Franciszek Stopniak
Z ruchu homiletycznego
Studia Theologica Varsaviensia 13/1, 281-310
1975
S P R A W O Z D A N I A I R E C E N Z J E Stu d ia T'heo‘1. Vars.
13 (1975) nr 1
Z R U C H U H OM ILETYCZNEG O
I. U D Z IA Ł ATK W ODNOWIE K AZN O D Z IE JSTW A W POLSCE
1. Z a g a d n i e n i e k r y z y s u i o d n o w y k a z n o d z i e j s t w a Z a in icjo w a n y i in sp iro w a n y w szczeg ó ln y sposób przez Sobór W a ty k a ń sk i II proces od n ow y K ościoła i w szy stk ich dziedzin jego życia trw a. D o fu n d a m en ta ln y ch fu n k c ji ży cio w y ch K ościoła n a leży bez w ą tp ien ia g ło szen ie sło w a B ożego czy li k a z n o d z ie js tw o *. J est ono p o d sta w o w y m zad an iem K ościoła —■ p ow ierzon ym m u p rzez J ezu sa C hrystusa; je s t po p rostu k on ty n u a cją zb aw czego dzieła i p osła n n ictw a C h rystu sow ego. P rzez n ie p o w sta je w iara u lu d zi (por. Rz 10, 17: Fid.es e x auditu) i K ościół ·— w sp ó ln o ta w ierzących (por. KL 9).
Od sta n u k azn o d ziejstw a za leży w dużej m ierze stan i poziom życia r elig ijn eg o sp ołeczn ości k o ścieln ej. Jeżeli k azn o d ziejstw o niedom aga ■—· sła b n ie ży w o tn o ść K ościoła. I to w ła śn ie z ja w isk o stw ierd za się n ie s te ty p o w szech n ie w ob ecn ych czasach. S y tu a c ję k a zn o d ziejstw a ok reśla się jako n ieza d o w a la ją cą i w ręcz k ry zy so w ą . S łu ch a cze k azań w yrażają k r y ty k ę i życzen ia pod a d resem k a zn od ziejów , ci zaś d ostrzegają n ied o sta te c z n y w p ły w k a zn o d ziejstw a na ży cie relig ijn o -m o ra ln e w iern ych .
S tw ierd zen ie p o w szech n eg o i głęb ok o o d czu w aln ego k ry zy su w zg lęd n ie n ied om ogów k a zn o d ziejstw a jest rów n ież p u n k tem w y jścia lu b p rzy n ajm n iej w stę p n y m sy g n a łem w w ięk szo ści p u b lik a cji h o m ilety czn y ch ostatn ich l a t 2. N iek tórzy au to rzy ocen iają bardzo p esy m isty czn ie w sp ó ł czesn ą sy tu a c ję w d zied zin ie p rzep o w ia d a n ia sło w a B ożego. S ą n a w et ta cy , k tórzy w y ra ża ją pogląd, że k a zn o d ziejstw o jako środ ek szerzen ia
1 Zob. A. L e w e k , M iejsce k a z n o d z i e j s t w a w d u s z p a s t e r s t w i e , H D 42 (1973) nr 3 s. 183— 189.
2 Zob. np. J. H a m e r , L a crise de la prédication , L a R ev u e N o u v e l le 29 (1959) nr 2 s. 137— 147; J. R i e s , K ris is u n d E rn e u e ru n g d e r P r e
-2 8 -2 SP R A W O Z D A N IA
E w a n g elii przeżyło się; n a leży je ob ecn ie zastąp ić środ k am i sto so w n ie j szym i, jak ek sp resja radiow a, prasow a, te le w iz y jn a i film o w a , w p o rów n an iu z którą k a zn o d ziejstw o w sp ó łczesn e w y d a je się „m izern e”, nie p osia d a ją ce n a leży tej siły e k s p r e s y w n e j3.
W obec teg o rodzaju p oglądu, jak ob y n ied om ogi i n iep op u larn ość k a z n o d ziejstw a u sp ra w ied liw ia ły jego zan iech an ie, podnoszą się jed n ak s t a n ow cze głosy k ry ty k i i sp rzeciw u ; g ło sy p od k reślające, że k azn od ziejstw o sta n o w i trw a łą w artość, która n ależy do istotn ej stru k tu ry K o ś c io ła 4, jako że budzi ono w iarę, b ęd ącą fu n d a m en tem zb aw ien ia. D la teg o za je d y n ie słu sz n y i szczeg ó ln ie dziś a k tu a ln y n a leży uzn ać p ogląd su g eru ją cy n ie za n iech a n ie k azn od ziejstw a, lecz p o stu lu ją cy jego odnow ę i odrodzenie.
W sp ółczesn a sy tu a cja k a zn o d ziejstw a w y d a je się być paradoksalna. Z jed n ej b ow iem stro n y w ciąż m ów i się o k ry zy sie k azn od ziejstw a, a z drugiej — o jego ren esa n sie i o od n ow ie h om iletyczn ej.
Z n an y h om ileta w ie d e ń sk i B. D r e h e r (1912— 1971) w y ra ził na K on gresie K azn od ziejsk im w B erlin ie w 1969 r. pogląd, że w ch od zim y zd ecy d o w a n ie i w y ra źn ie w h o m ilety cz n y okres życia K o ś c io ła 5. J. H a rn e r, ob ecn y sek reta rz S ek reta ria tu d/s Jed n ości C hrześcijan, tw ierdzi, że „stoim y w p rzed ed n iu w ie lk ie j od n ow y p o słu g i s ło w a ” e.
J e śli p raw d ą jest, że w sp ó łc z e sn y k ry zy s k a zn o d ziejstw a n ależy do n a jp o w a żn iejszy ch i n ajbardziej od czu w an ych w dziejach K ościoła, to rów n ież praw d ą p ozostaje stw ierd zen ie, że dzisiaj p o d ejm u je się tak w ie le w y siłk ó w zm ierzających do od n ow y teo rii i p rak tyk i k a zn o d ziej stw a , jak chyba n igd y w p rzeszłości. Ś w iad czą o ty m bardzo liczn e p race h o m ilety cz n e , jak ie się u k a za ły w o statn ich latach , zw łaszcza po Soborze W atyk ań sk im II, k tó ry w y ra źn ie d o w a rto ścio w a ł p rzep o w ia danie słow a B ożego, u zn ając je za p ierw szą i szczeg ó ln ie w a żn ą fu n k cję (por. K K 25; D K 4; D B 12).
D o w zrostu ilo ści teo rety czn y ch rozw ażań na tem at k ryzysu i odnow y k a zn o d ziejstw a p rzyczyn ia się m. in. p rzek on an ie, iż dla rozw iązania
dig t, F rankfurt/M . 1961; M. R z e s z e w s k i , K r y z y s c z y sz a n s a k a z n o d z i e js t w a ? W: P od t c h n i e n ie m D ucha Ś w ię t e g o , P ozn ań 1964 s. 517—553; M. B r z o z o w s k i . K r y z y s w s p ó łc z e s n e g o k a z n o d z i e j s t w a i sp o s o b y j e g o p r z e z w y c i ę ż e n i a , R TK 20 (1973) z. 6 s. 87—94.
3 Por. H. S c h e 1 s к y, I s t die D a u e r r e f l e k ti o n in sti tu tio n a lisierb a r? Z u m T h e m a ein er m o d e r n e r Religio nssozio logie , E v a n g elisch e E thik 1 (1957) z. 2 s. 153— 174.
4 Por. J. M u r p h y -O ’C ο η η о r, N e u b e le b u n g d e r P r e d ig t , L uzern 1968 z. 8.
5 Por. M. R., B er li ń s k i K o n g r e s H o m i l e t y c z n y , A K 74 (1970) z. 1 s. 145. 6 J. H a m e r, K r y z y s k a z n o d z i e j s t w a , B ib liotek a K azn od ziejsk a 62 (1959) nr 6 s. 533.
[3 ] SPR A W O Z D A N IA 2 8 3
tru d n ych p rob lem ów p rak tyczn ych nic n ie jest bardziej p ra k ty czn e jak dobra teoria. D o św ia d czen ie p o tw ierd za tę praw dę: dobra teoria k a zn o d ziejstw a sta n o w i fu n d a m en t n a leży teg o p rzygotow an ia do e fe k ty w n eg o p ełn ien ia fu n k c ji p osłu gi sło w a 7.
S zczeg ó ln e m iejsce w śród n o w szy ch p u b lik acji h o m ilety czn y ch z a jm u je zb iorow e d zieło sp e c ja listó w w za k resie .h om iletyk i i d y scy p lin p o m ocniczych: H a n d b u c h d,er V e r k ü n d ig u n g . B. D r e h e r - N . G r e i n a- c h e r -F. K l o s t e r m a n n (red.), 2 t., Freiburg 1970. S ta n o w i ono b ez sp rzeczn ie w y b itn e o sią g n ięcie i p o w a żn y w k ła d do w sp ó łczesn ej od n ow y h o m ile ty c z n e j8.
O bjaw em w zra sta ją cej trosk i o u d o sk o n a len ie k a zn o d ziejstw a i je d n o cześn ie d ow od em n astan ia „w iosn y h o m ile ty c z n e j” 9 są liczn e czasopism a, k o n g resy i k u rsy k a zn o d ziejsk ie oraz n a u k o w e organ izacje i in sty tu cje in sp iru ją ce ruch h o m ilety cz n y 10.
