Wzór dla dziewcząt iak się przyzwoicie ukształcać powinny

>VMW.-.ł»<r

c _

^ y 4 « 7 A ( ' ^ Y V ^ ^

Z:

£<

i\\ m

T

a''cjt.f *t> ?&łycA-ti 1 2

W s t ę p .

" W i ę c ó y niż o d tr zydziestu la t ( m ó w i a u t o r dzieła P, K a ro l R e n n e r ) , żyię w stanie nayspok o y n iey szeg o m a ł ­ żeństwa. D w óch zacnych synów i ty leż sczęśliwych córek zo w ią mnie oycem ; doczek ałem się n a w e t tey p o ­ ciechy iż iuż z n ic h p e łn y c h nadzie i w n u k ó w ogląd am . Sam byłem m istrzem i nau czycielem m o ic h d z i e c i , sa m prow adziłem ich k ro k i niem owlęce i p ostępki w n a u k a c h ; w id zę się obficie n a g ro d z o n y m za tr u d y i starania około nich łożone ---- każdy który ich zna odda di. im może ś w ia d e c tw o iż s ą do b ry m i i m o raln y m i lu d ź m i. Z tego w z g lę d u iako oyciec i na uczyciel ośmielam się W a m m łode kochane p rzyiacidłld! n a d o b n e d z ie w c z ę ta ! udzie­

lić doświadczeń m o ic h , p o d a d ź r a d y i o d k ry ć moie ż y ­ czenia. Ileż d z ie w c z ą t szlachetnego u ro d z e n ia o p ła k u ią stratę sw ćy sp ó k o y n o ś e i, s ł a w y , d o b re g o im ienia i n ie ­ w in ności , gdyż ż a d n e dob ro czy n n e sło w o 'nieostrzegło ic h o niebespieczeństwie bezd ro żn eg o ż y c ia , ż a d n a rę ka nie w p ro w a d z iła ich n a scieszkę w io d ą c ą d o p r a w d z i w e -

A go

a

go i nieomylnego sczęścia, i n ik t im nie w sk a z a ł s k u ­ t k ó w , do zastanowienia się nad ich przys złością. Wiele z tych nieszczęśliwych istot p ad ło s m u tn ą ofiarą n i e d o - świadczenia i lekkom yślności; większa iescze liczba n ie - odp owiedziała p o w o ła n iu s w e m u , albo prz y n a y m n ie y nie są dla swoich m ę ż ó w , dzieci i o b o w ią z k ó w te r n / ezem istotnie b y d ź b y m o g ł y , gdyby w młodości p r z y ­ zw oite w y c h o w a n ie o d e b r a ły , gdyby u w a ż n e na prze«

znaczenie swego stan u więcóy pilności do ukształcenia ro z u m u i serca p r z y k ł a d a ł y . Ich w łasne n a d to sm utne albo może zupełnie p ó ź n e dośw iadczen ie stw ierdza r z e ­ czywistość t e y p r a w d y , i służy im z a p r z y k ła d m artw ią­

cy, do czego nieuwaga i lekkomyślność p ro w a d z ą . l e - d ynem moiem iest ż y c z e n ie m , ostrz e d ź ich i zachow ać od p o d obnego losu ; p rzy y m iy cie zatem ltochanne dzie­

wczęta rad y dośw iadczoneg o przyjaciela z u p r z e jm o ś c ią i u k o n te n to w a n ie m , za stanówcie się n a d niemi z piln ą u w agą i poznaycie co W a m do w y p e łn ie n ia o b o w ią z k ó w waszego s t a n u , do us zlachetn ienia u m y s łu i serca służyć może.

Jeźli pragniecie ukształcić się W wszystkich w z g lę ­ dach i stosunkach życia to w a rz y s k ie g o , nie spuszczaycie z myśli tego troiakiego p o w o ła n ia w aszego: s t a n i a s i ę k i e d y ś k o l w i e k u l u b i o n e m i m a ł ż o n k a m i , c z u ł e m i m a t k a m i , i r o z t r o p n e m i r z ą d c z y - n i a r a i f a m i l i i i d o m u w a s z e g o . Niezapom inaycie

oraz

s

oraz iż świat sędzia naszych czynności wzići a i r o z t rz ą ­ sa postępki l u d z k i e , usiluyeie zatem okazać się w oczach jego s z a n o w n y m i członkami ciała tow arz yskiego, iako ł a ­ g o d n e , zacne i lube przyiaciołki staraycie się przykładać do ogolncgo do b ra i wspolnóy korzyści człowieczeń stwa.

O k a z u jc i e się wszędzie iako m o raln e istoty p r z e n ik n io n e świętością religii i p e łn e cn o t ł a g o d n y c h , p r z e z d o b r o ­ c z y n n o ś ć , lito ś ć, u w a g ę , s k r o m n o ś ć , miłość p o r z ą d k u , rozs ąd ek , pilność i talenta. Niechay w waszyoh czyn­

nościach iaśnicią tk liw e uczucia u p r z e j m o ś c i, dobro ci s e r c a , cierpliw ośc i, i chęci stan ia się u ż y te c z n e m i , a uwaźnycie stan dziew ic tw a waszego iako szkołę p rz y g o to -

■ w aw czą do w y ższy ch przeznaczeń waszych. U pięk n iay - cie go c h ę tn e m w y p ełn ian iem o b o w ią z k ó w iako córki i siostry p rzez miłość i wdzięczności ku w aszy m ż y c io d a w - c o m , i przez czułe p rz y w ią z a n ie rodzeńskic.

i

K alusa prz eznaczyła dla mężczyzn i dla k obie t 0*0» histe z a tr u d n ie n ia i szczególnie właściwe im o bow iązki.

Mężczyznom nadała w ięcćy m ę z t w a , siły i w ytrw ało ści n iżeli ko biecie, a by b y ł z d o ln y m u tr z y m a ć fam ilią i s p o ­ sobny do o d p ie r a n ia wsz elkich przeciwności b ezp ie czeń ­ s tw u zag rażaiący cli, do b ro n ie n ia dom u i oyczyzny w ł a - sn ćy . Je go dzia łania są b a rd z ie y p u b l i c z n e ; kobieta zaś widzi zatrudnienia sw oie z upełnie d o k o n a n e , gdy w y c h o w a n i u dzieci i w e w n ę tr z n e m u rz ądzeniu g o sp o d a r­

s t w a odpow iada. O na t o łagodzi w s z y stk o dobrocią

A s v sw oią,

4

s w o i ą , do nidy należy przez w esoły u m y s ł , u p r z e jm o ś ć miłość i uczucie osładzać wszystkie chw ile życia swego m a ł ż o n k a , do nidy nale ż y dom sw óy w nich o prz eisto ­ czy ć. Abyście b y ł y zaw sze s ź a n o w a n e m i, nie w y m a - gaią po was mężności h o c h a te r s k ic y , głębokiey filozofii, ale chcą abyście były kobietami. —

By l i pomocniczkami m ę ż ó w , iest dla k o b ie t p ie r w ­ szym ale nie icdynym o bow iązkie m . Jey sposób u t r z y ­ mania p o rz ą d k u i czystości, idy oszczędność i u p ię k n ia - nie d o m u , o k a z u ią , iż może b y d ź dobrą p a n ią i d o b r ą gosp odynią. O b o w i ą z k u czułćy i p rzyw iązaney matki n au cza i ą n atu ra sama przez się g dy do idy piersi dobro ­ c z y n n y po k arm w l e w a , i serce idy tk l i w ą czułością na­

pełnia.

G d y przyrodzenie ob om płciom właściwe im p r z e ­ in a c z y ło obowiązki, te d y nie psu ycie naturalnego p o r z ą d ­ k u rze c z y , i nie zam ien ay cie za tr udnień waszych. K o ­ b ieta z p r z y m io ta m i męzkimi iest ró w n ie nie m i ł ą , iak

mężczyzna zuiewie śc iały. Jeżeli w r o d z o n ą w a m deli­

katność zło żyć będziecie c h c ia ły , ieże libędziecie ubiegać się w d opełn ianiu zatrudnień trochę za dzikich i su r o ­ w y c h , za um ięln ościam i n a y w y ż s z e y o św ia ty , za ukon-' tentowan iam i połączoneroi z natężeniem s ił, lu b nieprzy­

z w oitym dla was hałas em i paso w an iem się , pozbawicie się nay pięknieysz ych w d z i ę k ó w , i sz a n o w n y c h p r z y m io ­ tó w kobiecyc h; m ężc zyzn! nie d o strz e g ą w w as c h ara­

k teru

5

kteru płci piękttey właściwego k to r y ich zachw yca, i js rc a zniewala. Ach zostańcie takiemi lakierni was p rz y r o d z e ­ nie u tw o r z y ł o ! szanow ne iesteście w p rzeznaczeniu wa«i szćm iak C o ' r k i , g d y podpieracie zw ątloną siłę i n a d ­ w e rę ż o n e z drow ie waszych rodziceiw, g dy im w rządach i zatrudnieniach d o m o m y c h promagacie; s z a n o w n e ieste- ście iako M a ł ż o n k i , g d y m ę ż o m p ra c e i tr o s k i miło­

ścią, p r z y w ią z a n i e m i n ie z ł o m n ą w iern o ś cią słodzic ie; * s z a n o w n e iestescie iako M a t k i , g d y serca dzieci w a ­ sz ych w dobroci ksz tałcicie, g dy w nich tkliw e uczucia i p r o s t ą w iarę zaszczepić staracie się; szanow ne iestescie iako G o s p o d y n i e , g dy z a r o b k u wspólneg o doglądacie i gospodarstw em całem p iln ie zarządzacie.

