Konstytucyjne ramy współpracy Rady Narodowej i Rządu Republiki Słowackiej po wstąpieniu Słowacji do Unii Europejskiej

Konrad Walczuk^**

.RQVW\WXF\MQHUDP\ZVSöïSUDF\5DG\

1DURGRZHML5]ÈGX5HSXEOLNL

6ïRZDFNLHMSRZVWÈSLHQLX

6ïRZDFMLGR8QLL(XURSHMVNLHM

Wstąpienie Republiki Słowackiej (dalej RS) do Unii Europejskiej (dalej UE) spo- wodowało i oczywiście jeszcze spowoduje powstanie wielu konstytucyjno-prawnych pytań i problemów, które z jednej strony zależą przede wszystkim od formy rządów (sprawowania władzy) na Słowacji i wynikającej z niej konstytucyjnej pozycji naczel- nych konstytucyjnych organów RS, a z drugiej strony − od konstrukcji organów UE, ich działalności i relacji z konstytucyjnymi systemami i konstytucyjnymi organami krajów członkowskich UE. Z racji członkostwa w UE wynika dla Słowacji koniecz- ność aplikowania do systemu konstytucyjnego złożonych mechanizmów decyzyjnych funkcjonujących w organach i instytucjach UE tak, by mogła ona aktywnie i znacząco uczestniczyć w polityce UE oraz partycypować w podejmowaniu decyzji w zależnych od UE organach. Uczestnictwo RS w strukturach UE wymaga koordynacji relacji między RS a instytucjami i organami UE. Aby koordynacja ta zakończyła się sukce- sem pilnie wymagana jest koordynacja i współpraca na poziomie konstytucyjnych organów RS.

W warunkach słowackich jednym z uprzednio wspomnianych problematycz- nych zagadnień jest kwestia opartych na Konstytucji Republiki Słowackiej ram za- chodzących po wstąpieniu Słowacji do UE relacji i współpracy Rady Narodowej Republiki Słowackiej ze słowackim rządem. W związku z charakterystyką tych relacji i współpracy z punktu widzenia członkostwa w UE konieczne jest zwięzłe przedstawienie formy rządu¹ w Republice Słowackiej. Z instytucjonalnego punk- tu widzenia w teorii prawa pod pojęciem formy rządów rozumiemy strukturę najwyższych organów konstytucyjnych (parlament, głowa państwa, rząd), sposób ich powstania oraz wzajemne relacje między nimi². Zasadniczo do podstawowych

* Prof. JUDr., Prodziekan Wydziału Prawa – Univerzita Komenského v Bratislave, Katedra Prawa Państwowego

** Prawnik, główny specjalista w MSWiA, stypendysta Internetional Visegrad Fund. Przekład i opracowanie.

1 Sprawowania władzy (przyp. K.W.).

2 V. Pavlíček a kol., Ústavní právo a státověda (I. díl.Obecná státověda), Praha 1998, s. 240 i nast.; J. Filip, J. Svatoň,

cech klasycznej parlamentarnej formy władzy należy przede wszystkim to, że: po- wstanie i funkcjonowanie rządu jest zależne od poparcia parlamentu; rząd podaje się do dymisji po zwołaniu inauguracyjnego posiedzenia nowo wybranego parla- mentu, (a także) możności wykonywania mandatu posła i funkcji członka rządu itd. W związku z parlamentarną formą władzy tak generalnie, jak i w warunkach RS nie możemy pominąć niezbędności przenikania i koordynacji działań między wszystkimi naczelnymi organami konstytucyjnymi, ew. władzami, co jest niezbędne do racjonalnego i właściwego funkcjonowania systemu konstytucyjnego. Niezbędne jest uświadomienie sobie, że parlament w parlamentarnej formie władzy ma pozy- cję jedynego reprezentanta suwerenności ludu, z czego wynika, że jest najwyższym organem władzy państwowej.

