"Zur Freude des Glaubens hinführen : apostolisches Schreiben „Über die Katechese heute”", Papież Jan Paweł II, komentarz: Adolf Exeler, Freiburg-Basel-Wien 1980 : [recenzja]

Roman Murawski

"Zur Freude des Glaubens hinführen

: apostolisches Schreiben „Über die

Katechese heute”", Papież Jan Paweł

II, komentarz: Adolf Exeler,

Freiburg-Basel-Wien 1980 : [recenzja]

Collectanea Theologica 50/4, 199-200

listy u m a c n ia ją c e go w jego p o słannictw ie. W k ońcu u m ie ra z bólu spow o­ dow anego straszn y m i p rze jściam i Kościoła.

Z eb ran e listy „p olityczne” K a ta rz y n y są n a pew no ja k im ś d o k u m e n ­ tem ów czesnej epoki, ale są ponad to św iadectw em , że w n a jcie m n ie jsz y ch czasach p ra w d a , n a k tó rą Bóg w sk az u je za p o śred n ictw em w y b ra n y c h przez siebie ludzi, nie p rz e sta je być w K ościele obecna.

ks. S te fa n M oysa SJ, W arszaw a

Z u r F reu d e des G laubens h in fü h re n . A postolisches S ch reib e n „ ü b er d ie K a te ­ chese h e u te ” P apst Jo hannes P auls II. M it ein em K o m m e n ta r vo n A d o lf E xeier, F re ib u rg -B a se l-W ie n 1980, V erlag H erd er, s. 174.

O głoszona p rzez papieża J a n a P a w ł a II w pie rw sz ą rocznicę jego p o n ty fik a tu (16.10.1979) a d h o rta c ja C atechesi tradendae u k az ała się w k r ó t­ k im czasie w p rze k ład z ie na w iele języków , w ty m rów nież n a języ k polski. W ydanie niem ieck ie tego d o k u m e n tu zasługuje n a szczególną uw agę, alb o ­ w iem dołączono do niego obszerny k o m e n tarz pió ra czołowego k a te c h e ty k a niem ieckiego, A dolfa E x e l e r a , p ro feso ra teologii p a s to ra ln e j w M onaste- rze i przew odniczącego N iem ieckiego Z w iązku K atechetów . P re ze n to w an e przeze m nie om ów ienie dotyczy głów nie k o m e n tarza prof. A. E x e l e r a , k tó ry p rz e d sta w ia w n im podstaw ow e założenia a d h o rta c ji p ap iesk iej i jej znaczenie d la p rac y k a tec h ety c zn e j dzisiaj.

W ro k u 1977 odbył się k o le jn y S ynod B iskupów , pośw ięcony ty m razem k atec h ez ie w e w spółczesnym św iecie. Do g ru p y około 200 b isk u p ó w re p re z e n ­ tu ją c y c h w szystkie części św ia ta, k tó rzy b ra li u dział w tym synodzie, n a le ­ żał ta k ż e obecny papież J a n P a w e ł II, w ów czas k a rd y n a ł i a rc y ­ b isk u p K ra k o w a. Je d n y m z ek sp e rtó w p ow ołanych n a synod był prof. E. E X e 1 e r. Jeszcze p rze d u k az an iem się a d h o rta c ji p ap iesk iej o p u ­ b lik o w a ł on książkę, w k tó re j p rz e d sta w ia ł za g ad n ien ia będące przed m io tem o b rad om aw ianego syn o d u i jego w y n ik i h N ic w ięc dziw nego, że te n sam a u to r p o d ją ł się o p rac o w a n ia k o m e n ta rz a do papieskiego d o k u m e n tu p rze d ­ sta w iające g o ow oce tegoż synodu.

Z n am ien n y je s t ty tu ł k siążk i, za pom ocą k tó reg o a u to r k o m e n ta rz a p ra g n ą ł w y ra zić p rze w o d n ią m yśl p ap iesk iej a d h o rta c ji: „P row adzić do r a ­ dości w ia ry ” (Z ur F reude des G laubens h in fü h ren ). Z daniem a u to ra p rze n ik a ona cały do k u m en t papieski. P o n ad to p o d k reśla on w sw ym k o m e n tarzu , że n ajw ię k sz ą tro s k ą obecnego papieża, ja k to w y k az ała zresztą ju ż jego p ie r­ w sza e n c y k lik a R ed e m p to r hom inis, a k tó ra p rz e b ija ta k ż e n ie m a l z każdej stro n y jego a d h o rta c ji n a te m a t katech ezy , je st „ ra to w an ie w spółczesnego człow ieka przez Boga w Jezu sie C h ry stu sie i w mocy D ucha Ś w iętego” . ..Nie znam żadnego innego d o k u m e n tu n a te m a t k atec h ez y w całej h isto rii K ościo­ ła — w y zn a je a u to r k o m e n ta rz a — k tó ry b y ta k w ielk ie znaczenie k ła d ł n a o tw a rc ie hory zo n tu dla p rac y k a tec h ety c zn e j, ja k ten . To o tw arc ie u w a ­ żam za n ajw a ż n ie jsz e znam ię tego te k stu , k tó ry , jeśli zostanie pow ażnie p rz y ­ jęty, m oże mieć d alekosiężne d ziała n ie o h isto ry czn y m zn aczen iu ” (s. 120). K o m en tarz A. E x e l e r a za w iera 50 stro n d ru k u , n ie w lic za jąc w to d w óch załączników : jednego, k tó ry p rz e d sta w ia rozw ój m y śli p ap ież a w a d h o rta c ji, i drugiego, za w ierająceg o in d ek s rzeczow y. C elem obu ty c h z a ­ łączników je st um ożliw ienie b a rd z ie j pogłębionej le k tu r y a d h o rta c ji, a z a r a ­ zem lepszej o rie n ta c ji w tekście. S am zaś k o m e n ta rz sk ła d a się z trz e c h czę­ ści. W p ierw szej części p o sia d ające j c h a ra k te r w p ro w ad zen ia, a u to r p rz e d sta ­ w ia genezę a d h o rta c ji, je j cel i je j zw iązek z analo g iczn ą a d h o rta c ją 1 A dolf E X e 1 e r, K atech ese in u n se rer Z eit. T h e m e n u n d Ergebnisse