Możnaż w a m kochane D ziew częta p r z y z n a ć , iż w s z y s tk ie bez w y ią tk u n a tę p o c h w a łę i zaletę zaslu g u ie- cie ? lu b czyli raczey n ie w y p a d a ło b y przeciw nie p o w i e ­ dzieć. S ą m i ę d z y w a m i, któ re w istotnem znaczeniu m o g ą bydź nayszlachetnieysze n a z w a n e , któ re są c h w a ­ ł ą , o z d o b ą , i zaszczytem płci w a s z e y , za którem i w ię - cćy sz anow ne p r z y m io ty niż urodzenie i stan mów ią, które godne s ą , a by ic cały ro d z a y lu d z k i s z a n o w a ł i k o c h a ł ; lecz są i takie które w a s z ą p łeć k r z y w d z ą , p ełn e j a d u , n ie w i a r y , p o d s t ę p u , złośliwości, uczuć z b ro d n i­

cz ych i b e z w s t y d u , n a k tó r y c h w id ok tr u d n o nieuczuć w s tr ę tu i pogard y.

Jeżeli

6

Jeżeli chcecie zasłużyć na pow szechny w z g lą d i sza­

c u n e k , które dla u trzy m an ia dob ró y s ł a w y s ą nieodbicie p o t r z e b n e , leżeli zale ty zd o b iąc e płeć piękną są w a m miłe , a serca wasze niczem n ie p o p s u te , leżeli nakoniec pragniecie śrzo dków stan ia się g odnem i i powszechnie koch an em i , o natenczas p o słu ch ajcie nad o b n e Dzie­

wczęta ra d y oyca i dośw iadczoneg o m ę ż a , r a d y , z g r d - n ey z r o z u m e m , sercem i r e j i g i ą , stoso wndy do n au k 'akie w tey mierze w ielu św ia tły ch i m oralnych m istrzów daw ali. W sz ystkie moie uwagi zbiorę W kró tkich p o d a ­ niach czyli r e g u ł a c h , i te w a m do stanowienia się n a d niemi prz edłożę.

T o tylko dodad ź tu m uszę iż do doskonałości kobie­

cie właściwie p o tr z e b o e y , nie w ymaga się b a rd z o w y ­ sokiego stopnia oświaty aż eby ra zem i do sc zęśliw ych b y ł a policzoną. Na rozum ie i r o z s ą d k u b r a k o w a ć iey Tiiepowinno. W ia d o m o ś c i, ośw iecenie sto s o w n e , um ię - tność p r z e d m io tó w prz y iem n y ch i pożytecznych , zdanie p e w n e , w y o b r a ż e n ia mocne i n ie m y ln c , p rzekonanie w ła s n e , oto p r a w ie iest wszystko co p rzy p ięk n y m guście składa wychowanie do b rz e na umyśle ukszlałconóy ko­

biety. —

Czu-

m

Czuwanie nad zdrowiem ciała.

S t a r a j c i e się o utrzymanie waszego z d r o w i a , gdyś o no iest naywyższćin dobre m ż y c i a , i ma nieoddzielny w p ł y w na duszę. Słab o w ita osoba nie może n a żaden a p osób, dla sw oich r o d z i c ó w , m ę ż a , dzieci i o b o w i ą z ­ k ó w d o m o w y c h bydź t e r n , czera z istoty b y d ź p o w in n a . Z n ią cierpią w spóln ie w szyscy ci k tó r zy ią otacz aią i duch um artw ienia zaymuie w szystkie umysły.

Ciało iako zamieszkanie d u s z y zasługuie n a p i l n ą baczność i trosk liwe około niego stara nie . Z ac h o w a ć i«

w czerstwos'ci, z d r o w iu i mocy iest świętym o b o w ią z ­ kiem każdego w sczególności człowieka.

W t y m względzie p rz y z w y c z a jc ie się d o w s z y stk ic h p o r i z m ian p o w i e t r z a , i nie bądźcie z b y tn ie zn ie w ie - ściałe. G d y się na dto zasłaniacie i utu la c ie , gdy n ad to delikatnie trzymać się będziecie, natenczas naym nieysza niepogoda i trochę ostre zawianie prz yniesie dla was szko­

dliwe s k u t k i, niebędzłccie mogły w y staw ić się na p o w ie ­ trze odmienne bez ściągnienia sobie nieskończonych cho­

rób. O d n a j p i e r w s z e j młodości w a s z e j n a w y k a jc ie do każdćy p o r y ro k u i do w szelk ich zm ian po w ietrza.

Strzeżcie się zbytniego ciepła w o dzież y, p om ieszka­

niu i pościeli. T rochę p r z y c h ło d n e utrzy m y w an ie się iest

8

iest ta k korzystne z d r o w iu lak u m ia rk o w a n e ciepło. N ie - lękaycie się ieżeliby w a m w y p a d ło sypiać w zim nym p o - k o iu i nieogrzane’y pościeli. Prz yzw yczaie nie w szy stk o

w a m znośnem uczyni.

Nie wstydźcie się r o b o t po sp o liteg o ro d z a iu i akie n * p r z y k ł a d w składzie wieśniaczego l u b gospodarskiego za­

tr udnie nia zachodzą. P raca i poruszenie c z ło n k ó w u t r z y - muie ciało w czerstwości i mocy.

Przyzw yczay cie się do p o r z ą d k u życia i regularności zatr udnień. Użyycie p o p r a c y niezbędneg o spoczynku, p r z y posilaniu się nieiakiego r u c h u i ż y w o ś c i, w użyciu s n u i innych po tr z e b do ży cia nieodzow nych p e w n ć y miary. Nic nic utr zymuic zdrow ia w takiey pew n o ści iak porządek życia i umiark owan ie.

Czcm prostsze i b a r d z ie y . dalekie o d w y m y ś ln y c h p r z y p r a w s ą te p o k a rm y k tó r e p o ż y w a c i e , tern mniey rozmaitym c h orobom podlegać będziecie. Niechay w a m dosyć będzie m ierne posilenie się w czasie o b i a d u , ie -

* scze miernteysze na w i e c z ó r ; czysta z d r o w a w o d a niech będzie waszym p ospolitym i p o w sz e c h n y m napoiem ; u n i - kaycie mocno k o rz e n n y c h p o t r a w , ła k o t k d w , ,i sło d y ­ c z y , ‘gd y ż te spra\viaią bole w ż o ł ą d k u , i są zaro dem i.

ż r a ć d ł e m niezliczonych chorób, i

8 ą 4

9

B ądźcie rów nie u m ia rk o w a n e i natu raln e w w y b o rz e u bio ru. W szyskic suknie o p ię te , p rzez k tó re k r e w w sw ćm k r ą ż e n i u , a m uskuły i członki do r u c h u i w zrostu czyli rozw inięcia się lamę z n a y d u i ą , wszystkie ściskaiące s z n u r ó w k i i nieszczęsne b r y k l e f3ą naynicgodziw szem n a ­ rzę dziem do odebra nia w ara zd ro w ia i czerstwości ciała,

Jeżeli odzież zb y t ciepła sz kodliw a iest z d r o w i u , nie­

ró w n ie więcey Szkody p rz y n o s i u b i ó r n ad to lekki k tó r y le d w o cokolwiek ciało okry wa. P r a w d a , że wązki i lek k i grecki u b ió r za k tó r y m na sz e córki i ż o n y ubiegaią się iest daleko g u sto w n ie y sz y , i p ię k n y m talio m bardzidy p o w a b n ie y s z y , niżeli gładka i n ie w y m u s z o n a odzież sta­

ro d a w n y c h matek n a sz y c h ; atoli zw ażać nale ż y iż n ie - i y i e m y p o d łagodnym nieb em G r e c y i , że zmiana te m pe­

ra t u r y pow ie tr za w naszych p ó łn o c n y c h stro n a c h iest os tra i z n a c z n a , a z tą d u b ió r z b y t lekki ł a t w o s p r o w a ­ dzić może przypadłości re um atyczne i suchotne. Piękna t a l i a , p o w a b n y u k ł a d ciała p o d o b a ią się k ażd em u bez w ą tp ie n ia , ale n ic b y ł o ż h y to nicrozsądkiem d la p o d o b a ­ n ia się komuś cierpić na sczęściu i z d r o w i u , k ie d y p rz y - tem z utr sconcm zdrow iem n a d o b n a piękność i sczęśli- w ość życia przepada.

W ie le c horób kobiecych m aią s w ó y początek i p r z y ­ czynę z z a tr z y m a n ia p ły n ó w k rw i i soków , które nayczę- ściey s ą skutkiem ich nieruchomego, nieu s tan n ie siedzące­

go życia. Jeźli chcecie z drow ie wasz e w c z ers tw y m stanie z a c h o w a ć , niezaniedbuycie częstych poru s zeń ciała. D o ­

m ow e

m o w ę zatrudnianie się i ch odzenie ok oło gospodarstwa nieodpow ie dz ą zu pełnie w tym przedmiocie. Przechadzka n a w oln em pow ie tr zu i ieżeli b y d ź może każdego dnia p rz y n a y m n ió y iedno godzinnie z a c h o w a n a , o d d e t h czy- sley atinosferyj-^wlewa do wszystkich czło nków balsam oży wczy i dobro czynny. Z ustawicznego prz esiadyw ania W Zamkniętych pokorach ieżeli widoczne choroby n ie p o - W s t a i ą , tedy oheyśdź się nie może bez o s p a l s t w a, ocię­

ż ało ści, n ieukoutento w ania , n iechęci, sprzykrz enia i n u d ó w .