Z punktu widzenia kryterium struktury i relacji między najwyższymi kon- stytucyjnymi organami na poziomie formy władzy, w zmyśle obowiązującego brzmienia Konstytucji Republiki Słowackiej możemy konstatować, że w Republi- ce Słowackiej funkcjonuje model republikańskiej formy władzy. Rząd RS określo- ny jest w art. 108 KRS jako najwyższy³ organ władzy wykonawczej. Podstawowy konstytucyjny zakres właściwości rządu określony jest w art. 119 KRS za pomocą przykładowego wyliczenia spraw, o których rząd rozstrzyga kolegialnie. Konsty- tucyjne ramy pozycji Rady Narodowej RS umocowane są w pierwszym oddzia- le rozdziału piątego Konstytucji Republiki Słowackiej (dalej KRS – przyp. K.W.).

Według art. 72 Konstytucji⁴ Rada Narodowa RS jest jedynym ustrojodawczym i ustawodawczym organem RS. Posłowie Rady Narodowej RS wybierani są w po- wszechnych, równych i bezpośrednich wyborach w głosowaniu tajnym (art. 74 ust.

1 KRS – przyp. K.W.), na okres czterech lat (art. 73 ust. 1 KRS – przyp. K.W.). Po- słowie są przedstawicielami obywateli. Swój mandat sprawują osobiście, zgodnie ze swoim sumieniem i przekonaniami oraz nie są związani nakazami (art. 73 ust.

3 KRS – przyp. K.W.). Zakres zadań Rady Narodowej RS ramowo wyznaczony jest w art. 86 Konstytucji i swoim zakresem odpowiada pozycji parlamentu w wa- runkach parlamentarnej formy władzy.

Podstawowe ramy konstytucyjnych relacji Rady Narodowej RS i rządu są ure- gulowane w art. 114 ust. 1 KRS, który stanowi, że rząd za wykonywanie swoich funkcji odpowiada przed Radą Narodową RS. Analogicznie według art. 116 ust. 1 odpowiedzialność taką ponoszą również członkowie rządu, typową działalnością parlamentu w parlamentarnej formie sprawowania rządów w relacji z władzą wyko- nawczą jest prawo Rady Narodowej RS określone w art. 86 lit. f, w myśl którego roz- patruje ona deklarację programową rządu, kontroluje jego działalność i rozstrzyga

J. Zimek, Základy státovědy, Brno 2004, s. 85; L. Cabada, M. Kubát a kol., Úvod do studia politické vědy, Praha 2004, s. 201; M. Posluch, Ľ. Cibulka, Štátne právo Slovenskej republiky, Šamorín 2003, s. 28 i nast. [s. 28-31 – przyp. K.W.]; K. Klíma, Ústavní právo, Dobrá Voda 2002, s. 159.

3 Słow. „vrcholný orgán”. W art. 108 KRS do dnia 1 lipca 2001 rząd RS określany był jako „najvyšší” organ władzy wykonawczej [przyp. KW].

4 Tekst Konstytucji Republiki Słowackiej z dnia 1 września 1992 r. zob. K. Skotnicki (tłumaczenie i wstęp), Kon- stytucja Republiki Słowackiej, Warszawa 2003 [Przyp. KW].

o udzieleniu votum zaufania rządowi lub jego członkom. Zasada ta umożliwia Ra- dzie Narodowej RS, w związku z art. 114 ust. 1 KRS, wyrażenie w każdej chwili wo- tum nieufności rządowi lub jego członkowi albo też odrzucenie wniosku o udziele- nie wotum zaufania⁵. W przypadku wyrażenia wotum nieufności, w związku z art.

115 ust. 1 KRS, na Prezydencie RS ciąży obowiązek odwołania rządu. Według art.

