KONFERENCJA W SPRAWIE PRZYSTĄPIENIA DO UNII
EUROPEJSKIEJ – CZARNOGÓRA –
Bruksela, 6 grudnia 2018 r.
(OR. en)
AD 17/18 LIMITE CONF-ME 6
DOKUMENT AKCESYJNY
Dotyczy: WSPÓLNE STANOWISKO UNII EUROPEJSKIEJ Rozdział 27: Środowisko i zmiana klimatu
WSPÓLNE STANOWISKO UNII EUROPEJSKIEJ
Rozdział 27: Środowisko i zmiana klimatu
Niniejsze stanowisko Unii Europejskiej opiera się na jej ogólnym stanowisku przygotowanym na konferencję akcesyjną z udziałem Czarnogóry (CONF-ME 2/12) i podlega zasadom negocjacyjnym zatwierdzonym w tym stanowisku ogólnym, a zwłaszcza zasadom następującym:
– opinie wyrażone przez którąkolwiek ze stron na temat danego rozdziału negocjacyjnego w żaden sposób nie przesądzają o stanowisku, jakie może zostać przyjęte w sprawie pozostałych rozdziałów;
– porozumień – nawet częściowych – osiągniętych w trakcie negocjacji nad kolejno
omawianymi rozdziałami nie należy uznawać za ostateczne, dopóki nie zostanie osiągnięte porozumienie ogólne;
oraz wymogom określonym w pkt 24, 28, 33, 41 i 44 ram negocjacyjnych.
UE zachęca Czarnogórę, aby kontynuowała proces dostosowywania swojego ustawodawstwa do unijnego dorobku prawnego oraz proces przygotowań do skutecznego wdrażania i egzekwowania tego dorobku, a także – ogólnie – aby opracowywała, jeszcze przed przystąpieniem, polityki i instrumenty, które w jak największym stopniu będą spójne z politykami i instrumentami UE.
UE zachęca Czarnogórę do zadbania o uwzględnianie wymogów ochrony środowiska podczas określania i wdrażania innych polityk sektorowych oraz o promowanie zasobooszczędnego, niskoemisyjnego i odpornego na zmianę klimatu rozwoju. UE zaznacza także, że we wszystkich nowych inwestycjach należy już brać pod uwagę krajowe przepisy środowiskowe, zgodnie z unijnym dorobkiem prawnym.
UE odnotowuje, że w swoim stanowisku negocjacyjnym CONF-ME 1/18 Czarnogóra akceptuje unijny dorobek prawny w ramach rozdziału 27 obowiązujący na dzień 8 lutego 2018 r. oraz że deklaruje gotowość do wprowadzenia go w życie od dnia przystąpienia do Unii Europejskiej, z zastrzeżeniem pewnych okresów przejściowych, o których zastosowanie wystąpiła.
Odpowiadając ogólnie na wnioski Czarnogóry dotyczące okresów przejściowych, UE ocenia, że musi uzyskać dodatkowe szczegółowe informacje, zanim będzie mogła przyjąć stanowisko w sprawie wniosków. UE przypomina swoje ogólne stanowisko negocjacyjne, zgodnie z którym środki przejściowe są uzgadniane w drodze wyjątku, na określony czas i w ograniczonym zakresie oraz towarzyszy im plan wyraźnie określający etapy stosowania unijnego dorobku prawnego.
Środki przejściowe nie mogą polegać na wprowadzaniu zmian do zasad lub polityk UE, zaburzać ich właściwego funkcjonowania ani prowadzić do nadmiernego zakłócenia konkurencji. UE przyjmuje do wiadomości, że Czarnogóra zamierza w latach 2018–2019 przyjąć plany wykonania poszczególnych dyrektyw, i podkreśla, że jest to warunek kontynuowania prac nad okresami przejściowymi.
UE odnotowuje, że Czarnogóra będzie regularnie informować o krajowej strategii i o związanym z nią planie działania dotyczących transpozycji, wdrażania i egzekwowania unijnego dorobku prawnego w dziedzinie środowiska i zmiany klimatu.
Prawodawstwo horyzontalne
UE odnotowuje prace przeprowadzone przez Czarnogórę w celu dalszego dostosowania swoich przepisów do unijnego dorobku prawnego z tego sektora, w tym do dyrektyw dotyczących środowiskowych i strategicznych ocen wpływu (dyrektywy 2011/92/UE zmienionej dyrektywą 2014/52/UE i dyrektywy 2001/42/WE) oraz dyrektywy 2007/2/WE ustanawiającej INSPIRE.
UE odnotowuje, że Czarnogóra przyjmie uregulowania w sprawie monitorowania
i sprawozdawczości oraz że przedstawiła plan dotyczący kontroli środowiskowych. UE zwraca się do Czarnogóry o kontynuację prac w celu zapewnienia pełnego dostosowania przepisów w tych obszarach.
UE podkreśla, że konieczne są dodatkowe przygotowania do skutecznego wdrażania i egzekwowania prawodawstwa horyzontalnego, zwłaszcza w odniesieniu do przestępstw przeciwko środowisku (dyrektywa 2008/99/WE) oraz odpowiedzialności środowiskowej (dyrektywa 2004/35/WE), a także zapewnienie wyników, jeżeli chodzi o skuteczne konsultacje publiczne i udział społeczeństwa w procesie podejmowania decyzji.