Ciało w asze u tr z y m u j c ie bez przestanku w o c h ę d d - śt w i e i czystości, gdyż od tych bezpośrzednie czerstwośi z d ro w ia zawisła. TJmywaycie się codzie nnie, ieżeli b y d ź może więcey niż p o iednym r a z i e , kąpcie s ię , ilekroć tylko sposobność i czas p o z w o l ą , i o dśw ieiaycie często bieliznę w aszą. Zarzućcie wszelkie wymyślne p ie k r z y - d ł a , r o ż u , b ie l m a , czernideł i t. p. gdyż nic więcey n a d nie nie uymuie naturalnycł) k o lorów tw a r z y , i nic Lard zićy nad nie p o w ie rz c h n i ciała nie szkodzi. R ó w n ie oddalcie z toalet w aszy ch wsz elkie pach n id ła , perfum y, ty n k t u r y , esseneye, i c a ły kram s z a r la ta n e r y i, a n a w e t d o kąpieli n ieużyw ayćic ich nigdy. --- Ze k ą p ie l niepo- w in n a bydź g o r ą c a , i przesiadyw anie w niey za długie, zdaie mi s i ę , iż o tern w sp o m in ać nie p o tr z e b a .

Jeżeli uczuwacie niekiedy iakow e lekkie osłabienia, nieudawaycic się natychmiast do l e k ó w , m ix lu r , m edy­

cyn i t. p, owszem w y trzy m ać słabość należy uśm ierz ane ią

ią za chowaniem przyzwolimy dyety. T ro c h ę c ie r p liw o ­ ści uleczy z a p e w n e samo p rzez się momen talne osłabie­

nie. G d y b y atoli słabość w zm ag ała się obierzcie radę doświadczonego l e k a r z a , w k tó r y m zaufanie macie.

Miarkuycie u ż y w a n ie nie tylko pojcarmow i n a p o io w , ale na w e t wzruszenia waszych u e z u e ü r r i namiętności.

W y strz e g a jc ie się sczeotftniey g n ie w u , n ie n a w iś c i, z a z ­ d ro ś ci, i w s z y s t k ic h n ie p r z y ja z n y c h miotań -serca które goryczą n ap ełn iają d u s z ę , mieszają u m y s ł , nis zczą s p o - koyność , a na koniec ruynuią na yczers tw ieysze n a w e t zd ro w ie. Uczcie się pan o w ać nad w ła s n e m sercem, p o d - daycie namiętności burzliwe po d s te r r o z u m u , i staraycie się nieutracić nigdy wesołości i d o b ro c i w a m tak bard zo p r z y z w o it e j.

W tańcu z a c h o w a jc ie m ia r ę 'i ostrożność, ty m w i ę - C e y , ile że taniec sam z siebie za ro z r y w k ę n ie w in n ą b y w a bra ny. Przez niego nab iera cała p o w ierzch o w n o ść p ow abnego s k ł a d u , giętości, gibkości, i pełność n a d o b ­ nych w d z ię k ó w , iest on p r z y r o d z o n y m w y razem w e s o ­ łości m ło d z ie ń c z e j. Lecz ty m osobom ktdre m a i ą o d ­ dech ciężki i piersi s ła b e , u m i a r k o w a n y n a w e t taniec s z k o d liw y bydż m o ż e , c d i dopiero gd y do ostatecz­

ności p rz e c h o d z i, tam śm ierć i boleść w sp ó ln ie z niemi k r ą ż ą , a niezliczone p r z y k ła d y sm utuem i ofiarami o z n a ­ czone d o w io d ły , źe taniec, n ieu m iark o w an y czyli sz alony rzadko się kiedy w y d arzy ł bez niebespieczciistwa lu b p rz ypadku. J a k o d trucizny tak u n ik a jc ie od tych o

ktd -

*8

k tórych p rzek o n an i jesteście że w krążeniu są ta k n ie - względni i w y tr w a li iak b r a m in o w ie któr zy p r z y o b r z ą d ­ kach bałw ochw alczych przez p ó ł dnia p ra w ie bez u s ta n k u i bez szkody w kolko się krę cą. T aniec n ie u m ia r k o w a n y s prow adza boleść p i e r s i , s u c h o t y , zapalenia p ł u c , i konsumpcye. J a k takow a osoba w y g l ą d a , m ów ić nie w id zę p o tr z e b y .

Kształcenie powierzchowności.

Jeżeli niebo o b d a rz y ło w as n a d o b n ą u r o d ą i in nym i p ię k n y m i p rz y m io ta m i, ted y staraycie się u trzy m ać ic ia k n a y tr o s k liw ić y , gdyż przyjemna pow ierz chow ność iest niejako świadectwem chliibnćm i pismem zalecaiącem się ludzkości w p o d ro ż y życia. B ard zo łatw o czynią Wnioski z piękności ciała o piękności d u szy , i sami to czułemv że pow ierzchow ność nad o b n a za p ierwszem za­

r a z w eyrzeniein pociąga serca i prz ychylność na sz ą.

Nie bądźcie w ięc oboiętne na pow ie rz c h n i ukła d ciała waszego. Jest t o nieiako w ' n a t u r z e kobiety iż w sercu s w o i e m szczególny pociąg do u piękniania się czu ie , i W rzeczy sainćy n a tu r a usposobią ią do tego aby się in n y m p o d o b a ł a , a tę skłonność uymow ania w d ziękam i d o - strzedz iu ż można tak u maleńkiego d ziew częcia, iak i między caydzikszyini narodam i.

" Nie-

+

»5 INieuwodżcie się iednak k ochane D zid w czętaj a b y ­ ście miały prz e w ro tn y m i śrzodkami piękność w aszą utrzy­

mać lub p o d w y ż s z y ć , np. przez p i e k r z y d ł a , ró ż o w a n ia s ię , lodzenie kredy, piianie octu i t. p. — to a le tą w a s z ą n ie c h a j ł ^ z i e czysta chłodna w o d a , w lustrze tego n a ­ turalnego Twie-ciadła o b m y w a y c ie s i ę c o d z i e n n i e , a z a ­ m iast mydlą daleko dogodniey w a m usłużą o tręb y do zmycia wszystkich zbrudzen ciała. Pleć p ię k n a , czysta, i zęby b ia łe są naywid ocznieysz ymż oznakami zdro wia.

Zac howaycie się od zbytniego u ż y w a n ia ciepłych n a - p o i ó w , m ia n o w i c ie , częstego pii ^aia h e r b a t y , k tó r a Żołądek o s ła b ia , siły trawiące n is czy , ciało p s u i ą , pięk­

ności szkodzi i p rzez n iezdrowe soki któ re sprawnie, gęby osłabia i kru szy .

U n ik a jc ie ró w n ie i tern bardzićy iescże u ż y w a n ia mocnych i gorących tr u n k ó w , i a k o t o : w i n a , porteru, li k i e r ó w , p o n c z u i t. p. gdyż te w y s u s z a ją p o w ićrzchność c ia ła , pla m ią i ą , i sniedzą.

Róż nie u pięknia tw a r z y ale ią czyni z b y t wcześnie ba rd z o szkaradną. Jes tto trucizna która z a b ó jc z e iady w ylew a n a ciało i złośliwie odeymuie c z e r s tw y k w ia t m łod o ści, nisczy wdzięki i p o k ry w a to co tak mocno za serce u ym uie, prz e z n i ą widzie nie możemy wsty dliw ego zaru m ienienia nad o b n ćy niewinności. < T w a r z r ó ż o w a n a nie m oże n a żaden spos ób okazać w z r u s z e ń s e r c a , a z a ­

te m

z tego w zględu w ypada ? czy liż słusznie nie możemy są dzić że iak tw arz tak i serce rów nie fa łszyw ym kolorem p o k ry w a s ię , Ixo czyliż nieodw ra calny oczow naszych Z

"Widoczną niechęcią o d m a lo w a n ć y tw arz y.

Srz odki nabycia p rz y i e m n e y powierz chownośc i ciała są b a rd z o proste i natu raln e. Nieznana innych n a d t e : czystość i o c b ę d ó s tw o , ra nne w s t a w a n i a , uży w an ie Wol­

nego p o w ie tr z a , um iark o w an e poru szenie c ia ła , pilne czesanie w ło s ó w , mycie się świeżą z im n ą w o d ą i u ż y w a ­ nie letnich kąpieli. » T y m sposobem otrzymuie p o w ie r z ­ chowność ciała d e lik a tn o ś ć , gibkość, czerstw ość i ż y ­ wość. T u takie nale ż y u tr z y m y w a n ie zę bów.W czystości, um ia rk o w a n e życie i p r z y z w o it a do p o ry czasu odzież.

Nie przyw ięzuycie zbyt w ie lk i e y ceny do ied y n ey piękności c ia ła , gdyż uro da nie iest dostateczną do znie- cw ole nia serca ro zum nego i zacnego człowieka , a z w ie lk ą pięknością ł ą c z ą się bardzo często w ielkie niebespieczeń- stwa. O ileż razy urocze wdzięki nie u p lo tły pasm a s m u ­ tn y ch nieszczęść i zg ryzot na całe życie!