J ed n ą z tak ich in sty tu cji, która w szczeg ó ln y sposób in sp iru je i orga n izu je d ziałaln ość na rzecz od n ow y k a zn o d ziejstw a w P o lsce, jest A k ad em ia T eo lo g ii K atolick iej w W arszaw ie. P oniżej p rzed sta w im y szk ico w o d oty ch cza so w ą d ziałaln ość i osiągn ięcia tej U czeln i na polu od n ow y h o m ilety czn ej.
2. D z i a ł a l n o ś ć n a u k o w o - d y d a k t y c z n a s p e c j a l i z a c j i h o m i l e t y c z n e j A T K
Od sam ego początk u istn ien ia A k a d em ii T eo lo g ii K atolick iej, tj. od 1954 r. prow adzi sw ą d ziałaln ość n a u k o w o -d y d a k ty czn ą na W yd ziale T eologiczn ym k ated ra h om iletyk i, a po reorgan izacji stu d ió w na A k a d e m ii w 1970 r. — sp ecja liza cja h o m ilety czn a na k ieru n k u teo lo g ii p rak ty czn ej teg o ż W ydziału.
W la ta ch 1954— 1957 k iero w n ik iem k a ted ry h o m ilety k i b y ł d o ty ch cza so w y profesor teg o p rzed m iotu na W yd ziale T eologii K atolick iej UW, ks. prof, dr Jan C z u j . P o jeg o śm ierci w 1957 r. przez d łu g ie lata nie b yło na A T K k ierow n ik a k ated ry h om iletyk i. W la ta ch 1957— 1966 w y k ła d y z h o m ilety k i prow ad ził ks. doc. dr hab. J ó zef D a j с z a k, k ie row n ik k ated ry k a tech ety k i, a po jego śm ierci — od 1966 r. ks. doc. dr hab. L eszek K u c , k tóry po sw ej h a b ilita cji został w 1970 r. k ie r o w n ik iem sp ecja liza c ji h om iletyczn ej.
7 Por. M. R z e s z e w s k i , K r y z y s c z y szansa..., art. cyt., s. 518. 8 Por. S. M o y s a, „ A g g i o r n a m e n t o ” c h r z e ś c ij a ń s k ie g o p r z e p o w i a dan ia, CT 32 (1972) z. 1 s. 181— 185. 9 Por. V. S c h u r r , P a s to r a lt h e o lo g i e i m 20. J a h r h u n d e r t . W: B ilanz d e r T h eo lo g ie i m 20. J a h r h u n d e r t , t. 3, F reiburg 1970 s. 386. 10 S zczegóły na te n te m a t zob.: A. L e w e k , A k t u a l n a s y t u a c j a k a z n o d z i e j s t w a , A K 82 (1974) z. 2 s. 300— 314.
2 8 4 SP R A W O Z D A N IA [ 4 ]
W 1973 r. rozpoczął pracę na tej sp ecja liza c ji w ch arak terze a sy sten ta ks. dr A n to n i L e w e k 11. W yk ład y zleco n e z h o m ilety k i prow adzą: ks. dr H. P a g i e w s к i, ks. dr Z. Gr z e g o r s к i, ks. m gr K. O r z e c h o w s k i i ks. mg r W. W o j d e c k i .
D o ty ch cza so w y dorobek n a u k o w y p rezen to w a n ej sp ecja liza c ji w y ra ża się w 1 rozp raw ie h a b ilita cy jn ej, 5 pracach d oktorskich i 36 — m a g i stersk ich . A oto tem a ty i au to rzy p oszczególn ych r o z p r a w 12:
H a b i l i t a c j a :
K a z n o d z i e j s t w o a teologia w e d ł u g H e n r y k a z G a n d a w y — Ks. L eszek K u c z diec. k ieleck iej (1968 r.).
D o k t o r a t y :
1. S w . C e z a r y z A r l e s ja k o k a z n o d z i e j a l u d o w y — Ks. H en ryk C h u - d e k z archidiec. w a rsza w sk iej (1955 r.).
2. E l e m e n t y h o m i le t y c z n e w ka za n ia ch L e o n a W i e lk i e g o — K s. Jan D u d a z diec. ta rn o w sk iej (1956 r.). 3. H om ilia w p o l s k i m k a z n o d z i e j s t w i e o k res u m i ę d z y w o j e n n e g o (1918— 1939) ■— Ks. T ad eu sz O l s z a ń s k i CM (1970 r.). 4. S t r u k t u r a j e d n o s t k i p r z e p o w i a d a n i a w ś w i e t l e l i t e r a t u r y h o m i l e t y c z n e j z la t 1960— 1972 — Ks. M irosław P a c i u s z k i e w i c z TJ (1973 r.). 5. O d n o w a k a z n o d z i e j s t w a w u jęciu W i k to r a S c h u rr a na tle w s p ó ł c ze s n e g o ru c h u h o m i le t y c z n e g o — Ks. A n to n i L e w e k z archidiec. p oz n ań sk iej (1973 r.).
15 d ok toran tów p rzy g o to w u je rozpraw y. W 1969 r. n o stry fik o w a n o na W yd ziale T eologiczn ym dok torat ks. H en ryk a P a g i e w s k i e g o CSSR: La p r é d i c a ti o n c o n sid érée c o m m e un té m o ig n a g e . Essai p h é n o m é n o lo gique su r la c o m m u n ic a t io n d u m e s s a g e — n ap isan y w 1962 r. na A k a d em ii A lfo n sia ń sk iej przy U n iw e r sy te c ie L aterań sk im w R zym ie. M a g i s t e r i a :
1958
1. A m b o n a w o b e c za g a d n i e n ia a lk o h o l iz m u i a b s t y n e n c j i — Ks. C ze sła w M a r u s a k z diec. w ro cła w sk iej.
11 Zob. ten że, S p e c j a l i z a c j a h o m i le t y c z n a . W: K s ię g a p a m i ą t k o w a X X - l e c i a A k a d e m i i T eolo gii K a t o l i c k i e j w W a r s z a w ie : 1954— 1974, W ar sza w a 1974 (w druku).
12 S treszczen ie ty ch rozpraw , k tó re z o sta ły n a p isa n e w la ta ch 1954— 70, m ożna zn aleźć w k siążkach: S k ł a d o s o b o w y i działaln ość n a u k o w a W y d z i a ł u T eo lo g iczn eg o w o k r e s ie od 1. 11. 1954 do 30. 9. 1968 r. (Oprać. J. N o s o w s k i , W arszaw a 1969) oraz D zia łaln ość n a u k o w a A k a d e m i i T eolo gii K a t o l i c k i e j (Oprać. A. L e w e k , W arszaw a 1971).
[
5
]
SP R A W O Z D A N IA 2 8 51967
2. P r o b l e m y w s p ó łc z e s n e g o k a z n o d z i e j s t w a w ś w i e t l e K o n s t y t u c j i G a u d i u m et sp es — Ks. F ran ciszek R u t k o w s k i z archidiec. w a rsza w sk iej. 3. K a z n o d z i e j a w e d ł u g F abia na B i r k o w s k i e g o — Ks. R om an Ż e 1 a z- k o OP.
1969
4. M e t a f o r y c z n y c h a r a k t e r j ę z y k a p r z e p o w i a d a n i a s ł o w a Bożego — Ks. A n d rzej B e r n a r d z archidiec. w a rsza w sk iej.
5. U d z ia ł ś w ie c k i c h w p o s ł u d z e s ł o w a w e d ł u g L u m e n g e n ti u m — Ks. R yszard M a r c i n e k CSSR. 6. E l e m e n t y te ologiczn e w te orii k a z n o d z i e j s t w a p o ls k ic h p o d r ę c z n i k ó w h o m i l e t y k i w X I X w i e k u — Ks. S tefa n D u s z a SAC. 1970 7. P r z e p o w i a d a n i e s ł o w a B ożeg o ja k o s ł u ż b a w i e r z e w u jęciu F ra n c is z k a K s a w e r e g o A r n o ld a — Ks. A n ton i L e w e k z archidiec. p oznańskiej. 8. S p o ł e c z n y c h a r a k t e r s a k r a m e n t ó w na p o d s t a w i e k a z a ń p u b l i k o w a n y c h w m i e s i ę c z n ik u „ H o m i l e t y k a ” w latach 1898— 1914 — Ks. W ojciech K r z y w a ń s k i z diec. w ło cła w sk iej.
9. L u m e n g e n ti u m , Dei V e r b u m i G a u d iu m et sp es j a k o p r z e p o w i a da n ie s ł o w a Bożego — Ks. P a w e ł D u d a OMI. 10. S łu c h a c z s ł o w a Bożego w ś w i e t l e „ A b e c e d a r iu m v i t a e sp i r it u a li s ” O. C h r y z o s t o m a A d a m o w i c z a O S P (1608— 1652) —· Ks. W in cen ty Ł a n o w y ZP. 11. A n tr o p o l o g ic z n e p o d s t a w y h o m i l e t y k i w u jęciu K a r la R a h n e r a (Na p o d s t a w i e d z ie ła „H örer des W o r t e s ” — Ks. J a n P a w l i k SAC.
12. U d zia ł ś w ie c k i c h w i e r n y c h w p o s ł u d z e s ł o w a w e d ł u g Y . Conga- ra OP — Ks. R yszard B i e ń k o w s k i z archidiec. w a rsza w sk iej.