UE zwraca się do Czarnogóry o coraz intensywniejsze budowanie potencjału zasobów kadrowych oraz zapewnianie im szkoleń, także na szczeblach regionalnym i lokalnym, zgodnie z krajową strategią i związanym z nią planem działania dotyczącymi transpozycji, wdrażania i egzekwowania unijnego dorobku prawnego w dziedzinie środowiska i zmiany klimatu. UE przyjmuje do
wiadomości utworzenie Agencji ds. Ochrony Przyrody i Środowiska (NEPA) odpowiedzialnej za zadania wykonawcze, w tym monitorowanie, sprawozdawczość i wydawanie pozwoleń. UE podkreśla, że Czarnogóra musi zagwarantować niezależne funkcjonowanie NEPA, i zwraca się do tego państwa, by dostarczyło szerszych informacji na temat kontaktów roboczych agencji
z Ministerstwem Zrównoważonego Rozwoju, w szczególności w kontekście wydawania pozwoleń środowiskowych. UE zwraca uwagę na znaczenie wiarygodnego planowania finansowego
w odniesieniu do wdrażania unijnego dorobku prawnego w przyszłości. Zachęca Czarnogórę do aktywnego uczestnictwa w istniejących unijnych sieciach egzekwowania prawa ochrony
środowiska.
Jakość powietrza
UE odnotowuje prace przeprowadzone przez Czarnogórę w celu dalszego dostosowania swoich przepisów do unijnego dorobku prawnego w obszarze jakości powietrza, w tym do najnowszej dyrektywy w sprawie zawartości siarki w niektórych paliwach ciekłych (dyrektywa 2016/802). UE odnotowuje przyjęcie krajowej strategii zarządzania jakością powietrza i odnośnych planów działania na lata 2017–2020 i zachęca Czarnogórę do intensywniejszych wysiłków krajowych na rzecz ograniczenia emisji z głównych źródeł, takich jak spalanie paliw stałych, transport i produkcja energii na poziomie krajowym.
UE odnotowuje, że Czarnogóra zamierza dalej dostosowywać swoje przepisy do dyrektywy 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy oraz do czwartej dyrektywy „córki” 2004/107/WE. UE podkreśla, że konieczne są intensywniejsze przygotowania do wdrożenia unijnego dorobku prawnego, polegające m.in. na podejmowaniu środków zmierzających do stopniowego zmniejszania zanieczyszczenia, przy przestrzeganiu wartości dopuszczalnych, które ustanowiono w unijnym dorobku prawnym dla niektórych rodzajów zanieczyszczeń. UE przyjmuje do wiadomości plany na rzecz jakości powietrza przygotowane dla miast Pljevlja, Nikšić
i Podgorica. Zachęca się Czarnogórę do priorytetowego potraktowania realizacji tych planów i, w razie potrzeby, do ich aktualizacji w celu zagwarantowania maksymalnego ograniczenia przekraczania norm UE. UE zachęca Czarnogórę, aby przedstawiła szczegółowe informacje na temat aglomeracji w strefach znajdujących się w północnej i południowej części kraju, w których zanieczyszczenie powietrza osiąga poziom krytyczny, na temat poziomu pyłu zawieszonego PM10 oraz tlenków azotu w powietrzu we wszystkich tych aglomeracjach, a także informacje finansowe z podaniem źródeł finansowania. Roczne środki redukcji zanieczyszczeń powinny być
podejmowane w celu obniżenia poziomów do wartości dopuszczalnych.
UE odnotowuje, że poczyniono postępy w zakresie monitorowania jakości powietrza oraz że Czarnogóra zmodernizuje odnośny system monitorowania. UE zachęca Czarnogórę, aby nadal za jeden z najwyższych priorytetów uznawała potrzebę monitorowania i oceny jakości powietrza zgodnie z wymogami określonymi w dyrektywach o jakości powietrza, w tym wymogami dotyczącymi publicznego informowania.
UE odnotowuje, że nie nastąpiło jeszcze dostosowanie do dyrektywy w sprawie redukcji krajowych emisji niektórych rodzajów zanieczyszczeń atmosferycznych (dyrektywy NEC 2016/2284/UE), i zachęca Czarnogórę do priorytetowego potraktowania tej kwestii, zauważając, że Czarnogóra nie przekazuje informacji o emisjach, które zgodnie z Konwencją LRTAP należy przedstawiać co roku.
W ramach dostosowywania przepisów do dyrektywy NEC Czarnogóra jest proszona
o przedstawienie aktualnej analizy strategii na lata 2020 i 2030 dotyczących racjonalnej pod względem kosztów kontroli emisji w celu udowodnienia adekwatności czarnogórskiego zobowiązania w zakresie redukcji emisji głównych rodzajów zanieczyszczenia powietrza, co reguluje dyrektywa NEC. Analiza ta powinna także być przydatna do celów czarnogórskiego krajowego planu na rzecz kontroli zanieczyszczeń powietrza na 2019 r., gdyż wyznaczy kierunek działań redukujących emisje w okresie do 2020 r. i 2030 r.
UE przyjmuje do wiadomości wniosek Czarnogóry o wprowadzenie okresu przejściowego do 31 grudnia 2027 r. do celów pełnego wykonania art. 13 ust. 1 dyrektywy 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, jeżeli chodzi o stosowanie wartości
dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 w strefach znajdujących się w północnej i południowej części kraju, w których zanieczyszczenie powietrza osiąga poziom krytyczny.
Gospodarowanie odpadami
UE odnotowuje podjęte przez Czarnogórę prace nad dostosowaniem swoich przepisów w tym sektorze, w tym przyjęcie ustawy o gospodarowaniu odpadami, krajowej strategii gospodarowania odpadami w Czarnogórze na okres do 2030 r. oraz krajowego planu gospodarowania odpadami w Czarnogórze w latach 2015–2020. UE zachęca Czarnogórę do kontynuacji prac nad
dostosowaniem ustawodawczym i przygotowaniem się do terminowego wdrożenia unijnego dorobku prawnego, w szczególności w odniesieniu do składowisk, gospodarowania strumieniami odpadów niebezpiecznych oraz poszerzenia odpowiedzialności producenta.