Urodziwość i p o w a b n a piękność kobieca zw abia p o ­ c h le b c ó w , głupców i zw o d z ic ic ló w , ró w n i e iak d o b r o ­ czynne i iasne słońce w y p r o w a d z a z kry i o wek wszelki r o d z a y o w a d u , a ty m sposobem wsz ystkie ła d n e kobiety

"wystawione są na niehespieczcńslw o utracenia d o b re g o

- im ie -

#

«5 i m ie n i a , n ie w in n o ś c i, spokoyności, i sczęśliwego d o ­ m o w eg o p ożycia .. O d ro zu m n y ch lu dzi niczego lękać się n ie p o w in n y ; h y ło h y w lelkiem niesczęściem g d y b y ro z s ą ­ dni pięknych kobie t n i e k o r h a l i , gdyż w takim ra zie b y ­ łyby od sam ychgtypm ó w kochane, ale m ą d r y p r ó c z \ r o - d y ciała szukaBbardzie'y iescze piękności d u sz y i serca, owszem dla tego ostatn iego w dzię ku często na pie r w s z ą nie zważa. Niczazdrośćcie tym osobom które się je d y n ą u r o d ą c h lu b i ą , jeżeli n ieb o o d m o w ił o w a m p o w ie rz ­ c how nych wd z i ę k ó w, z pięknego serca ba rd z ie y i uczci- wiey kochane będziecie.

W d z ię k i pow ie rzchow ne z a v m u ią c a czas bardzo kró tki. Jeb pierwsze w ra żenia które c z y n ią s ą żyw e, mocne i n a m ię tn e , ale p r z r z to powiedzieć nie m ożna ab y by ły trw ale i zw yc ięzkle, Z k ą d się to d z ie ie , ka ż d y ła t w o p o z n a , bo nie sama uroda p rz y w ię z u ie serca do siebie, a przy k ład y nauczyły nas aż nadto często że zwią­

zki małżeńskie z b a rd z o pięknemi kobietami b y ły dia ob u st ro n oayniespokoynieysze.

l a k p o tr a w y które przez sw e sm aczn e p r z y p r a w y łe­

chcą n aszą ż ą d z ę , a po ich użyciu n a y p rę d s z ą sp r a w ia ją obrzydliwość i z n u d z e n ie , ta k ró w n ie w ie lk a u ro d a b ardzo ła tw o sprawia mężc zyznom uprz y k r z y n ie i niema żadnego dla nich pociągu. Niechże na niesc/ęście mylne p o z o r y przedstawią ią w oczach małżonka m niey u w a ż n ą lu b le k k o m y śln ą , n a ty c h m ia s t p ierw s za miłość zam ieni się W z a z d ro ś ć , a gdy też p o z o r y niczem się n ie u s p r a - yyiedli-

p r z y n a j m n i e j zim n a ob ojętność. ^

\ — —

I m Większa piękność e i a l a ' t e m w iększe n i e b e s p i e - . czeństwo dla k o b ie t , im podo b n iey s ze w z o r o w n a ­ dobnych b o g iń Grecy i i O l i m p u , tern ł a t w i e j w k r a d a się do ich serc próżność, nieuwaga, i lekkomyślność. M niey p rz ystoyne staraią się o in n e p rz y m io t y k tó re n a d w d z ię ­ kam i daleko wyższ y t r y u m f odnoszą. K o b ie ta cnotliw a, r o z u m n a i czuła ie s t p r a w d z iw ć m w y o b ra ż e n ie m d o b r o ­ czynnego b ó s tw a d la ludzi.

Je st p e w n y rodzay piękności w y ż s z e j n a d same u r o ­ cze wdzięki k tó r ą p r z y j e m n o ś c i ą z o w ie m y , i k tó r ą więcey za w ła s n e niżeli za n atu ry dzieło uważać p o w in ­ n i ś m y ^ Ona to iest w yra zem dobrz e ukształc oney d uszy, w y b o rn e g o serca i n a jl e p s z y c h uczuciów , który w e Wszystkich poruszenia ch c i a ł a , w s p o j r z e n i u , w skła­

d z ie , p o s t a w ie , i głosie iasnie się w y s ło w ią . Do nićy zastosujc ie wasze kształcenie się abyście b y ły p r z y i e - m n e n i i i m i ł e m i a ko ch an e i szanow ane będziecie.

Żaden a to li p o w a b i ż a d n a prz yjem ność nie p o d o b a ją się bez w y r a ź n ć y dob ro ci i chęci p rzyiazney. Kobieta ładna a złośliwa p o d o b n a iest do starożytnego p o tw o r u

W Egipcie Sßnxem n a z w a n e g o , któ ry p od postacią u ro ­ dzi wóy ko biety, zresztą lak lew k rw io ż e r c z y pożerał tych k tó r z y się na icgo p r z e w ro tn o śc i nie z n a li, i zb liżać się do niego odw ażyli,

P o w a b

‘7

Powab p T z y i e i n n o ś c i rozszerza n iew ysłow ione wdzięki u a każde s p o j r z e n i e , każde poruszenie i na każde słowo. Upieknia nie urodę, a wdziękom n a d o b ­ nym n o w ych p o w a b ó w p r z y d a je , bez ktdrey podobać się nic mogą. O sposób nabycia n in ie js z e g o uszlache­

tnienia powierz chowności staraycie się kochane p r z y j a ­ ciółki calemi siłanii.

D o upięknienia pow ierz chow ności nie u żyw aycie t b y t wielkich zabiegów i niepeświęeaycie cały czas was*

n a uzyskanie tego d a r u , lecz ró w n ie nie bądźcie oboięlne i niedbale na to wszystko co d o p i ę k n e j i przyiemnóy zewnętrzności, do szlachetnego p o w a b u i do uymuiących obyczaiów należy; kobieta p o w in n a przez piękność ciała

»'duszy rozweselać oczy i serca ludzi.

, Kiedozwólcie aby iakow a sam owolna przyczyna n i- ztzyła wasze w d z ię k i i oszpecała Wasze p o w a b y n i e - szpecaycie rysów tw arz y przez nam iętne i burz liw e

»zruszenia g n ie w u , nienaw iś ci, zazdro ści, sz yderstw a i 'ośliwości serca. G w ałto w n e nam iętn ości do k tó r y ch szelki zbytek żalu i miłości n a le ż y , odeym uią pię k n ey jwierzehowności wszystkie iey p o w a b y , zostawiają na iy szkaradne i szpetne rys y, któ reby na tw arzy k o b ie - jT nigdy by d ź niepow in ny. U n ik a jc ie zatem w szy­

tego cokolwiek was b c z k s z ta łc a , ażeby oko każdego ipodobaniem na was patrzeć mogło.

B W

trudnieniach w a m w ła ś c iw y c h , n i e c h a j przchiia zrę­

czność , lcl.kość, i n aturalność , n i t c h a y każdy widzi iż wszystko to co działacie bez p rz y m u su i z nas lepszą chę­

cią c z y n i c i » staraycic się uszlachetnić poru szenia wasze, s tó jc ie i chodźcie p ro s to bez garbienia się lub d z i wa ­ cznego i nagannego w y p r ę ż a n ia , nic p o z w a la jc ie sobie ta d n ć y postawy która sję dobre m u sm akowi zacnego w y­

chow ania sprzeciwia , i odzwyczajacie się od tego w s z j'- stkiego co przez niezgrabność, nieobyczayność lub g r u - b iiautw o nieprzytomnie w oczy w p a d a .

Tan iec nadaic ciału p o w ie rz c h o w n e w d zięk i i g ib - kość, ułatw ia lekkość i nicprzj muszoność we wszystkich p o ru s z e n ia c h , i uczy iak świ at u przyzw oicie okazać się macie. Nie bądźcie dla niego zupełnie oziemble i sza­

n u j c i e go z Idy strony. U n ik a jc i e atoli wszelkich g w a ł­

towny ch i niepom ia rkowanych tańców które nieomylnie piękne p o w aby G r a c y i, w o b rz y d łe tw arz e do F u i y y po ­ dobne przekształcaią.

Obchodźcie się z każdym grzecznie, przy iemnie i chętnie. Duma i n a d ę to ś ć , nieprzystępna nienawiść lu ­ d z i , jadowita złośliwość s ą to okropne w y s tę p k i które w mężczyźnie usprawiedliw io ne na żaden sposób by d i;

nie m o g ą , w kobiecie zaś zdaią się bydź z brodniam i przeciwko naturze. S tar ajcie się tk azy w ać każdem u u p rz e j m o ś ć i do b rą życzliwość a w zaiem nie wszyscy kochać i wielbić was będ ą.

t Jeżeli

Jeżeli macic chęć p r a w d z iw ą ukształcić w a sz ą p o ­ w ie rz c h o w n o ść i uzacnić ob y c z a ie , tedy idźcie za w zo ­ rem ty ch godnych szlachetnych kobiet które w oczach cnotliw ych i r o z s ą d n y c h ludzi powszechny z y sk a ły sza­

c u n e k , naśladuycie ie w e wszysk im. Ł a t w i e j s z a droga W tym względzie icst zapew ne przez p r z y k ł a d y niżeli przez p rzepisy.

Strońcie od to w a rz y s tw a takich osdb k tó r y ch złe obyczaie lu b w ady z a n ie d b a n e j e d u k a c ji mogą mieć sz ko­

d liw y w p ł y w n a wasze serce lub zew nętrzność. Bądźcie w p ra w d z ie dla nich pełne ł i j 6 k o ś c i , iednak tr z y m a j c ie się zaw sze w przy zw o item od nich o d d a l e n i u ^

Są takie położenia gdzie p e w n a okazałość iest o h o . w ią z k ic m , lecz trzeba tu odznaczyć czas i gra nice , gdyż i przyr odzenie samo u s ta n o w iło w tein stopnie karz ąc ty ch k tó rzy się mim owolnie od nich o ddalaią szyder­

s t we m , a tych którzy ie przestępu i ą , p o g a rd ą . L u b o zawsze iest lcpiey pozbydź się ow ey du m n ey pedante ryi któ rą zdobimy pięknem nazw iskiem p o w a g i, zniżaiąc się do rzęd ów niższych z tern p rz e k o n a n ie m , że nigdy nie iest rzeczą w s ty d liw ą uważać b rata i siostrę w czło­

wieku, .

