Praca z uczniem niepełnosprawnym w oczach nauczyciela
Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 roku z późniejszymi zmianami oraz jej nowelizacja z 2001 roku z późniejszymi zmianami zapewniają możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną zgodnie z ich
indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami. Uczniom tym umożliwia się realizowanie zindywidualizowanego procesu kształcenia, poprzez odpowiednie formy i dostosowane programy nauczania oraz zajęcia rewalidacyjne.
Szczegółowe przepisy dotyczące pobytu ucznia niepełnosprawnego w szkole ogólnodostępnej określają rozporządzenia MEN z dnia 12 lutego 2001 r., z dnia 7 stycznia 2003 roku, z dnia 11 grudnia 2003 roku oraz z dnia 5 lutego 2004 roku.
To ostatnie rozporządzenie dotyczy warunków i trybu dopuszczania do użytku szkolnego programów nauczania i podręczników. W odniesieniu do ucznia niepełnosprawnego
nauczyciel może częściowo wykorzystywać program wybrany dla danej klasy (w której jest uczeń niepełnosprawny). Nauczyciel we współpracy z pedagogiem wspierającym
dostosowuje treści, metody i formy pracy do możliwości ucznia.
W tym roku szkolnym pracuję w klasie integracyjnej, w której uczy się czwórka uczniów niepełnosprawnych. Jest to trzecia klasa liceum profilowanego. Na podstawie analizy orzeczenia o kształceniu specjalnym oraz miesięcznej obserwacji uczniów pedagog wspierająca przygotowała krótką charakterystykę uczniów. W oparciu o nią dostosowałam wymagania programowe do indywidualnych potrzeb uczniów. Ponadto do przedmiotowego systemu oceniania opracowanego dla tej klasy przygotowałam również zasady oceniania uczniów niepełnosprawnych.
Jednym z uczniów jest X.Y., o którym wiem, że „rozwijał się nieharmonijne, jest niepełnosprawny w stopniu znacznym, cierpi na zespół móżdżkowy z niedowładem spastycznym czterokończynowym”. Uczeń ma duże ograniczenia spowodowane stanem zdrowia (ograniczona sprawność rąk i nóg), wymaga bardzo dużej indywidualizacji w stawianiu wymagań edukacyjnych. Charakteryzuje go wolne tempo pisania i czytania.
Konieczna jest pomoc nauczyciela, wydłużony czas pracy. Uczeń jest bardzo wrażliwy na poświęcaną mu uwagę, chce być w centrum zainteresowania.
W przypadku ucznia X.Y. jako priorytetowe uznałam wszystkie działania, które będą prowadziły do wspierania jego rozwoju w różnych sferach. Cele poznawcze nie są w tym programie pierwszoplanowe.
Przedstawiam opracowany przeze mnie program i wymagania programowe oraz plan pracy z uczniem X.Y., a także propozycje metod kontroli i oceny pracy ucznia. Dołączam również przedmiotowy system oceniania z matematyki dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych.
Program nauczania matematyki dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych
Zindywidualizowany program nauczania matematyki dla ucznia X.Y. został oparty na programie realizowanym w klasie III, do której uczęszcza uczeń . Program ten został przygotowany na podstawie charakterystyki ucznia, opracowanej przez pedagoga wspierającego i jest wpisany w zestaw szkolnych programów.
SZCZEGÓŁOWE CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA
Zgodnie z przyjętym założeniem cele szczegółowe programu nastawione będą na w miarę wszechstronny rozwój intelektualny ucznia oraz wprowadzenie go w świat działań zespołowych. W pracy z uczniem podejmowane będą działania, których celem będzie
minimalizowanie stresu, wyzwalanie w uczniu kreatywnej postawy oraz niesienie pomocy w przezwyciężaniu trudności.
Cele szczegółowe:
- wspieranie rozwoju ucznia w różnych sferach;
- rozwijanie umiejętności współpracy w zespole klasowym, w grupie;
- wspieranie ucznia w nauce dobrej organizacji pracy;
- podtrzymywanie wytrwałości i systematyczności w działaniach prowadzących do osiągnięcia celu;
- reagowanie na nieadekwatne do sytuacji zachowanie emocjonalne;
- kształcenie umiejętności korzystania z podręczników, pomocy dydaktycznych;
- ćwiczenie umiejętności poprawnego wykonywania działań na liczbach i wyrażeniach algebraicznych;
- ćwiczenie umiejętności odczytywania związków między wielkościami przedstawionymi na rysunku;
- kształcenie umiejętności rozwiązywania typowych zadań;
- kształcenie umiejętności prezentowania swojej pracy;
- kształcenie umiejętności robienia notatek.