1971
13. Z n a k i czasu w nau ce L e o n a X I I I — Ks. S ta n isła w W a ł ę g a SD B. 14. A r c y b i s k u p A n to n i S z l a g o w s k i j a k o t e o r e t y k k a z n o d z i e j s t w a w o d r o d z o n e j P olsce — Ks. W aldem ar W o j d e с к i z archidiec. w a r sz a w skiej.
15. A r g u m e n t a c j a b ib lijn a w ka za n ia ch k a t e c h i z m o w y c h ks. Józefa K ł o s a — Ks. Z enon W i t c z a k z diec. łódzkiej.
16. L it u r g ic z n e i p o z a litu r g ic z n e p r z e p o w i a d a n i e s ł o w a Bożego w ś w i e t le p o ls k ie j l i t e r a t u r y h o m i l e t y c z n e j w latach 1945— 1970 — Ks. E dw ard B r a k O. Cist.
2 8 6 SP R A W O Z D A N IA [6] 17. P r z e d m i o t p r z e p o w i a d a n i a s ł o w a Bożego w n a u cza n iu p a p ie ż a Jana X X I I I — Ks. S ta n isła w K r ó l i k ZP.
18. C h r y s t o c e n t r y c z n y i d i a l o g o w y c h a r a k t e r k a z a ń i m ó w ks. Jana K a p i c y — Ks. Jan S k l o r z z diec. k atow ick iej.
19. P r z e p o w i a d a n i e o M a tc e P a n a i p o sta c i K ościo ła и М а х а T huria - na — Ks. F lorian K l e w i a d o z archidiec. w a rsza w sk iej.
20. E le m e n t b i b l ij n y w ka za n ia ch ks. K a r o la A n t o n i e w i c z a w ś w ie t le w s p ó ł c z e s n e j m u te o r ii k a z n o d z i e j s t w a — Ks. D ion izy J ó ź w i a k z a r chidiec. poznańskiej.
21. E n c y k li k a B e n e d y k t a X V H u m a n i gen eris r e d e m p t i o n e m w ś w ie t le n i e k t ó r y c h p o s t u l a t ó w d z i s ie j s z e g o k a z n o d z i e j s t w a —· Ks. B o lesła w K a w c z y ń s k i z diec. w ło cła w sk iej.
1972
22. P o d m i o t p r z e p o w i a d a n i a w e d ł u g Vaticanum. s e c u n d u m — Ks. Jan A n d r z e j c z a k z diec. w ło cła w sk iej.
23. K o n c e p c ja K ościoła w te o r ii i p r a k t y c e k a z n o d z i e j s k i e j H iero n im a K a j s i e w i c z a (1812— 1873) — Ks. Jan u sz S n i e g o c k i z diec. płockiej.
24. G odność o so b y l u d z k ie j ja k o za s a d a p r z e p o w i a d a n ia s ł o w a Bożego w ś w i e t l e U n itatis r e d i n te g r a t io i Nostra·, a e ta t e — Ks. Jerzy R z a n n y z archidiec. poznańskiej.
25. S w . J ó zef w k a z n o d z i e j s t w i e p o l s k i m w latach 1946— 1971 — Ks. J ó zef F r e t z diec. w ło cła w sk iej.
1973
26. P r z e p o w i a d a n i e p r a w d m a r y j n y c h w k a za n ia ch O. B ru n o n a O sie c kie go — Ks. T ad eu sz К 1 u z e к ZP.
27. I d e a ś w i a d e c t w a j a k o p r z e p o w i a d a n i a w d o k u m e n t a c h S o b o r u W a t y k a ń s k i e g o II — Ks. Z enon m s к i z diec. ch ełm iń sk iej.
28. P r z e p o w i a d a n i e b u d u ją c e w s p ó l n o t ę w nauce S o b o ru W a t y k a ń s k i e g o II — Ks. M irosław S t r ó ż k a z diec. łódzkiej.
29. U r o c z y s t o ś c i e u c h a r y s t y c z n e w m i s j i p a r a f ia ln e j O j c ó w R e d e m p t o r y s t ó w — Ks. G erard S i w e k CSSR.
30. P r z e p o w ia d a n i e t w o r z ą c e K ośció ł w K o m e n t a r z u A m b r o z j a s t r a do li s t ó w ś w . P a w ł a — Ks. R yszard P o l a ń s k i z archidiec. w arszaw sk iej.
31. F u n k c ja s ł o w a w o d n o w i o n y m o b r z ę d z ie c h r z tu d zieci — Ks. A n toni В o s z к o z diec. łom żyń sk iej.
1974
32. W y m a g a n i a m o r a ln e w ka za n ia ch ks. Jana P a t r z y k a — Ks. C ze sła w B a n a c h SD B.
[7] SP R A W O Z D A N IA 2 8 7 33. Z a g a d n ie n ie w p ł y w u k a z n o d z ie i na słu ch a cza w ś w i e t l e w y b r a n y c h s t a n o w i s k h o m i l e t y k i w s p ó ł c z e s n e j — Ks. K azim ierz K o r b u t - O r z e - c h o w s к i z archidiec. w a rsza w sk iej.
34. G ło s z e n ie s ł o w a B ożego a E u c h a ry stia vj ś w i e t l e d o k u m e n t ó w r e f o r m y p o s o b o r o w e j —■ Ks. Ign acy C h o d ź k o SDB.
35. K r y z y s k a z n o d z i e j s t w a w ś w i e t l e l i t e r a t u r y h o m i l e t y c z n e j w P olsce w latach 1946— 1971 — Ks. Z ygm u n t W u d a r k i e w i c z z archidiec. w a rsza w sk iej.
36. K s z t a ł t o w a n i e p o s t a w y a p o s t o ls k i e j w listach i p r z e m ó w i e n i a c h ks. A. k a r d . H lo n d a do m ł o d z i e ż y — Ks. Jan W a r d а с h SD B.
W arto tu jeszcze w y m ien ić n iek tóre rozpraw y m a g istersk ie n a p isa n e na in n y ch sp ecjalizacjach , lecz p oru szające p rob lem atyk ę h om iletyczną.
1. Z n a c ze n ie te r m i n u „ sło w o B o ż e ” w K o n s t y t u c j i d o g m a t y c z n e j o O b j a w i e n iu B o ż y m — L eon S t e r n a (1970 r.). 2. A r g u m e n t a c j a b ib lijn a w k a za n ia ch K s i ę d z a K a r d y n a ł a S te f a n a W y s z y ń s k i e g o w la ta ch 1960— 1961 — B arbara M aria G n i a z d o w s k a (1972 r.). 3. F u n k c ja p ro r o c k a w i e r n y c h w teologii Y v e s M. J. C ongara — Ks. W ła d y sła w К o ł y s z к o SD B (1973 r.). 4. S ł o w o j a k o e l e m e n t s t r u k t u r a l n y w s p ó l n o t y w p r z e p o w i a d a n i u k s . A l e k s a n d r a F edorovji cza (1914—1965) — S. Barbara W o s i e k, fr a n c isz k an k a (1973 r.).
5. F u n k c ja k e r y g m a t y c z n a p o e z j i Jana T w a r d o w s k i e g o — Jan T u τ η a u (1973 r.).
6. T eo lo g iczn a k o n c e p c ja c z ł o w i e k a w k e r y g m a t y c e T o m a s z a M e r to - n a — W łodzim ierz B o ń c z a - R u t k o w s k i (1974 r.).
Trzeba przyznać, że liczb a ok. 40 w y m ien io n y ch w yżej rozpraw z za k resu h o m ilety k i p o w sta ły ch na sp ecja liza c ji h om iletyczn ej ATK , i to — d od ajm y — w p rzew ażającej części w ok resie ostatn ich k ilk u lat, św ia d czy o w ie lk ie j a k ty w n o śc i i tw órczym w k ła d zie tej U czeln i w rozw ój w sp ó łczesn ej m y śli h o m ilety czn ej, in sp iru jącej i pobu d zającej działaln ość p rak tyczn ą w dzied zin ie od n ow y k azn od ziejstw a. T ak pokaźna liczba a b so lw e n tó w h om iletyk i, k tórzy w sw ej p racy na różnych p la có w k a ch k o ścieln y ch m ogą słu ży ć fa ch o w ą w ied zą in n ym i sam i w y k o rzy sty w a ć zd ob yte u m iejętn o ści k azn od ziejsk ie, to b ezsp rzeczn ie w ażk i w sp ó łczy n n ik ud ziału A k ad em ii w d ziele od n ow y k a zn o d ziejstw a w n aszym kraju. A T K p row ad zi ponadto d ziałaln ość d y d ak tyczn ą w tzw . P u n k ta ch K o n su lta cy jn y ch — od 1971 r. w K atow icach i od 1972 r. w G orzow ie W lkp., P ło ck u i w Szczecin ie. N a sp ecja liza c ji h om iletyczn ej w tych p laców k ach n a u k o w y ch stu d iu je a k tu a ln ie k ilk u d ziesięciu k sięży, k tó rzy dzięk i zd ob yw an iu tam w ied zy i u m iejętn o ści k azn od ziejsk ich m ogą sta w a ć się w sw oich d iecezjach w sp ó łtw ó rca m i sk u teczn ej od n ow y k a zn od ziejstw a.