Usposabiajcie się w doskonałości tiarodowćy m ow y.

Polka kochać p o w inna b a r d z ie j nad in ne o jc z y s t ą m ow ę i lepióy nią mówić prz ystoi dziewczynie dobrego w y c h o ­ w a n ia , niżeli iak gminny lu d w y m a w ia . S t a r a jc ie się

B » ab y -

podług zasad gram matyki. Uczeni ludzie i niektórzy światli bezstronni cudzoziemcy p rz y z n a ią mowie p o ls k ie j p r z y i e m n ą g ła d k o ś ć , a k a ż d y p o la k i polk a zuaiąc ią gruntownie cieszyć się zap ewnie będzie w id z ą c w niey tyle piękności ile i n n y m mow om w y łączn ie przysądzano.

Piękna w y m o w a uymuie uch o , lecz głos m iło . b rz m ią c y zachwyca umysł i serce. Nicchay którakolwiek ma ia k n a jp i ę k n i e j s z ą u r o d ę ; te d y w rażenie które uczy­

n iła zniknie z u p e łn ie , skoro usta p r o s t y , nieokresany i przeraźliwy głoś w y d a d z ą ^ T a k o w a że tak powiedzieć można żyfaą mechanika podobna do p i ę k n e j w o s k o w e j fi gury; nicchay p rzez litość n a d so b ą samą ust nie otwióra, b o się wszyscy ićy wielbiciele od niey odwrócą. Głupcy i bezczelni rozpustnicy ciągle iey ho łd o w ać b ę d ą , lecz co za nieszczęsne to w a rz y s tw o , ieźeli p rz y tem iest nie­

w i n n a , „ b e z doświadczenia i nie umieiąca rozeznawać p r a w d y od pozoru , cnoty od obłudy. Przeciwnie twarz m n i e j urodziwa a n a w e t upośledzona staie się piękną i trw ale u y m u ią c ą , p rzez c z y s t ą , r o z s ą d n ą , ł a t w ą i miło b rzm iącą w ymow ę.

Mowa potoczna i tow arzyska po w in n a b y d ź bez w y ­ tw orów i cieniowań poetycznnych iasna' i łatwa. Nie­

c h a j ka żdy który was słyszy czuie ukontentowanie w w a s z e j rozm owie, niech podziw ia trafność d o w c ip u , a n a w e t i piękny dobór s ł ó w , lecz n i e c h a j nie pozna żc p o d o b n e ro zm o w y wiele w as k osztuią, że się w m y­

ślach

St

flach o k ropnie'm ęczycie abyście to co c z u: ecie wyrazie umiały.

Do ukształcenia i upię knienia powierz chownośc i czyli całego u k ła d a ciała należ y bezpośrzednie u b i d r , który m a sczegdlną w ła sn o ś ć ozdobiania i oszpecania. Tomu przedm iotowi następuiący o d d z ia ł poświęcę.

U b i ó r . S t r ó y . M o d y .

i

Z darza się b a rd z o c z ę s t o , iż kobiety a szegdlnie te, które w y so k im d o w cip em i ta lenta m i s ą obdarz one, bardzo mało o swdy u b id r d b a ią i niewiele się o p o w ie rz ­ c h o w n ą ozdobę trosczą. W id z im y i m iędzy m ężc zy­

znami to samo z a n ie d b a n ie , atoli pow iedzie ć m o ż n a , że u m y s ł oświecony i piękna pow iercb o w n o śćg d y są w s p d l - s n y m z w ią z k u , s ą b a rd z o sz a n o w n y m i m iły m p r z e d ­

miotem.

Niczaniedbuycie zatem pilności wzg lędem waszego ubioru. Powierzchowność w ydaie c z ę s to , iak w e w n ę ­ trznie urządzone iesteście. S uknia b r u d n a , splamiona, źle prz ywdziana zd ra dza niecz ułą i ró w n ie b r u d n ą , n ie - p o rz ą d n ą duszę. W y b ó r ubio ru iest nieiako te r m o m e ­ tr e m waszego gustu i smaku.

n -

P o w a b n a piękność p o doba się sama przez się ; ale w ubiorze gustow nym i p ra w d z iw ie ła d n y m iest iescze tern bardziey p rzyiem nieyszą. ' Naturalność zawsze trzyma pie rw szeństw o n a d sztuczną w y m y ś l n o ś c ią , i dla tego tern mnidy p o dobam y s ię , im więcey daiem y p o z n a w a ć , że chcemy uiąć koniecznie. W ub io r z e szukaycie b a r ­ dziey gustowności niżeli p rzep y ch u i blasku.

Starajcie się p r z e z sw dy ub iór i s t r d y tym n a y b a r - dziey przypodobać którym podobać się iest n a jp ie rw szym obowiązkie m waszym. Dopokąd m ło d e iesleśclc, d o p o - kąd nadobny ru m ieniec czerstwości i żywość oczo'w kra si wasze oblicza , d o tą d niewiele sobie pracy zadaw ać bę­

dziecie abyście by ły p rz y le m n ie , przysto jn ie i gustownie u b r a n e , Ucz w p ó ź n ie j s z y m w i e k u , gdy liczne lata o słab ią waszą żyw ość, i zagaszą wszelki w y ra z czer­

stwości natenczas silcie się iak chcecie, w y n a j d u j c i e rozmaite sp osoby do ożyw ienia waszdy tw a r z y , dobie­

ra j c ie stroi u nay g u sto w n iey szeg o , przecież n ik t w a m m ło d z ie ń c z e j piękności nieprzyzna. O wszem czem b a r­

dziey szpetność stroi s ię , tćm coraz szpetniejszą zostaie.

Porządek i czystość są n a jp i ę k n i e j s z e i żadnym spo­

sobem nieodłączne ozdoby ubioru. Niektóre dziewczęta i kobiety zatr udniaią się ubio rem p r z y toalecie przez w i ę k s z ą poło w ę d ni a ; są to po d o b n iu teń k ie istoty do śm ie s z n e j Gu-zdralskiey k t ó r e j toaletę pewien u c z o n y z rodaków trafnie i dow cipnie opisał. P rz y tein cało dz ie n- nem guzdroniu m n i e j się iednak p o d o b a ią od t y c h , któro

o b n -

»5 ohra w szv natu rę i d o h ry gust za 3vre p o r a d c z y n j lt d w o godzinę z a tr u d n ia ły się swem ubra niem.

Nie opuszczajcie starania około pow ierzch owności w a s z e j. Są sposoby podobania się przez cos' innego ni­

żeli przez piękny kroy s u k n i , i można przez coś innego b a r d z ie j celować niż przez srebro i złoto. Niesczęśliw*

icst ta kobiiUa k t ó r e j u b ió r w ię c e j kosztuic niż ona s a m a .

Któż z ro zum nych i cn o tliw y ch dla tego iedynie w z g lę ­ d u przeniesie ią n a d ubogą lecz z a c n ą , ro z s ą d n ą i p rz y ­ zwoicie zachowującą się kobie'tę? —— ż a d e n ! —

Prz y p o m in a jc ie sobie to co p e w n a z W a s z d y płci znana auto rka p o w i a d a : „ W ie m że niegdyś p odobały się k obiety z skromności i u m iark o w an ia.“ T e n gust n ie- Zmienił się by n a y m n ić y ani w w ie ku te r a ź n ie j s z y m , z tym ieduak dodatkiem , że zuchw ała p o s t a w a , ten p a - n u ią c y i śmiały, śmiechy grzmiące po d o b aią się trzpio tom

i w ietrzn ik o in , ale nigdy t y m , k tó rzy ro z s ą d n ie , u c z c i ­

w ie i wiernie kochaią.

Nie zap o m in ajcie ubierając się o o byczajn o ści i w s ty d liw o ś c i, które s ą naypię knieyszem i w dziękam i ko­

biety. Obierzcie srzodek p rzyzw oity p o m ię d z y z b y tn i ą wolnością i zbytn ią su r o w o ś c ią , p o m ięd zy troskliwem i n ickształln em zatulaniem się na wzó r c r e m itc k , i nie- w sty d liw e m obnażaniem się n a podobieństw o bachantek.

H i a j -

24

M iejcie uwagę u a Wasz u b ió r , lecz nie rozpraw ia y*

t'ie o nim w posiedzeniach p rz y ia c ie k k ic h a ty m b ardziey w towarzy stw ie m ę ż c z y z n , ieżeli nie chcecie ab y w a m próżności i dziecinności nazw isko przyznano. W s tr z y - mywaycie się z w y ra z e m p o d z iw ia n ia , gdy się zdarz y, ieźli którąkolw iek z przyjaciółek w a sz y c h w nowey sukni u y r z y c i e , bo inaczey zdaw ało by s i ę , iż w a s więcóy

ubiór niżeli osoba obchodzi.

llydź zawsze w y s tr o io n ą , iest to n ie w ie d z ie ć , iak się podobać. Co często w id z im y , to choćb y też b y ło naypięknieyszc, iednostaynością swoią znudzić musi.

