Od dźwięku do ciszy – kierunki w muzyce współczesnej

Od dźwięku do ciszy – kierunki w muzyce współczesnej

Zakres IV etap edukacyjny Przedmiot Wiedza o kulturze Wymagania

szczegółowe zgodne z podstawą programową

nauczania ogólnego:

(I.2) wskazuje różne funkcje dzieła sztuki (np. estetyczną, komunikacyjną, społeczną, użytkową̨, kultową, poznawczą, ludyczną);

(I.3) analizuje temat dzieła oraz treści i formę̨ w kontekście jego różnych funkcji, wykorzystując podstawowe wiadomości o stylach i epokach z różnych dziedzin sztuki;

Temat lekcji: Od dźwięku do ciszy – kierunki w muzyce współczesnej Czas na realizację: 1 godzina lekcyjna

Cele szczegółowe: wiadomości – uczeń:

 wymienia kierunki rozwoju i cechy w muzyce klasycznej XX wieku (ekspresjonizm, witalizm,

 zna przedstawicieli muzyki klasycznej XX wieku,

 zna tendencje w rozwoju muzyki popularnej,

 wymienia nurty w muzyce rozrywkowej,

 zna ważne nazwiska i zespoły ze świata muzyki rozrywkowej,

 wie, jakie elementy należy uwzględnić podczas opisu dzieła muzycznego.

umiejętności – uczeń:

 potrafi połączyć wybranego artystę z kierunkiem, tendencją lub nurtem we współczesnej muzyce klasycznej lub rozrywkowej,

 umie wymienić cechy stylowe wskazanych kierunków w muzyce klasycznej lub rozrywkowej XX wieku,

 analizuje utwór muzyczny, stosując właściwą dla opisu dzieła terminologię.

postawy:

 umiejętność odczytywania współczesnych wytworów kultury,

 rozwijanie wyobraźni i kreatywności,

 kształtowanie osobowości poprzez wyrabianie postawy

poszukującej.

Metody pracy: podająca (wykład informacyjny), problemowa, praktyczna (ćwiczeniowa – karty pracy), eksponująca (pokaz materiału wizualnego, zaprezentowanie materiału dźwiękowego) Forma pracy: indywidualna, zbiorowa

Środki

dydaktyczne,

interaktywny zestaw ilustracyjno- dźwiękowy przedstawiający przełomowe kierunki i tendencje w muzyce XX wieku: poważnej i rozrywkowej

zestaw kilku plików audio zawierający utwory (wybór) do szczegółowego omówienia tematu, formy i treści.

w tym zasoby multimedialne:

Przebieg lekcji faza

wprowadzająca:

(4 min.)

1. Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie obecności, zapisanie tematu lekcji).

2. Nauczyciel prosi uczniów o zaprezentowanie swoich gustów muzycznych. Uczniowie wypowiadają się na temat ulubionych kierunków, wykonawców oraz utworów.

faza

realizacyjna:

(37 min.)

1. Nauczyciel prezentuje uczniom interaktywny zestaw ilustracyjno- dźwiękowy, przedstawiający

przełomowe kierunki i tendencje w muzyce poważnej i rozrywkowej II poł. XX wieku

2. Uczniowie słuchają fragmentów utworów muzycznych właściwych dla danych kierunków i uzupełniają na podstawie materiału wizualizacyjno-dźwiękowego kartę pracy. Karta powinna po wypełnieniu wyglądać

następująco:

Rodzaj

muzyki Kierunek/tendencja/nurt Artysta:

nazwisko/zespół Muzyka

klasyczna

dodekafonia Arnold Schönberg serializm i punktualizm Olivier Messiaen muzyka elektroniczna Pierre Boulez

minimalizm Steven Reich

Muzyka rozrywkowa

muzyka popularna M. Jackson

jazz Louis Armstrong

blues B. B. King

reggae Bob Marley

rock J. Hendrix

punk-rock Ramones

rap Eminem

3. Po każdym krótkim fragmencie nauczyciel wprowadza

Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli”

współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

komentarz odnośnie cech właściwego dla utworu kierunku.

4. Nauczyciel zapoznaje uczniów z różnymi sposobami opisu dzieła muzycznego i jego interpretacji:

artystycznej – określenie koncepcji dzieła i ekspresji wykonawczej oraz naukowej - ukazanie dzieła w kontekście materiałów historycznych, idei społecznych, religijnych, filozoficznych, obyczajowych, panujących trendów i stylów muzycznych.