2 8 8 SP R A W O Z D A N IA
[
8
]
A k a d em ia T eologii K atolick iej k szta łci jed n ak n ie ty lk o fa ch o w có w w d zied zin ie teorii k azn od ziejstw a, lecz od 1967 r. przep row ad za u sieb ie corocznie ogóln op olsk ie K u rsy H om iletyczn e, a ostatn io H o m ilety czn o - -k a te c h e ty c z n o -litu r g ic z n e 13.
3. O g ó l n o p o l s k i e k u r s y h o m i l e t y c z n e n a A TK Odmowie k a zn o d ziejstw a w P o lsc e m ają z założenia sw eg o słu ży ć k u r sy d o k szta łca ją ce dla d u ch o w ień stw a i osób za in tereso w a n y ch k ościeln ą p o słu g ą słow a. A k ad em ia T eo lo g ii K atolick iej w W arszaw ie jest jed yn ą w n aszym kraju w y ższą u czeln ię, która na sk a lę ogóln ok rajow ą o rgan i zu je reg u la rn ie d ok ształcan ie d u szp asterzy w dzied zin ie k azn od ziejstw a i d ziałaln ości k a tech ety czn ej oraz litu rgiczn ej. R okrocznie grom adzi k il k u set (300— 600) d u ch ow n ych i częściow o św ieck ich osób na 3 -d n io w y ch k u rsach h o m ilety cz n o -k a tech ety czn o -litu rg iczn y ch . W ten sposób s y s te m a ty czn e d ok ształcan ie d u ch o w ień stw a w zak resie k azn od ziejsk iej p o słu g i sło w a sta n o w i bez w ą tp ien ia jed en ze w sp ó łczy n n ik ó w i ręk ojm ię coraz w ięk szeg o p o stęp u w rozw oju od n ow y h o m ilety czn ej w n aszym kraju.
A żeb y u d ostęp n ić szerszem u k ręg o w i osób za in tereso w a n y ch w s z y s t k ie m a teria ły z p ow yższych k u rsów , tj. refera ty p len a rn e oraz fa c h o w e w p row ad zen ia w d y sk u sję nad a k tu a ln y m i zagad n ien iam i h o m ile ty czn y m i i w y n ik i ty ch że d y sk u sji na k on w ersatoriach w grupach ro b oczych, W y d a w n ictw o A T K p u b lik u je k o lejn o tom y za w iera ją ce te m ateriały. P on iżej w y m ie n im y zarów no w sp o m n ia n e tom y, jak i w s z y s t k ie in n e p u b lik a cje W y d a w n ictw a A TK z zakresu p ro b lem a ty k i h o m i lety czn ej.
4. H o m i l e t y c z n e p u b l i k a c j e k s i ą ż k o w e A TK U w zg lęd n ia ją c fakt, iż p olsk a litera tu ra h o m ilety czn a nie jest w c a le ob fita, n a leży z ty m w ięk szy m u zn an iem p od k reślić, że A k ad em ia T eo
13 Zob. sp raw ozd an ia z ty ch K ursów : A. L e w e k , W tr o sce o o d n o w ę k a z n o d z i e j s t w a , HD 39 (1970) nr 3 s. 216— 222; ten że, O g ó ln o p o ls k i K u r s H o m i l e t y c z n y n a A T K , ST V 9 (1971) nr 1 s. 444— 448; ten że, K u r s H o m i l e t y c z n o - k a t e c h e t y c z n y na A T K , ST V 9 (1971) nr 2 s. 164— 168, E. O z o r o w s k i , N o w e ż y c i e w C h r y s t u s ie , ST V 10 (1972) nr 2 s. 356— 363.
[9] SP R A W O Z D A N IA 2 8 9 lo g ii K atolick iej o p u b lik o w a ła w sw o im W y d a w n ictw ie sto su n k o w o n a j w ięcej prac, k tó re dla szerok iego kręgu c z y te ln ik ó w p olsk ich m o g ą s t a n ow ić źródło r e fle k s ji i m a teria ł do k azań oraz in sp ira cję do r e a lizo w a n ia p osob orow ej od n ow y teo rii i p ra k ty k i k azn od ziejsk iej. A oto one: 1) C o ll e c ta n e a T h eo lo g ica 37 (1967) z. 4. Z eszy t te n zaw iera m a teria ły I K ursu H om ilety czn eg o dla d u ch o w ień stw a Odbytego w A k a d em ii T eo lo g ii K ato lick iej w W arszaw ie w dniach 12— 13 w rześn ia 1967 r.
2) P is m o ś w i ę t e w d u s z p a s t e r s t w i e . M a t e r i a ł y II K u r s u H o m i l e t y c z n e go d la d u c h o w i e ń s t w a na t e m a t „ S ło w o B o że s k u t e c z n e ” o d b y t e g o w A k a d e m i i T eologii K a t o l i c k i e j w W a r s z a w i e w d n ia c h 9— 11 w r z e ś n ia 1968 r. L. K u c (red.), W arszaw a 1969 ss. 340. 3) C h r y s t u s ż y w y w s a k r a m e n ta c h . M a t e r i a ł y II I K u r s u H o m i l e t y c z - n o - k a t e c h e t y c z n e g o d l a d u c h o w i e ń s t w a o d b y t e g o w A k a d e m i i Teolo gii K a t o l i c k i e j w dn ia c h 8— 9 w r z e ś n i a 1969 r. J. M y ś к ó w (red.), W ar szaw a 1970 ss. 500. 4) C h r y s t u s w z y w a i u c z y . M a t e r i a ł y I V K u r s u H o m i l e t y c z n o - k a t e c h e - t y c z n e g o o d b y t e g o d la d u c h o w i e ń s t w a w A k a d e m i i T eolo gii K a to l ic k i e j w dn iach 10— 12 w r z e ś n i a 1970 r. L. K u c (red.), W arszaw a 1971 ss. 499.
5) N o w e ż y c i e w C h ry stu sie . M a t e r i a ł y V K u r s u H o m i l e t y c z n o - k a t e - c h e ty c z n e g o d la d u c h o w i e ń s t w a o d b y t e g o w A k a d e m i i T eolo gii K a t o l i c k ie j w dn ia c h 9—11 w r z e ś n i a 1971 r. S.A . P o r ę b s k i (red.), W arszaw a 1973 ss. 508.
Z serii P i s m a S ta r o c h r z e ś c ija ń s k ic h P i s a r z y — 3 tom y:
6) T om III; S w . G r z e g o r z W i e l k i , H om ilie n a E w a n g elie, W ar sza w a 1969 ss. 352.
7) T om VIII: S w J a n C h r y z o s t o m , H om ilie i k a z a n i a w y b r a n e , W arszaw a 1971 ss. 215.
8) T om X II: S w . A u g u s t y n , W y b ó r m ó w (K a z a n i a ś w i ą t e c z n e i okoliczn ościow e), W arszaw a 1973 ss. 381.
9) K o m e n t a r z b i b l i j n y i h o m i l e t y c z n o - l i t u r g i c z n y do n ie d z ie l n y c h i ś w i ą t e c z n y c h c z y t a ń m s z a ln y c h . C ykl „ B ”. P raca zbiorow a pod red. bpa J. S t r o b y , W arszaw a 1973 ss. 499. 10) L. K u c , K a z n o d z i e j s t w o a teologia w e d ł u g H e n r y k a z G a n d a w y , W arszaw a 1968 ss. 163. 11) H. P a g i e w s к i, G ło sz e n ie s ł o w a B ożego ja k o ś w i a d e c t w o . S t u d i u m h o m i l e t y c z n e o k o m u n i k a c j i O r ę d z i a Bożego, W arszaw a 1971 ss. 196. 12) L. K u c — J. A. N a l a s k o w s k i — H. P a g i e w s k i , T e o lo gia p r z e p o w i a d a n i a s ł o w a Boże go. M a t e r ia ł y do n au czan ia w z a k ł a d a c h t e o lo g icz n ych , W arszaw a 1971 ss. 363.
13) Z. G r z e g o r s k i — M. P a c i u s z k i e w i c z — M. G o s e k — W. B a s i s t a , P r a k t y k a p r z e p o w i a d a n i a s ł o w a Bożego. M a t e r i a ł y do naucza nia w z a k ł a d a c h te o lo g icz n ych , W arszaw a 1973 ss. 460.
290 SPR A W O Z D A N IA [10] W d r u k u :
14) K o m e n t a r z b i b l ij n y i h o m i l e t y c z n o - l i t u r g i c z n y do n ie d z ie l n y c h i ś w i ą t e c z n y c h c z y t a ń m s z a ln y c h . C ykl „C”. P raca zb iorow a pod red. bpa J. S t r o b y .