Czystość tylko i gust d o b ry nig dy się n ie u p r z y k r z ą , i te chcę w a m iak nayczęściey zalecać.

Nie przywięzuycie z b y t wielkiey ceny do waszego ubioru. Kobieta k tó ra wsz ystkie swoie myśli n atęż a, aby się iak na y m o d n ie y u b r a ł a , kló ra w strojach dnie całe p r z e b ie r a , w nocy o n ich m a r z y , takow a iest złą m a łż o n k ą , nie c z u łą matką i nie d o b rą gospodynią.

Zwyczaiom świata w wieku w którym zyieniy u p o ­ w szechnionym , w i n n i jesteśmy wzgląd i u w a g ę , a do nich moda sczególtiie należy. Musimy zatem stosować się do niey ieżeli nie chcemy ściągnąć na siebie sz yderstw i naśmiewali, W m odach niebądżcie nig dy najp ierw sze lu b ostatnie, a p rz y tein z w ażajcie któ ra wam przys toi a która n ic , gd y ż ślepo iśdż za m o d ą , i e s t to nic mieć własnego smaku.

W iek;

25 W i e k , u r o d a , m a ją te k nie są w szystkim wspo'lne, dla tego też nie zaw sze iest w m ocy naszdy iśdź za modą.

Roztro pność p o d a d ź musi śrzodki ab y p rzy ty m w s z y ­ s tk im u tr z y m a ć dobry gust i nie stać się podziw ianiem ludzi.

Nie bądźcie tw ó rc z y n ia m i m o d i niesZukaycie ztąd zale ty ż e b y w am gustow ny w y n alazek stroiu przyznano, lecz zostawcie to p u cm ac h erk o m i stro y czy n io m czyli mod niark oiu ( m a r c h a n d « de m o d e s j. G u sto w n a o d ­ m iana s t r o i, i w y b ó r stosowny sukien bard ziey się p o ­ doba niż nowe m o d y .

K s z t a ł c e n i e u m y s ł y .

--- ĄŚi-.hi V - Zalccałem wam kochane m łode przyjaciółki kształce­

nie p ow ierzchow ności j nieza porainaycie icdnak czdm w e w n ę trz n ie b y d ż pow in n y ście. Serce i u m y s ł od p o ­ w ia d a ć p o w in n y piękności ciała, inaczey zdaie się żc w id zim y fałszywy k l e j n o t kld ry z p ozoru b ły s c z y , a w istocie Sesl p ro s ty m krzemieniem bez nay m n ity s zó y w a r ­ tości, P odobnych fałszywych k l e j n o t ó w i fałszywych monet pełn o iest w świecie d z is ie jsz y m ,

Postać pełn a u ro czy ch w d z ię k ó w odraża nie w ypo­

w ie d z ia n ie , skoro dostrzegać się d:,ie że iest przykrycieflt

1 , ^ H p p B ö F - t - sz ka- i •> .

szkar adney i złośliwcy dusz y. Z d a ie się iałcoby natur*

Sama prz eciwko sobie sprzecznie d ziałała gdy pod posta­

cią anielską piekielną iędzę u k r y w a , i od po tw o ru tak s-zkodliwego odw ra camy oczy nasze z w str ę te m i pogard ą.

Staraycie się zatem u m y s ł wasz z t ą sam ą troskliwo­

ścią ukształcać z laką szukacie s iz o d k o w do upięknienia Waszego ciała. Niechay przy zw oite i szlachetne obyczaie, uczucia tk l iw e , i łagodność charakteru d u s z y przebiła w e wszystkich czynnościach w aszy ch . W obrazie po­

wierzchowności w y d a w a ć się p ow in ie n stan w ew n ę trz n y , i skoro zepsute nie iesteście ł a t w o czytać w was b ęd ą te wszystkie piękne p rzy m io ty które zay m u ią serce i sz acu­

nek iednaią.

Postan ówcie sobie za święty I n iep rzełam an y o b o ­ w iązek coraz b a rd z i e y p o d łu g wszelkićy możności p rz y ­ kła dać się do kształcenia um ysłu wasze" a j Zaostrzaycie pamięć i poięcio po-żytccznemi wiadomoś ciam i staraycie się po z n a ć doskonale obow iązki waszego s t a n u , p r a w a moralności i przyzwoitości. ü i v w a y c i e nauk któreście o debrały na wasz pożytek i uciec hę, xvzinacniaycie i u tr z y m u jc ie wiadomości wasz e czytaniem dobry ch k s ią ­ ż e k , n a w e t w ten czas gdy iuż d a w n o lata e'lu karvi u p ł y n ę ł y , i ilekroć tylko dom ow e zatr udnienia bez ich uszczerbku d ozw olą w a m z a b a w y u my sio wey.

Prz yw ykaycie do dzieł które wymagaią u w ag i i za- nie k ażda rzecz która iest lekka i p rz y -

iem a a stan owien ia, gd

a7 iemna musi koniecznie by d ź dobra. P rz e d m io t y trochę p r z y tr udne i na po z o r oschle s ą nayczęściey wiclkiein zasileniem u m y s łu , lecz młodzież dzisicysza która n a - w y k a do czytania dzieł ro m a n so w y c h , dzieł w których się ł a t w o k a rty icdna po dru giey bez uw agi nad rzec z ą p rz e w r a c a ią , n u d zi się gdy it-y przy idzie czytać pis m o, w kto rem ani iedno sło w o o miłości lub^ n a d z w y c z a y - nych p rz y p a d k a c h n idłnayduie się.

Prz yzwyczaycie się do sądzenia rzeczy nie z po z o ru l u b lekkości, ile z przekonan ia i g r u n t o w n e j u w a g i , a W tenczas zdanie wasze albo rzadko albo n ig d y Was n ie om yli, gdyż na tura dosyć wam przenikliwośc i u ż y ­ c z y ł a , gdybyście tylko dobrz e ia użyć chciały.

Szukaycie to w arzy s tw a i o b c o w a n ia z rc z u m n e m i i zachem i osobami tak między p łc i ą w a s z ą iak i w gronie poważnych i dośw iad czo n y ch m ę ż ó w , gdyż lakowe to­

w a r z y s tw o daleko bardzićy i łatwidy umysł ośw ieca, n i - żli nieustanne czytanie. Jeżeli sąd wasz względem rako­

wego p rz e d m io tu nie m o ż e się o niemyloości upew nić, gdy w cz ym macie w ą tp l i w o ś ć , czyńcie światłe do nich z a p y ta n ia , ho któż z tych g o d nych lu dzi o d m ó w ił b y w a m Idy pociechy k tó r ą w oświecaniu umysłu macie.

W ielrz nik i zło śliwy fałszywie w a m w szystko w y tłu m a ­ c z y , albo leżeli się z d a r z y , że p r a w d ę p o w i e , te d y mnićy idy ufać będziecie sk oro z in n e y s tr o n y p r z e k o ­ n an e icstcście ż>e ten albo ó w iest p u s t y m lu b n iedobrym człowiekiem.

P o d -

Podczas ro b o t y ręcznćy gdzie oczy wspóln ie pracuią, bardzo ł a tw o myś l czym innym zatrudnić się może. Ma micysce w y o b ra ż e ń częstokroć lekkom yślnych lub nie­

prz y zw o ity ch , k tó rem i ka rm ią n am iętn ą imaginacyę osoby zaniedbanego w y ch o w an ia lu b zepsutego serca, dziewczyną, debrze W młodości p r o w a d z o n a , kobieta roz­

są d n a i z acn a, prz ypom in a sobie piękne zdanie uczonych m ę ż ó w , urocze wdzięki ry m o tw o * stw a i t. p. a lak w każd y m momencie u m y s ł iey zn ay d u ie karm ę i p rzyiem ną zabawę.

Pamiętaycie o te'm że u m y s ł oświecony bez dobroci serca na nic się nie przyda prócz do przew rotności. Kobieta z wyso kim dow cipem i p r a w d z iw ie dobrze utalento w ana, co sw e serce kształcić zap omniała podobna iest do łado­

w i tćy godziny która lśknącą sk ó rą połyskuic i n a y p ię - knieyszc kolo ry o d b iia, ale p o d żądłe m śmiertelny ia d ukryw a.

Nic micycie słabości popisywan ia się z wiadomoś cia­

mi które posiadacie ani szukaycie c h w a ł y błysczenia nie m i w obliczu t y c h , któ rzy ich n ie m a łą , ty m bardziey w przytomnośc i św iatły ch i uczonych o s ó b , a by w a m dziecinności n ic p r z y z n a n o , ale zachow aycie ie w sobie iako sk arb n a jd r o ż s z y , i w tcu cza s ty lko użyycie ich gdy p o tr z e b a , i okoliczność sposobność w a m puda do okazania iż ie w istocie posiadacie, ie d n a k u w a ż a jc ie na t o , aby p rz y tein w szystkieni kobieca skromność na n i - ezem niecierpiała,

Tlare-

£0 Daremnie usiłu ią dziewczęta bez edukäcyi i dobrego wychow ania podbić serca z n a w c ó w przez zew nętrzne p o ­ w ab y . W ro zm ow ach i obcow aniu z niemi odkry waią stan d u szy swoiey s ła b e y i n ie d o lę ż n e y , i okazuią sie

w

nich ia k niedobre złoto n a pro b ie rc z y m kamieniu.

