PRZYGOTOWANIE
DO ŻYCIA APOSTOLSKIEGO
W ZGROMADZENIU REDEMPTORYSTÓW
- ODPOWIEDZIĄ NA OCZEKIWANIA
/^
/ /1
WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA I KOŚCIOŁA1
P rzygotow anie do życia apostolskiego w Z grom adzeniu Redem ptorystów - odpow iedzią n a oczekiw ania współczesnego św ia ta i K ościoła - o to te m a t w y k ład u in au g u racy j nego w 101 ro k u istn ie n ia W yższego S e m in a riu m D u ch ow neg o W arszawskiej Prowincji R edem ptorystów . Jed n ak n a sam ym p o cz ątk u pragnę po czy n ić pew ne u ściślen ia w ta k b a rd z o o g ó ln y m tem acie. P rzygotow anie, czyli fo rm acja. M ło d y człowiek, w stępujący d o se m in a riu m , ch o ćb y d o redem ptorystów , naj częściej n ie p o trafi d o k ła d n ie o pisać, jak żyje ta w sp ó ln o ta , jakie m a p o s ła n nictw o. B ardzo w ew nętrznie i w tr u d n y d o o p is a n ia sp o só b o dkryw a w sobie B oży głos d o takiego w łaśnie życia. A p rz ygo tow an ie d o n iego spoczyw a wła śnie n a se m in a riu m . F orm acja: lu d zk a, duch ow a, in telek tu aln a, a p o sto lsk a2. W edług te m a tu m a m y m ó w ić o p rzy g o to w an iu d o życia apostolskiego, ale tu pojaw ia się k o lejny p ro b lem . G d y w eźm iem y d o ręki K onstytucje re d e m p to ry stów, czyli regułę naszego życia, i gdy z e rk n ie m y c h o c ia żb y n a spis treści, to o d razu zau w aży m y pew ne p ow tarzające się sfo rm u ło w a n ia : Z y c ie apostolskie Redem ptorystów , W spólnota apostolska, W spólnota apostolska oddana C hrystusow i O dku p icielow i, F orm acja w spólnoty apostolskiej, Z a r z ą d w spólnoty apostolskiej3. A p o sto lstw o
jest za te m u n as tą rzeczyw istością, k tó ra m a p rz e n ik a ć k ażd y w y m iar życia redem ptorysty. T ru d n o oczywiście, w ty m m o m en cie, w k ilk u n a stu czy raczej k ilk u dziesięciu m in u ta c h o p isać całą tę bog atą rzeczyw istość życia a p o sto l skiego w k a ż d y m jego w ym iarze. P rzygo tow anie w ięc d o życia a p o sto lsk ie 1 Artykuł ten stanowi treść wykładu wygłoszonego podczas inauguracji roku akademickiego 2003/2004
w Wyższym Seminarium Duchownym Redemptorystów w Tuchowie w dniu 21 października 2003 roku.
2 Por. Jan Paweł II, Adhortacja apostolska, Pastores dabo vobis, O formacji kapłanów we współczesnym świe cie, 25 marca 1992, nr 43-59, (PDV); Ratio Institutionis Sacerdotalis pro Polonia, Rzym 1999, nr 150-219, (RI-3 spPor. p).Konstytucje i Statuty Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela, Rzym 1986, (Konst. CSsR).
go w s e m in a riu m tra k tu ję tu taj jako p rzyg oto w anie d o p o słu g i ap osto lskiej, d o ko nkretn ej m isji i d o k o n k re tn y c h z a d a ń jakie m ają w K ościele re d e m p to ry ści. A le - to życie a p o sto lsk ie d o k tó re g o p rz y g o to w u ją się w s e m in a riu m a lu m n i - m a być o d p o w ie d z ią n a oczek iw an ia w spółczesnego św iata i K ościoła, w edług p o d a n e g o tem atu . K to dzisiaj pow ie, k to b ęd zie tak i o d w ażny stw ierdzić, że fo rm a c ja u re d e m p to ry stó w o d p o w ia d a ty m oczekiw a n io m . C z y w ogóle d a się n a tak ie p y ta n ie od pow iedzieć? B ow iem trze b a by n a jp ie rw zb ad ać, co jest o czek iw an iem w spółczesnego św iata i K ościoła, ja kie są dziś ich potrzeby, ich, czyli człow ieka, a d o p ie ro p ó ź n ie j dosto so w ać d o tego form ację. W ydaje m i się to n ie o d p o w ie d n im k ie ru n k ie m , b o w iem k a p itu ły nasze, p rz e ło ż e n i nasi, ich m yśl zaw arta w ró ż n y c h d o k u m e n ta c h zaw iera w łaśnie p o trz e b y św iata i K ościoła. M u si ta k być, b o inaczej ro z m i n ęlib y śm y się ze św iatem i K ościołem , czyli człow iekiem . W ierzym y, że p o d asystencją D u c h a Świętego, p rz eło żen i posyłają nas d o z a d ań , d o m iejsc gdzie - o d c z y tu ją c z n a k i czasu - jako re d e m p to ry śc i jesteśm y p o trz e b n i wg w oli naszego Z ałożyciela, św. A lfo n sa M a rii de L ig u o ri4.
Jakie jest zatem p o sła n n ic tw o re d e m p to ry stó w w d o b ie obecnej? I jak d o tego b a rd z o p ra k ty czn ie, b o n ie o sam e teoretyczn e za ło ż e n ia c h o d z i, p rzy gotow yw ani są a lu m n i W yższego S e m in a riu m D u c h o w n eg o W arszaw skiej P row incji R ed em p to ry stó w ?
F o rm acja p a sto ra ln ą , inaczej ap o sto lsk a w raz z fo rm a c ją lu d zk ą, d u c h o w ą i in te le k tu a ln ą sk łada się n a fo rm ację sem in ary jn ą . W praw dzie w szystkie w y m ie n io n e tu ta j w y m ia ry sta n o w ią je d n ą całość i n ie o d d z ie la się ic h o d siebie, je d n a k d ek ret O ptatam totius p o d k re śla , że n a jis to tn ie jsz y d la w y ch o w an ia a lu m n ó w jest cel p a sto ra ln y 5. To sam o m ó w i K odeks P ra w a K anoniczne g o z 1983 ro k u 6. R a tio In stitu tio n is Sacerdotalis d la se m in a rió w w Polsce fo rm a cję
p a sto ra ln ą określa m ia n e m celu i zw o rn ik a fo rm a cji7, cytując dosłow nie tekst papieskiej a d h o rta cji: „C ele m całej fo rm a cji k a n d y d a tó w d o k apłań stw a jest przygotow anie ich w szczególny sp o só b d o u d z ia łu w m iło ści C h ry stu sa D o brego Pasterza. F o rm acja ta, w swych ró ż n o ra k ic h aspektach , p o w in n a więc m ieć ch a ra k te r g łęb o k o d u szp a ste rsk i. (...) C el d u szp a ste rsk i n ad a je fo rm a cji ludzkiej, duchow ej i intelek tualnej ok reślo n ą treść i ko nk retne cechy, a tak że integru je i k ształtu je całą fo rm a cję przy szłych k a p ła n ó w ”8. Z a sa d n ic z y m celem fo rm a cji pasto raln ej jest w ięc u fo rm o w a n ie p o staw y m iło śc i gotowej d o słu żb y w k ażdych w aru n k ach , a naw et o d d a n ia życia9; takie u fo rm o w an ie człow ieka - ch rz e śc ija n in a i k a p ła n a - ab y p o s ia d ł o n p rzy m io ty , w k tó ry c h
4 Por. Konst. CSsR 2 § 2.
5 Por. Sobór Watykański II, Dekret o formacji kapłańskiej, Optatam totius, nr 4, (OT).
6 Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku, kan. 255: „... cała formacja alumnów w seminarium ma cel pa storalny”, (KPK/1983).
7 Por. RISpP, nr 207. 8 PDV nr 57.
łatw o ro z p o z n a ć z n a m io n a D o b re g o Pasterza. N a p łaszczyźn ie lu d zk iej d o p rz y m io tó w tych należą: d o b ro ć, życzliwość, łagodność, w yrozum iałość, cier pliw ość, za u fa n ie o raz u m ie ję tn o ść k o c h a n ia 10. S e m in a riu m zatem p o w in n o stw arzać w iele o k azji d o auten ty czn ej słu żb y lu d z io m - tak, ab y ap o sto lsk ie zaang ażow anie k leryków n ie było tylko d o ra ź n ą p o m o c ą d u szpastersk ą, lecz z o sta ło w m ontow ane w cały system w ychow aw czy11.
K o śció ł ze swojej n a tu ry - jako głosiciel E w angelii - jest a p o sto lsk i i n a staw iony n a a p o sto lstw o 12. Także is to tn ą cechą życia zakonnego jest jego ap o stolski ch a rak ter13. Życie zakonne zatem to - jak m ó w ił Jan Paweł II w jednej ze środow ych katechez - „a p o sto lica vivendi fo rm a ” 14. W ym aga o n o p o rz u c e n ia w szystkiego i o d d a n ia się n a służb ę B ogu i b ra c io m 15. K odeks P ra w a K a n o n icz nego z 1983 ro k u stw ierdza: ,W in s ty tu ta c h o d d a n y c h d z ie ło m a p o sto ls k im d z ia ła ln o ść a p o sto lsk a n ależy d o sam ej ich natury. D latego całe życie czło n kó w p o w in n o być p rz ep o jo n e d u c h e m a p o sto lsk im , a cała d z ia ła ln o ść a p o stolska m a być n acech o w an a d u c h e m z a k o n n y m ” 16.
Życie zakonne zatem , to życie apostolskie - i tak też jest o n o określane w d o k u m e n ta c h Z g ro m ad z en ia N ajśw iętszego O d k u p ic ie la 17. Pierwsze dwa n u m e ry K onstytucji fo rm u łu ją cel, m isję Z g ro m a d z e n ia w Kościele. W arto zauważyć, że te rm in „m isja”, w raz z w yrazam i p okrew ny m i (tak im i jak „m isy jny ” i „ m i sjo n arz”), określający z a d a n ia R edem ptorystów , pojaw ia się w podstaw ow ych d o k u m e n ta c h Z g ro m a d z e n ia aż 53 razy18. Z d a n ie m S. R ap o n ieg o pojęcie to najlepiej u jm uje c h a ry z m a t in s ty tu tu , u w id ac zn iając ju ż o d pierw szego n u m e ru K onstytucji isto tę jego w y m ia ru eklezjalno-m isyjnego.19
Poniew aż Z g ro m a d z e n ie R e d e m p to ry s tó w p o w stało jako o d p o w ie d ź n a p o trz e b y a p o sto lsk ie i za swój n ajw ażniejszy cel u zn aw ało te n w łaśnie a p o stolat, stąd pierw szy ro z d z ia ł K onstytucji m ó w i o dziele m isy jn y m 20, k tó re m u są p o d p o rz ą d k o w a n e w szystkie in n e elem en ty życia redem ptorystow skiego. W sp ó ln o ta R e d e m p to ry stó w istnieje w ięc d la g ło szen ia Ew angelii ro z u m ia nej je d n a k n ie tylko jako g ło szenie k az ań z am bony, ale z całym bogactw em te o lo g ic z n y m 21.