116 ust. 6 KRS analogicznie Prezydent RS musi postąpić w przypadku wyrażenia wotum nieufności członkowi rządu⁶. Charakteryzując konstytucyjne ramy współ- pracy Rady Narodowej RS z rządem RS z punktu widzenia członkostwa RS w UE i mechanizmów funkcjonowania organów UE należy koniecznie podkreślić dzia- łalność Rady Narodowej określoną w art. 86 lit. h Konstytucji RS, tj. rozpatrywanie podstawowych zagadnień polityki wewnętrznej, międzynarodowej, gospodarczej, socjalnej i innej.

Instytucjonalne ramy Unii Europejskiej według Traktatu ustanawiającego Kon- stytucję dla Europy mają stanowić Parlament Europejski, Rada Europejska, Rada Ministrów, Komisja Europejska i Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (art.

I-19 Konstytucji Unii Europejskiej (dalej KUE – przyp. K.W.)⁷.

Rada Europejska przekazuje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa ogólne polityczne kierunki i priorytety⁸. Nie pełni funkcji ustawodawczej⁹, co jed- nak nie pomniejsza jej znaczenia. W skład Rady Europejskiej wchodzą szefowie państw lub rządów Państw Członkowskich, jej przewodniczący oraz przewodni- czący Komisji¹⁰. Jak wskazuje ten skład, złożony m.in. z szefów państw lub rządów, w związku z wyznaczaniem generalnego kierunku politycznego Unii, w krajach o parlamentarnej formie sprawowania rządów na poziomie relacji między par- lamentem a przedstawicielami władzy wykonawczej może wyniknąć problem zabezpieczenia wpływu parlamentów krajów członkowskich Unii na działalność Rady Europejskiej.

Rada Ministrów wspólnie z Parlamentem Europejskim przyjęły na siebie funkcje ustawodawczą i budżetową oraz funkcje określania polityki i koordynacji¹¹. W skład Rady wchodzi po jednym przedstawicielu na szczeblu ministerialnym z każdego Państwa Członkowskiego. Według art. I-23 ust. 2 przedstawiciele Państw Człon- kowskich zaciągają zobowiązania w imieniu rządów Państw Członkowskich, które reprezentują, a w związku z tym w ostatecznym rozrachunku parlamentów Państw Członkowskich.

5 Art. 115 ust. 1 KRS.

6 W przypadku wyrażenia wotum nieufności Premierowi, Prezydent zgodnie z art. 116 ust. 6 KRS odwołuje go, co z kolei skutkuje ustąpieniem całego rządu.

7 Zob.: udostępnioną na stronach polskiego Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej wraz z komentarzem osta- teczną wersję Traktatu (Konstytucji Unii Europejskiej) zatwierdzoną przez głowy państw w dniu 18 czerwca 2004 r., złożoną i formalnie podpisaną na Kapitolu w Rzymie, w dniu 29 października 2004 r., http://www1.ukie.

gov.pl/HLP/files.nsf/0/8B2C52AE9D51AB45C1256FE1003992B0/$file/rfConstitution_pl.pdf?Open 8 Art. I-21 ust. 1 KUE.

9 Ibidem.

10 Art. I-21 ust. 2 KUE.

11 Art. I-23 ust. 1 KUE.

Jak to już określiliśmy na wstępie, po wstąpieniu Republiki Słowackiej do Unii Europejskiej obok innych wątpliwości pojawiła się kwestia zabezpieczenia w wa- runkach parlamentarnej formy rządów wpływu Rady Narodowej RS na kształto- wanie polityki unijnej, w której odpowiedzialność będzie ponosić rząd Republiki Słowackiej i jego członkowie za pośrednictwem członkostwa przedstawiciela wła- dzy wykonawczej w Radzie Europejskiej, ew. w Radzie Ministrów. Powstanie tej wątpliwości niewątpliwie wynika z pozornie różnych relacji odpowiedzialności na poziomie Unii Europejskiej i Republiki Słowackiej będącej państwem o parla- mentarnej formie rządów, jak również faktu, że istotna część legislacji odbywa się na poziomie Rady Ministrów.