Aby Czarnogóra osiągnęła ten cel, zachęca się ją do doprecyzowania struktury systemu gospodarowania odpadami oraz do przeznaczenia odpowiednich środków finansowych na
inwestycje w infrastrukturę zgodnie ze stosownymi przepisami UE, w tym przepisami o hierarchii postępowania z odpadami. Ponadto należy podjąć środki w celu zwiększenia zdolności
administracyjnych, wspierania budowania zdolności na szczeblach lokalnym i regionalnym oraz służb kontrolnych, tak aby skutecznie przygotować się do wdrożenia unijnych przepisów
o odpadach. UE zachęca Czarnogórę do:
– przedstawienia informacji o planowanych środkach zapobiegania powstawaniu odpadów, w tym o ustanowieniu programów w tym zakresie;
– przygotowania i przedstawienia planów gospodarowania odpadami zawierających informacje o wszystkich strumieniach odpadów (w tych odpadów niebezpiecznych, odpadów z budowy i rozbiórki oraz odpadów przemysłowych) oraz o rozwiązaniach dotyczących gospodarowania nimi;
– stworzenia inwentarza skumulowanych niebezpiecznych odpadów „historycznych” w celu lepszego określania cech odpadów niebezpiecznych oraz ich kategoryzacji w poszczególnych branżach przemysłowych; zabezpieczenia i oznakowania obiektów składowania odpadów niebezpiecznych; utworzenia rejestru zanieczyszczających;
– podjęcia działań w celu promowania zapobiegania powstawaniu odpadów przemysłowych oraz zapewnienia ich unieszkodliwiania, które będzie racjonalne ekologicznie. Jeśli chodzi o odpady z budowy i rozbiórki, potrzeba więcej informacji o budowie centrów transferu i recyklingu;
– przedstawienia informacji o działaniach dotyczących selektywnego zbierania odpadów papierowych, metalowych, plastikowych i szklanych;
– przedstawienia jasnego opisu lokalizacji i technicznej charakterystyki składowisk, które nie spełniają wymogów dyrektywy 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów.
UE przyjmuje do wiadomości wniosek Czarnogóry o wprowadzenie sześciu okresów przejściowych:
– do 31 grudnia 2030 r. w odniesieniu do art. 11 ust. 2 dyrektywy ramowej 2008/98/WE w sprawie odpadów. W tym okresie Czarnogóra zamierza wykonać dyrektywę zgodnie z poniższym:
a) przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych takich jak papier, metal, plastik i szkło powinno zostać zwiększone wagowo do minimum 50% całkowitej ilości;
b) przygotowanie do ponownego wykorzystania, recyklingu i innych sposobów odzyskiwania materiałów w odniesieniu do innych niż niebezpieczne odpadów z budowy i zbiórki powinno zostać zwiększone wagowo do minimum 70%;
– do 31 grudnia 2033 r. w odniesieniu do art. 5 ust. 2 lit. a), b) i c) dyrektywy 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów. W tym okresie Czarnogóra zamierza stopniowo redukować odpady komunalne przeznaczone na istniejące nieuregulowane składowiska zgodnie
z poniższym:
a) do 31 grudnia 2025 r. udział odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przeznaczonych na składowiska zostanie zredukowany do 75% całkowitej ilości (według wagi) ulegających biodegradacji odpadów komunalnych wytworzonych w 2010 r. – całkowita ilość nie przekroczy rocznie 109 500 t;
b) do 31 grudnia 2029 r. udział ten zostanie zredukowany do 50% – całkowita ilość nie przekroczy rocznie 73 000 t;
c) do 31 grudnia 2033 r. udział ten zostanie zredukowany do 35% – całkowita ilość nie przekroczy rocznie 36 500 t;
– do 31 grudnia 2030 r. w odniesieniu do art. 6 ust. 1 dyrektywy 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych. W tym okresie Czarnogóra zamierza podjąć niezbędne środki, aby osiągnąć wielkości docelowe na całym swoim terytorium zgodnie z poniższym:
a) co najmniej 50% i co najwyżej 65% wagowo odpadów opakowaniowych zostanie odzyskanych;
b) w ramach tej ogólnej wielkości docelowej, co najmniej 25% i co najwyżej 45% wagowo całości materiałów opakowaniowych zawartych w odpadach opakowaniowych zostanie poddane recyklingowi, przy czym co najmniej 15% wagowo każdego materiału
opakowaniowego;
– do 31 grudnia 2027 r. w odniesieniu do art. 7 ust. 1 dyrektywy 2012/19/UE w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE). W tym okresie Czarnogóra
zamierza zacząć stosować zasadę odpowiedzialności producenta i osiągnąć minimalny roczny poziom zbierania zgodnie z poniższym:
a) od 2024 r. minimalny poziom zbierania do osiągnięcia co roku wyniesie 45% i będzie obliczany na podstawie całkowitej masy WEEE zebranego zgodnie z art. 5 i 6
dyrektywy 2012/19/UE w danym roku w Czarnogórze, wyrażony jako procentowa wartość średniej masy sprzętu elektrycznego i elektronicznego wprowadzonego do obrotu w Czarnogórze w trzech poprzedzających latach;
b) od 2027 r. minimalny poziom zbierania do osiągnięcia co roku wyniesie 65% średniej masy sprzętu elektrycznego i elektronicznego wprowadzonego do obrotu w trzech poprzedzających latach lub alternatywnie 85% masy WEEE wytworzonego w Czarnogórze;
– do 31 grudnia 2027 r. w odniesieniu do art. 10 ust. 1 dyrektywy 2006/66/WE w sprawie w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów. W tym okresie Czarnogóra zamierza osiągnąć minimalny roczny poziom zbierania zgodnie z poniższym:
a) Czarnogóra obliczy poziom zbierania po raz pierwszy najpóźniej w 2024 r.;
b) Czarnogóra osiągnie następujące minimalne poziomy zbierania: 25% do 31 grudnia 2023 r. i 45% do 31 grudnia 2027 r.;
– do 31 grudnia 2025 r. w odniesieniu do art. 3 dyrektywy 96/59/WE w sprawie
unieszkodliwiania polichlorowanych bifenyli i polichlorowanych trifenyli (PCB/PCT).