10 Por. H. Muszyński, Istotne wymiary formacji kapłańskiej, w: AK 85 (1993), t. 120, s. 250. 11 Por. J. Bagrowicz, Towarzyszyć wzrastaniu, w: Znak 11 (1997), s. 34-35.
12 Por. Sobór Watykański II,Konstytucja dogmatyczna o Kościele, Lumen gentium, nr 3, 8, 33, (LG). 13 Por. E. Gambari, Życie zakonne po Soborze Watykańskim II, Kraków 1998, s. 185; S.T. Zakrzycki, Apostolski cha
rakter życia zakonnego, w: Vita consecrata. Adhortacja. Tekst i komentarze (red. A.J. Nowak), Lublin 1999, s. 384.
Jan Paweł II, Życie konsekrowane znakiem i świadectwem Kapłaństwa Chrystusowego. Katecheza z 8 lutego 1995 r., w: OR 5 (1995), s. 29.
15 Por. Jan Paweł II, Adhortacja apostolska, Vita consecrata, O życiu konsekrowanym i jego misji w Kościele i w świecie, 25 marca 1996, nr 1 (VC).
16 KPK/1983, kan. 675 § 1.
17 Konst. CSsR 1, 22; Communicanda 11, Apostolska wspólnota Redemptorystów: dla samej siebie profetycznym i wy zwalającym głoszeniem Ewangelii, Rzym, 25 grudnia 1988, nr 9.
18 Zob. Indeks alfabetyczno-analityczny, w: Konstytucje i Statuty żgpomadzenia Najświętszego Odkupiciela, Rzym 1986, s. 248-249.
19 Por. S. Raponi, Il carisma dei Redentoristi ndla Chiesa. Commento alle Costituzioni, Romae 1993, s. 111-112, 114. 20 Zob. Konst. CSsR, rozdz. I, 3-20.
21 Por. Communicanda 60, Misja Redemptorystów w Kościele — bezpośrednie głoszenie słowa Bożego, Rzym 1 sierp nia 1981, nr 23.
Prawodawstwo Z g ro m a d z e n ia R ed e m p to ry stó w uw zg lęd n ia w ielkie z ró ż nico w an ie w a ru n k ó w i k u ltu r, w k tó ry c h m ają g łosić Ew angelię, dlatego też
K onstytucje n ie preferu ją jednego, uniw ersalnego sp o so b u jej głoszenia. W p ro st przeciw n ie - zachęcają w sp ó łb raci, b y w k o n k re tn y c h sy tu acjach jako lu d zie d o jrzali spożytkow ali swe u z d o ln ie n ia celem zn alezien ia najskuteczniejszego sp o so b u ew angelizow ania22. M ów i o ty m ó sm y n u m e r K onstytucji: „B ędą p il n ie zastan aw iać się, co n ależy czy nić lu b m ó w ić w d a n y c h o ko liczn o ściach : głosić C h ry stu s a w p ro s t czy p rz y n a jm n ie j m ilc ząc y m św iadectw em b rater skiej o b ecn o ści”23. W zw yczajnych w a ru n k ach członkow ie Z g ro m ad z en ia m a ją b e z p o śre d n io głosić słowo. „ Z a sa d n ic z ą b o w iem m isją R e d e m p to ry stó w w K ościele - c z y tam y w K onstytucjach - jest b e z p o śre d n ie g ło szenie Słowa Bo żego celem fu n d a m e n ta ln e g o n a w ró c e n ia ”24. Powyższa n o r m a n ie w yklucza jed n ak do sto so w an ia sp o so b u spraw ow ania m isji d o konkretnej sytuacji i dla tego a u to rz y za zn aczają, iż w sp ó łb ra cia, k tó rz y inaczej głoszą słowo, tak że są au te n ty c z n y m i R e d e m p to ry s ta m i25. P o tw ierd za to Ja n Paweł II, k tó ry za uw aża, iż o so b y zak on ne p o w in n y w sp o só b tw ó rczy ukazyw ać, że ich życie sa m o w so b ie m a zn a cze n ie . K o śció ł b o w iem p o trz e b u je n ie tyle p ra cy za konników , ile ich o b e c n o śc i26.
Z a d a n ia właściwe Z g ro m a d z e n iu u w id ac zn iają się w sp o so b ie ew angeli zacji. Je d n a k K onstytucje n ie p olecają żadnej z fo rm d zieła ap o sto lsk ieg o jako b ard ziej skutecznej i „re d e m p to ry sto w sk ie j” . N ie w sp o m in a ją naw et m isji lu d o w y ch , typ o w y ch d la R e d e m p to ry stó w o d p o c z ą tk u is tn ie n ia Z g ro m a d zen ia, szczególnie w bardziej o dległych częściach św iata27. K ład ą n a to m ia st nacisk n a d y n a m iz m , zap ał i zaangażow anie w d zieło Z g ro m ad z en ia, co p o d kreślają takie sform ułow ania, jak: „po d ejm o w an ie śm iałych inicjatyw ”28, „ m i syjny d y n a m iz m ”29, „w sp ó łb racia (...) b ęd ą w o ln i i d y sp ozy cy jni w w yborze środków , służący ch m isji zb aw ien ia (...), p o d e jm o w a n iu ciągle n ow y ch in i cjatyw a p o s to ls k ic h (...) i b ę d ą p iln ie p o sz u k iw a ć n o w y c h d ró g d la głosze n ia E w angelii”30. ,W p rzyszło ści - cz y ta m y w K onstytucji 16 - Z g ro m a d z e n ie n ie c h p rzy jm ie ró w n ie ż w szelkie inicjatywy, k tó re b ęd ą zg o dn e z jego p aster ską m iło śc ią ”31.
W y b ó r k o n k re tn y c h sp o so b ó w ew angelizacji p o zo staw ia się sam y m Pro w in c jo m . „... W sp ó łb ra cia, zw łaszcza z e b ra n i n a K a p itu ła c h , za sta n aw iali
22 Por. S. Raponi, Ilcarisma dei Redentoristi..., s. 147-148; Communicanda 60, Misja Redemptorystów w Kościele...,
nr 40. 23 Konst. CSsR 8.
24 Konst. CSsR 10; por. Communicanda 60, Misja Redemptorystów w Kościele..., nr 23, 41.
25 Por. J. O’Donnell, Reflexiones sobre las Constituciones de la CSsR, w: Espiritualidad Redentorista, t. 2: La Con- gregacion y las Constituciones renovadas, Roma 1993, s. 42.
26 Por. Jan Paweł II, Znak sprzeciwu. Przemówienie na spotkaniu z zakonnikami i zakonnicami, Utrecht, 12 maja 1985, w: OR nr nadzwyczajny/I (1985), s. 5.
27 Zob. G. Siwek, Założenia teologiczne misji parafialnych Ojców Redemptorystów w Polsce, Warszawa 1981, s. 22. 28 Konst. CSsR 13.
29 Konst CSsR 14. 30 Konst. CSsR 15. 31 Konst. CSsR 16.
się, czy sp o so b y g ło szen ia Ew angelii n a d a n y m terenie o d p o w iad a ją oczeki w a n iu K ościoła i świata, czy i w jaki sp o só b n a le ż a ło b y m e to d y ap o sto lsk ie o d n aw ia ć tak, b y za trzy m ać to, co jest do b re, p op raw ić, co b łęd ne, o d rz u c ić zaś to, co n ie p rz y d a tn e ”32.
W arszaw ska P row incja Z g ro m a d z e n ia N ajśw iętszego O d k u p ic ie la n a II Sesji V III K a p itu ły Prow incjalnej d o k o n ała refleksji n a d sw oim i p rio ry te ta m i a p o s to lsk im i33. Z o sta ły one określone w S ta tu ta ch prow incjalnych34. D o naczel n y c h z a d a ń P row incji n ależ ą za te m m isje i rekolekcje parafialne z uw zględ n ie n ie m m isji z a g ran icz n y ch 35, d u szp asterstw o p arafialne36 o raz w sp ó łp raca z laik atem , w n im zaś szczególnie z m ło d z ie ż ą 37.
Z g o d n ie z w yty czn y m i Z a rz ą d u G eneralnego fo rm a c ja a lu m n ó w p o w in n a u w zg lę d n ia ć p rio ry te ty p asto ra ln e P row incji38, a cały proces fo rm a c y jn y m a być in sp iro w an y i p rz e n ik n ię ty a p o sto lsk im celem Z g ro m a d z e n ia 39.
1. M
i s j e i r e k o l e k c j e p a r a f i a l n eJak ju ż w s p o m n ia łe m , Konstytucje Z g ro m a d z e n ia n ie p referu ją żadnej fo r m y d ziała ln o śc i apo stolsk iej, w ażne jest jedynie, ab y n a ko n k retn e p o trz e b y d ać „a u te n ty c z n ie m isy jn ą o d p o w ie d ź ”40. N a to m ia s t w S ta tu ta ch generalnych,
k tó re w y m ien iają k ilk a fo rm d z ia ła ln o śc i m isyjnej, czytam y, że „ ta m , gdzie [konkretne fo rm y] o k az u ją się skuteczne, p o w in n y być w ytrw ale i p iecz o ło w icie utrzy m y w an e, a za raz em n ie s tru d z e n ie przystosow yw ane d o p o trz e b d u sz p a ste rsk ic h ”41.
P ierw szą w y m ie n io n ą w S ta tu ta c h f o r m ą są m isje lu d o w e 42, k tó re słu żą o c z y sz c z a n iu K o ścio ła, k roczącego d ro g ą p o k u ty i o d n o w y 43, k tó re - jako nadzw yczajne posłu g iw an ie d uszp astersk ie - zw iastują zbaw ienie i n aw ołują d o n aw rócen ia, „ko n ty n u u jąc O d k u p ie n ie , k tó re S yn B oży n ie u s ta n n ie spra w uje w świecie p rz ez sw oich p ra c o w n ik ó w ”44. M o ż e m y z a te m za EX. D u
rr-32 Konst. CSsR 17.