Legislacja w UE ma trzy etapy – inicjatywa, rokowania i rozstrzygnięcie. Komisja Europejska (dalej KE) ma wyłączne prawo inicjować proces legislacyjny UE. Wnio- skuje przyjęcie (aktów ustawodawczych – przyp. K.W.) i przedkłada je Radzie UE i Parlamentowi Europejskiemu do przyjęcia¹². Mechanizm przyjmowania aktów prawnych UE jest złożonym i długotrwałym procesem, trwającym od kilku tygo- dni do osiemnastu miesięcy. Były też przypadki, że trwał on kilka lat. Za legisla- cję na poziomie UE w poszczególnych zakresach odpowiedzialne są ministerstwa Państw Członkowskich UE. Jest więc logiczne, że Rada Narodowa RS powinna być aktywnym uczestnikiem przygotowywania pozycji i stanowisk RS dotyczących le- gislacyjnych projektów UE i uważamy za konieczne tą jej rolę systematycznie po- głębiać i uskuteczniać. Potrzeba wypełniania tej funkcji przez Radę Narodową RS wynika zarówno ze wzmocnienia pozycji parlamentów narodowych, wynikającego z tekstu projektu Konstytucji Unii Europejskiej, jak i tego, że sprawy UE de facto stają się sprawami każdego Państwa Członkowskiego, gdyż prawnie wiążące akty WE i EU są nadrzędne czy też mają pierwszeństwo przed wewnętrznym prawem Państw Członkowskich. Mają więc większą niż wewnętrzne prawo państwowe moc prawną – (prawo wewnętrzne) musi być z nimi zgodne¹³. Cel jakim jest wzmoc- nienie parlamentów narodowych w oczywisty sposób wynika z filozofii rozwoju UE. W Protokole w sprawie roli parlamentów Państw Członkowskich w Unii Eu- ropejskiej i w Protokole w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjo- nalności¹⁴, które są częścią projektu Konstytucji UE zawarte są narzędzia mające umożliwić realizację tego celu. UE i jej organy jako główny sposób umożliwiający włączenie parlamentów narodowych w działania organów i instytucji UE¹⁵ uważają

12 Zob.: Art. I-34 KUE. Odn. zwykłej procedury ustawodawczej zob. art. III-396 KUE (dawny art. 251 Traktatu o Ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej – TWE).

13 Według Protokołu w sprawie roli parlamentów Państw Członkowskich w Unii Europejskiej [dalej Protokół w spra- wie roli parlamentów narodowych – stanowiącego załącznik do TWE na podstawie Traktatu z Amsterdamu zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej, Traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie oraz niektóre związane z nimi akty (Traktat Amsterdamski) – tekst protokołu zob.: libr.sejm.gov.pl/oide/dokumenty/ traktaty/Trak- tat_amsterdamski_PL_14.pdf} kontrola rządu krajowego w związku z działaniami Unii jest sprawą systemu konstytucyjnego i praktyki każdego z Państw Członkowskich.

14 Również będącego załącznikiem do Traktatu Amsterdamskiego. Tekst protokołu zob.: http://libr.sejm.gov.pl/

oide/dokumenty/traktaty/Traktat_amsterdamski_PL_8.pdf

15 Mające zgodnie ze wstępem do Protokołu w sprawie roli parlamentów narodowych „zachęcić parlamenty Państw

wczesne i pełne informowanie parlamentów narodowych poprzez prezentowanie projektów aktów prawnych i dokumentów konsultacyjnych, planów celów legisla- cyjnych i strategii polityki.

W związku ze wstąpieniem Republiki Słowackiej do UE możemy mówić o zmia- nie pozycji Rady Narodowej RS w systemie tworzenia prawa wewnątrzpaństwowego.