Inwentaryzacja PCB zostanie sfinalizowana podczas 2018 r., a dekontaminacja urządzeń będzie prowadzona od 2019 r.
Aby UE mogła zająć stanowisko wobec tych wniosków, przypomina, że Czarnogóra musi przedstawić plany wykonania poszczególnych dyrektyw, w tym informacje określające harmonogramy i cele pośrednie, a także powiązane koszty.
Jakość wody
UE przyjmuje do wiadomości obecny stopień dostosowania przepisów i zwraca się do Czarnogóry o intensywniejsze działania w tym zakresie, w szczególności w odniesieniu do przyjmowania przepisów, których nie ujęto w obowiązującej ustawie wodnej. UE odnotowuje przyjęcie krajowej strategii gospodarki wodnej w Czarnogórze oraz kodeksu dobrych praktyk rolniczych. UE
przyjmuje także do wiadomości plany opracowania przed końcem 2021 r. dwóch planów gospodarowania wodami w dorzeczach. Ponadto UE odnotowuje, że do 2019 r. Czarnogóra zamierza zmodernizować system monitorowania wód badający m.in. stężenie azotanów.
UE wzywa Czarnogórę do przedstawienia projektów centralnych planów strategicznych w zakresie jakości wody, w których znajdą się informacje o dostosowaniu przepisów do unijnego dorobku prawnego w tym obszarze.
Jeżeli chodzi o dyrektywę dotyczącą jakości wody w kąpieliskach, Czarnogóra jest proszona o przedstawienie informacji o:
– dalszym dostosowywaniu przepisów do artykułów w sprawie opisu, identyfikacji i oceny przyczyn zanieczyszczenia;
– monitorowaniu i ocenie wody w kąpieliskach, na podstawie których należy przygotować klasyfikację kąpielisk.
UE zwraca się do Czarnogóry o przygotowanie się do dostosowania przepisów do dyrektywy 2008/56/WE ustanawiającej ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego i do wykonania tej dyrektywy oraz o przedstawienie swoich planów w tym zakresie.
Zgodnie z dyrektywą 91/676/EWG UE zwraca się do Czarnogóry o podjęcie wszelkich niezbędnych kroków w celu kontynuacji wyznaczania stref zagrożonych zanieczyszczeniem azotanami oraz o przyjęcie programów działania zawierających obowiązkowe środki dotyczące wyznaczonych stref zagrożonych.
UE zachęca Czarnogórę do kontynuacji prac w ramach konwencji barcelońskiej – oraz w innych stosownych ramach, w szczególności w kontekście strategii UE na rzecz regionu Dunaju i strategii UE na rzecz regionu Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego – w celu przyczynienia się do wdrożenia podejścia ekosystemowego oraz osiągnięcia dobrego stanu środowiska morskiego.
Czarnogóra powinna przygotować się do pełnego wdrożenia unijnego dorobku prawnego w zakresie gospodarowania wodami w dorzeczach. Dlatego UE zwraca się do Czarnogóry
o zadbanie o to, by dla każdego obszaru dorzecza leżącego w całości na jej terytorium sporządzono plan gospodarowania wodami, a także o zapewnienie koordynacji w zakresie odnośnych planów międzynarodowych. Jeżeli takie międzynarodowe plany nie istnieją, Czarnogóra powinna opracować plany gospodarowania wodami w dorzeczu obejmujące przynajmniej te części
międzynarodowego obszaru dorzecza, które leżą na jej terytorium (art. 13 dyrektywy 2000/60/WE).
Czarnogóra powinna zadbać, by dla każdego obszaru dorzecza lub części międzynarodowego obszaru dorzecza, które leżą na jej terytorium, podjęto analizę jego charakterystyk i wpływu na stan wód powierzchniowych i podziemnych oraz analizę ekonomiczną korzystania z wód (art. 5
dyrektywy 2000/60/WE). Czarnogóra powinna zapewnić utworzenie programów monitorowania stanu wód w celu ustalenia spójnego i całościowego przeglądu stanu wód w każdym obszarze dorzecza (art. 8 dyrektywy 2000/60/WE).
UE odnotowuje wniosek Czarnogóry o wprowadzenie okresu przejściowego trwającego do 31 grudnia 2035 r. w odniesieniu do art. 4 ust. 4 dyrektywy 2000/60/WE ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (ramowej dyrektywy wodnej), do czasu wykonania dyrektywy 91/271/EWG dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych, tak aby zapewnić dobry stan wód. UE odnotowuje związek między tym wnioskiem a innymi wnioskami o wprowadzenie okresu przejściowego w sektorze wodnym i uważa, że na potrzeby
precyzyjniejszego określenia celowości ewentualnych takich wniosków (w odniesieniu do dyrektywy 2000/60/WE), Czarnogóra będzie musiała sporządzić plany gospodarowania wodami w dorzeczu, plany monitorowania i programy określające środki służące zapewnieniu dobrego stanu wód, a także zgodności przepisów o monitorowaniu z obowiązującym unijnym dorobkiem
prawnym. UE zwraca się do Czarnogóry, aby przedstawiła szczegółowy plan wykonania dyrektywy, w tym harmonogram, cele pośrednie i plan inwestycyjny, a także szczegółowy plan wykonania dotyczący budowania zdolności stosownych organów sektora wodnego.