33 Zob. Akta II Sesji VIII Kapituły Prowincjalnej Warszawskiej Prowincji Redemptorystów, Tuchów 1992. 34 Statuty Prowincjalne Warszawskiej Prowincji Redemptorystów, Warszawa 2001, rozdz. I, 001-0013, (SP). 35 SP 001-002.
36 SP 008. 37 SP 0014.
38 Por. Communicanda 4, Evangelizare pauperibus et a pauperibus evangelizari, Rzym, 30 marca 1986, nr 9.4;
Dokument końcowy XXI Kapituły Generalnej itaici (Brazylia) 1991, Rzym 1991, nr 48; Ratio Institutionis Sacerdo talis CSsR, Rzym 1983, nr 52 (RIS CSsR).
39 Por. Konst. CSsR 77.
40 Communicanda 60, Misja Redemptorystów w Kościele..., nr 40.
41 Statuty Generalne Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela, Rzym 1986, 016, (SG);por. Jan Paweł II, List apostol ski z okazji 300 rocznicy urodzin św. AfonsaMarii Liguoriego, 24 września 1996 r. Tekst polski w: OR 1 (1997), s. 12.
42 Por. SG 017. 43 Por. SG. 017; LG, nr 8.
w ellem p o d a ć definicję p ra cy m isyjnej R ed em p to ry stó w : „M isje św ięte n ie są czym ś in n y m , jak kontynuacją O d k u p ie n ia ”45.
S ta tu ty prow incjalne b ard zo w yraźnie określają głów ne za d a n ie W arszawskiej Prow incji R ed em p to ry stó w : „M isje i rekolekcje parafialne są jedy ny m p rio ry tetem p a sto ra ln y m Prow incji W arszawskiej i określają d ziała ln o ść apo sto lsk ą naszego Z g ro m a d z e n ia w Polsce”46. W łaśn ie w te n sp o só b p o lscy R e d e m p to ryści w yrażają w ie rn o ść ch a ry zm ato w i Z g ro m a d z e n ia o raz swój ap o sto lsk i d y n a m iz m 47. D z ia ła ln o ść Z g ro m a d z e n ia polega z a ró w n o n a krótko trw ałych m isjach i rekolekcjach, jak i dłużej trw ającym przeb y w an iu w sp ó ln o ty m isyj nej p o ś ró d lu d n o ś c i ew angelizow anej48. O b e c n ie w pracę m isyjno-rekolekcyj- n ą - czy to n a sp o s ó b stały, czy d o ra ź n ie - zaan g aż o w an y c h jest w iększość c z ło n k ó w P row incji W arszaw skiej49.
P om ijając tu taj w ażne elem e n ty p ra cy m isyjnej i rekolekcyjnej, jak jej cel czy sp o só b p rz ep ro w a d zan ia , b o n ie m iejsce tu n a to, pow iedzm y, jak d o ta kiej d z iała ln o śc i przygotow yw ani są n asi a lu m n i, b o w iem to n a d e w szystko w iąże się z te m a te m tego w ykładu.
W Warszawskiej Prow incji R ed em p to ry stó w przygotow anie d o bezpośred niego głoszenia Słowa Bożego zajm uje naczelne m iejsce w fo rm acji alum nów , k tó rz y w trakcie s tu d ió w m ają rozw ijać o sobiste z d o ln o śc i i zapał d o daw ania św iadectw a słowa50, p oniew aż z du szp astersk ieg o p u n k tu w id z e n ia pierw sze m iejsce w p o rz ą d k u d z ia ła n ia zajm uje w łaśn ie p rz e p o w ia d a n ie 51.
P rzygotow anie d o gło szen ia słowa B ożego m a m iejsce n a w y kład ach z h o m ile ty k i i re to ry k i o ra z - o d stro n y p rak ty czn ej - n a ćw iczeniach , z g o d n ie z p ro g ra m e m za w arty m w R a tio S tu d io ru m 51. Z e w z g lę d u n a a p o s to ls k i ch a ra k te r Z g ro m a d z e n ia zajęcia z ty ch d z ie d z in w p o ró w n a n iu z o g ó ln o p o l sk im p ro g ra m e m s tu d ió w od byw ają się w zw ię k szo n y m w ym iarze, tz n . n a k aż d y m ro k u teo logii (III-VI) p o 2 g o d z in y tygodniow o. Interesującą fo rm ę m ają ćw iczenia hom ilety czn e. K ażdy s tu d e n t p rzygotow uje p o d k ie ru n k ie m w ykładow cy w ciągu ro k u akad em ickiego je d n o w ystąpienie (kazanie, h o m i lię), k tó re p ó źn iej p rezentuje w k ap licy sem in ary jnej. W y stąp ie n ie tak ie jest n a stę p n ie p rz e d m io te m dyskusji o raz o ce n y dokonyw anej p rz ez prow adzą cego zajęcia i p o z o stały c h studentów . Jest to m e to d a b a rd z o p o ży te c z n a i p o uczająca d la alum n ów .
45 F.X. Durrwell, Continuar a Cristo Salvador, w: Espiritualidad Redentorista, t. 2: La Congregacion y las Constituciones renovadas, Roma 1993, s. 131.
46 SP 002. 47 Por. SP 001.
48 Por. SP 003; Dokument końcowy XXIKapituły Generalnej..., nr 27, 29, 31. 49 Dane Sekretariatu Prowincji na dzień 30 czerwca 2003 r.
50 Por. Konst. CSsR 9; Kongregacja Duchowieństwa, Kapłan głosiciel słowa, szafarz sakramentów i przewod nik wspólnoty w drodze do trzecigi tysiąclecia chrześcijaństwa, 19 marca 1999, Libreria Editrice Vaticana 1999, s. 18.
51 Por. Sobór Watykański II, Dekret o posłudze i życiu kapłanów, Presbyterorum ordinis, nr 4, (PO); PDV nr 26; Kongregacja Duchowieństwa, Kapłan głosiciel słowa..., s. 12.
52 Por. Ratio Studiorum. Program studiów w Wyższych Seminariach Duchownych w Polsce, Rzym 1999, w: Zasady formacji kapłańskiej w Polsce, Częstochowa 1999, s. 141, 194-197.
N ow ość w s to s u n k u d o lat w cześniejszych stano w ią prak tyczn e ćw iczenia h o m iletyczne n a VI roku , gdy a lu m n i są już p o św ięceniach diakonatu. P odo b n ie jak m ło d s i stu d e n c i, p rzy g o to w u ją o n i sa m o d z ie ln ie w ystąpien ia, k tó re p o prezentacji w gro n ie s e m in a ry jn y m w ygłaszają ró w n ie ż - oczyw iście p o w cześniejszym u z g o d n ie n iu z d a n y m p ro b o sz cze m - w jed n y m z p o b lisk ic h ko ściołów p arafialn y ch w n ied zielę lu b p o d cz as jakiegoś okolicznościow ego n ab o żeń stw a. Jak w idać, n ie jest to tylko ćw iczenie, lecz rzeczyw iste d u sz p a sterskie przepow iadanie. W iern y ch o becnych n a ta k im n abo żeństw ie zachęca się d o p o z o s ta n ia p o jego z a k o ń c z e n iu i w y rażenia swojej o p in ii o usłysza n y m k a z a n iu , co zazwyczaj czy nią b a rd z o chętn ie. Taka fo rm a ćw iczeń jest pozyty w n ie o d b ie ra n a z a ró w n o p rzez sam y ch w iernych, jak i wygłaszających k azan ia. M o ż n a pow iedzieć, że m a m y tu taj d o cz y n ie n ia z n ie m a l d osłow n y m zasto sow an iem się d o zalecenia listu o k ó ln ego K ongregacji D u c h o w ień stwa, k tó ry sugeruje, b y w p o słu d ze słowa k ap łan z p o k o rą zechciał „korzystać z p o m o c y w sp ó łb ra c i, a naw et, c h o ć m o ż e u b o c z n ie , z p o m o c y św ieckich w iernych, k tó rz y u czestn iczą w ró ż n y c h fo rm a c h jego pasterskiej p o słu g i”53. T rzeba d o d ać , że m o żliw ość bezp o śred n ieg o p rz ep o w iad a n ia w iern y m słowa B ożego m ają także stu d e n c i d w ó ch o s ta tn ic h lat stu d ió w w czasie tzw N ie dziel m isy jn y ch i pow ołaniow ych, k ied y to w p o b lisk ic h p arafiach wygłasza ją o k oliczno ścio w e kazania.
A lu m n i z s e m in a riu m R e d e m p to ry stó w m a ją m o żliw o ść prakty czn ego zaangażow ania się w d ziała ln o ść Prow incji, polegającą n a gło szen iu słowa Bo żego, poniew aż k ażd y s tu d e n t b ierze cz y n n y u d z ia ł w m isja ch alb o rekolek cjach parafialn y ch . A lu m n i w yjeżdżają w raz z ek ip ą m isjo n a rz y d o parafii, gdzie u czą się o d starszych w sp ó łb raci zaan g ażo w an ia ap ostolskiego, je d n o cześnie w spierając ich p o m o c ą i m o d litw ą. W czasie tak ich p rak ty k prow adzą m o d litw y i śpiew, a tak że s p o tk a n ia z d z ie ć m i i m ło d z ie ż ą . Jest to ró w n ie ż okazja, b y p rzybliży ć in n y m w łasne Z g ro m a d z e n ie zak on ne, co m a m iejsce w czasie tzw. „k w ad ran só w p o w o łan io w y c h ” p rz ed n ab o ż eń stw am i. K orzy stając z za p ro sze ń p ro b o sz czó w k ilk u o so b o w e g ru p y k leryk ów w raz z p rze ło ż o n y m w y jeżdżają ró w n ie ż d o p o sz c z e g ó ln y c h p arafii n a tzw. N ie d z ie le m isyjno-pow ołaniow e, ab y p o p rz e z głoszone słowo Boże, n a b o ż eń stw a oraz s p o tk a n ia p rzy bliżać lu d z io m tem atykę m isy jn ą i pow ołaniow ą. D la stu d e n tó w jest to k onkretne do św iad czen ie p racy apo stolsk iej.
W p o stu lacie, a w ięc p o czątk o w y m okresie fo rm a cji, zaang ażow an ie stu d e n tó w w d z ia ła ln o ść m isy jn ą i rekolekcyjną m usi być oczyw iście m niejsze.