Kobióta w o l n a od wszelkich p r z e s ą d ó w , bez p r ó ż ­ ności i fałszywego uprzedzenia o s w o ie y doskonałości, która w istocie g ru n to w n y r o z s ą d e k , piękne wiadomości, zastanowienie, uwagę i talenta p o s ia d a , iest szanowną i zacną istotą na ziemi. Abyście b y ły idy ze wszystkiem p o d o b n e , dołóżcie s taran ie , a zobaczycie iak was szano­

w ać i kochać będziemy.

Kobiece wiadom ości, nauki i zręczność.

Dom rodzicielski iest dla was nad o b n e Dziewczęta sz k o łą przygotowawczą w k td rey się uczycie zasad do przyszłego życia nieodbicie w a m potr zebnych. Pierwsze lata młodości prowadzicie po d w odzą waszych kochanych matek i te t o naysczersze przy jaciółki i n a y p rz y w ią z a ń - sze mistrzynie wasze życzą sobie iak nayinocniey na p e ł­

nić serca wasze tern,,wszystkiem co iest p ię k n e m , do­

b r e m , i pożytecznem.

C z u y -

#

3<»

Czuycie icdyne uko ntentowania p r z e b y w a n ia zawsze p o d ich dozorem i prz y ich b o k u ; wspieravcie ie podłu g n a jle p s z y c h waszych chęci i ile tylko zdolnoś ci wasze Wystarczą, ulżyw aycie im ciężar zaw ia dyw ania gospo­

darstw em w e w n ę t r z n e m '^ p o m a g a jc ie im w pra cach i d o z o rz e , ażeby się iuż wcześnie na was spuścić m o g ły , i gdy inne iakow e zatrudnienia lub nieprzewidziane p rz e ­ szkody z a y d ą , gdy ie lata albo choroby o s ła b ią , a b y m iały w was pew ne wyręczycielki i pocieszały się tein prz ekonaniem że ie zastąpić umiecie.

INie wymag a się pö w a s w p ra w d z ie abyście obo­

w ią z k i i zatrudnienia służebne w y p e łn ia ły , lecz znać się na nich p o w in n y ś c ie , naw et lepiey od tych których po­

winnością iest one w y p e łn ia ć , abyście umiały doglądać i p ro w a d z ić g o s p o d a r s tw o , i żeby wasze zarządzenia miały odpowiedzialność i w ażność, skoro co rozkażecie.

Jeśli cdiki domu są w tey lub owcy części gospodarstw a nieśw iadom e, w tedy za nadto dobrze m i a rk u ią służeb­

nice o ich niewiadomości, i i d ą raczey za w łasną w o lą niżeli za ich rozkazem .

NIezaniebuycie co się tyczy gotowania i o d w iedzajcie codziennie p ra w ie kuchnie. W wielu m ie js c a c h iest ten n ie d o b r y z w y c z a j , źe małe dziewczęta gdy czasem do k uchni zazieraią, kuch arki odstraszaią ie prz ypasywaniem Ścierki i zapędzaniem do urny mawia statków aby ie tym sposobem zupełnie z tego miejs ca odstręczyć. Sam i ro­

dzice przy cli w ala ią tem u postępow aniu służących, nie*

i w * -

3 i niezwazsiąc na t o bynay m n ićy d o iakich zatrudnień na przyszłość płeć ich^ pow ołuie, Widziałem b ardzo zacne kobiety, posiadające obszerne w ia d o m o ś c i, mówiące r o z - m a itu n i języ k a m i g r u n to w n ie i ł a t w o , p raw d ziw e uta ­ le n to w a n e i zręczne, które iednak nie u m ia ły n a y p r o - st s z e y przypraw y zrobić do p o tr a w .

S k o r o zara z z młodości nawykniecie do p o zn aw an ia, ile wydatk ów kosztuią w ik tu a ł y , na c z y n ia , sprzęty i s u k n i e , skoro p odług ich gatu nku będziecie umiały n a ­ dać im wartość i cenę p r z y z w o it ą , będziecie daleko wi<j- cćy u w a ż n e , i n iełatw e ludzie z y sk ó w 'n iep raw y ch chci­

w i , lu b oszuktiiący ułudzie i zwieżdż was potrafią.

P o w in n y c'cic wiedzieć koniecznie, gdzie i w iakim czasie naydogodnićy i n a y ta n ie y n abydź można rzeczy do gosp odarstwa lul) do kuchni potrzebnych które by iednak W dob rt ci z te mi ró wnały się co więcey kosztuią. R ó­

w n ie uwagi wa.szóy mijać nie pow in no ab y wszystko w t całości było zachow ane, i a b y nic ze s z k o d ą w ła s n ą na

S t r o n ę niewychodziło.

Równie i to wiedzie ć pow in n y ście, i a k p o t r a w y prz ypraw iać n a le ż y , a zwłaszcza w tym sp o s o b ie , a b y Wielkich wydatk ów niewymagały iednak smakiem ró w ­ n a ły się n a y le p s z y m , a p o z yw n o ś c i ą b a r d z i e y n a d i n n e z d r o w i u s ł u ż y ł y .

U csjć

Uczyć się będziecie, iakim sposobem stół zastawie m o ż n a , trzymaiąc się w tym tak zvjyczaiow k rajow ych iak i osczędności. W niektórych kraiach pieczyste daw ane b yw a na początku, u nas dziele się to na końcu, i ten po­

rządek w y d a w a n i a gdy do was zależy z achow any konie­

cznie bydź powin ien.

Szycie, cerow anie, ro botę pończoch znać p o w in n y - ście iv doskonałym stopniu ; s ą to zatrudnienia nie o d b i- cie przeznaczeniu waszemu w ła ś c i w e , dla w yg o d y zaś, osczędzenia w y d a t k ó w , i przyiemności uczcie się hafto­

w a n ia , wyszywan ia i rozmaitych delikatnych ro botek.

Blondyny i koronki zagraniczne są bard zo ozdobną i pię­

k n ą cząstką u b io r u kobiecego, lecz w y d a te k na nie iest zb y t z n a c z n y , czyliż wasze ręce rów nie zręczne i deli­

k atn e nie m o g ły b y z orszy lub pokrzyw ki naśladować p o ­ dobne roboty z m n ie js z y m kosztem i z większą pociechą żeście ie same robiły ?

Staraycie się odpowiadać wrszyatkim ob owiązkom Waszym, G d y iednemu tylko rodzaiowi zatrudnień za- dosyć czynic ie, lu b zupełnie nim zaięle jesteście, druga część prz e z zaniedbanie całkowicie nisczeie. Mogłybyż matki wasz e spuście się na was ze wszystkie™, gdybyście tylko nad szyciem lub krosienkami dnie całe przes iady­

w a ł y ? Cbytrość i porz ądek dom u równie to c o d o w y­

god y i życią należy składa całk ow itą część w aszych za­

tr u d n ie ń .

Każdy

55

K ażdy dzień i k ażd a god zin a n i e c h a j w a s w z y w a do stosow nych zatrudnień. P r z y z w y c z a jc i e się n a w zó r tnatek waszy ch do rannego oheyrzcnia całego gospodar­

stwa, U ł a t w i a j c i e same prz e z się ile tylko możecie i ii«

w a m to przys toi nayw ażnid yszc c z y n n o śc i, abyście były p rz y k ł a d e m dla s ł u ż ą c y c h , i ró w n ie po nich ż ą d a jc ie p o d o b n e j pilności.

I m Wlęcćj ochoty i chęci przykładać będziecie d o za­

tr u d n ie ń d o m o w y c h , tcm ł a t w i e j ujdziecie n u d ó w które się m ię d z y p ł c i ą w a s z ą ro z p l e n iły , tern w i ę c e j uc z u ie - cie s i ł , weso łości i pociechy w waszy ch zatrudnieniach, tern m n i e j p r ó ż n o ś ć , lekkomyślność i ro ztarg n ien ie n a d Wami pan o w ać będą.

Już daw no zarzucono ten d u m n y i w y n io sły przesąd, źe zatrudnienia gospodarcze n ależą do o b o w ią z k ó w osób niż s zeg o rzędu. D a m y naypic rw szych fam ilii, z n a k o ­ mite urodzeniem i maiątkiem a n a w e t w naypicrwszych latach p o w a b n e j młodości i pełne w d z ię k ó w t r u d n i ą się dozorem g ospodarstw a, i daią z siebie p ię k n y p rz y k ła d 1 do naśladowania dla wszystkich kobiet.

P a m ię ta jc ie n a to iż n a świccie nic nie ma stałego i że n ik t z lu dzi przewidzieć nie może iakirń zatrudnie­

niom n a przyszłość oddadź się będzie musiał. J ak że ła t w o ci wszyscy któ rzy się n aszem d o b re m opiekow ali oddalić się od nas m ogą . T o m r ą ro d z i c e , um rze mał -

G żo n e k

żonek n ie z o s ta w iw sz y ,żadncgo m a i ą t k u , w dowa otoczona małemi dziećmi p o w i n n a użyć w szystkich swoich w ia d o ­ mości i całey pilności a b y siebie i niem ow lęta utrzymać mogła. Lecz iakźc iey to p rz y y d z i e z, trudnością leżeli z a raz z młodośc i nie p r z y w y k ła do z a tr u d n ie ń domo­

w y c h , lu b co g o rz c y , ieżeli z u p e łn ie nie zna się na go­

sp o d a r s tw ie , b o w ta k o w y m razie znaczny n a w e t m a ią - tek znisczyć się m u s i , g d y sam a d o z o r u i pilnośc i do iego zachow ania nic przyłoży.