UE odnotowuje wniosek Czarnogóry o wprowadzenie okresu przejściowego trwającego do 31 grudnia 2024 r. w odniesieniu do rozdziału IV dyrektywy 2007/60/WE (dyrektywy powodziowej) oraz do załącznika do niej, jeżeli chodzi o sporządzanie planów zarządzania ryzykiem powodziowym. UE zwraca się do Czarnogóry, aby przedstawiła szczegółowy plan wykonania, w tym harmonogram i cele pośrednie w zakresie wykonania dyrektywy powodziowej, a także plan inwestycyjny i szczegółowy plan wykonania dotyczący budowania zdolności
stosownych organów sektora wodnego. UE zwraca się do Czarnogóry o przedstawienie
konkretnych informacji na temat zastosowanej metodologii oraz właściwych organów w kontekście art. 4, 5, 6, 7, 9 i 10 wspomnianej dyrektywy.
UE przyjmuje do wiadomości wniosek Czarnogóry o wprowadzenie okresu przejściowego trwającego do 31 grudnia w odniesieniu do art. 3 4, 5, 6, 7 dyrektywy 91/271/EWG dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych, jeżeli chodzi o terminy budowy systemów zbierania i oczyszczalni ścieków komunalnych. UE odnotowuje, że w tym okresie zakończona ma zostać budowa systemów zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych, które to systemy będą spełniać wymogi unijnego dorobku prawnego. Aby możliwe było przeprowadzenie pełnej oceny tego wniosku, UE zwraca się do Czarnogóry o dostarczenie informacji o wskazywaniu obszarów wrażliwych oraz o sytuacji w zakresie systemów zbierania i oczyszczania ścieków. Czarnogóra musi także przedstawić plan wykonania zawierający informacje o kosztach i źródłach finansowania, wzmacnianiu zdolności administracyjnych, harmonogramie i celach pośrednich. Plan ten będzie musiał odzwierciedlać priorytety ustanowione na mocy wspomnianej dyrektywy i obejmować podział na różne kategorie w niej przedstawione.
Ochrona przyrody
UE przyjmuje do wiadomości podjęte przez Czarnogórę prace nad dalszym dostosowaniem
przepisów w tym sektorze, w tym w szczególności przyjęcie ustawy o ochronie przyrody i krajowej strategii na rzecz bioróżnorodności, wraz z odnośnym planem działania na lata 2016–2020. UE zwraca się do Czarnogóry o przyspieszenie prac w tym względzie, zwłaszcza w celu dostosowania przepisów do rozporządzenia (UE) nr 511/2014 w sprawie środków zapewniających zgodność użytkowników w Unii z wymogami wynikającymi z Protokołu z Nagoi dotyczącego dostępu do zasobów genetycznych oraz uczciwego i sprawiedliwego podziału korzyści wynikających z wykorzystania tych zasobów.
UE zwraca się do Czarnogóry o kontynuację prac nad przygotowaniem pełnego wykazu terenów do celów sieci Natura 2000; chodzi zarówno o obszary lądowe, jak i morskie. UE podkreśla, że
Czarnogóra musi do dnia przystąpienia w dalszym ciągu zapewniać gospodarowanie terenami i monitorowanie stanu ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków. UE zwraca się do Czarnogóry o kontynuowanie badań i zbieranie danych naukowych umożliwiających wyznaczanie tych
terenów. Prosi ją również o przedłożenie Komisji wykazu proponowanych terenów.
UE zwraca uwagę na znaczenie skutecznego gospodarowania terenami objętymi siecią Natura 2000 i zapewnienia stosownego systemu ochrony wszystkich ściśle chronionych gatunków, w tym gatunków ptaków. UE zwraca się do Czarnogóry o udowodnienie, że posiada ona zdolność do gospodarowania siecią Natura 2000, poprzez zapewnienie skutecznego gospodarowania obecnymi krajowymi terenami chronionymi, nadanie rezerwatowi Ulcinj Salina stosownego statusu pod kątem ochrony i skuteczne wdrożenie niezbędnych środków ochrony, tak by stan ochrony w rezerwacie poprawił się, a także poprzez wyznaczenie chronionych obszarów morskich i zapewnienie skutecznego gospodarowania nimi. Ponadto UE zwraca się do Czarnogóry o kontynuowanie budowy kompleksowego systemu ścisłej ochrony gatunków i o wykazanie się skutecznością w zakresie wydawania zezwoleń na działania w środowisku morskim, takie jak badania sejsmiczne na potrzeby poszukiwania ropy i gazu, i na działania na lądzie poprzez zagwarantowanie zrównoważoności praktyk myśliwskich.