R a tio F orm ationis W arszaw skiej P row incji Redem ptorystów p rzew id u je ró w n ie ż ich u d z ia ł w m isjach i rekolekcjach, zw łaszcza jeśli są prow adzone w o k olicach se m in a riu m , m a to je d n a k m iejsce b a rd z o sp o ra d y czn ie54. Pew nym sp o so b e m z a z n a ja m ia n ia się p rz ez se m in arz y stó w z p racą m isyjno-rekolekcyjną
Zgro-53 Kongregacja Duchowieństwa, Kapłan głosiciel słowa..., s. 21.
m a d z e n ia są oczywiście sp o tk a n ia z m isjo n a rz a m i55. N ie p o m n iejszając wagi ze w n ętrz n y ch p ra k ty k p a sto ra ln y c h w okresie p o s tu la tu i now icjatu, trzeb a je d n a k zauw ażyć, że m ają one n a celu n ie tyle p rak ty czn e p rzyg o to w an ie d o d z iała ln o śc i aposto lsk iej - co m a m iejsce w czasie s tu d iu m teo lo g ii - ile ra czej w y ro b ie n ie d u c h a ap o sto lsk ieg o , tz n . spraw ienie, b y człow iek, b ęd ą cy w d ro d z e k u życiu za k o n n em u i k ap łań stw u , m ia ł p ra g n ie n ie g ło szen ia sło wa B ożego o raz za p ał d o p o ciąg n ię cia in n y c h k u B ogu56. F o rm acja ta m a za inicjow ać a u te n ty c z n y proces k ształto w a n ia w rażliw ości pastersk iej57.
In n y m przejaw em d z ia ła ln o ś c i a p o sto lsk ie j W arszaw skiej P ro w incji są m isje zagraniczne, w y m ien io n e w S ta tu ta ch prow incjalnych w ro zd ziale o M isyj n y m D ziele Prow incji zaraz p o m isjach i rekolekcjach parafialnych. „P row in cja W arszaw ska - cz y tam y w Sta tu ta ch - u cz estn iczy ak tyw nie w ewangelizacji narodów , troszcząc się o istniejące o śro d k i m isyjne w A m eryce Południow ej i A fryce. W m ia rę k o n ie c z n o śc i b ę d z ie się z a k ła d a ć now e p la c ó w k i w k ra jach m isy jn y c h i w m ia rę m o żliw o ści w sp ierać je m a te ria ln ie o ra z p o sy łać no w ych m isjo n a rz y ”58.
Z aa n gażow anie R e d e m p to ry stó w p o lsk ic h n a p o lu m isy jn y m jest duże, o czym św iadczy fakt, że sp o śró d z g ro m a d z e ń d ziałający ch w n asz y m k raju zajm ują on i w ysokie m iejsce p o d w zględem liczby m isjo n a rzy w ysyłanych p o za Polskę. P rzeło żo n y G en eraln y stw ierdza, że „ c h o ć liczb a R e d e m p to ry stó w ciągle się zm n iejsza , to je d n a k u trzy m u je się d u c h m isy jn y i m im o ró ż n o ra k ich tru d n o ś c i jesteśm y gotow i p o d ejm o w ać now e p o m y sły m isjo n a rsk ie”59. I n n y n asz w spółbrat, O. S. R a p o n i d o d aje zaś: „M issio ad gentes p o z o s ta n ie w s u m ie n iu Z g ro m a d z e n ia z a d a n ie m p ierw szo rzę d n y m , c h o ć n ie p rio ry te tow ym w sensie a b s o lu tn y m ”60.
Jak z p ew n o ścią w szystkim tu ta j o b e c n y m jest z n an e, Polscy R e d e m p to ryści p ra cu ją w A rgentynie, B razylii, B oliw ii i B u rk in a Faso - n ależąc d o ró ż n y c h p ro w in cji Z g ro m ad z en ia.
M ó w iąc o za an g ażo w an iu m isy jn y m , S o b ó r W atykański II zaleca m ięd zy in n y m i, b y k ażd y u d ając y się d o in n eg o kraju, np. w celu p o d jęcia d z ia ła ln o ści m isyjnej, p ozn aw ał k u ltu rę i tradycję społeczn ości, d la której p rag n ie p ra cować, a tak że o d n o s ił się d o tego d zied zictw a z s z a c u n k ie m 61. W fo rm a c ji sem inaryjnej Z g ro m a d z e n ia R e d e m p to ry stó w n ie m a b e z p o śred n ieg o p rzy gotow ania d o pracy n a terenach m isyjnych i zazwyczaj bywa o n o u zu p e łn ia n e d o p ie ro n a m iejscu. W ciągu o sta tn ic h k ilk u n a s tu lat p o lscy stu d e n c i wyjeż
55 Por. RIS CSsR, nr 60; RFWPR.
56 Por. W. Miziołek, Kwalifikacje apostolskie współczesnego kleryka, w: AK 52 (1960), t. 61, s. 206; Kongregacja Zakonów i Instytutów Świeckich, Kontemplacyjny wymiar życia zakonnego, Dimensio contemplativa, 12 sierpnia 1980, nr 4 (CDVR).
57 Por. PDV nr 58. 58 SP 005.
59 Sprawozdanie Zarządu Generalnego..., nr 57. 60 S. Raponi, Il carisma dei Redentoristi... , s. 132.
d żali d o krajów m isy jn y ch jeszcze w trakcie trw a n ia stu d ió w sem in ary jn y c h i ta m k o ńczy li fo rm a cję d o kapłaństw a, przyg o to w u jąc się d o p o słu g i n a d a n y m terenie. I ta k z Polski w yjechało:
• d o Brazylii: w 1983 r. - 4 stu d e n tó w w 1988 r. - 3 stu d e n tó w w 1991 r. - 3 stu d e n tó w w 1998 r. - 2 stu d e n tó w • d o A rgentyny: w 1988 r. - 3 stu d e n tó w w 1991 r. - 3 studentów .
W se m in a riu m w czasie stu d ió w teologicznych odbyw ają się w ykłady z m i- sjologii62, a lu m n i b io rą ró w n ie ż u d z ia ł w o k a z jo n a ln y c h s p o tk a n ia c h z m i sjo n a rz a m i p o d czas ich w y p o c zy n k u w Polsce63. T rzeba ró w n ie ż w sp o m n ie ć o działającym p rzy se m in a riu m w Tuchowie i parafii N aw iedzenia N M P w Tu chow ie S to w arzyszeniu P rzyjaciół M isji, k tó re p o d leg a S ekretariatow i M isji Z agran iczny ch . S tow arzyszenie tw orzą klerycy oraz o so b y świeckie. D o isto t n y c h celów Stow arzyszenia m o ż n a zaliczyć: m o d litw ę w in ten cji m isji i m i sjonarzy, fo rm a cję b ib lijn ą i m isy jn ą cz ło n k ó w o b y d w u g ru p , ro z b u d z a n ie d u c h a m isyjnego w śró d k leryk ów i lu d z i św ieckich, u d z ie la n ie p o m o c y m a terialnej m is jo n a rz o m , u trzy m y w a n ie k o re sp o n d en cji z n im i i ich ro d z in a m i, a także p o m o c w o rg a n iz o w a n iu coroczn ego zja z d u ro d z in m isjo n a rz y R ed em p to ry stó w . Z aa n g ażo w an ie w to d z ie ło p o zw ala s tu d e n to m n a stały k o n tak t ze spraw am i m isji i w p ew ien sp o só b u k ieru n k o w u je ich n a przyszłą pracę, a w ięc stan o w i w szerszym z n a c z e n iu w y p e łn ien ie statutow ej norm y, k tó ra m ów i, że „ k a n d y d a tó w d o a p o sto la tu n a tere n ach m isy jn y ch będ zie się szczególnie s ta ra n n ie d o b iera ć i przygotow yw ać”64.
S koro m ó w im y o p rz y g o to w a n iu m isy jn y m w s e m in a riu m , k o n iecz n ie trze b a w ty m m iejscu w sp o m n ie ć o p ra cy m isyjnej R e d e m p to ry s tó w n a te re n ach byłego Z w iązk u R adzieckiego. W S ta tu ta ch prow incjalnych czytam y: „Z e w zględu n a palące p o trz e b y p asto ra ln e K ościoła w k rajach E u ro p y W sc h o d niej P row incja W arszaw ska w łączy się w d zieło ap o sto lsk ie n a ty ch tere n ach p rz ez za k ła d a n ie w s p ó ln o t re d em p to ry sto w sk ic h , pro w ad zen ie p rac m isyj ny ch , p o m o c K o śc io ło m lo k a ln y m w o rg a n iz o w a n iu s tru k tu ry kościelnej, d u szp asterstw o p o w o ła ń ”65. Po u p a d k u k om u nisty czn eg o to ta lita ry z m u K o 62 Por. Plan zajęć w WSD Redemptorystów w Tuchowie; KPK/1983, kan. 256 § 2. W nowym Ratio Studiorum
przedmiot ten należy do fakultatywnych (por. Ratio Studiorum. Program studiów..., s. 143), natomiast w seminarium Redemptorystów - ze względu na charakter Zgromadzenia - jest on przedmiotem obo wiązkowym o zwiększonej liczbie godzin. Studium misjologii dotyczy działalności ewangelizacyjnej Kościoła i sposobów, jakimi jest ona realizowana. Jest to naukowa refleksja nad misyjną działalnością Kościoła, w której podejście naukowe i charyzmat misyjny uzupełniają się wzajemnie. Por. Kościół mi syjny. Podstawowe studium misjologii, (red. S. Karotempler), Warszawa 1997, s. 25.
63 Por. RIS CSsR, nr 60; RFWPR.
64 SP 007; por. Dokument końcowy XXIKapituły Generalnej..., nr 15.
ściół n a W schodzie zaczyna o b ecnie odżyw ać, co stanow i szczególnego rod za ju w ezw anie d o ro z b u d z e n ia za p a łu m isyjnego, d o o d c z y ta n ia zn a k ó w czasu i u d z ie le n ia n a n ie o d p o w ie d z i66. Polscy R e d em p to ry śc i ju ż o d ro k u 1989 są o b ecn i w krajach E u ro p y W schodn iej ze swoją ap o sto lsk ą posługą. A k tu a ln ie p racu ją o n i n a B iało ru si, w K azach stan ie, w R osji o raz n a U krain ie.
Ze w zględu n a ró ż n o ro d n e p ro b le m y - w ty m o p o d ło ż u h isto ry c z n y m , a także o charakterze praw nym , p o lity c zn y m , p sych olog iczny m , językowym, n a ro d o w y m i relig ijn y m - o raz n a tru d n e w a ru n k i du szp astersk ie, w jak ich b ęd ą pracow ać w yjeżdżający n a ta m te teren y k ap łan i, trzeba im zap ew n ić o d p o w ied n ie przy g o to w an ie67. W s e m in a riu m R e d e m p to ry stó w w ielką p o m o cą są d la n ic h s p o tk a n ia ze w sp ó łb ra ćm i p ra cu jący m i n a W sch od zie, a także sam a o b ec n o ść w Polsce n a stu d ia c h sem in ary jn y c h stu d e n tó w z ta m ty c h te renów : B iało rusinów , Słow aków i U kraińców . Jest to jak b y żywe św iadectw o p o trz e b o d radzająceg o się n a W sch o d zie K ościoła.