RN RS nie jest już wyłącznym prawodawcą, jako że przy wstąpieniu do UE Republi- ka Słowacka pozbawiła się części swoich suwerennych praw na rzecz UE/WE. Rada Narodowa RS swoją autonomiczną działalność legislacyjną realizuje jedynie w za- kresie, w jakim – jak to wynika z odpowiednich dokumentów UE/WE i art. 7 ust. 2 Konstytucji RS¹⁶ − nie jest właściwa UE. Republika Słowacka jako jeden ze sposobów zabezpieczenia wewnątrzpaństwowej parlamentarnej kontroli polityki rządowej wo- bec Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej oraz uczestnictwa Rady Narodowej RS w wewnątrzpaństwowym przygotowywaniu projektów, co do których rozstrzyga się we Wspólnotach Europejskich i Unii Europejskiej, przyjęła ustawę konstytucyjną nr 397/2004 Z. z.¹⁷ o współpracy Rady Narodowej Republiki Słowackiej i rządu Republi- ki Słowackiej w sprawach Unii Europejskiej¹⁸. Działalność rządu Republiki Słowackiej w Konstytucji uregulowana jest w art. 119. Jest logiczne, że w artykule tym brakuje działań rządu związanych z członkostwem Republiki Słowackiej w Unii Europejskiej oraz wynikających z członkostwa RS w UE w związku z pozycją Rady Narodowej Republiki Słowackiej. Wspomniana ustawa konstytucyjna uzupełnia w tym zakresie konstytucyjne uprawnienia Rady Narodowej RS i rządu RS. Według art. 1 tejże ustawy rząd, ew. upoważniony członek rządu, będzie niezwłocznie przedkładać Radzie Na- rodowej projekty aktów prawnych i innych aktów, odnośnie których ma się rozstrzy- gać w odpowiednim organie Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej, a także in- formować Radę Narodową RS o innych okolicznościach związanych z członkostwem RS w WE i UE. Rząd powinien również odpowiednio wcześniej przedstawiać Radzie Narodowej do przyjęcia stanowiska odnośnie omówionych powyżej aktów. Chodzi- łoby tu o sprawy (sprawozdania), które dotyczą Republiki Słowackiej i postępowanie, które planuje się podczas rokowań i uchwalania wspomnianych aktów w imieniu Re- publiki Słowackiej w organach Unii Europejskiej.

Zgodnie z art. 2 omawianej ustawy konstytucyjnej Rada Narodowa RS może uchwalać stanowiska Republiki Słowackiej wobec projektów prawnie wiążących

Członkowskich do aktywnego udziału w przedsięwzięciach Unii Europejskiej i zwiększyć możliwość wyrażania ich punktu widzenia w kwestiach, które mogą stanowić dla nich szczególny przedmiot zainteresowania”.

16 „Republika Słowacka może za pomocą umowy międzynarodowej, która została ratyfikowana i ogłoszona w sposób okre- ślony ustawą, albo na podstawie takiej umowy przenieść realizację części swoich praw na Wspólnoty Europejskie i Unię Europejską. Prawnie wiążące akty Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej mają pierwszeństwo przed ustawami Re- publiki Słowackiej (...)”. Ust. ten, wraz z innymi, został dodany do art. 7 KRS i obowiązuje od 1 lipca 2001 r.

17 Ústavný zákon č. 397/2004 Z. z. o spolupráci Národnej rady Slovenskej republiky a vlády Slovenskej republi- ky v záležitostiach Európskej únie. Tekst ustawy zob.: http://www-8.vlada.gov.sk/index.php?ID=1023. Zob. też:

zákon č. 253/2005 Z. z. ktorým sa mení a dopĺňa zákon Národnej rady Slovenskej republiky č. 350/1996 Z. z. o rokovacom poriadku Národnej rady Slovenskej republiky v znení neskorších predpisov; www.nrsr.sk/appbin/

vez/253_2005_RP.pdf

18 Według Protokołu w sprawie roli parlamentów narodowych kwestia kontroli rządu krajowego w związku z działa- niami Unii należy do regulacji zawartych w systemie konstytucyjnym i w praktyce Państwa Członkowskiego.

aktów oraz innych aktów WE i UE, odnośnie których rozstrzygnięcia zapadają na po- ziomie przedstawicieli rządów Państw Członkowskich. Przedmiotem badania mogą być projekty aktów prawnych WE i UE zaliczanych obecnie do tzw. Pierwszego Filara, projekty działań i stanowisk zaliczanych do Wspólnotowej Polityki Zagranicznej (tzw.