UE podkreśla znaczenie dalszego budowania zdolności administracyjnych w dziedzinie ochrony przyrody, zwłaszcza na szczeblach regionalnym i lokalnym, w tym w ramach instytucji publicznych zarządzających parkami narodowymi i parkami krajobrazowymi oraz innymi obszarami
chronionymi, oraz w zakresie służb kontrolnych (kontrola ochrony przyrody i kontrola
weterynaryjna). UE podkreśla także potrzebę dalszego rozwijania mechanizmów koordynacji oraz stałej poprawy współpracy między licznymi organami administracyjnymi biorącymi udział we wdrażaniu i egzekwowaniu unijnego dorobku prawnego w tej dziedzinie. W tym względzie UE zwraca się do Czarnogóry o zaproponowanie planu działania dotyczącego tej kwestii.
UE przypomina o konieczności wyznaczenia właściwych organów zgodnie z przepisami dotyczącymi egzekwowania prawa, zarządzania i handlu w dziedzinie leśnictwa (FLEGT).
Kontrola zanieczyszczeń przemysłowych i zarządzanie ryzykiem
UE przyjmuje do wiadomości podjęte przez Czarnogórę prace nad dostosowaniem przepisów w tym sektorze i zwraca się do Czarnogóry o intensywniejsze prace w tym względzie,
w szczególności w odniesieniu do dyrektywy 2010/75/UE w sprawie emisji przemysłowych. UE odnotowuje, że Czarnogóra zamierza utworzyć rejestr zanieczyszczeń oraz bazę danych o emisjach zanieczyszczających, w następstwie ratyfikacji Protokołu w sprawie rejestrów uwalniania
i transferu zanieczyszczeń.
UE zwraca się do Czarnogóry o dostarczenie planu zawierającego informacje o przestrzeganiu przepisów szczególnych określonych w rozdziale III i IV dyrektywy w sprawie emisji
przemysłowych, w których określono dopuszczalne wielkości emisji dla dużych obiektów
energetycznego spalania i dla (współ-)spalarni odpadów. Jeżeli chodzi o nowe obiekty i spalarnie, UE zwraca się do Czarnogóry o zapewnienie dostosowania przepisów do wszystkich rozdziałów dyrektywy w sprawie emisji przemysłowych i o podjęcie niezbędnych kroków w celu
przygotowania się do jej terminowego wykonania.
UE przyjmuje do wiadomości wniosek Czarnogóry o wprowadzenie okresu przejściowego trwającego do 1 stycznia 2030 r. do celów pełnego wykonania rozdziału II (zintegrowane
zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola) i rozdziału V (lotne związki organiczne) dyrektywy 2010/75/UE. W tym względzie UE odnotowuje, że Czarnogóra zamierza przyjąć plan wykonania dyrektywy w sprawie emisji przemysłowych. UE zwraca się do Czarnogóry o dostarczenie takiego planu i o zamieszczenie w nim informacji dotyczących harmonogramu wydawania pozwoleń dla instalacji, a także planów ich dostosowania do wymogów, wraz z przewidywanymi kosztami, źródłami finansowania i harmonogramem obejmującym cele pośrednie.
UE odnotowuje, że Czarnogóra zamierza wzmocnić zdolności administracyjne w tym sektorze zgodnie z krajową strategią i związanym z nią planem działania dotyczącymi transpozycji,
wdrażania i egzekwowania unijnego dorobku prawnego w dziedzinie środowiska i zmiany klimatu.
UE podkreśla znaczenie dalszego budowania zdolności administracyjnych i zapewniania szkoleń, w szczególności w odniesieniu do służb kontrolnych i właściwych organów, na potrzeby unijnego systemu ekozarządzania i audytu (EMAS) oraz przepisów o znaku ekologicznym.
Chemikalia
UE przyjmuje do wiadomości podjęte przez Czarnogórę prace nad dostosowaniem przepisów w tym sektorze, w tym przyjęcie ustawy o chemikaliach i licznych rozporządzeń, mające na celu dalsze uzgadnianie ustawodawstwa z rozporządzeniem (WE) 1907/2006 w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) oraz z rozporządzeniem (WE) 1272/2008 w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin. UE odnotowuje także przyjęcie ustawy o ratyfikacji zmian do Konwencji
sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych. UE zachęca Czarnogórę do kontynuacji prac nad dostosowaniem ustawodawczym i przygotowań do terminowego wdrożenia unijnego dorobku prawnego, w tym dyrektywy 2010/63/UE w sprawie ochrony zwierząt
wykorzystywanych do celów naukowych oraz konwencji rotterdamskiej i sztokholmskiej.
Jeżeli chodzi o zdolności administracyjne, UE przyjmuje do wiadomości nawiązanie
sformalizowanej współpracy między stosownymi zainteresowanymi stronami a agencją NEPA w zakresie zarządzania chemikaliami. UE odnotowuje także, że Czarnogóra zamierza wzmocnić zdolności administracyjne zgodnie z krajową strategią i związanym z nią planem działania dotyczącymi transpozycji, wdrażania i egzekwowania unijnego dorobku prawnego w dziedzinie środowiska i zmiany klimatu.
Hałas
UE odnotowuje poziom dostosowania czarnogórskich przepisów w zakresie hałasu oraz plany dotyczące kolejnych środków wykonawczych takich jak: opracowanie map hałasu w planach działania w zakresie zarządzania hałasem dotyczących aglomeracji i głównych dróg,
zorganizowanie kampanii informacyjnych oraz dalsze wykorzystywanie scentralizowanego systemu informacyjnego w ramach NEPA.
UE odnotowuje, że Czarnogóra zamierza przeszkolić personel agencji NEPA w zakresie
opracowywania map hałasu i planów działania, a także zatrudnić dodatkowego inspektora w AIA (Urzędzie ds. Kontroli).
UE zachęca Czarnogórę do zapewnienia, by podczas opracowywania planów działania w zakresie zarządzania hałasem konsultowano się z grupami społecznymi, których dotyczy ta kwestia.