N ajw iększej je d n a k p o m o c y w p rzy g o to w an iu d o pracy w krajach E u ro p y W sc h o d n ie j d o starc za istn ie ją cy w s e m in a riu m tu c h o w sk im Z e sp ó ł M isyj n y ,W s c h ó d ”, b ę d ą c y ru c h e m o c h a ra k te rz e m isy jn y m . N ie jest o n stow a rz y szen iem a p o sto lsk im w ścisłym z n a c z e n iu tego słowa, c h o c ia ż fo rm a ln ie p o d leg a S ekretariatow i d o S praw M isji Z a g ran iczn y c h W arszawskiej P row in cji R ed em p to ry stó w . Ż yjący d u c h e m m isy jn y m Z e sp ó ł p ra g n ie p o m ó c lu d z io m z byłego Z w iąz k u R adzieckiego o d n a le ź ć praw dziw y sens życia, stać się w sw oich środow iskach praw dziw ym i św iadkam i wiary, a tam tejszym d usz p a ste rz o m p o m ó c w o d ro d z e n iu i zo rg a n iz o w a n iu n a n o w o życia religijne go parafii, k tó re p rzez p o n a d 50 lat by ły p rześlad ow ane68.
Z esp ó ł te n - w spólne d zieło R ed em p to ry stó w i o só b św ieckich - działa o d 1990 ro k u p rz y s e m in a riu m R e d e m p to ry stó w w Tuchow ie69. Jego cz ło n k a m i są o p ró c z z a k o n n ik ó w o so b y świeckie z całej Polski, k tóre stan o w ią w Z esp o le z n a c z n ą w iększość. D z ia ła ją w n im n auczyciele, lekarze, s tu d e n c i, a także uczniow ie szkół średnich. C złonkow ie g ru p sp otyk ają się raz w m iesiącu, n aj częściej w je d n y m z k la sz to ró w R ed em p to ry stó w , b y dzielić się w iarą, w sp ó l n ie m o d lić , s łu c h a ć k o n fe ren c ji, a tak że p la n o w a ć i o rg a n iz o w ać w akacje. Są to ró w n ie ż s p o tk a n ia fo rm acy jn e, p rzy g o to w u jące p rzy szły ch a n im a to ró w grup. We w szy stk ich ty ch zjazd ach , m ający ch c h a ra k te r d n i sk u p ien ia, u cz estn iczą ró w n ie ż sem in arzy ści, k tó rz y je p rz y g o to w u ją i prow adzą. R az lu b dwa razy w ro k u odbyw ają się O g ó ln o p o ls k ie Z jaz d y Z e sp o łu M isyjne go ,W sc h ó d ”, służące w y m ian ie d o św iad c zeń 70.
66 Por. J. Mazur, Wyzwanie ze Wschodu dla zgromadzeń zakonnych, w: Nurt SVD 4 (1992), s. 47-58.
67 Por. R. Dzwonkowski, Problem pracy duszpasterskiej zakonników na Wschodzie, w: Nurt SVD 4 (1992), s. 68 / -69.
68 Por. Statuty Zespołu Misyjnego Wschód, § 4, (Statuty ZMW).
W szystkie s p o tk a n ia odbyw ające się w Polsce są p rz y g o to w a n ie m d o re kolekcji w akacyjnych o rg a n izo w an y ch d la dzieci i m ło d z ie ż y n a terenie Bia ło ru s i, Litwy, R o sji i U krainy. P rzy b liża ją one u c z e s tn ik o m p ra w d y w iary i p rz ek az u ją im podstaw ow ą w iedzę o Bogu. D la w ielu jest to pierw szy kon ta k t z K o ściołem i kap łan em . O p ró c z g ło szen ia rekolekcji członkow ie Z esp o łu w ykonują cz y n n o ści p ożyteczn e d la parafii, np. p rzy g o to w u ją d o przyjęcia pierw szej K o m u n ii Świętej, p rz ep ro w ad zają s p o tk a n ia m o d lite w n e w m iej scow ościach, gdzie n ie m a n a stałe księdza. W te n sp o s ó b Z e sp ó ł o bejm uje d z ia ła ln o śc ią w akacyjną o k o ło 750 dzieci i m ło d z ie ż y 71.
W ie lu R e d e m p to ry s tó w z a an g a ż o w a n y c h p o d c z a s s tu d ió w se m in a ry j n y c h w d z ia ła ln o ść Z e sp o łu M isyjnego ,W sc h ó d ” jest kierow an ych p ó źn iej d o p racy w łaśnie n a ta m te tereny, gdyż są d o tego d o b rz e p rzy g o to w an i oraz lepiej zn a ją m e n ta ln o ść i p o trz e b y tam tejszej lu d n o ści. Z drugiej stro n y dzia ła ln o ś ć w Z e sp o le daje m o ż liw o ść w sp ó łp ra c y z lu d ź m i św ieck im i, co ta k m o c n o jest p o d k re śla n e p rz ez w ładze Z g ro m a d z e n ia 72. D o z a g a d n ie n ia te go w ró c im y jeszcze p o d koniec tego w ystąp ien ia.
P rzy o k a z ji d z ia ła ln o ś c i R e d e m p to ry s tó w p o z a g ra n ic a m i k ra ju w a rto ró w n ie ż w sp o m n ie ć o ty m , że sp o ra liczb a w sp ó łb raci za ang ażo w an ych jest w p racę d u sz p a ste rs k ą w in n y c h P ro w in cjach , n a le ż ą c d o n ic h fo rm a ln ie . T ak jest w P row incji W ied e ń sk iej, M o n a c h ijsk ie j i Praskiej. P o n ad to , n a le żąc praw nie d o P row incji W arszaw skiej, pracują: w P row incji Praskiej, a tak że w H is z p a n ii, w K a n ad zie, w N iem cz ech , w U S A i we W łoszech. W czasie fo rm a cji sem inaryjnej a lu m n i u św ia d a m ia n i są, że kraje te b ęd ą ró w n ie ż dla n ic h teren em p racy kapłańskiej.
2. D
u s z p a s t e r s t w o p a r a f i a l n ePraca d u szp a ste rsk a w parafii to k olejny asp ek t ap ostolsk iej d ziała ln o śc i W arszawskiej P row incji R e d e m p to ry stó w d o której p rzy g o to w u ją się a lu m ni. W m a te rii tej S ta tu ty prow incjalne postan aw iają: „ G d y n ie m a m ożliw ości p o d jęcia p racy m isyjnej bez p rz y jm o w a n ia s tru k tu ry parafialnej, w ów czas n a m iarę palących p o trze b K ościoła, w śród lu d zi o pu szczo n y ch i b ied ny ch, W ar szaw ska P row incja w yjątkow o i n a czas o k re ślo n y m o ż e p o d ejm o w ać d u sz p asterstw o parafialne. W d u c h u w iern o ści sw em u ch a ry zm ato w i P row incja W arszaw ska zo b o w iązu je się o p u szc zać te s p o śró d naszy ch parafii, k tó re nie o d p o w ia d a ją k ry te riu m m isji n ie u sta n n e j. To sa m o k ry te riu m n a le ż y b rać
71 Por. Sprawozdanie z życia i działalności Seminarium na X I Kapitułę Prowincjalną Warszawskiej Prowincji Redemp torystów przygotowane przez delegatów Seminarium, w: Akta I Sesji XI Kapituły Prowincjalnej Warszawskiej Prowincji Redemptorystów Tuchów 3-6.02.1999 r., Tuchów 1999, s. 97-101.
72 Por. Sprawozdanie z Wizytacji Zarządu Generalnego w Warszawskiej Prowincji Redemptorystów 1 września—25 paź dziernika 1996 r., w: Wizytacja Zarządu Generalnego w Warszawskiej Prowincji Redemptorystów 1996, Roma 1996, s. 14, 23.
p o d uwagę p rz y p rz y jm o w a n iu , p ro w a d zen iu i o p u s z c z a n iu parafii ró w n ież p o z a g ra n ic a m i P olski”73.
Jak w idać, zw yczajne d u szp a ste rstw o parafialne n ie n ależ y d o g łó w n y ch z a d a ń p o ls k ic h R ed em p to ry stó w . J e d n a k rzeczyw istość jest tak a, iż a k tu a l n ie W arszaw ska P row incja p ro w ad zi w Polsce k ilk an aśc ie parafii. Taki sta n jest konsekw encją sytuacji K ościoła p o lskiego w system ie k o m u n isty c zn y m , poniew aż aby zabezpieczyć Prow incję Z g ro m a d z e n ia p rz ed różn eg o ro d z aju represjam i ze stro n y ówczesnej władzy, b isk u p i rad zili R e d e m p to ry sto m w la ta c h 50-tych p rzyjm ow ać parafie. P o n a d to p o d ru giej w o jn ie światowej była ró w n ie ż p o trz e b a o b ejm o w an ia parafii n a z ie m ia c h o d z y sk a n y ch 74.
W iz y ta to rz y G e n eraln i w czasie o s ta tn ic h w izytacji P row incji zauw ażyli w ielką pracę p a sto ra ln ą w parafiach75. W y raźn ie stw ierdzili jed n ak , że p o trz e by d u szpasterskie istn ieć b ęd ą zawsze i „zaan gażo w ania d uszpasterskiego nie uspraw iedliw ia zw yczajna p o trz e b a p asto ra ln a , lecz «w ym ogi p asto ra ln e b a r dziej p alące» ”76. G d y b y zaś m ia ły p o z o sta ć p rio ry te te m P row incji, „ w in n y one o d p o w iad ać k ry terio m , jakich się dom agają nasze K o nstytucje”77 - stwier dzają W izytatorzy. W n ic h n a to m ia st czytam y: „A p o sto lsk ie d zieło Z g ro m a d z e n ia ch arak tery zu je - b ardziej n iż określone fo rm y d z ia ła ln o śc i - m isy jn y d y n a m iz m , czyli ew angelizacja w ścisłym tego słowa z n a c z e n iu i słu żb a lu d z io m o raz g ru p o m , k tó re w o d n ie s ie n iu d o K o ścio ła i p o d w zględem lu d z k ich u w aru n k o w ań są b ardziej o p u szczo n e i u b o g ie ”78.