15) K o m e n t a r z b i b l ij n y i h o m i l e t y c z n o - l i t u r g i c z n y do n ie d z ie l n y c h i ś w i ą t e c z n y c h c z y t a ń m s z a ln y c h . C y k l „ A ”. P raca zbiorow a pod red. bpa J. S t r o b y . 16) S t u d i a z his to rii k a z n o d z i e j s t w a i h o m i le t y k i. L. K u c — W. W o j- d e c k i (red.). P r z y g o t o w a n e d o d r u k u : 17) S a k r a m e n t w ż y c i u c z ł o w i e k a d zisia j. M a t e r ia ł y V I K u r s u H o- m i l e t y c z n o - k a t e c h e t y c z n o - l i t u r g i c z n e g o d la d u c h o w i e ń s t w a o d b y t e g o w A k a d e m i i T eologii K a t o l i c k i e j w dnia ch 11— 13 w r z e ś n i a 1972 r. 18) S a k r a m e n t b i e r z m o w a n i a w ż y c i u K ościo ła. M a t e r i a ł y V I I K u r s u H o m i l e t y c z n o - k a t e c h e t y c z n o - l i t u r g i c z n e g o d la d u c h o w i e ń s t w a o d b y t e g o w A k a d e m i i T eologii K a t o l i c k i e j w dnia ch 10— 12 w r z e ś n i a 1973 r. 19) W. B a s i s t a , F o n e t y k a p a sto ra ln a . M a t e r ia ł y d o n a u cza n ia w z a k ła d a c h te o lo g icz n ych .
20) A. L e w e k, W s p ó łc z e s n a o d n o w a k a z n o d z i e j s t w a .
21
) A. L e w e k, T eo lo g ia k a z n o d z i e j s t w a na tl e w s p ó ł c z e s n e g o ru ch u h o m i le t y c z n e g o .W śród w y m ien io n y ch w y żej p u b lik a cji szczeg ó ln ie d on iosłe zn a czen ie d la rozw oju ru chu h o m ilety cz n e g o w P o lsc e m ają p aro to m o w e dzieła zb io ro w e pod red a k cją bpa J. S t r o b y oraz ks. L. K u c a .
P ie r w sz y z nich je s t red ak torem 3 -to m o w eg o k o m en tarza do czytań m szaln ych w e d łu g n o w eg o trzy letn ieg o cyklu. K siążk a ta o n ak ład zie ponad 5 ty s. egzem p larzy k ażd ego tom u sta n o w i bez w ą tp ien ia n a j w ię k sz ą teg o rodzaju p u b lik a cję k a zn o d ziejsk ą w p o w o jen n ej P olsce. O du żym zap otrzeb ow an iu na n ią u nas m oże św ia d czy ć choćby fa k t p ra w ie n a ty ch m ia sto w eg o w y czerp a n ia ca łeg o n ak ład u po u k azan iu się jej w sprzedaży.
Z k o le i k s. L. K u c je s t red ak torem 4 -to m o w eg o pod ręczn ik a h o m i lety k i; jego 2 tom y ju ż się u k a za ły d ru k iem i jako p ierw sze po w o j n ie próby n o w o czesn eg o u jęcia p rob lem atyk i k a zn o d ziejstw a sta n o w ią ce n n y w k ła d w rozw ój p olsk iej m y śli h o m ilety czn ej.
5. I n n e f o r m y d z i a ł a l n o ś c i A T K d l a o d n o w y k a z n o d z i e j s t w a p o l s k i e g o
N a le ż y pod k reślić, że w sp o m n ia n e w yżej d w a d zieła zb iorow e o sz c z e gó ln ej w a rto ści dla o d n o w y k a zn o d ziejstw a w n a szy m k raju z o sta ły nie
[ Π]
SP R A W O Z D A N IA 2 9 1ty lk o w y d a n e p rzez A k a d em ię T eo lo g ii K atolick iej, rów n ież n a p isa n e w p rzew a ża ją cej części przez w y k ła d o w c ó w i a b so lw en tó w tej U czeln i.
U d ział A T K w u a k ty w n ia n iu p o lsk ieg o ru ch u h o m ilety cz n e g o zaznacza się rów n ież w tym , że w sk ła d 4 -o so b o w eg o Z arządu S e k c ji H o m iletó w P o lsk ich w ch o d zi aż 3 w y k ła d o w c ó w h o m ilety k i n a A k ad em ii (ks. dr H en ry k P a g i e w s k i — p rzew od n iczący, k s .■ dr A n to n i L e w e k i ks. m gr W aldem ar W o j d e c k i — sekretarze). W iadom o zaś, że S ek cja ta z n a tu ry sw e j sta ra się być in sp iratorem , in icja to rem i k iero w n ik iem p rzed sięw zięć n a rzecz od n o w y n aszego k a zn o d ziejstw a . D o w o d em teg o m oże b yć ch oćb y doroczna se sja n a u k o w a S ek cji, odbyta n a A k a d em ii T eo lo g ii K a to lick iej w d niach 18— 19 k w ie tn ia 1974 r. pod h a słem O d r o d z e n ie k a z n o d z i e j s t w a p o p r z e z o d n o w ę h o m i le t y k i. W 4 referatach , z k tórych 3 w y g ło sili n a niej w y k ła d o w c y A TK , m. in. n a k reślon o plan p e r sp e k ty w ic z n y i k o n k retn y p rogram d zia ła ln o ści na rzecz od n ow y k a zn o d ziejstw a w P o ls c e 14.
G łęb o k ie zaa n g a żo w a n ie a k tu a ln eg o rektora A k ad em ii, ks. prof, dr hab. Ja n a S t ę p n i a w sp r a w ę d alszego ro zw o ju sp ecja liza c ji h o m i lety czn ej, sta n o w i n ie ty lk o dow ód szczeg ó ln eg o za in tereso w a n ia się prob lem em od n ow y h o m ilety cz n e j, lecz ręk ojm ię coraz w ięk szej a k ty w i z a cji i w k ła d u A k a d em ii T eologii K a to lick iej w rozw ój p o lsk ieg o ruchu h om iletycznego.
K o n k retn y m w y ra zem teg o w k ła d u jest te ż sp ecja ln a E kipa S z k o le n io w a , u tw orzon a w 1973 г., a sk ła d a ją ca się z h om ilety, b ib listy, k a te ch ety, ped agoga, socjologa i p sy ch o lo g a — w y k ła d o w c ó w A TK . E kipa ta p rzep row ad zała ju ż i g o to w a je s t n ad al p rzep row ad zać w różnych ośrodkach k o ścieln y ch k ilk u d n io w e k u rsy d o k szta łca ją ce d la r e k o le k c jo n istó w , k o n feren ćjo n istó w , m isjon arzy, k a zn o d ziejó w itp.
O bok tej w ię k sz e j E k ip y S zk o len io w ej, p rzep row ad zającej ty g o d n io w e w z g lę d n ie k ilk u d n io w e k u rsy d ok ształcające, istn ie je ta k ż e trzyosob o w a E kipa H o m ilety czn a , złożon a z w y k ła d o w c ó w A TK , która na t e re n ie całej P o lsk i p ro w a d zi 1— 3 d n iow e szk o len ie k a zn o d ziejó w w ra m ach sp e c ja ln e g o k u rsu lu b o k o liczn o ścio w y ch sp otk ań k sięży: n a k o n fe r e n c ja c h rejo n o w y ch , d ek a n a ln y ch , rek o lek cja ch , w a k a cy jn y ch p rzy goto w a n ia ch do eg za m in ó w w ik a riu szo w sk ich itp.
W arto na k on iec w sp o m n ieć o tw o rzą cy m się na A T K In sty tu c ie T eo lo g ii P ra k ty czn ej, w ram ach k tórego n a stą p i p ew n a k oord yn acja prac n a u k o w o b a d a w czy ch i d y d a k ty czn y ch oraz w ięk sza w sp ółp raca m ię d z y
-14 Zob. A. L e w e k , D ziałaln ość n a r z e c z o d n o w y k a z n o d z i e j s t w a w Polsce, H D 43 (1974) nr 4 s.
292 SP R A W O Z D A N IA [12] dyscyp lin arn a, co b ęd zie m ia ło n ie w ą tp liw ie p o z y ty w n y w p ły w na z a k res i w y n ik i p rzed sięw zięć sp ecja liza c ji h o m ilety czn ej, a p rzez to i na rozw ój ru chu od n o w y k a zn o d ziejstw a w P o lsce.
P rzed sta w io n a w y żej szk ico w o d zia ła ln o ść n au k ow a, d yd ak tyczn a i w y d a w n icza A k a d em ii T eo lo g ii K a to lick iej w d zied zin ie h o m ile ty k i i k a zn o d z ie jstw a św ia d czy dość w y r a ź n ie o tym , że U czeln ia ta je s t dzisiaj w a ż n y m ośrod k iem h o m ilety cz n y m w P o ls c e 15.
A n to n i L e w e k
II. HOMILETYKA N A KATOLICKIM UNIW ERSYTECIE LUBELSKIM
P o czą tk i h o m ile ty k i na K U L są zw ią za n e z p o w sta n iem w rok u 1958 w ram ach W yd ziału T eo lo g iczn eg o S e k c ji te o lo g ii p astoraln ej. W yk ład y k u rso ry czn e w la ta ch 1959— 1962 p row ad ził ks. dr R om u ald R a k , zaś w la ta ch 1962— 1966 ks. dr L eszek K u c . T en o sta tn i w roku akad. 1962/63 w p ro w a d za p on ad to w y k ła d y m onograficzne: K o n c e p c j a teologii p r z e p o w i a d a n i a i K o n c e p c j a homilii, a w n a stęp n y ch la ta ch w yk ład a m . in. ta k ie za g a d n ien ia jak: K a z n o d z i e j s t w o w X I I I w i e k u , H o m ilia li t u r g ic z n a , Dialog w k a z n o d z i e j s t w i e . J ed n o cześn ie p row ad zon e b y ło pro sem in a riu m z h om iletyk i. T em a ty k a ćw iczeń ob ejm o w a ła 3 elem en ty: z a g a d n ie n ie k on ta k tu k azn od ziei ze słu ch aczem , z e sp o ło w e p rzy g o to w a n ie te m a ty k i k azn od ziejsk iej oraz p rak tyczn e g ło szen ie h o m ilii przez s tu d en tów .