Drugi Filar) oraz zabezpieczenia w zakresie współpracy policyjnej i wymiaru sprawie- dliwości (tzw. Trzeci Filar). Jest oczywiste, że na poziomie narodowym zakłada się do- trzymywanie limitów czasowych dotyczących rozstrzygnięć odnośnie legislacyjnych projektów UE. Na poziomie RS również stosuje się (analogicznie do poziomu UE) tzw. cichą procedurę, która oznacza, że jeśli właściwa instytucja w określonym czasie nie przedstawi swojego stanowiska, przyjmuje się, że zgadza się z projektem. W pro- cesie prawodawstwa europejskiego uzasadnione są oczekiwania, że Rada Narodowa RS intensywnie włączy się do niego poprzez swoje komisje, aparat merytoryczny, przy współpracy i koordynacji organów wykonawczych. Szczególne miejsce w tym proce- sie zajmuje Komisja Rady Narodowej RS ds. Europejskich.

W przypadku, gdy Rada Narodowa RS zgodnie z art. 2 ust. 4 ustawy konstytu- cyjnej uchwali stanowisko RS, członek rządu jest tym stanowiskiem związany pod- czas reprezentowania RS przed odpowiednimi organami WE i UE. Jeśli Rada Na- rodowa RS w przeciągu 2 tygodni nie przedstawi swojego stanowiska, ewentualnie nie przyjmie projektu stanowiska i jednocześnie nie uchwali w danej kwestii innego stanowiska, członek rządu związany jest projektem stanowiska przygotowanym przez rząd. Jeśli przeanalizujemy zakres tego przepisu możemy skonstatować, że z punktu widzenia legislacji przedstawione regulacje są problematyczne i to nawet wtedy, gdy w przedmiotowej sprawie w uzasadnieniu omawianego przepisu wyjaśnia się, że „obo- wiązywalność przyjętego stanowiska Republiki Słowackiej jest przedstawiona tak, aby był respektowany autorytet parlamentu, przy jednoczesnym pozostawieniu rządowi do- statecznej przestrzeni do negocjacji. W tym celu proponuje się model, który zabezpieczy funkcjonalność i efektywność współpracy parlamentu i rządu. Dlatego też proponuje się, aby w przypadku gdy Rada Narodowa przyjmie projekt stanowiska rządu, członek rzą- du był tym stanowiskiem związany. W przypadku, gdy Rada Narodowa do 3 tygodni od doręczenia nie przedstawi stanowiska wobec projektu, członek rządu będzie związany projektem stanowiska, które przyjął rząd. Takie procedowanie umożliwia zajmowanie się przez parlament albo określoną komisję jedynie takimi zagadnieniami, które uważa za ważne i (by parlament) przez brak działania nie blokował rządu podczas rokowań.

Jednakowo członek rządu będzie związany projektem stanowiska przyjętego przez rząd w przypadku, gdy Rada Narodowa nie przyjmie projektu, lub też nie przyjmie w danej kwestii innego stanowiska Republiki Słowackiej. Chodzi o zamiar zmuszenia Rady Na- rodowej do zgłaszania wobec stanowiska rządu konstruktywnej niezgody”¹⁹.