Bez w z g lęd u n a to, czy R e d e m p to ry śc i są m o c n o z a a n g aż o w an i czy też nie w pracę typow o parafialną, sam a parafia - w której p row adzą p rzecież m i sje i rekolekcje - n ig d y n ie m o ż e by ć im o b o ję tn a 79, ta k tw ierdzi O. G erard Siwek w je d n y m ze sw ych artykułów . Z parafią w ięc p o w in n i się zap ozn aw ać ju ż a lu m n i w s e m in a riu m . W a d h o rta c ji Pastores dabo vobis O jciec Św ięty p i sze w p ro st: ,W w y b o rz e m iejsc i f o r m p o s łu g i, w k tó ry c h m a ją zd o b y w ać dośw iadczen ie duszpasterskie, trzeb a d ać pierw szeństw o parafii, żyw em u śro dow isku, w k tó ry m przyszli k a p ła n i sta n ą w obec specyficznych p ro b le m ó w swej p o słu g i w ró ż n y c h d z ie d z in a c h i specjalizacjach ”80.
73 SP 008.
74 Por. K. Hołda, Udział w trosce i w pełnieniu dzid apostolatu pod władzą świętych pasterzy, w: Wiadomości Ar chidiecezjalne Warszawskie 5 (1971), s. 78; A. Żuchowski, Zakonnicy w pracy duszpasterskiej Kościoła, w: Po wołanie człowieka, t. 6: W służbie Ludowi Bożemu, (red. B. Bejze), Poznań-Warszawa 1983, s. 672. 75 Por. Dokument końcowy Wizytacji Kanonicznej przeprowadzonej w Prowincji Warszawskiej CSsRprzez: Przełożonego
Generalnego —Juan M. Lasso de la Vega oraz Radnego Generalnego—Kevina Dowlinga, październik 1990, Rzym, 8 grudnia 1990, nr 2.4.2; Sprawozdanie z wizytacji Zarządu Generalnego..., s. 11-12.
76 Dokument końcowy Wizytacji Kanonicznej..., nr 2.4.2.
77 Tamże. Troska Kościoła o zachowanie przez instytut wierności charyzmatowi przejawia się między in nymi właśnie w przestrzeganiu przed niebezpieczeństwem rezygnacji z prowadzenia dziel apostolatu (Por. G. Rambaldi, Carisma e istituzione nella vita religiosa, w: Vita Consacrata 10 (1974), s. 469), a z drugiej strony przed podejmowaniem działań apostolskich nie mających związku z charyzmatem lub słabo z nim powiązanych. Por. Kongregacja Zakonów i Instytutów Świeckich, Istotne elementy nauczania Kościo ła na temat życia konsekrowanego w zastosowaniu do instytutów oddających się pracy apostolskiej, 31 maja 1983, nr 27, (EE).
78 Konst.CSsR 14.
79 Por. G. Siwek, Misje ludowe jako charyzmatyczna odnowa parafii, w: AK 86 (1994), t. 122, s. 30-42. 80 PDV nr 58.
D o p racy n a teren ie parafii a lu m n i o trz y m u ją teoretyczne p rz y go tow an ie p o d czas w ykładów , szczególnie z teo lo g ii p asto ralnej, katechetyki, pedagogi ki i p sy ch o lo g ii p asto ra ln e j81, k ied y w ykładow cy - k aż d y w ra m a c h swojego p rz e d m io tu - w skazują te elementy, które składają się n a form ację d u szp aster ską. Prow adzący zajęcia rad zą rów n ież, w jaki sp o só b w ykorzystyw ać z d o b y w aną w iedzę w przyszłej, sam odzielnej ju ż pracy82. R a tio In stitutionis Sacerdotalis
Z g ro m ad z en ia R ed em p to ry stó w p rz y p o m in a , że fo rm acja hom o apostolicus d o konuje się w łaśnie p o p rz e z s tu d iu m filozo ficzno -teolo giczn e, w czasie k tó re go n ależy zw rócić uwagę na: m iste riu m C h ry stu sa O d k u p ic ie la , za g ad n ien ia dotyczące sam ego a p o sto latu (po dstaw y biblijne, in fo rm ac je histo ry czne, tra dycja alfonsjańska), p ro b lem a ty k a zw iązana z sam y m człow iekiem ew angeli zow anym (m entaln ość, postawa, p o p u la rn e ideologie, niew iara, k tó ra otacza), a także m is te riu m K ościoła (jego h isto ria , ak tu a ln e p ro b lem y )83.
B ezp o śred n im p rz ygoto w aniem d o pracy duszpasterskiej są p raktyki, k tó re m ają p o g łęb ić d o jrza ło ść lu d z k ą i chrześcijań ską alu m n ó w , p rzy bliży ć im p ro b lem y w spółczesnego świata i K ościoła, a także ro zp alić d u c h a i gorliw ość aposto lsk ą84. Prow adzone są one n a w szystkich latach stu d ió w sem inaryjnych. Typowe je d n a k p ra k ty k i d u szp a ste rsk ie, zw iązan e z k o n k re tn ą parafią, m a ją m iejsce w s e m in a riu m R e d e m p to ry stó w w d ru g im sem estrze VI ro k u . Są to tzw „ p ra k ty k i d ia k o ń sk ie ”85, odbyw ane p o d cz as p o b y tu a lu m n ó w w d o m a c h P row incji, p rz y k tó ry c h z n a jd u ją się parafie86. N ajczęściej p ra k ty k i te p olegają n a p o z n a w a n iu fu n k c jo n o w a n ia k a n c e la rii parafialnej, prow adze n iu katechez w szkole p o d k ie ru n k ie m katechety, s p o tk a n ia c h z g ru p a m i ist niejący m i p rz y parafii, a tak że g ło szen iu słowa Bożego w czasie n a b o ż e ń stw i E u ch ary stii.
O p ró c z p ra k ty k o rg an izow anych w ciągu ro k u ak adem ickieg o m ają m iej sce tak że p ra k ty k i w akacyjne o b ejm u jące w szy stk ich sem in arzy stó w , n a k a zyw ane p rz e z K odeks P ra w a K anonicznego, w k tó ry m czy tam y: „ A lu m n i, by po siąść u m ie ję tn o ść p ro w ad zen ia apostolstw a, tak że w sam ej praktyce, p o d czas trw an ia studiów , a zw łaszcza w czasie wakacji, p o w in n i być w prow adzeni w prak tyk ę p a sto ra ln ą p o p rz e z ćw iczenia prow adzone zawsze p rzez do św iad czonego k ap łan a , u stalone w edług u z n a n ia o rd y n a riu sza, a do sto sow ane d o w ieku a lu m n ó w i lo k a ln y c h w a ru n k ó w ”87.
81 Por. KPK/1983, kan. 252, 255, 256 § 1; Pius XII, Constitutio, Sedes sapientiae, 31 maii 1956, w: AAS 48 (1956), nr 363, 364; OT, nr 20.
82 Por. T. Pawluk, Wychowanie duszpasterskie w seminariach duchownych w świetle nowego Kodeksu Prawa Kanonicz nego, w: PK 28 (1985), nr 1-2, s. 63-64.
83 Por. RIS CSsR, nr 55. 84 Por. RIS CSsR, nr 57.
85 Por. KPK/1983, kan. 1032 § 2; OT, nr 12; RFWPR, s. 60. Do praktyk duszpasterskich na wcześniejszych latach, zwłaszcza na roku V można zaliczyć ćwiczenia z katechetyki, gdzie w pobliskich szkołach alum ni przeprowadzają pod kierunkiem wykładowcy katechetyki lekcje religii.
W okresie w akacy jn y m a lu m n i R e d e m p to ry śc i u c z e stn ic z ą w w ielu ak cjach o rg a n izo w an y ch n a teren ie Prow incji. N a le ży d o n ic h zaliczyć p o m o c w o b słu d z e p ielg rz y m ó w w s a n k tu a ria c h w B ardzie Ś ląsk im i T uchow ie, p o m o c w o rg a n iz acji i p rz e p ro w a d z a n iu p ieszy ch p ielg rz y m e k o ch a rak terze rekolekcyjnym , p o m o c w p ro w a d zen iu rekolekcji d la g ru p parafialn y ch oraz k o lo n ii katech ety czn y ch d la dzieci i m ło d z ie ż y z ro d z in ro z b ity c h i p a to lo g iczn y ch , p o m o c w p ro w a d z e n iu rekolekcji d la starszych, ch o ry ch , s a m o t nych, kalek i n ie p e łn o sp ra w n y c h 88, a także u d z ia ł w p rz y g o to w an iu audycji radiow ych w R a d iu M aryja. R ó w n ież m iesięczn y p o b y t w akacyjny a lu m n ó w w ich p arafiach ro d z in n y c h m a ch a ra k te r p ra k ty k i d u szp a ste rsk iej89. Ja n Pa weł II w Pastores dabo vo b is p o d k reśla, że parafia w n o si szczególny w k ład w fo r m ację p rzyszłych kapłanów . M ło d y człow iek p o c h o d z ą c y z danej w sp ó ln o ty parafialnej, będ ący w d ro d z e k u k ap łań stw u , jest jej żywą cząstką, n ależy więc p a m ię ta ć o n im w m o d litw ie o raz serdeczn ie gościć w czasie w akacji90.
P rz y k ła d e m d u sz p a s te rsk ie g o z a a n g a ż o w a n ia s tu d e n tó w jest ró w n ie ż u d z ia ł w p ra c a c h istniejąceg o o d 1991 ro k u p rz y s e m in a riu m tu c h o w s k im i parafii N a w ied ze n ia N M P w Tuchow ie S tow arzyszeniu R o d z ic ó w i Przyja ciół D zieci N iepełnospraw nych R uchow o i U m ysłow o „N A D Z IE JA ” . W spól n o ta ta pow stała z inicjatyw y tu cho w skich R ed em p to ry stó w i rod ziców dzieci z p o ra ż e n ie m m ózgow ym , z e sp o łe m D o w n a o raz in n y m i p o d o b n y m i sch o rz e n ia m i91. Jej celem jest „d ziałan ie n a rzecz tw orzenia jak najkorzystniejszych w a ru n k ó w d o pełnego fizycznego i osobow ego rozw oju dzieci u p o śled zo n y ch um ysłow o i ru c h o w o oraz u m o ż liw ie n ia im aktyw nego i godneg o u cz estn ic twa ich w życiu społeczn y m , a także p o m o c ich r o d z in o m ”92. W pracach S to w arzyszenia u cz estn iczą stu d e n c i se m in a riu m . W sp ó ln o ta ta niesie p o m o c d ziec io m i ich ro d z ic o m w rozw oju k o ntak tó w z B ogiem i środow iskiem . Słu żą tem u p rz ed e w szystkim com iesięczne sp o tk a n ia , k tó ry c h stałym i elem en ta m i są E u ch ary stia, katecheza oraz g ry i zabaw y ruchow e. W okresie le tn im odbyw ają się o b o z y rehabilitacyjne. W s p ó ln o ta o rg a n iz u je ró w n ie ż sp o tk a n ia form acy jn e d la ro d z ic ó w i m ło d z ie ż y pom agającej c h o ry m d ziec io m , n a które często zap raszan y jest lekarz lu b psycholog. Takie zaangażow anie a lu m n ó w stan ow i d o sk o n ałą p rak ty k ę d u szp astersk ą, po zw ala bo w iem zbliżyć się d o lu d z i najbardziej p otrzebujących, zg o d n ie z c h ary zm atem Z g ro m ad zen ia. A lu m n i m ają tak że m o żliw o ść n a u c z a n ia p o p rz e z k a te c h e z y i konferencje oraz p o d cz as przygoto w yw an ia dzieci d o pierw szej K o m u n ii Świętej93.