Ochrona ludności
UE przyjmuje do wiadomości czarnogórską strategię zmniejszania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi oraz powiązany plan działania na lata 2018–2023, będące elementem dalszego dostosowywania planowania strategicznego Czarnogóry do decyzji wykonawczej Komisji 2014/762/UE ustanawiającej zasady wykonawcze w sprawie Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności, w którym Czarnogóra uczestniczy od 2015 r.
UE przypomina, że Czarnogóra musi kontynuować prace nad transpozycją wymogów
wynikających z podpisanej umowy o uczestnictwie Czarnogóry w Unijnym Mechanizmie Ochrony Ludności oraz przyłączyć się do wspólnego systemu łączności i informacji w sytuacjach
nadzwyczajnych (CECIS). UE przypomina, że w ramach zabezpieczonej transeuropejskiej
telematycznej sieci komunikacyjnej między administracjami (sTESTA) Czarnogóra musi utworzyć połączenie między swoim ministerstwem odpowiedzialnym za komunikację a Komisją, a także Ministerstwem Spraw Wewnętrznych. Jest to warunek uzyskania dostępu do CECIS.
UE zwraca się do Czarnogóry, by zacieśniła współpracę między Ministerstwem Spraw
Wewnętrznych odpowiedzialnym za ochronę ludności a innymi odpowiednimi ministerstwami odpowiedzialnymi za zarządzanie ryzykiem związanym z klęskami żywiołowymi, zwłaszcza powodziami i awariami przemysłowymi.
Zmiana klimatu
UE przyjmuje do wiadomości obecny umiarkowany stopień dostosowania ustawodawczego
i zwraca się do Czarnogóry o intensywniejsze prace w tym zakresie, w szczególności w odniesieniu do dyrektywy 2003/87/WE ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów
cieplarnianych (EU ETS), decyzji dotyczącej wspólnego wysiłku redukcyjnego (cele dla sektorów nie objętych systemem ETS) oraz rozporządzeń w sprawie monitorowania, raportowania
i weryfikacji emisji gazów cieplarnianych.
UE odnotowuje prace Czarnogóry nad transpozycją rozporządzenia 443/2009/WE i rozporządzenia 510/2011/UE w sprawie norm emisji CO₂ pochodzących z pojazdów pasażerskich i lekkich samochodów dostawczych oraz przypomina o obowiązku wprowadzenia systemu monitorowania i raportowania dla nowo zarejestrowanych pojazdów.
UE przypomina o obowiązku wprowadzenia stosownych przepisów w celu spełnienia obowiązków przewidzianych w rozporządzeniu w sprawie mechanizmu monitorowania klimatycznego
(rozporządzenie (UE) 525/2013) i w odnośnych aktach delegowanych i wykonawczych.
UE przyjmuje do wiadomości prace podjęte przez Czarnogórę w celu dostosowania przepisów do rozporządzenia 1005/2009/WE w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową oraz do rozporządzenia 517/2014/UE w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych i przypomina o obowiązku pełnego dostosowania przepisów do powyższych aktów oraz do odnośnych aktów delegowanych i wykonawczych.
UE odnotowuje, że Czarnogóra ma już swoją strategię w sprawie zmiany klimatu, ale że potrzebuje zapewnić spójność z unijnymi ramami polityki klimatyczno-energetycznej do roku 2030
(np. dyrektywą w sprawie EU ETS, decyzją dotyczącą wspólnego wysiłku redukcyjnego, rozporządzeniem w sprawie użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF) i rozporządzeniem w sprawie zarządzania unią energetyczną) oraz włączenie tej strategii do wszystkich stosownych polityk i strategii sektorowych, tak aby zacząć wdrażanie porozumienia paryskiego i realizację czarnogórskiego, ustalonego na poziomie krajowym wkładu w to porozumienie.
UE podkreśla, że Czarnogóra musi kontynuować prace nad wzmacnianiem zdolności administracyjnych i współpracy międzyinstytucjonalnej.
* * *
W związku z obecnym stanem przygotowań UE odnotowuje, że przy założeniu że Czarnogóra musi nadal czynić postępy w dostosowywaniu przepisów do unijnego dorobku prawnego objętego
rozdziałem dotyczącym środowiska i zmiany klimatu oraz w przygotowywaniu się do wdrażania tego dorobku, rozdział ten może zostać tymczasowo zamknięty dopiero wówczas, gdy UE stwierdzi, że spełniono następujące kryteria:
Czarnogóra będzie kontynuować dostosowywanie przepisów do horyzontalnych dyrektyw i udowodni, że jest w pełni przygotowana do zapewnienia skutecznego wykonania
i egzekwowania tych dyrektyw od dnia przystąpienia.
Jeżeli chodzi o jakość powietrza, Czarnogóra w pełni dostosuje przepisy do zmienionej dyrektywy w sprawie redukcji krajowych emisji niektórych rodzajów zanieczyszczeń atmosferycznych (dyrektywy NEC 2016/2284/UE). Czarnogóra przedstawi analizę strategii na lata 2020 i 2030 dotyczących racjonalnej pod względem kosztów kontroli emisji, która to analiza będzie podstawą ostatecznego porozumienia między UE a Czarnogórą w sprawie jej zobowiązań redukcyjnych wynikających z dyrektywy NEC. Czarnogóra będzie co roku przedstawiać informacje o emisjach, zgodnie z tą dyrektywą i z Konwencją w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości, oraz opracuje krajowy plan na rzecz kontroli zanieczyszczeń powietrza. Ponadto Czarnogóra przyspieszy
przygotowania do wdrożenia unijnego dorobku prawnego w tym obszarze poprzez regularne podejmowanie środków w celu zmniejszenia krajowych zanieczyszczeń powietrza,
w szczególności w strefach, w których unijne wartości dopuszczalne są przekroczone, oraz poprzez opracowanie lub aktualizację planów na rzecz jakości powietrza, zgodnie
z dyrektywą w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (dyrektywą 2008/50/WE).