Z praktycznych powodów, jako że rozstrzygnięcia są podejmowane po ro- kowaniach na poziomie organów WE i UE, konieczne było zajęcie się w ustawie konstytucyjnej (szerokim) zakresem, w którym obdarzony pełnomocnictwem członek rządu „może się poruszać” tj., w jakim zakresie może odejść od przyję-

19 Źródło: www.nrsr.sk/appbin/NRCPT.ASP?WCI=NRCPT_ Workitem&WCE=OpenDoc&WCU=188143

tego stanowiska Rady Narodowej RS, ewentualnie projektu stanowiska przyję- tego przez rząd RS. Możliwość odejścia od przyjętego stanowiska Rady Narodo- wej RS, lub projektu stanowiska przyjętego przez rząd RS według przedstawionej powyżej ustawy konstytucyjnej²⁰ jest dopuszczalna jedynie w koniecznych przy- padkach przy jednoczesnym względzie na interesy Republiki Słowackiej. W sy- tuacji, gdy członek rządu odejdzie od (przyjętego w określony wcześniej sposób) stanowiska, zobowiązany jest niezwłocznie poinformować o tym Radę Narodo- wą RS i uzasadnić swoje postępowanie. Omawiana regulacja ustawowa jawi się jako problematyczna. Według nas brakuje w niej uregulowania procedowania Rady Narodowej po otrzymaniu informacji i uzasadnień dotyczących odstąpienia od stanowiska. Czy Rada Narodowa ma bez debaty przyjąć je w głosowaniu, czy też w głosowaniu jedynie przyjąć je do wiadomości. Jednakże w cytowanej ustawie kon- stytucyjnej − jak już wspomnieliśmy − brakuje zasad postępowania (w omawianej sytuacji), ew. blankietowego odesłania do ustawy w przypadku, gdy Rada Narodowa nie przyjmie informacji o odstąpieniu członka rządu od uzgodnionego stanowiska.

Powstaje też pytanie, czy odrzucenie uzasadnienia odstąpienia oznacza jednocze- sne zgłoszenie wotum nieufności wobec członka rządu, ewentualnie całego rządu, czy też należy postępować według (dotyczącego rządu jako całości) art. 114 ust. 1 KRS i (odpowiednio, dotyczącego poszczególnych członków rządu) art. 116 KRS. Je- śli przyjmiemy pierwszy wariant, później przedstawiona regulacja konstytucyjna (w tym przypadku – przyp. K.W.] okazuje się zbyteczna. Jako problematyczny jawi się również zakres pojęć „konieczny przypadek”²¹ i „interesy Republiki Słowackiej”²².

Ustawa konstytucyjna dopuszcza wysuwanie przez członka rządu żądania zmiany stanowiska Republiki Słowackiej. Według nas do [ustanowienia] możliwości zmia- ny stanowiska RS nie jest konieczna regulacja ustawowa, ponieważ tak Rada Naro- dowa jak i rząd RS może zmieniać swoje decyzje w sposób określony wcześniej²³. Rodzi się jednak następne pytanie, jakie znaczenie będzie miała zmiana stanowiska, gdyż jest ona zawsze związana z określonym czynnikiem czasowym – w międzycza- sie organy WE ew. UE mogą już przyjąć rozstrzygnięcie.

Z konstytucyjno-prawnego punktu widzenia godnym uwagi jest wzmocnienie zawarte w art. 2 ust. 2 wskazanej wcześniej ustawy konstytucyjnej²⁴. Przyjęcie tego artykułu umożliwia komisji Rady Narodowej potwierdzone ustawą wykonywanie kompetencji Rady Narodowej²⁵. W praktyce oznacza to, że na komisję Rady Na- rodowej mogą być przeniesione kompetencje Rady Narodowej polegające na pra- wie do przyjmowania stanowiska Republiki Słowackiej. Jest to pierwszy przypadek,

20 Art. 2 ust. 5.

21 Słow. „nevyhnutný prípad”.

22 Słow. „záujmy Slovenskej republiky”.

23 Na ogólnych zasadach.

24 „Rada Narodowa Republiki Słowackiej może potwierdzić za pomocą ustawy i powierzyć kompetencje określone w ust. 1 (przyjmowanie stanowisk RS – przyp. Ľ.C.) jej komisji”.