88 Por. RFWPR. 89 Por. RFWPR. 90 Por. PDV nr 68.
91 11 czerwca 1992 r. Stowarzyszenie zostało wpisane do rejestru sądowego uzyskując w ten sposób oso bowość prawną (Sąd Wojewódzki w Tarnowie, Wydział I Cywilny, Dział A, Nr 490).
92 Statut Stowarzyszenia Rodziców i Przyjaciół Dzieci Niepełnosprawnych Ruchowo i Umysłowo „NA DZIEJA”, § 4.
93 Por. Sprawozdanie z życia i działalności Seminarium.., s. 100; zob. także: Księga prac apostolskich WSD Re demptorystów - Tuchów oraz liczne artykuły i świadectwa w piśmie alumnów WSD Redemptorystów Rodzina Odkupiciela.
3. W
s p ó ł p r a c a z l a i k a t e mW a p o s to ls k im p o s ła n n ic tw ie Z g ro m a d z e n ia R e d e m p to ry s tó w w ażne m iejsce zajm uje w spółpraca z laikatem - to trzeci, z tych b ard zo o g ó ln y ch ele m entów , w p rz y g o to w a n iu d o życia ap o sto lsk ieg o w S e m in a riu m R e d e m p torystów , n a k tó ry chcę z w ró cić uwagę. W S ta tu ta c h p ro w in cja ln ych czytam y: „Z a rz ą d Prow incji w raz z S ek retariatem d o S praw L aikatu oraz poszczególne w s p ó ln o ty zatroszczą się o należy te u k ształto w a n ie la ik a tu ze szczeg ólny m u w z g lę d n ie n iem m łodzieży, ta k by lu d zie świeccy, u fo rm o w a n i w d u c h u re- dem ptory sto w sk ieg o chary zm atu , zostali w łączeni d o w sp ó ln o ty życia i d zia łaln o ści ap ostolsk iej naszego Z g ro m a d z e n ia ”94.
R o la lu d z i św ieckich w K ościele zo stała ju ż d o c e n io n a p rzez S o b ó r W aty k ań sk i II, a n a u k a so boro w a d o ty czą ca tej kwestii jest p o d e jm o w a n a i rozw i ja n a p rzez p ap ieży i liczn y ch autorów . W edłu g Ja n a Pawła II „now e sytuacje - za ró w n o w K ościele, jak i w ży ciu sp o łecz n y m , ek o n o m ic z n y m , p o lity c z n y m i k u ltu ra ln y m - d o m ag ają się dzisiaj ze szczeg óln ą siłą za an gażow ania św ieckich ”95, zaś p o staw y b ie rn o śc i o só b św ieckich n ie w aha się w p ro st n a zw ać „ w in ą ”96.
Z a d a n ie m św ieckich jest n ie ty lko o d n o w a p o rz ą d k u d o cz esn eg o 97, ale i ap ostolstw o, k tó re poleg a n a ic h w sp ó łp ra cy z h iera rch ią w dziele ewange lizacji oraz u św ięcan iu lu d z i98. U d z ia ł św ieckich jest p o ż ą d a n y ró w n ie ż tam , gdzie h iera rch ia K ościoła d o b rz e w y p ełn ia swoje z a d a n ia 99. „Świeccy - czy ta m y w a d h o rta c ji Pawła VI E va n g e lii n u n tia n d i - m o g ą czu ć się p o w o łan i d o w sp ó łd z ia ła n ia ze sw ym i p a ste rz a m i w słu żb ie d la w s p ó ln o ty kościelnej, d la jej w z ro stu i żyw otn ości, w ybierając ro z m a ite p o słu g i, w ed ług łaski i ch ary zm atów , jak ich im Pan raczy użyczyć” 100. Ich p o w o ła n ie m jest d z ia ła n ie i o d p o w ied z ia ln o ść za życie K o ścio ła101.
Po w pływ em m yśli soborowej rozpo w szech niło się w o sta tn ic h latach prze k onanie o w zajem n y m u z u p e łn ia n iu się p o w o łań d o życia zakonnego i świec kiego. C hrześcijanie świeccy m o gą prow adzić dzieła ewangelizacyjne n ie tylko sam i lu b we w sp ó ln o ta c h zrzeszających św ieckich, ale tak że we w sp ó łp racy z in sty tu ta m i zakonnym i. K ościół p o p iera takie d ziałan ia jako sp o só b rozwija n ia d y n am izm u apostolskiego zakonów oraz świeckich. D ziałan ia te są rów nież 94 SP 0014.
95 Jan Paweł II, Adhortacja apostolska, Christifiddes laici, O powołaniu świeckich misji świeckich w Koście le i w świecie dwadzieścia lat po Soborze Watykańskim II, 30 grudnia 1988, nr 3 (ChL).
96 Por. ChL, nr 3.
97 Por. Sobór Watykański II, Dekret o apostolstwie świeckich, Apostolicam actuositatem, nr 7, 13, 16 (AA); LG, nr 33; G. Potarzyński, Ku współczesnej tożsamości laikatu, w: Kościół-świat-świeccy, Warszawa 1988, s. 38; G. Lazzati, Zycie świeckie a ewangelizacja, Kraków 1993, s. 79-87.
98 Por. LG, nr 33; Jan Paweł II, Apostolstwo i posługi świeckich. Katecheza z 2 marca 1994 r., w: OR 4 (1994), s. 36.
99 Por. Jan Paweł II, Apostolstwo iposługi.., s. 36.
100 Paweł VI, Adhortacja apostolska, Evangelii nuntiandi, O ewangelizacji w świecie współczesnym, 8 grud nia 1975, nr 73; por. LG, nr 33; AA, nr 10, 20; G. Lazzati, Zycie świeckie..., s. 74-79.
101 Por. Jan Paweł II, Promocja laikatu chrześcijańskiego w perspektywie nowych czasów. Katecheza z 21 września 1994 r., w: OR 12 (1994), s. 38; J. Mariański, Kontrowersje wokół roli świeckich w parafii, w: Kościół-świat-świeccy, Warszawa 1988, s. 64.
świadectwem ew angeliczności w sp ó ln o ty zakonnej102. S yno d B isk up ów z 1994 ro k u polecił in s ty tu to m za k o n n y m stw orzenie now ych s tru k tu r i wypracowa nie p ro g ram ó w fo rm acji dla w sp ieran ia i ro zw ijania uczestn ictw a św ieckich w ich życiu. S yn o d p rz y p o m n ia ł, że w sp ó łp ra cu jąc ze św ieckim i, za k o n n icy p o w in n i jed n ak zachow ać swoją to żsam o ść i w łasną d y n am ik ę życia103.
Z g ro m a d z e n ie N ajśw iętszego O d k u p ic ie la o d sam ego p o c z ą tk u p o d e j m ow ało w sp ółpracę ze św ieckim i w d ziała ln o śc i apostolskiej. Prawodawstwo Z g ro m a d z e n ia - będ ące w tej m a te rii d o sło w n y m p o w tó rz e n ie m n a u k i so borow ej - zachęca w sp ó łb ra ci d o p o u c z a n ia w iern y ch św ieckich o ich w ła sn y m p o w o ła n iu w K ościele104, ab y d zięk i te m u rozw ijali swoją d z ia ła ln o ść aposto lsk ą, b o w iem K ośció ł „n ie żyje w p e łn i i n ie jest d o sk o n ały m z n a k ie m C h ry stu sa w śró d lu d zi, jeśli nie istnieje w n im i n ie d ziała praw dziw y laika- t ” 105. P rzełożony G eneralny p isał w C o m m u n ic a n d z ie 93 z 1985 rok u, że laikat m o że p o m ó c „w ro z w ija n iu i w d o brej org an izacji tej w sp ó łp ra cy św ieckich z n asz y m Z g ro m a d z e n ie m w ró ż n y c h d z ie d z in a c h naszego m isyjnego ap o sto la tu n a rzecz najb ard ziej o p u sz c z o n y c h ” 106.
Kolejne K a p itu ły G eneralne apelują także d o w szystkich w sp ó ln o t o otw ar cie się n a lu d zi świeckich, aby w ten sp osó b m o gli szerzej uczestniczyć w życiu, p racy i d u cho w ości Z g ro m a d z e n ia 107. W sp ó łp ra ca ze św ieckim i n ie p o w in n a się o g ran iczać d o a p o sto la tu , lecz „n a le ży w łączyć w jakiś sp o só b św ieckich (...) w życie w s p ó ln o to w e ” 108. N ie o z n a c z a to oczyw iście, że św ieccy m o g ą uczestn iczy ć w życiu w s p ó ln o ty zakonnej. W sp ó łp ra ca z laik atem m a z m ie rzać raczej d o stw o rz en ia „ ro d z in y re d e m p to ry sto w sk ie j”, k tó ra p o d ą ż a za C h ry s tu s e m w ew an g elizo w an iu u b o g ic h 109. D z ię k i w sp ó ln e m u p o d e jm o w a n iu d z ie ła ew angelizacy jnego jaśn iejsze staje się w c ielen ie w k o n k re tn ą rzeczyw istość i cod zien n e życie lu d z i110. P onadto świeccy w spółpracujący z Re d e m p to ry sta m i b ęd ą przejm ow ać ich du chow ość, a jed n o cześn ie z m o b iliz u ją sam y ch R e d e m p to ry stó w d o p rzekazyw ania tej d u ch o w o ści111. W sp ółpraca z laik atem m a w y n ik ać z ro z e z n a n ia p rzez R e d e m p to ry stó w p o w o łan ia i m i sji kościelnej św ieckich w świetle c h a ry z m a tu alfo n sjań sk ieg o 112.