P o p rzen iesien iu się ks. dr L. K uca na A T K m ie jsc e jeg o z a ję li ks. dr R u d o lf Z i e l a s k o , k tó ry ob jął w y k ła d y z te o lo g ii sło w a oraz ks. dr W ła d y sła w W i t k o w s k i , który p rzeją ł w y k ła d y k u rsoryczne.
Isto tn e zn a czen ie dla rozw oju h o m ilety k i n a K atolick im U n iw e r sy te c ie L u b elsk im m iało p o w sta n ie w roku 1968 In sty tu tu T eologii P a sto r a l n ej, o b ejm u jącego rów n ież k a ted rę h om iletyk i. Z ostają w p row ad zon e n o w e p rzedm ioty, m. in. H o m i l e t y k a m a t e r i a ln a i — sp ecja ln a , P is m o ś w . w k a z n o d z i e j s t w i e , H o m ilia w r o z w o j u h i s t o r y c z n y m , R o k li tu r g ic z n y , T e c h n ik a ż y w e g o sł o w a . O bok już w y m ien io n y ch w y k ła d y p o d ej m u ją: ks. dr J ó z e f K u d a s i e w i c z , ks. dr W a cła w S c h e n k i doc. dr hab. S te fa n S a w i c k i .
W w y n ik u d alszych przeobrażeń w roku akad. 1973/74 program za ję ć stu d e n tó w h o m ile ty k i p rzed sta w ia ł s ię następ u jąco:
15 Zob. J. W., O o d n o w ą k a z n o d z i e j s t w a p ols kie go. P io n i e r s k a ro la i do· r o b e k A T K , W T K — T yg. K at. 19 V 1974 s. 3.
[1 3 ] S P R A W O Z D A N IA 2 9 3 R o k I:
L a i k a t j a k o p o d m i o t d u s z p a s t e r s t w a i a p o s t o ls t w a ; Dialo g K o śc io ła z e ś w i a t e m w s p ó ł c z e s n y m — K s. doc. dr hab. A. L. S z a f r a ń s k i ; So cjo lo g ia religii; S o c jo g r a fia religii; S ocjologia p a r a f ii — Ks. doc dr hab. W. P i w o w a r s k i ; P s y c h o lo g i c z n e u w a r u n k o w a n i a p r z e ż y ć r e l i g ij n y c h — K s. doc. dr hab. P. P o r ę b a ; T eo lo g ia p a s t o r a ln a b ib l ij n a — Ks. doc. dr hab. J. K u d a s i e w i c z ; U r z e c z y w i s t n i a n i e się K ościo ła w litu r g ii — K s. doc. dr hab. W. S c h e n k ; W s t ę p do te ologii p a s t o r a l n e j — K s. dr hab. F. B l a c h n i c k i ; P r o b l e m y m o r a ln e w s p ó ł c z e s nego ś w i a t a — Ks. doc. dr hab. S. W i t e k ; O rganizacja d ziałaln ości K ościo ła; Teo lo g ia z b a w c z e g o p o ś r e d n i c t w a K ościoła — Ks. doc. dr hab. R. R a k ; O b j a w i e n i e a w i a r a r e l ig i jn a — Ks . dr R. Ł u k a s z y k ; T a j e m n i c a p a sc h a ln a C h r y s t u s a — Ks. dr W. H r y n i e w i c z ; K a t e c h e t y k a f u n d a m e n t a l n a — Ks. dr R. M u r a w s k i ; T eolo gia s ł o w a B o ż e go — Ks. dr M. B r z o z o w s k i .
R o k II:
K o śc ió ł a li te r a tu r a — P rof. dr hab. S. S a w i c k i ; D u s z p a s t e r s t w o b ib l ij n e — K s . doc. d r hab. J. K u d a s i e w i c z ; O d d z i a ł y w a n i e s p o łe c z n y c h ś r o d k ó w p r z e k a z u — D oc. dr hab. F. A d a m s k i ; L it u r g ia s a k r a m e n t ó w i s a k r a m e n t a l i ó w — Ks. doc. dr hab. W. S c h e n k ; H o m i l e t y k a m a t e r i a ln a ; H om ilia w r o z w o j u h i s t o r y c z n y m ; G ł ó w n e n u r t y r o z w o j o w e k a z n o d z i e j s t w a p o ls k ie g o w e p o ce R e n e s a n s u ■— Ks . dr M. B r z o z o w s k i ; S t r u k t u r a p r z e p o w i a d a n i a s ł o w a B ożego; H o m i l e t y k a г j e j p o j ę c i o w a an aliza — Ks. dr M. P a c i u s z k i e w i c z . R o k III: E w a n g e l ia D z ie c i ę c tw a w p r z e p o w i a d a n i u — Ks. doc. dr hab. J. К u- d a s i e w i c z ; M i s te r iu m p a s c h a l n e w r o k u l i t u r g i c z n y m — Ks. dr W. D a n i e l s k i ; Z a g a d n ien ia w y b r a n e z d z i e j ó w k a z n o d z i e j s t w a p o l s k ieg o — Ks. dr M. B r z o z o w s k i ; S t r u k t u r a p r z e p o w i a d a n i a s ł o w a B ożego — Ks. dr M. P a c i u s z k i e w i c z .
S em in a riu m b ib lijn o -h o m ile ty c z n e — Ks. doc. dr hab. J. K u d a s i e w i c z ; Ć w iczen ia z h o m ile ty k i — Ks. dr M. B r z o z o w s k i .
W ram ach ćw iczeń w k ażd y w to rek stu d e n c i gło szą h o m ilie podczas w sp ó ln o to w ej M szy św ię te j In sty tu tu T eologii P astoraln ej.
P on ad to w y k ła d y z h o m ilety k i p row ad zon e są d la k sięży d ojeżd żają cych n a S tu d iu m P a sto ra ln y m (1 sem estr co drugi rok).
P ra ce b a d a w cze p row ad zon e są w n a stęp u ją cy ch k ierunkach:
1. K on cep cja p rzep ow iad an ia w ś w ie tle teo lo g ii słow a. Ś w ie c c y jako pod m iot przep ow iad an ia. D ialog w k a zn o d ziejstw ie.
2 9 4 SP R A W O Z D A N IA [ 1 4 ]
2. Z a sto so w a n ie w y n ik ó w w sp ó łczesn ej e g zeg ezy b ib lijn ej w k a zn o d ziejstw ie.
3. B ad an ia a n k ieto w e d o tyczące odbioru k azań p rzez w sp ó łczesn y ch słu ch a czy w P o lsce.
4. D zieje p rzep ow iad an ia w P o ls c e w ok resie B aroku.
K ated ra h o m ilety k i d y sp o n u je w ła sn y m za k ła d em i k sięgozb iorem li czącym około 600 to m ó w oraz czasop ism am i h o m ilety cz n y m i w y d a w a n y m i a k tu a ln ie w k raju i za granicą. P.O. k iero w n ik a k a ted ry jest ks. doc. dr hab. J ó zef K u d a s i e w i c z .
A oto w y k a z prac d y p lo m o w y ch z h om iletyk i, p o w sta ły ch n a K UL: D o k t o r a t y : Ks . Jan Z w i ą z e k , K a to l ic k i e p o g l ą d y s p o ł e c z n o - p o l i t y c z n e w Polsce n a p r z e ł o m i e X V I i X V I I w i e k u w ś w i e t l e kazań. Ks. J u lia n U r b a n , I d e a ł k a to l ik a w ś w i e t l e k a z a ń f r a n c isz k a ń sk ic h w la ta ch 1765— 1795. K s. M iec zy sła w B r z o z o w s k i , K a z a n ie w ie l k a n o c n e p o ls k ic h a u to r ó w k a to l ic k i c h od p o ł o w y X V I d o p o ł o w y X V I I w ie k u . Ks. S ta n isła w K i s i e l , D u s z p a s t e r s t w o r e k o l e k c y j n e a p o t r z e b y d u c h o w e s z k ó ł śr e d n ic h w ś w i e t l e p e d a g o g ik i p a s to r a ln e j. L i c e n c j a t y : K s. S te fa n P r e k u r a t , P r o b l e m a t y k a r o d z i n y w k a z n o d z i e j s t w i e p o l s k i m w la ta ch 1950— 1962 na p r z y k ł a d z i e a n a li z y tr e ś c i k a z a ń d la d o - . r o s ły c h p u b l i k o w a n y c h w B ib l io t e c e K a z n o d z i e j s k i e j .
Ks. E dw ard S o b i e r a j , M o d e le relig ijn o ści m ł o d z i e ż y w ś w i e t l e eg z o r t d r u k o w a n y c h w B ib lio te c e K a z n o d z i e j s k i e j w la t a c h 1958— 1966. Ks. J ó z e f K o r z e n i o w s k i , P is m o ś w i ę t e w k a z n o d z i e j s t w i e w r o z p r a w a c h n a u k o w y c h P r z e g l ą d u H o m i l e t y c z n e g o (1923— 1939). K s. J ó z e f K o ł o d z i e j c z y k , O d n o w i o n a m i s j a lu d o w a w . ś w i e t l e t e o logii d u s z p a s t e r s t w a i d o k u m e n t ó w S o b o r u W a t y k a ń s k i e g o II. K s. S ta n isła w K i s i e l , W y c h o w a w c z e o d d z i a ł y w a n i e r e k o l e k c j i na ż e ń s k ą m ł o d z i e ż licealną.