25 W związku ze wstąpieniem RS do UE/WE Rada Narodowa RS utworzyła Komisję RN RS ds. europejskich, która miałaby pełnić zadania określone w cytowanej ustawie.

w czasie obowiązywania Konstytucji Republiki Słowackiej²⁶, kiedy to kompetencje naj- wyższego organu władzy państwowej mogą być przeniesione na inny organ. Gdy za- stosujemy zasadę analogii, możemy zadać pytanie czy również inne kompetencje Rady Narodowej RS określone w art. 86 Konstytucji mogą być na podstawie ustawy przenie- sione na inny organ Rady Narodowej albo inny organ państwowy. Możemy też posta- wić następne pytanie, czy owa komisja Rady Narodowej nie jest nowym organem kon- stytucyjnym, skoro w imieniu Republiki Słowackiej może podejmować konstytutywne rozstrzygnięcia. Jednakże jest problematyczne, czy ustawa, którą Rada Narodowa prze- niosłaby na swoją komisję kompetencje wynikające z art. 2 ust. 1 ustawy konstytucyjnej č. 397/2004, byłaby zgodna z Konstytucją i zawartą w niej zasadą podziału władzy.

Gdy analizujemy treść omawianej ustawy konstytucyjnej widzimy, że regulacja konstytucyjna jest ramowa, a w kilku punktach problematyczna. Jak to już zazna- czyliśmy brakuje uregulowania odpowiedzialności obdarzonego pełnomocnictwem członka rządu w kwestiach współpracy Rady Narodowej i rządu itp. Szczegółowe reguły współpracy Rady Narodowej RS i rządu RS w relacjach z UE ma według art.

3 wspominanej ustawy konstytucyjnej ustanowić osobna ustawa.

Republika Słowacka przy tworzeniu modelu kontroli parlamentarnej i wpływu Rady Narodowej RS na procesy decyzyjne w kwestiach europejskich może czerpać inspirację z już istniejących modeli²⁷. Nawet jeśli według obecnie obowiązujących i projektowanych regulacji większość legislacji UE spoczywa na organach wyko- nawczych, projektowana Konstytucja Europejska wzmacnia pozycję parlamentów narodowych poprzez umożliwienie włączenia ich do procesu legislacyjnego UE przy pomocy tzw. mechanizmu wczesnego ostrzegania. Oprócz tego, istnieją inne mechanizmy aktywnego włączenia parlamentów narodowych w działania organów i instytucji UE, ew. ochrony interesów narodowych.

Summary

7KHFRQVWLWXWLRQDORXWOLQHRIWKHFRRSHUDWLRQEHWZHHQWKH

QDWLRQDOFRXQFLORIWKH6ORYDN5HSXEOLFDQGLWVJRYHUQPHQW

DIWHUMRLQLQJWKHHXURSHDQXQLRQ

The article discusses the vital changes in the function of the governing bodies of the Slovak Republic which follow entering the European Union. As the authors rightly observe, a fruitful membership in the EU requires introducing various mechanisms into constitutions of its members LQRUGHUWRHQDEOHDQDFWLYHDQGVLJQFDQWFRRSHUDWLRQ,QFDVHRIWKH6ORYDN5HSXEOLFWKHXQL- FDPHUDO1DWLRQDO&RXQFLOWKHKLJKHVWOHJLVODWLYHERG\ZDVWKHDUHDRIWKHFUXFLDOPRGLFDWLRQ

which, according to the authors, did not prove to be thoroughly successful. The article presents us with a detailed analysis of the constitutional act reducing the authority of the National Council, and proves the act to be too general and problematic.

26 Z dnia 1 września 1992 r.

27 Współcześnie możemy rozróżnić systemy parlamentarne o: a) silnym wpływie; b) mniejszym wpływie; c) sła- bym wpływie. Bliżej zob.: Pítrová, L. a kol., Úloha národných parlamentov v legislatívnom procese v Euróspkej únii, „Právnik” 10/2002, s. 1013-1070.