102 Por. Kongregacja Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, Życie brater skie we wspólnocie, Congregavit nos In unum Christi amor, 2 lutego 1994, nr 70; K. Keler, Nowa ewangeliza cja wyzwaniem dla życia zakonnego, w: Nurt SVD 4 (1992), s. 43.
103 Por. Synod Biskupów, IX Zgromadzenie Zwyczajne, Instrumentum laboris, Życie zakonne i jego posłannic two w Kościele i świecie, Watykan 1994, nr 80.
104 Por. SP 014 c; LG, nr 31.
105 SG 014 c; por. AA, nr 1; AG, nr 21.
106 Communicanda 93: Współpraca świeckich z naszym Zgromadzeniem, Słowo wstępne Przełożonego General nego, Rzym, 4 kwietnia 1985.
107 Por. Dokument końcowy XXI Kapituły Generalnej... , nr 60 b; Communicanda 4, Współpraca wspólnoty Redemptorystów ze świeckimi. Dyrektywy i Normy, Rzym, 8 września 1995, nr 10; Sprawozdanie Zarządu Generalnego..., nr 66; Dokument końcowy XXIIKapituły Generalnej West End - USA 1997. Posłanie, Wskaza nia, Postulaty, Rzym 1998, nr 6.3, 7.4.
108 Communicanda 11, Apostolska wspólnota Redemptorystów..., nr 46; por. Communicanda 4, Współpraca wspól noty..., nr 19.
109 Por. Communicanda 4, Współpraca wspólnoty..., nr 11, 19-21. 110 Por. Communicanda 4: Współpraca wspólnoty..., nr 13.
111 Por. Communicanda 1: Duchowość. Nasze najważniejsze wyzwanie, Rzym, 25 lutego 1998, nr 05, 17, 39. 112 Por. Communicanda 4: Współpraca wspólnoty..., nr 11.
W sp ó łp raca R e d e m p to ry stó w ze św ieckim i w W arszawskiej Prow incji Re d e m p to ry s tó w jest zjaw iskiem now ym , poniew aż m a d o p ie ro k ilk a lat swo jej h is to r ii113. W 1992 ro k u K a p itu ła P ro w in cjaln a u tw o rz y ła S ek retariat d o S praw L aik a tu 114, k tó ry m a w ypracow yw ać zasad y o b ec n o ści laik atu w życiu i d z ia ła ln o śc i W arszawskiej Prow incji, zg o d n ie z d u c h e m i praw odaw stw em Z g ro m a d z e n ia 115. W skład S ek retariatu w c h o d z ą także świeccy116.
Przejawam i bezpośredniej w spółpracy po lsk ich R ed em p to ry stó w z lu d ź m i św ieckim i są: Z esp ó ł M isy jn y ,W sc h ó d ”, S tow arzyszenie „ N a d z ie ja ”, M isje Ewangelizacyjne, Szkoła Nowej Ew angelizacji, a także R a d io M aryja. O p ró c z tego p rz y p arafiach p ro w ad zo n y ch p rz ez R e d e m p to ry stó w działają R ad y pa rafialne i in n e organizacje, zrzeszające lu d z i św ieckich, zazwyczaj o charak te rze dew ocyjnym lu b charytaty w nym .
Z d a n ie m W iz y ta to ró w G en eraln y ch w kw estii w sp ó łp ra cy R e d e m p to ry stów ze św ieckim i Prow incję W arszaw ską „czeka jeszcze d łu g a dro ga d o p rze bycia, ab y m o g ła to b yć praw dziw ie p a rtn e rsk a w sp ó łp ra c a ”117.
O d rę b n e , b a rd z o w ażne z a g a d n ie n ie stan o w i fo rm a c ja s e m in a ry jn a d o w spółpracy z laikatem . T rzeba tutaj zaznaczyć, że ostatn ie K a p itu ły G eneralne w yraźnie p o d k re śla ją k o n iecz n o ść o d p o w ied n ieg o p rz y g o to w an ia R e d e m p to ry stó w d o takiej w sp ó łp ra cy z a ró w n o p o d cz as fo rm a c ji początkow ej, jak i p ó źn iej - po dczas fo rm a cji ciągłej. Polecają należycie rozw in ąć to zag ad n ie n ie we w szystkich p ro g ra m a c h fo rm a c y jn y c h 118. Z aleca się także uw zg lęd n ie n ie aktyw nej roli św ieckich w fo rm a cji m ło d y c h R e d e m p to ry s tó w 119. Liczne d o k u m e n ty kościelne w y m ien iają św ieckich - z a ró w n o m ężczy zn , jak i ko b ie ty - jako w sp ó łp ra co w n ik ó w fo rm a to ró w w fo rm a c ji k ap łań sk ie j120.
M ów iąc o ap o sto lsk im p rzyg otow aniu studentów , w s p o m n ia łe m o ich za an g a żo w a n iu w m isje, rekolekcje, g ru p ę m isy jną, Z e sp ó ł M isy jn y ,W sc h ó d ”, S to w arz y szen ie „ N a d z ie ja ” o ra z S to w arz y szen ie P rzy jac ió ł M isji. U d z ia ł w d ziałaln o ści tych g ru p uczy ich także w sp ółpracy z lu d ź m i św ieckim i. D aje o n a lu m n o m n ie tylko m ożliw ość w y kazania się u m iejętn o ściam i, ale przede w szystkim uczy d ialo g u i cierpliw ego w y słu ch an ia drugiego człowieka. Zw ra ca n a to uwagę d ekret o fo rm a c ji kap łań skiej, w k tó ry m czytam y, że „n ależy rozw ijać w a lu m n a c h o d p o w ie d n ie u z d o ln ie n ia , k tó re n ajb ardziej sprzyjają 113 Wizytatorzy Generalni w czasie wizytacji Prowincji zauważyli, że formacja pastoralna laikatu nie była
dotychczas priorytetem. Por. Sprawozdanie z wizytacji Zarządu Generalnego..., s. 15.
114 Powstał on na mocy decyzji II Sesji VIII Kapituły Prowincjalnej, zob.: Akta IISesji VIII Kapituły Warszaw skiej Prowincji Redemptorystów, Tuchów 1992.
115 Por. SG 0014; SP 0015; Dokument końcowy XXIKapituły Generalnej.., nr 58 c, f, 59 c, 60 b; Communicanda 4, Współpraca wspólnoty..., nr 38.
116 Por. SP 0015.
117 Sprawozdanie z wizytacji Zarządu Generalnego..., s. 12.
118 Por. Dokument końcowy XXIKapituły Generalnej...., nr 59 c; Dokument końcowy XXIIKapituły Generalnej..., nr III: 7.2; Communicanda 4, Współpraca wspólnoty... , nr 33.
119 Por. Communicanda 4, Współpraca wspólnoty..., nr 34.
120 Por. PO, nr 9; ChL, nr 61; PDV, nr 59;Jan Paweł II, List apostolski, Mulieris dignitatem, O godności i po wołaniu kobiety, 15 sierpnia 1988, w: Listy pasterskie Ojca Świętego Jana Pawła II, Kraków 1997, nr 29 -30; Kongregacja Wychowania Katolickiego, Wskazania dotyczące przygotowania wychowawców w seminariach,
dialogow i z lu d ź m i, jak u m ie ję tn o ść w y słu ch a n ia in n y c h i o tw iera n ia serca n a ró ż n e p o trz e b y lu d zk ie w d u c h u m iło śc i”121. Szczególnie dzisiejsze czasy w ym agają, b y d u sz p a ste rz by ł człow iekiem d ia lo g u z B ogiem i lu d ź m i, cze go w ytrw ale m usi się u czyć ju ż w s e m in a riu m d u c h o w n y m 122.
P odsum ow ując, p ow iedzm y jeszcze raz: Z g ro m ad z en ie N ajśw iętszego O d k u p iciela jako in s ty tu t a p o sto lsk i m a właściwe d la siebie z a d an ia. W b ard zo o g ó ln y sp o só b starałem się przed staw ić najw ażniejsze d z ie d z in y d z ia ła ln o ści p o lsk ic h R e d e m p to ry stó w oraz fo rm acy jn e p rzy g o to w an ie a lu m n ó w d o p ra cy ap o sto lsk iej. F o rm a c ja d o z a d a ń Z g ro m a d z e n ia w ygląda oczyw iście ró ż n ie n a k a ż d y m etap ie fo rm a c y jn y m ze w z g lęd u n a szczególne cele k aż dego z ty ch etapów , jest je d n a k o b e c n a zawsze - w p o stu la c ie in icju je się ją, w now icjacie - pogłębia, a ko nty n u u je we w szystkich p ó źn iejsz y ch latach n a u k i w s e m in a riu m o raz w czasie p o słu g i k ap łań sk iej - aż d o k o ń ca życia123. Jak zauw ażyliśm y, a lu m n i u c z e stn ic z ą - n a m ia rę sw oich m o żliw o ści - we w szystkich fo rm a c h pasto raln eg o p o słu g iw an ia P row incji, a w ięc w m isjach i rekolekcjach p arafialn y ch , m isy jn y m za an g aż o w an iu zag ran icz n y m , a tak że w d u sz p a ste rstw ie p a ra fia ln y m , w szędzie w s p ó łp ra c u ją c z laik atem . Jak p r z y p o m in a a d h o r ta c ja P astores dabo vo b is, fo rm a c ja w w y m iarz e p a s to ra l n y m n ie p o leg a n a p rz e sz k o le n iu , n a u c z e n iu te c h n ik d u sz p a ste rsk ic h , ale p rzed e w szystkim n a k ształto w a n iu w rażliw ości pasterskiej, p rz y g o to w an iu d o św iadom ego i dojrzałego przyjęcia o d p o w ied zialn o ści, n a u c z e n iu o cenia n ia p ro b le m ó w w świetle n ak a zó w w iary i zg o d n ie z teo lo g iczn y m i w ym oga m i sam ego d u szp asterstw a124.
To co zostało tutaj przedstaw ione, jest tylko w ycinkiem tego, co dostrzegalne dla oczu, co m o ż n a zauważyć. Przygotow anie d o życia apostolskiego w Z gro m ad ze n iu jest także czymś bardzo w ew nętrznym , duchow ym , dokonującym się w sercu i um yśle każdego stu d en ta i nowicjusza. Jako wykładow cy i fo rm a to rzy m a m y nadzieję, że to, co dokonuje się w se m in a riu m o d strony zaangażow ania apostolskiego - d o b rz e przygotow uje ich d o takiej w łaśnie redem ptorystow - skiej posługi. C zym ś, co nas u sp o k aja jest to, że fo rm acja ta nie k oń czy się nig dy w se m in a riu m , ale trw a d o koń ca życia każdego k ap łan a i zakonnika.
121 OT, nr 19.