K s. R yszard О к i ń s к i, K a z a n ia litu rgiczn e w u ję c i u P iu sa Parscha. Ks. Iren eu sz F o 1 с i k, P is m o ś w i ę t e w kazan iach b is k u p a K a r o l a F i s ch er a na tl e k o n c e p c ji h o m i l e t y c z n y c h p r z e ł o m u X I X г X X w ie k u . Ks. M irosław D r z e w i e c k i , N o r w i d a o b r a z K ościo ła na tl e k a z n o d z i e j s t w a Z m a r t w y c h w s t a ń c ó w w X I X w ie k u .
M a g i s t e r i a :
Ks. J ó zef S z t o n у k, P o ls k i e k a z n o d z i e j s t w o m ł o d z i e ż o w e w o kresie m i ę d z y w o j e n n y m .
Ks. F ran ciszek K u r k o w s k i , T e o ria m i s j i l u d o w e j u ks. K a r o la A n to n iew icza .
[ 1 5 ] SPR A W O Z D A N IA 2 9 5
Ks. J u lian U r b a n , T e o ria k a z n o d z i e j s t w a w ś w i e t l e d z i e ła K a j e t a n a K a r n o w s k i e g o (1744— 1820).
Ks. F ran ciszek G r e l a , H om ilia litu r g ic zn a ja k o e l e m e n t o d d z i a ł y w a nia pa sto ra ln e g o .
Ks. C zesła w B ł a s z c z y k i e w i c z , K a z a n ia m i s y j n e ks. K a r o la A n t o nie w icza .
Ks. K azim ierz K o p c i e w i c z , P e d a g o g iz a c j a r o d z ic ó w w nau czan iu h o m i l e t y c z n y m na p r z y k ł a d z i e B ib l io t e k i K a z n o d z i e j s k i e j w la ta ch 1958— 1970. Ks. E u g en iu sz M a ł y s z , K a z a n ia w opinii w i e r n y c h na p o d s t a w i e b a d a ń a n k i e t o w y c h w O lsz ty n ie . Ks. H en ryk K o z a k i e w i c z , K s. Ja n K a p ic a ja k o k a z n o d z ie ja i a p o s toł t r z e ź w o ś c i na tl e p r z e m i a n z a c h o d z ą c y c h na G ó r n y m Ś ląsku. Ks. K azim ierz M i l e w s k i , T a j e m n i c a p a sc h a ln a w k a za n ia c h w i e l k a n o c n y c h o k r e s u m i ę d z y w o j e n n e g o w Polsce. Ks. Jan T w a r d y , K a z a n ia i p r z e m o w y p a s t e r s k i e do lu d u w ie j s k i e g o b i s k u p a K a r o l a J ó z e f a Fischera.
Ks. P iotr K u r a t o w i c z , P r z e p o w i a d a n i e s ł o w a B ożeg o w opinii k a t o l i k ó w w ie l k i e g o m i a s t a na p r z y k ł a d z i e p a ra fii M a t k i B o s k ie j O s t r o b r a m s k i e j w S zczecin ie .
K s. R u d olf G r z e s z c z y k ,
Pismo święte jako źródło kazań w świetle
teologii przepowiadania w Niemczech.
M i e c z y s ł a w B r z o z o w s k i
III. HOMILETYKA A K ADEM ICK A W U SA
D. M o r r i s e y szk icu jąc sy tu a c ję w S tan ach Z jed n oczon ych p i s a ł 1, że odnow a k a zn o d ziejstw a w tym k raju ch a ra k tery zu je się tym , czym odznacza s ię K ościół am eryk ań sk i: m łod zień czością i w igorem , z a in te reso w a n iem k w e stia m i sp ołeczn ym i, w p ły w e m m a so w y ch środ k ów p rzek azu oraz ich w y k o rzy sta n iem , now ym , w y ra źn ie ek u m en iczn ym d u ch em oraz w zra sta ją cą p otrzebą i zn aczen iem n auk pom ocn iczych dla w sp ó łczesn ej p o słu g i słow a.
T rzeba jed n ak dodać, że sy tu a cję k a zn o d ziejstw a ocen ia się k r y ty c z n ie i p rop on u je się, n iek ied y bardzo śm ia łe, w y jścia i ek sp erym en ty. O d zw iercied len iem teg o sta n u jest h o m ilety k a akadem icka. W ośrod
1 D. Mo r r i s e y, C ath o lic P re a c h in g in t h e U n ite d S ta t e s , Cone. 1968, z. 3.
2 9 6 S P R A W O Z D A N IA [ 1 6 ] k ach u n iw ersy teck ich p rob lem atyk a h o m ilety czn a jest p oszerzona i w zb ogacon a n a u k a m i h u m a n isty czn y m i, socjologią, stu d ia m i nad k u l tu rą m asow ą. D a je się za u w a ży ć o ży w czy n u rt p o w sta ły ze sk ojarzen ia r e fle k sji teo lo g iczn ej z n au k am i ek sp ery m en ta ln y m i d ającym i w ied zę 0 w sp ó łczesn y m człow iek u i jego św iecie.
H om ileci a m ery k a ń scy m ają sw o ją n aczeln ą organ izację o ch arak terze e k u m e n i c z n y m . A m ery k a ń sk a A k ad em ia H o m ilety czn a (A m e r ί ο a n A c a d e m y o f H o m i l e t i c s ) , u k o n sty u o w a n a w 1965 roku z in ic ja ty w y trzech p ro feso ró w z u czeln i p rotestan ck ich , za jm u je p o c z e s n e m iejsce m ięd zy za w o d o w y m i sto w a rzy szen ia m i w y k ła d o w c ó w róż n y ch d y scy p lin n au k ow ych . L icząca ob ecn ie około 100 czło n k ó w stałych , w w ięk szo ści spośród n o m in a cji p rotestan ck ich , sk u p ia ta k że n iek tórych h o m iletó w katolick ich . Z k o lei n iejed n i p ro testa n ccy h o m ileci w sp ó łp ra cu ją z u czeln ia m i i sto w a rzy szen ia m i k atolick im i. A k a d em ia jest zrzesze n iem n au czających , k tórzy p ragn ą d zielić się d o św ia d czen ia m i i dorob k iem n a u k ow ym w d zied zin ie h o m ilety k i tak w asp ek cie historyczn ym , teo lo g iczn y m jak i pastoraln ym . S ta tu t p ostan aw ia: „ P ierw szorzęd n ym cele m b ęd zie organ izow an ie sp o tk a ń p rofesorów i w y k ła d o w c ó w h o m ile ty k i dla śled zen ia roli h o m ile ty k i w w y k sz ta łc e n iu teo lo g iczn y m , k tóre u leg a zm ianom , dla om aw ian ia i d zielen ia się in sp iracjam i i m etodam i, dla ożyw ien ia badań w ty m za k resie craz w p o k rew n y ch dziedzinach 1 d y scy p lin a ch n a u k o w y ch ”. T oteż g łó w n y m p rzeja w em d ziałaln ości są doroczne sp otk an ia z w o ły w a n e w gru d n iu do S em in a riu m T eologiczn ego w P rin ceton, N e w Jersey. P rogram y sp otk ań p rzew id u ją w y słu c h a n ie paru r efera tó w w raz z d ysk u sją, o m a w ia n ie p rob lem ów n auczania, an a liz ę i w y m ia n ę dośw iad czeń . P rześled źm y tem a ty k ę refera tó w paru o s ta tn ich spotkań.
R ok 1970. Podczas d w u d n io w e g o zjazd u p rzed y sk u to w a n o n a stęp u ją cą tem atyk ę: M o ż liw o ś ć obecnośc i Boga w kaza n iu ; Ironia a p o d s t a w y Ewan gelii; E k s p r e s ja w k a z n o d z i e j s t w i e — czego m o ż e n as n a u c z y ć s z tu k a . W p row ad zen iem do teg o ostatn iego zagad n ien ia b y ły cztery referaty.
W roku 1971 zebrało się — jak czytam y w in form atorach A k ad em ii — 37 sta ły ch człon k ów , by p rzed y sk u to w a ć dw a referaty: T e o ria k o m u n i k a c ji m i ę d z y l u d z k i e j n a d z i e ją p o d u p a d a ją c e g o k a z n o d z i e j s t w a oraz K a z n o d z i e j s t w o M u r z y n ó w . Prof. D a n c e , św ie c k i katolik , p ierw szy z r e fe ren tów , sp ecja lista w d zied zin ie sło w n eg o k on tak tu m ięd zylu d zk iego, ju ż uprzednio d zielił się sw y m i su g estia m i — sło w n ie i p isem n ie — w k ręgach k atolick ich h om iletów .
D oroczne sp o tk a n ie 1972 roku zajęło się p rob lem am i zw ią za n y m i z w p ro w a d zen iem stop n ia doktora p a sto ra listy k i (D octor of M i n is t r y ) oraz refera ta m i na te m a t p rob lem ów lierm en eu ty czn y ch w studiach n o w o testa m en ta ln y ch , relacją m ięd zy n im i a n au czan iem p o słu g i słow a.
