruce Xiaoyu Liu otrzymał pierwszą nagrodę XVIII Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego. Werdykt jury ogłoszono w nocy w Filharmonii Narodowej.
Pianista po ogłoszeniu wyników był niezwykle wzruszony.
Jak powiedział, zagranie Chopina na tej prestiżowej scenie w Warszawie to jedna z najlepszych rzeczy, jaką można sobie wymarzyć.
– Jestem naprawdę zaszczycony tą nagrodą. Dziękuję za zaufanie jury, wsparcie publiczności, ciepło i oczywiście rodzinie i przyjaciołom – powiedział.
Bruce Liu – fenomenalny, kanadyjski laureat
I nagrody XVIII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego
im. Fryderyka Chopina w Warszawie
Historia konkursu dowiodła, że jego
laureaci mają
praktyczną gwarancję zaprezentowania się na
międzynarodowej scenie pianistycznej i prawo do występów w największych salach
koncertowych oraz nagrań autorskich płyt
w renomowanych wytwórniach
płytowych.
Źródła:
Stefan Wysocki: Wokół Konkursów Chopinowskich. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1987.
ISBN 83-212-0443-0
Barbara Niewiarowska: Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie
Janusz Ekiert: Chopin wiecznie poszukiwany: Historia Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Warszawa: Muza SA, 2010
https://www.historiaposzukaj.pl/wiedza,historiomat,1740,historiomat_historia_konkursu_chopinowskiego.html https://kultura.onet.pl/muzyka/wiadomosci/konkurs-chopinowski-historia-wydarzenia-najwieksze-skandale
https://pl.wikipedia.org/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_Konkurs_Pianistyczny_im._Fryderyka_Chopina https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Żurawlew