5. Nauczyciel rozdaje uczniom karty z terminologią

właściwą dla opisu działa muzycznego (załącznik) 6. Nauczyciel, korzystając z zestawu plików audio

odtwarza jeden z wybranych utworów do

szczegółowego omówienia. Uczniowie opisują utwór zgodnie z poleceniami na karcie pracy.

faza

podsumowująca:

(4 min.)

1. Uczniowie porównują swoje karty na podstawie wypowiedzi nauczyciela i uzupełniają wpisy.

2. Zadanie domowe: Dokonaj opisu swojego ulubionego utworu.

Karta z terminologią właściwą dla opisu działa muzycznego

Melodyka to sposób tworzenia i rozwijania melodii, wyznaczający następstwo dźwięków o różnej wysokości i różnym czasie trwania. Wyróżniamy utwory instrumentalne lub wokalne.

Możemy określić sposób melodyki: deklamacyjna, która jest podobna do recytacji, kantylenowa, czyli śpiewana oraz ornamentalna, która posiada wiele ozdób.

Rytmika to element regularnie powtarzający się w czasie. Rytm występuje w postaci zmiennej, gdy podział jest różny dla poszczególnych partii oraz okresowej, w którym powtarzają się co jakiś czas te same elementy (rytmika mototczna, miarowa, taneczna, marszowa)

Dynamika to element regulujący natężenie (głośność) dźwięku. Wyróżniamy tu: piano – cicho, forte – głośno, pianissimo – najciszej, mezzo forte – średnio głośno, fortissimo – bardzo głośno. Stopniowe zmiany głośności określamy słowami crescendo, gdy głośniej i decrescendo, gdy ciszej.

Agogika (tempo) – określa prędkość (szybkość, tempo), jaką posiada dany utwór. Do określania tej cechy stosujemy pojęcia: largo – bardzo wolno, adagio – powoli, andante – wolno, moderato – umiarkowanie, allegretto – szybciej niż moderato, allegro – szybko, presto – bardzo szybko, prestissimo – jak najszybciej

Artykulacja – określa sposób wydobycia dźwięku. Grając na różnych instrumentach można wyróżnić trzy podstawowe rodzaje artykulacji: legato – łącząc dźwięki ze sobą, staccato – odrywając dźwięki od siebie lub portato – sposób pośredni między legato a staccato

Kolorystyka (barwa dźwięku) to element dzieła muzycznego związany z barwą dźwięku.

Ta sama melodia wykonana na fortepianie i zagrana przez orkiestrę za każdym razem będzie miała inne brzmienie. Kolorystyka jest nierozerwalnie związana ze środkami wykonawczymi. O zmianie barwy może decydować np. zmiana rejestru na danym instrumencie, różne rodzaje artykulacji, różne zestawienia

instrumentów itd.

Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli”

współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Karta pracy nr 1 do lekcji:

Od dźwięku do ciszy – kierunki w muzyce współczesnej Rodzaj

muzyki

Kierunek/tendencja/nurt Artysta: nazwisko/zespół

Muzyka klasyczna

Arnold Schönberg Olivier Messiaen muzyka elektroniczna

minimalizm

Muzyka rozrywkowa

Michael Jackson Louis Armstrong blues

reggae rock

Ramones

Eminem

Karta pracy nr 2 do lekcji:

Od dźwięku do ciszy – kierunki w muzyce współczesnej

Opis utworu muzycznego

Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris – portal wiedzy dla nauczycieli”

współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Wpisz tytuł utworu i wykonawcę:

………

……….………

Jaka jest dynamika dzieła?

………

………

………

………

………

……….

Określ melodykę w utworze

………

………

………

………

………

……….

Co możesz powiedzieć o rytmie?

………

………

………

………

………

……….

Wypisz cechy agogiki

………

………

………

………

………

……….

W jaki sposób wydobyta jest artykulacja?

………

………

………

………

……….

Opisz kolorystykę dzieła

………

………

………

………

………

……….

Jaki to rodzaj muzyki? Określ kierunek, styl

………

………

………

………..

.

Co możesz napisać o ekspresji utworu?

………

………

………

………