[ 1 7 ] S P R A W O Z D A N IA 2 9 7
N adto d w u referen tó w , z k tórych jed n y m b y ł J. G e a n e y red ak tor P re a c h in g T o d a y , om a w ia ło za g a d n ien ie gło szen ia sło w a przy pom ocy różnych śro d k ó w p rzek azu (tzw. m u l t i - m e d i a pres en ta tio n ). N adto p o sta n ow ion o p rzek ształcić jed n o z n a jb liższy ch dorocznych sp otk ań w m ięd zy n a ro d o w y k ongres d otyczący p rzyszłości k azn od ziejstw a, naw iązać łączn ość z n a u k o w ca m i p o k rew n y ch d y scy p lin oraz p o szerzyć krąg u czestn ik ó w o d u szp a sterzy i sem in arzystów .
A k ad em ick ą h o m ilety k ę k a t o l i c k ą m ogą rep rezen to w a ć dw a ośrod ki: bardziej h u m a n isty czn y w St. L ouis i teo lo g iczn o -b ib lijn y w W a szyn gton ie, przy czym ob yd w a in teresu ją się p rob lem atyk ą k o m u n ik a cji sło w a Bożego.
Jezu ick i S a in t Louis U n i v e r s i t y w S t. L ouis p osiada przy k a ted rze teo lo g ii m oraln ej i p astoraln ej S e k c ję „ religijn ego p rzek azu ” (re lig ious comunication), która w sw e j d zia ła ln o ści p ragn ie w y k o rzy sty w a ć d an e szereg u dziedzin rzu tu jących na m isję k o m u n ik o w a n ia E w an gelii. W y liczm y p ro b lem a ty k ę n iek tórych w y k ła d ó w i sem inariów :
•—■ P s y c h o lo g ia k o m u n i k a c j i m i ę d z y l u d z k i e j : r e fle k sje nad p sy ch o lo g icz ną dyn am ik ą, a szczeg ó ln ie nad d iad yczn ym i gru p ow ym ch arak terem p ro cesó w przek azu z ak cen tem położon ym na procesach k o m u n ik a cy j nych jako środ k ach w zro stu i rozw oju religijn ego.
■— K a z n o d z i e j s t w o — ka p ła n j a k o k o m u n i k a t o r : stu d en ci w in n i p rzed sta w ić u trw a lo n e na m a g n eto w id zie ek sp ery m en ta ln e h o m ilie w y k o rzy stu ją ce film i dialog.
— M a s o w y p r z e k a z a Kościół: stu d en ci pozn ają w sp ó łc z e sn y m a so w y przekaz, jeg o fu n k cje, tr e śc i i m ożliw ości, ze szczeg ó ln y m u w z g lę d n ie n iem m o żliw o ści w y k o rzy sta n ia go w k ery g m a ty czn y m k a zn o d ziej stw ie.
— Bóg i c z ł o w i e k w e w s p ó ł c z e s n e j lite r a tu rz e : stu d iu m w sp ó łczesn ej p o w ie śc i (K afka, Sartre, C am us, G reene, F a u lk n er i inni) u w z g lę d n ia jąc teo lo g iczn e i filo z o fic z n e im p lik acje.
— N e w m a n ■— teo l o g -p i s a r z : litera ck ie i teo lo g iczn e cech y N e w m a n o w - sk iego sposobu k om u n ik a cji relig ijn ej w K o ściele X IX w iek u . — O b r a z Boga i c z ł o w i e k a w w s p ó ł c z e s n y m t e a t r z e i kinie: filo zo ficzn e
i teo lo g ic z n e a sp e k ty k in a i tea tru (O’N eill, T. W illiam s, B eck ett, Ionesco, A lb ee, B ergm an , A n ton ion i, F e lin i i inni).
— T e a t r re lig ijn y : stu d iu m w sp ó łczesn eg o dram atu relig ijn eg o (B etti, E liot, S h aw , G reene, A n ou ilh , O sborne i inni), om ów ien ie w yb ran ych in scen izacji.
— O b r a z Boga i c z ł o w i e k a w e w s p ó ł c z e s n y m m a l a r s t w i e , r z e ź b i e i a r c h i te k t u r z e : teo lo g iczn e i filo z o fic z n e im p lik a cje prac tak ich tw órców , jak R au sch en b erg, O ldenburg, L ich ten stein , S m ith , W arhol i in. — L it u r g ic z n a cele bracja : p o g łęb ien ie zn aczen ia celeb ra cji i u m iejętn o ść
2 9 8 SP R A W O Z D A N IA [ 1 8 ]
N ad to szereg tak ich w y k ła d ó w , od p ow ied n io rozp la n o w a n y ch dla p o szczeg ó ln y ch la t stu d iów , ja k teo lo g ia a literatu ra, teo lo g ia k a zn o d ziej stw a , gło szen ie celó w ch rześcijań sk iego p ostęp ow an ia, k azn od ziejstw o a w sp ó łczesn y człow iek, a słu ch acz w y k szta łco n y , teo lo g ia a „sztuki k o m u n ik u ją ce” (osobny w y k ła d i prosem inarium : teo lo g ia a film ), up ad ek czło w ie k a w ś w ie tle w sp ó łczesn ej literatu ry, m y śl relig ijn a w lite r a tu rze a n g ielsk iej X IX w iek u . D w a sem in aria: z „k om u n ik acji r e lig ijn e j” i z sym b oli i sy ste m ó w w ierzeń . S p ecja ln e pr a c t ic u m dla d w u p ie r w szy ch la t stu d ió w m a ch arak ter in d y w id u a ln y i zm ierza do u sp ra w n ien ia u m iejętn o ści k a zn od ziejsk ich . Z a in tereso w a n e osoby i zesp o ły w in n y się zająć ocen ą i om ó w ien iem kazań u trw a lo n y ch na ta śm ie m a g n eto fo n u i m a gn etow id u .
Prof. Th. L a y dla sw e g o w y k ła d u W p r o w a d z e n i e d o r e l ig i jn e j k o m u n ik a c j i (rok akad. 1970/71) za p la n o w a ł n a stęp u ją cą p rob lem atyk ę: k o n s e k w e n c je u padku zn aczen ia sy m b o lik i relig ijn ej — k o n ieczn o ść n a w ią zania k o n ta k tu poprzez in d y w id u a ln e d ośw iad czen ia słu ch acza; ruch „śm ierci B o g a ” jako p rzeja w k ry zy su przep ow iad an ia; n a w ią za n ie do a k tu a ln ej p ro b lem a ty k i tzw . a n ty tea tru , a n tyb oh atera i n u rtó w w sp ó ł czesn ej m uzyki; rola sy m b o lik i w życiu lu d zk im , w k u ltu rze (reklam a, film itp.); p ro b lem a ty k a n iejęzy k o w eg o p orozu m iew an ia się ludzi; j ę zyk a sp osob y u jm o w a n ia i w y ra ża n ia rzeczy w isto ści; języ k a osob ow ość (tu m. in. w y ja śn ia ł „d o sto so w a n ą ” m eto d ę O bjaw ienia); zagad n ien ie m ięd zyosob ow ej k o m u n ik a cji przek azu relig ijn eg o w m a ły ch grupach; p rob lem „ języ k a ” B oga.
D od ajm y, że S ek cja urządza sp ecja listy czn e sym p ozja dla w szy stk ich , np. teo lo g ia a film , teo lo g ia a „sztuki k o m u n ik a cy jn e”.
S p e c ja listy c z n y In s ty tu t K a to lick ieg o U n iw e r sy te tu A m ery k i w W a szy n g to n ie rozw ija zarów n o stu d iu m u n iw e r sy te c k ie o sw o isty m p rze k ro ju prac jak i in te n sy w n ą d ziałaln ość d ok ształcającą, o k tórej w y p a d n ie jeszcze m ów ić w zw ią zk u z ch a ra k tery sty k ą d ziałaln ości s t o w a rzy szeń k azn od ziejsk ich . Jako In sty tu t K azn od ziejsk i ( T h e P r e a c h e r s ’ I n s t i t u t e a t t h e C a h o l i c U n i v e r s i t o f A m e r i c a ) n iezm ien n ie p rzep row ad za tzw . L etn ią S e sję — sk rócon e stu d iu m h o m ilety k i, kurs teorii i p ra k ty k i k a zn o d ziejstw a na p oziom ie u n iw e r sy te c k im k oń czący się z w y k ły m za św ia d czen iem , p o tw ierd za ją cy m jego odbycie, alb o w y d a n iem sw o iste g o „d yp lom u k a zn o d ziejsk ieg o ” (T h e C e r ti fi c a te in Pre achin g), i to za leż n ie od już od b ytych — czy n ie — stu d ió w u n iw ersy teck ich . S tu d iu m ob ejm u je d w ie se s je le tn ie z w y b r a n y m i w y k ła d a m i z tak ich dziedzin, jak antropologia, h istoria, p sy ch o lo gia, w y m o w a i dram at, socjologia — k tóre tr a k tu je się jako u z u p ełn ie n ie program u k o n ieczn eg o dla u zysk an ia dyplom u. J eg o isto tn e e le m en ty , to: 1° ćw iczen ia w p rzy g o to w y w a n iu i w y g ła sza n iu h om ilii — ro zw ija n ie w ła sn e j, in d y w id u a ln ej spraw ności, p rzep row ad zan e w m a
