Koncerty fortepianowe Fryderyka Chopina
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z twórczością Fryderyka Chopina. Omówienie historii powstania koncertów.
Wskazanie form, środków wykonawczych stosowanych przez kompozytora oraz omówienie jego stylu.
Określenie wyjątkowości koncertów i wskazanie cech charakterystycznych dla twórczości Chopina.
Dokonanie formalnej analizy poszczególnych części koncertów.
b. Umiejętności Uczeń potrafi:
1. Omówić historię powstania koncertów fortepianowych.
2. Scharakteryzować styl „Koncertów fortepianowych”.
3. Omówić technikę i środki wykonawcze zastosowane w koncertach.
4. Rozpoznać fragmenty wysłuchanych koncertów i je nazwać.
5. Zanalizować „Koncert e –moll” Fryderyka Chopina.
2. Metoda pracy
Metoda opisu z elementami pogadanki. Percepcja muzyczna. Analiza muzyczna – praca w grupach.
Forma ćwiczeniowa.
3. Środki dydaktyczne
1. Podręcznik –Gwizdalska D., Historia muzyki cz.1, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2006
2. Stanowisko do odtwarzania płyt.
3. Nagranie „Koncertów fortepianowych” Fryderyka Chopina:
Koncert f – moll op. 21.
Koncert e – moll op. 11.
4. Karta pracy ucznia
5. Partytury wyżej wymienionych utworów.
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza 1. Sprawdzenie obecności.
2. Powtórzenie wiadomości poprzez odpytanie jednej osoby, z trzech ostatnich lekcji.
3. Podanie tematu do zeszytu.
(10 min)
b. Faza realizacyjna
1. Metodą opisu, zapoznanie uczniów z historią powstania „Koncertów fortepianowych”
Fryderyka Chopina. Wskazanie przyczyny powstania tylko dwóch koncertów. Określenie ich miejsca w historii muzyki poważnej.
Notatka:
Historia „Koncertów fortepianowych” Fryderyka Chopina.
Wbrew kolejności oznaczeń opusowych, „Koncert f – moll, op. 21.” (1830 rok) powstał jako pierwszy na przełomie 1829/30 roku, natomiast praca nad „Koncertem e – moll, op.
11.” (1830 rok) trwała od kwietnia do sierpnia 1830 roku. „Koncert e – moll op. 11.”, dedykowany Friedrichowi Kalkbrennerowi, wydany został jednak jako pierwszy, w 1833 roku, w Paryżu i w Lipsku. Dopiero w roku 1836 wyszło wydanie francuskie i niemieckie
„Koncertu f – moll”, który nosił dedykację dla hrabiny Delfiny Potockiej. „Koncerty…”
były pierwszymi, znaczącymi utworami, które powstały po ukończeniu przez Chopina studiów. Obydwa utwory najpierw zostały zaprezentowane w gronie muzycznej elity Warszawy i przyjaciół kompozytora, a następnie szerszej publiczności w Teatrze Narodowym.
2. Omówienie i wskazanie stylu, techniki i środków zastosowanych w „Koncertach fortepianowych” Fryderyka Chopina. Omówienie nowatorskiej harmoniki stosowanej przez Chopina oraz wskazanie odmiennego wykorzystania przez kompozytora elementów dzieła muzycznego.
Notatka:
Styl „Koncertów fortepianowych” Fryderyka Chopina i ich technika:
„Koncerty fortepianowe” wyraźnie nawiązują do formy i konwencji koncertów tworzonych w stylu brillant, stylu muzyki fortepianowej I połowy XIX wieku, komponowanych przez, m.in.: Johanna Nepomuka Hummla, Ferdinanda Riesa, Friedricha Kalkbrennera, Johna Fielda, Ignaza Moschelesa, Carla Marię Webera, a w Polsce przez Franciszka Lessela i Feliksa Ignacego Dobrzyńskiego. W obydwu „Koncertach” do perfekcji doprowadzone zostały środki typowe dla stylu brillant. W partiach solowych odnajdujemy: błyskotliwość, wirtuozerię, różnorodność ornamentalnych figur pianistycznych oraz popisowość, połączoną z poetycznością fortepianowej kantyleny. Koncerty łączy podobieństwo stylu i formy, ale przede wszystkim źródło inspiracji twórczej. Koncerty powstały pod wpływem pierwszej miłości Chopina, czego dowodzą przede wszystkim drugie części (Larghetta).
Chopin określał je w listach jako Adagia, co wiązało się z tym, że wówczas wszystkie wolne części koncertów i sonat tak nazywano. W finałach obydwu „Koncertów”, utrzymanych w formie ronda, pojawiają się elementy stylizacji charakterystyczne dla polskich tańców ludowych. Poprzez wprowadzenie rytmów ludowych i elementów skal modalnych, typowych dla tych tańców, kompozytor uzyskał w finałach koncertów ludowy koloryt.
3. Wysłuchanie II części „Koncertu e – moll, op. 11.” Fryderyka Chopina. Dokonanie formalnej analizy dzieła.
(25 min)
c. Faza podsumowująca
1. Wysłuchanie III części „Koncertu fortepianowego f – moll”. Dokonanie formalnej analizy utworu. Praca w grupach.
2. Zapisanie notatki do zeszytu.
(10 min)
5. Bibliografia
- Ekiert J., Bliżej muzyki. Encyklopedia, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1994 - Gwizdalska D., Historia muzyki cz.1, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2006
6. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji pt. „Koncerty fortepianowe”
Fryderyka Chopina.
b. Zadanie domowe
Jaki wpływ wywarła na Tobie II część „Koncertu fortepianowego” Fryderyka Chopina?
Opisz swoje odczucia związane z wysłuchanym utworem.