P a w ł a VI E w angelii n u n tia n d i, ogłoszoną w ro k u 1975 po odbyciu S yno­ du B iskupów pośw ięconego ew an g elizacji, oraz głów ne zam ierzen ia swego k o m e n tarza . W ty m o sta tn im p u n k cie a u to r zaznacza, że a d h o rta c ja popieska n a te m a t k atec h ez y nie p o trz e b u je w zasadzie żadnego k o m e n tarza . P apież p rze m aw ia ta k żyw ym , a za raze m ta k k o m u n ik a ty w n y m językiem , że może być zrozum iany przez w szy stk ich bez w y ją tk u k atec h etó w . Je śli je d n a k pod­ ją ł się n a p isa n ia do niej k o m e n tarza , to ty lk o w ty m celu, ab y k atec h eto m n iem ieck im ukazać jej znaczenie i a k tu a ln o śc i dla p rac y k atec h ety c zn e j w ich w łasn y m k ra ju . Po p ro stu p ra g n ie podzielić się z n im i sw ym i osobistym i odczuciam i z le k tu ry tego d o k u m e n tu oraz w skazać n a pew ne m om enty, w k o n tek ście k tó ry c h n ależ ało b y n a now o przem yśleć działalność k a te c h e ­ ty c zn ą w RFN.

W d ru g iej części k o m e n ta rz a a u to r s ta ra się w ydobyć pew n e c h a ra k te ry s ­ tyczne cechy, zn am io n u jące d o k u m e n t papieski. T ek st a d h o rta c ji p rag n ie, zd an iem prof. A. E x e l e r a :

— pobudzić k ate c h e tó w w całym K ościele do o tw a rc ia i rozszerzenia ic h hory zo n tu k atechetycznego,

— w skazać n a w y ją tk o w e znaczenie p rac y k atec h ety c zn e j w życiu i w działalności K ościoła,

— być św ia d ec tw em p rze ży w an e j kolegialności,

-— być listem d o d ający m o tu c h y do p o d ejm o w an ia tr u d u k a te c h e ty c z ­ nego,

— być te k ste m u siłu jąc y m pogodzić różne k ie ru n k i i o rie n ta c je k a te c h e ­ tyczne,

— być dok u m en tem żyw ej tra d y c ji Kościoła.

W trze cie j części k o m e n ta rz a a u to r w ydobyw a n ie k tó re szczegółowe z a g ad n ien ia poruszone w a d h o rta c ji i rozw aża je w kontekście sy tu a cji k a te ­ ch etycznej w RFN. S ą one n a s tę p u ją c e : co to je st k atec h ez a, k to je st za n ią odpow iedzialny, m iejsce k atec h ez y (p arafia, rodzina, szkoła, o rg an izacje i sto ­ w arzy sz en ia m łodzieżow e), tre ść k atechezy, odbiorcy katechezy, języ k w k a te ­ chezie, m etody i śro d k i k atech ety czn e. Szczególnie ro zw in ię ty je st p u n k t dotyczący tre śc i w k atechezie. A u to r ja k b y przeczuw ał, że to zagadnienie, zw łaszcza n a Z achodzie, w yw ołać może d y sk u sje i polem iki, ty m b ard z iej, że w tek ście a d h o rta c ji zostały użyte przez pap ieża ta k ie te rm in y , ja k in te ­ gralność, jasność, pełność i całkow itość, system atyczność itp. A u to r u siłu je w ykazać, ja k należy je rozum ieć, zazn aczając przy ty m z naciskiem , że n ig ­ dy k atech eza, jeśli p rag n ie być a u te n ty c z n ą k a tec h ez ą K ościoła, nie może z n ic h zrezygnow ać.

P o m ija ją c dalsze, b a rd z ie j szczegółowe om ów ienie p roblem ów a d h o rta ­ cji p rze d staw io n y c h przez A. E x e l e r a w sw ym k o m e n tarzu , należy p o ­ w iedzieć, że:

— k o m e n ta rz je st n a p isa n y p ro sty m i k o m u n ik a ty w n y m językiem , — u w y p u k la isto tn e p roblem y k atec h ety c zn e z a w a rte w ad h o rta c ji, — p rz e d sta w ia je zaw sze w kontek ście k o n k re tn e j p rac y k a te c h e ty c z ­

n ej (uw agi a u to ra odnoszą się nie ty lk o do sy tu a c ji k atec h ety c zn e j w RFN , lecz p o sia d ają b ard z iej u n iw e rsa ln y c h a ra k te r),

•— stanow ić może doskonały przew o d n ik po tek ście a d h o rta c ji, u m ożli­ w ia ją c lepsze o dczytanie i zrozum ienie m yśli papieża.

ks. R o m a n M u ra w sk i SD B, W arszaw a

H erm a n n A. J. W EGM AN, G eschichte der L itu rg ie im W este n u n d O ste n , R egensburg 1979, V erlag F rie d ric h P u ste t, s. 300.

O pracow ania h isto rii litu rg ii zaliczane są raczej do rza d k ic h w yd arzeń edyto rsk ich . O publikow ane dotąd, c h a ra k te ry z u ją się różnorodnością ujęć