Opowiadamy o fascynujących przygodach Tomka Wilmowskiego (na podstawie fragmentu „Tajemniczej wyprawy Tomka”).
1. Cele lekcji
a) WiadomościUczeń :
• wie, co to były rozbiory Polski i rozumie przyczyny zesłań Polaków na Syberię,
• rozumie różnice między narracją w pierwszej i w trzeciej osobie,
• wie, jakie są cechy powieści przygodowo – podróżniczej.
b) Umiejętności Uczeń:
• potrafi wykorzystać wiedzę w praktyce,
• potrafi wskazać związki między elementami fikcyjnymi występującymi w powieści Alfreda Szklarskiego a elementami historycznymi,
2. Metoda i forma pracy
Burza mózgów, metoda heurystyczna, praca w grupach.
3. Środki dydaktyczne
1. Szklarski A., Tajemnicza wyprawa Tomka, Muza S.A., Warszawa 2005.
2. Mapa Europy i Azji.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Uczniowie przypominają wiadomości dotyczące elementów świata przedstawionego powieści
“Tajemnicza wyprawa Tomka”. Nauczyciel nawiązuje do wiadomości poznanych przez uczniów na lekcjach historii: Polski pod zaborami, walki o odzyskanie niepodległości, zesłań więźniów
politycznych na Sybir. Prosi o wskazanie na mapie trasy podróży łowców zwierząt. Nauczyciel zachęca uczniów do zastanowienie się, czy zetknęli się już z podobnym typem powieści podrózniczej, w której losy bohaterów rozgrywają się na szerszym tle historycznym. Uczniowie powinni powiązać powieść Szklarskiego z powieścią H. Sienkiewicza “W pustyni i w puszczy”, którą poznali w klasie
5 -tej. Uczniowie porównując obie powieści, utrwalają wiadomości o cechach powieści przygodowo – podróżniczej dla młodzieży.
b) Faza realizacyjna
1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem zajęć. Uczniowie przypominają, co to jest “narrator” i
“narracja” oraz, jakie rodzaje narracji poznali (pierwszoosobową i trzecioosobową). Podają odpowiednie przykłady.
1
2. Uczniowie odczytują głośno fragmenty lektury ( np. fragment dotyczący odkrycia agenta carskiej ochrany i pojedynku z Gołosowowem,ewentualnie ucieczki z Ałdanu ).
3. Uczniowie samodzielnie piszą plan szczegółowy (około 15 minut). Następnie kilkoro uczniów odczytuje swoją notatkę.
4. Nauczyciel dzieli uczniów na niewielkie zespoły. Uczniowie przypominają zasady zgodnej pracy w grupach i wybierają liderów grup czuwających nad przebiegiem pracy oraz reprezentanta zespołu, który potem przeczyta ich opowiadanie odtwórcze.
5. Nauczyciel wyznacza każdej z grup konkretny fragment wcześniej czytanego tekstu. Podstawą pracy jest lektura oraz wcześniej napisany szczegółowy plan wydarzeń.
Każdy z zespołów tworzy opowiadanie odtwórcze z narracją w pierwszej osobie. Nauczyciel prosi, aby członkowie zespołów wcielili się w postać Tomasza Wilmowskiego ( grupa 1), Nataszy Władomirowej Bestużewej (grupa 2 – pojedynek z Gołosowowem; grupa 3 –ucieczka z Ałdanu ), Andrzeja
Wilmowskiego (grupa 4 ), agenta Pawłowa (grupa 5). Przed przystąpieniem do pracy nauczyciel zwraca uczniom uwagę na to, w jakim stopniu zmienia się sposób postrzegania zdarzeń w zależności od postaci, np. polski patriota Andrzej Wilmowski (bohater pozytywny) i agent tajnej policji Pawłow (bohater negatywny) fakt ratowania zesłańca politycznego Zbyszka Karskiego odbierają odpowiednio - jako czyn szlachetny i jako zdradę państwa.
c) Faza podsumowująca
Przedstawiciele grup głośno odczytują swoje opowiadania. Nauczyciel poprawia ewnetualne błędy stylistyczne i gramatyczne. Pozostali uczniowie oceniają prace kolegów, uzasadniając swoje zdanie.
Nauczyciel prosi o przepisanie opowiadań do zeszytów.
5. Bibliografia
1. Szklarski A., Tajemnicza wyprawa Tomka, Muza S.A., Warszawa 2005.
6. Załączniki
brak
7. Czas trwania lekcji
2 x 45 min.
8. Uwagi do scenariusza
brak
2