Czarnogóra podejmie decyzję w sprawie swojego systemu gospodarowania odpadami oraz przeznaczy odpowiednie środki finansowe na inwestycje w infrastrukturę zgodnie ze stosownymi przepisami UE, w tym przepisami o hierarchii postępowania z odpadami.
Czarnogóra ustanowi programy zapobiegania powstawaniu odpadów, przygotuje plany gospodarowania odpadami i przyjmie środki dotyczące selektywnego zbierania odpadów papierowych, metalowych, plastikowych i szklanych.
Czarnogóra poczyni istotny postęp w dostosowywaniu przepisów do unijnego dorobku prawnego w sektorze wodnym, w tym do prawodawstwa w sprawie wody pitnej, oraz do dyrektywy 2008/56/WE ustanawiającej ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego. Czarnogóra wyznaczy właściwe organy ds. wody pitnej i opracuje plany gospodarowania wodami dla każdego obszaru dorzecza leżącego w całości na jej terytorium, w tym części międzynarodowego obszaru dorzecza, które leżą na jej terytorium.
W obszarze ochrony przyrody Czarnogóra przedłoży Komisji wykaz proponowanych terenów do włączenia do sieci Natura 2000, w wystarczającym stopniu obejmujący rodzaje siedlisk i gatunków zgodnie z wymogami dyrektywy ptasiej i dyrektywy siedliskowej. Czarnogóra udowodni, że posiada zdolność do gospodarowania siecią Natura 2000, w tym poprzez nadanie rezerwatowi Ulcinj Salina stosownego statusu pod kątem ochrony i skuteczne wdrożenie niezbędnych środków ochrony, tak by stan ochrony w rezerwacie poprawił się.
Czarnogóra będzie kontynuować dostosowywanie przepisów do unijnego dorobku prawnego w sektorze chemikaliów, hałasu i ochrony ludności oraz wykaże się pełną gotowością do zagwarantowania, że w dniu przystąpienia wymogi UE zostaną wdrożone i będą
egzekwowane.
Jeżeli chodzi o zmianę klimatu, Czarnogóra będzie kontynuować dostosowywanie przepisów do unijnego dorobku prawnego, w szczególności przyjmując ustawodawstwo w sprawie funkcjonowania unijnego systemu handlu przydziałami emisji (EU ETS) zgodnie z dyrektywą 2003/87/WE w tej sprawie oraz zmianami do niej. Czarnogóra będzie dalej dostosowywać przepisy do odpowiedniego prawodawstwa wtórnego w zakresie monitorowania,
raportowania, akredytacji i weryfikacji, rejestru Unii, przydziału bezpłatnych uprawnień i sprzedaży aukcyjnej. Czarnogóra zagwarantuje wprowadzenie stosownych ram w celu wdrożenia systemu EU ETS w całości, jeżeli chodzi o monitorowanie, raportowanie i weryfikację emisji gazów cieplarnianych.
Czarnogóra – zgodnie z planem działania dotyczącym transpozycji, wdrażania
i egzekwowania unijnego dorobku prawnego w dziedzinie środowiska i zmiany klimatu – istotnie zwiększy zdolności organów administracyjnych na wszystkich szczeblach, w tym służb kontrolnych, dodatkowo usprawni koordynację prac i wykaże, że wszystkie właściwe struktury administracyjne i odpowiednie szkolenia zostaną zorganizowane w odpowiednim terminie przed przystąpieniem, aby umożliwić wdrożenie i egzekwowanie unijnego dorobku prawnego we wszystkich sektorach przedmiotowego rozdziału.
Monitorowanie postępów w dostosowywaniu przepisów do unijnego dorobku prawnego i we wdrażaniu tego dorobku będzie kontynuowane przez cały czas trwania negocjacji. UE podkreśla, że będzie wyjątkowo bacznie monitorować wszystkie poszczególne kwestie wspomniane powyżej z myślą o zapewnieniu czarnogórskich zdolności administracyjnych i zdolności do zakończenia procesu dostosowywania przepisów do unijnego dorobku prawnego we wszystkich sektorach objętych przedmiotowym rozdziałem, a także o czynieniu dalszych postępów we wdrażaniu przepisów. Należy zwrócić szczególną uwagę na powiązania pomiędzy niniejszym rozdziałem a innymi rozdziałami negocjacyjnymi. Ostatecznej oceny zgodności czarnogórskiego
ustawodawstwa z unijnym dorobkiem prawnym i zdolności wprowadzania w życie tego dorobku będzie można dokonać dopiero na późniejszym etapie negocjacji. Poza wszelkimi informacjami, których UE może wymagać do celów negocjacji w ramach tego rozdziału i które należy
przedstawić konferencji, UE zachęca Czarnogórę do regularnego przekazywania Radzie Stabilizacji i Stowarzyszenia szczegółowych informacji pisemnych na temat postępów we wprowadzaniu w życie unijnego dorobku prawnego.
Uwzględniając wszystkie wymienione powyżej kwestie, konferencja będzie musiała powrócić do tego rozdziału we właściwym czasie.
Ponadto UE przypomina, że między 8 lutego 2018 r. a datą zakończenia negocjacji mogą wejść w życie nowe akty prawne stanowiące część unijnego dorobku prawnego.