Nie spuszczaycie z myśli w yo b ra ż e n ia p odobney p r z y ­ szłości i uspos obiaycie się do nidy zawczasu. Uczcie się wszystko co się zgadza z w aszym stanem i p o w o ła ­ n i e m , abyście tym sposobem oszczędzali w y d a tk ó w ro d ziedw Waszych i p o ź n ić y same p ro w ad zić się umiały.

Fam iętaycie n a to i o w szystkie rzeczy doczesr odięte w a m b y d ź mogą. T y le nie przew idzia nych wy p a d k d w otaczaią człowieka iż nie ma W tym nic dziw ne go gdy- w iednćy godzinie z nayw iększycli dostatków d nayuboższego stan u przychodzi. O g i e ń , w o d a , w oyny ź li ludzie p o z b a w ić mogą bogacza wszystkich iego zbio r ó w i p o s ia d ło ś c i, to tylko czego się n a u c z y ł i co umie żadna siła w y d rz e ć mu niepotrafi. . Td sam o powiedzieć możn a o nau k ach co zacny nasz K o chanow ski o cnocie p o w ie d z ia ł :

C nota skali) w ie c z n y , cn o ta k le y n o t d ro g i, T eg o ć nie w y d rz e nieprzyjaciel sro g i, \ N ie spali o g ie ń , nie zabierze w oda,

N a d w szy stk iem Innem p a n n ie p rzy g o d a. !

^Piękne

P i ę k n e U m i e j ę t n o ś c i .

P ię k n e ' umiejętności prz y czy n iają się b a rd z o w iele do uwesclenia , uprzyiem nicnia i uszlachetnienia życia fami­

lijn e g o i towarzyskiego. Jeżeli czuiecie w n ich u p o d o ­ ba n ie i chęć ich nabycia n ic z m y ś lo n ą , te d y staraycie się o nie p o d łu g m o żn o ś ci, ieżeli tylko stan i s to 'u n k i m a i ą - tku , albo spos obność ła tw o n a b y d ź ie w a m pozw olą.

Do pięknych s z t u k , czyli ra czćy na czele p ię k n y c h umieiętności z n a y d u ią s ię , nauka dobrego czytania , w y - ra źnćy i n ie b i e d n e j p i s o w n i , i umieiętność r a c h u n k ó w . W ty ch n a ukach ćwiczcie się od naypierwszdy młodości W a s z e y , gdyż ieżeli prz y z w y c z a ic ie się do z ł ć y , n ie ­ c z y te ln e j i błę d n ey p is o w n i , ieżeli przestaniecie na t r u d - nem i prz e r y w a n e m c z y ta n i u , ieżeli.zaniedbacie liczenia i r a c h o w a n ia , to ostatnie ba rd z o p rędko w y j d z i e w a m z p a m i ę c i, a w dwóch p ie r w s z y c h nigdy nie nabędziecie ła tw o ś c i, zręczności i doskonałości.

W yo b ra ź c ie sobie ile znaczności, przykrości, stra ty czasu i niechęci s p r a w i a . p i s m o nieczytelne i b ł ę - dliwe. Jeżeli iuż n ie p o d o b n e iest r z e c z ą abyście p ię k n y m charakterem p is a ły , tedy staraycie się o czyteln ość,,W J 'r a -

, źność i ortografią, \

J eżeli

Jeżeli zaraz z m łodości nabyłyście łatwości pięknego i w y raźnego c h a ra k te ru s t a r a j c i e sie na d a l ten talent za­

chow ać, Z b y t wiele i z b y t mało pis ać iest szkodliw o, a n ic ta k rę k i niepsuie ia k p is o w n ia n agła i pręcika, iy -- Piękne m y ś li , p ię k n y m ch ara ktere m kreślone p o d o b n e s ą

d o s k o n a le j m a l a tu r z e , k t ó r ą ż a d n a ciem n o ta nieosłania.

J a k pow ie dzia no , p r z y k ł a d a jc i e wszelkieg o stara nia abyście p o d łu g zasad gram m atyki p i s a ł y , gdyż szacunek św iata nie mało na ty m względzie polega. Błędy przeciwko p is o w n i daią p o w o d do w nio sk ó w iż n a m na d o b r e j edu­

k a c j i i p o tr z e b n y c h n a u k a c h zb ywa, y Cóż m ożna wnosić o t a k o w e j o s o b ie , któ ra ledwo do d o b r e j pis ow ni doyśdź z d o ła ł a ? b ę d ą sobie w y o b r a ż a ć że w calem ż y ­ c iu swoiem ba rd z o mało zatr udniała się czytaniem i pisa­

n i e m , będą i ą uważać za l e k k o m y ś ln ą i roztarg nioną i p o w e z m ą ba rd z o złe mniemanie o iey w istocie pięknych prz ym io tach. — U w a ż n e czytanie dzieł tegoczesnych A u to r ó w iest n a j l e p s z y m śrzodkiem nab y cia dobrey pi­

so w n i.

Ł a t w o ś ć dobrego c z y ta n ia , z w y ra z e m i uczuciem przedm io tów w y ra ż o n y c h , g dy się głos p o d n o s i, zniża i ustaie t a m gdzie po tr z e b a w y m ag a aby b y ł w tćy roz­

maitości u ż y ty , ta łatwość iest tak miłą iak rozm ow a p e łn a w d z ię k u , ia k op owiadan ie le k k i e , w yraźne i p r z y - iemne.

R a c h u n k i należą nie tylko d o pięknych ale d o n a y - bardzićy potrzebnych umieiętności w ży ciu ludzkićm,

b<*

lirz których ż a d n a dobra g o spodyni obeyśdź się nie może.

W yrachow ania m ate m a ty c z n e , i algebra nie iest w a m ko­

niecznie p o t r z e b n ą , i bard zo dogodnie bez nich obóyśdż się będzie m o g ł y , ale pierw s ze czte'ry d z ia ła n ia : l i c z e ­ n i a , o d c i ą g a n i a , m n o ż e n i a , i p o d z i e l e n i a k tó r y c h użycie codziennie p r a w ie w życiu to w arzyskie m zachodzi, wiadomość tychże d ziałań iest w a m nieodbicie potrzebna. P rzy zw y czay cie się w ła tw oś ci r a c h o w a n ia Lieźącey m on ety i d o p o r ó w n y w a n i a ią w wsz elk im rodzaiu,

C o do właściwie p ię k n y c h umiejętności zawisłoj lako to:, m u z y k a , r y s u n k i, taniec w tych niekoniecznie n a y - wyższey doskonałości potrzeba aby bydż zac ną i g o d n ą a następnie ab y nalcżyć do gro na na ylepszego towarzyr- s l w a ; iednak b a rd z o p ię k n ą i p r z y ie m n ą iest rz eczą ieżeli ie w ty m stopniu p o s i a d a m y że n a m w nich m ie r­

ności zarzucić nic m o g ą , t y m bard zióy iescze ieżeli ocze­

k iw anie p rz e c h o d z im y . W grenie falniiiynęm o b o k l u ­ bego m ałżo n k a i k o ch an y ch dzieci umiejętności tak p iękne nie ie d n ą w a m p ię k n ą s p r ś w i ą godzinę.

Dla pięknych i p rz y je m n y c h t: r.ieiętności n ie o p u - sczaycu- z a tr u d n ie ń p o trzeb n y ch i p o ż y te c z n y c h , z a ­ trudni u które w łaściwie i n icodrębnie do waszego p o ­ w ołania n ależ ą; nie pośw ięcaycie im ten czas w k t ó r y m uroczyste o b o w ią z k i do innych Was d z ia ła ń w z y w a ią , g d y ż obowiązki p o w in n y mice p ić r w s z c ń stw o n a d tent Mszystkiem co ty lk o iest przyicim ióm , i w tcnczas b a -

v\ić się możem y gdyśm y im odpowiedzieli. Kwiaty są ozd obą o g r o d ó w , lecz cóż za korzyś ć b y ła b y z roli g d y z anie dbaw szy sadzenia owoców i roślin p o ż y w n y c h siano iedynie rdżnofarb ne k w ia t y ? pomimo l i y iaśltra wo- ści nie widząc nic pożytecznego po m ięd zy n im i n u d z ić by n a s zaczęły. T o samo w rażen ie s p r a w ia ią pię k n ę u m ie- ięlności k tórym na p o tr z e b n y c h wiadomościach zbywa.

T e n tylko czas poświęcaycie pięk n y m umiejętnościom, klo'ry inne niebac zne osoby, płci w a sz e y traw ić go z w ykły na niepożylecznych czytaniach ladaiakic h k s ią ż e k , n a niepotrzebnych odw iedzinach , i z b y t dłu gich p rze­

chadzkach.

Muzyka iest pięk n y m talentem i zdaie się iak gdyby b y ła w łaściwie dla kobiet p rzezn aczo n a. O n a w y p o ­ godzą u m y s ł, po c ie s z a , ożyw ia każde prz yiemnę uczu­

c ie , -osładza życia towarz yskiego c h w il e , i podnosi du­

szę n a d w łasną sw ą istotę. Tony m u z y k i s ą org anem serca , i w powszechności mało w zaufania p o k ład am y w tak idy oso b ie, która zu p ełn ą oboiętność i uleczacie do muzyki okazuie. S ły szałem pewnego doświadczonego męża i znaw cę łu d zi m ó w ią c e g o : iż z takim czło w ie kiem kto t y by nie lu b i a ł m u z y k i , m a l a tn r y , i poezyi ani p ó ł godziny nicchciałby p od ied n y m d achem zostawać,

' \

Mieć zdatność do m u zy k i a zanie dbywać ią zupełnie ró w n a się do tych nie roztr opności, gdy za m y k a m y oczy

których

\