MATERIAŁ NAUCZANIA I PRZWIDYWANE UMIEJĘTNOŚCI oraz OCENA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
D Z I A Ł
Wymagania konieczne i podstawowe - ocena dopuszczająca
i dostateczna
Wymagania podstawowe – ocena dobra
Umiejętności
ponadpodstawowe (ocena bardzo dobra i celująca)
C I Ą G I
Uczeń:
- podaje przykład dowolnego ciągu liczbowego, - odkrywa proste
zasady wg których tworzone są ciągi, - rozpoznaje, czy dany
ciąg jest skończony, czy nieskończony, - wyznacza kolejne wyrazy ciągu na podstawie wzoru ogólnego,
- sporządza wykres ciągu danego wzorem ogólnym, - określa
monotoniczność ciągu na podstawie wykresu ciągu, - zna zasadę tworzenia
ciągu
arytmetycznego, - rozpoznaje ciąg arytmetyczny na podstawie kilku pierwszych wyrazów ciągu,
- podaje wzór ogólny ciągu
arytmetycznego, gdy dany jest wyraz pierwszy i różnica, - rozpoznaje ciąg
geometryczny na podstawie kilku pierwszych wyrazów tego ciągu,
- podaje wzór ogólny ciągu
geometrycznego, gdy
Uczeń:
- odgaduje wzór ogólny ciągu na podstawie jego wykresu (w prostych przypadkach),
- bada, czy ciąg określony wzorem ogólnym (postać liniowa, kwadratowa, prosta wymierna) może przybierać podane
wartości liczbowe, - wyznacza numer
wyrazu ciągu podanego wzorem ogólnym (postać liniowa, kwadratowa lub prosta wymierna) na podstawie
wartości tego wyrazu,
- wyznacza pierwszy wyraz i różnicę ciągu na podstawie wzoru ogólnego,
- określa typ monotoniczności ciagu
arytmetycznego, mając dany jego wzór ogólny, - wyznacza sumę
początkowych wyrazów ciągu arytmetycznego, - wyznacza pierwszy
wyraz i iloraz ciągu geometrycznego na podstawie jego wzoru ogólnego,
.Uczeń:
- podaje wzór ogólny ciągu na podstawie opisu słownego, tabelki,
- wyznacza numer wyrazu ciągu podanego wzorem ogólnym na podstawie wartości tego wyrazu,
- bada w prostych przypadkach monotoniczność ciągu,
- bada, czy podane wyrazy mogą być kolejnymi wyrazami ciągu
arytmetycznego lub geometrycznego, - stosuje
własności ciągu arytmetycznego do rozwiązywania zadań tekstowych,
- wyznacza ogólny wyraz ciągu na podstawie wzoru na sumę n-wyrazów ciągu
arytmetycznego, - stosuje
własności ciągu geometrycznego do rozwiązywania zadań tekstowych,
- wyznacza ogólny wyraz ciągu na podstawie wzoru na sumę n-wyrazów
dany jest pierwszy wyraz i iloraz tego ciągu,
- stosuje wzory dotyczące ciągu arytmetycznego i geometrycznego w prostych
sytuacjach (zadania, w których wymaga się od ucznia
podstawienia danych do znanych wzorów), - rozwiązuje proste
zadania, w których mowa o
procentowych obniżkach lub podwyżkach cen.
- znajduje sumę początkowych wyrazów ciągu geometrycznego, - rozpoznaje wśród
ciągów
ciągi arytmetyczne, geometryczne i inne, - wykonuje obliczenia
procentowe dotyczące oszczędzania, zaciągania kredytów.
ciągu
geometrycznego, - wykorzystuje wzór
na Sn
w rozwiązywaniu różnych problemów, - rozwiązuje zadania
w wykorzystując wzór na procent składany.
R A C H U N E K P R A W D O P O D O
Uczeń:
- wspomagając swoją pracę kostkami, monetami, kartami i itp.
przedmiotami:
a)wypisuje wszystkie
permutacje zbioru 2-, 3-
elementowego, b)wypisuje wszystkie wariacje bez
powtórzeń
w zbiorach 2- i 3- elementowych, c)wypisuje wszystkie
wariacje 2- i 3- elementowe z powtórzeniami zbioru 2- 3- elementowego, - szkicuje drzewko
ilustrujące przebieg wybierania,
losowania, - z użyciem
kalkulatora oblicza wartość n! dla n<10,
Uczeń:
- wypisuje wszystkie permutacje zbioru 2-, 3- elementowego, - wypisuje wszystkie
wariacje bez powtórzeń
w zbiorach 2- i 3- elementowych, - wypisuje wszystkie
wariacje 2- i 3- elementowe z powtórzeniami zbioru 2- 3- elementowego, - oblicza
wartości wyrażeń w których występuje symbol n! i symbol Newtona,
- rozwiązuje zadania kombinatoryczne z zastosowaniem wzorów,
- odróżnia doświadczenia, w których wyniki są uporządkowanymi ciągami od tych, których wyniki są podzbiorami,
Uczeń:
- zna podstawowe własności prawdopod obieństwa,
- oblicza
prawdopodobieństwo sumy zdarzeń tych wykluczających się, jak
i niewykluczających się,
- rozwiązuje nietypowe
i trudniejsze zadania, - wykorzystuje pojęcie
zdarzenia przeciwnego do rozwiązywania nietypowych zdarzeń,
- uzasadnia własności prawdopodobieństwa przez odwołanie się do własności działań na zbiorach,
- oblicza średnią, wariancję i odchylenie standardowe w trudniejszych przypadkach,
B I E Ń S T W A
K O M B I N A T O R Y K A
- stosuje wzór
k n
dla małych k i n, - opisuje możliwe
wyniki w danym doświadczeniu, bliskim mu życiowo lub takim, w którym wykorzystać można przedmioty (monety, kostka, itp.), określa ich liczbę,
- opisuje zbiór zdarzeń sprzyjających
określonej
sytuacji bliskiej mu życiowo lub takiej w której wykorzystać można przedmioty:
monety, kostka, itp., - stosuje definicję
klasyczną do obliczania
prawdopodobieństwa, - porządkuje zbiór
danych, - przedstawia
uporządkowany zbiór danych za pomocą tabelki lub diagramu słupkowego,
- oblicza średnią arytmetyczną na podstawie zbioru danych, jeśli liczba danych jest podana w postaci
nieskumulowanej, - oblicza wariancję
i odchylenie
standardowe, modę i medianę dla danego
uporządkowanego
- wyznacza zdarzenie przeciwne do danego,
- zna podstawowe własności prawdopod obieństwa,
- oblicza
prawdopodobieństwo sumy zdarzeń tych wykluczających się, jak
i niewykluczających się,
- oblicza
prawdopodobieństwo zdarzeń metodą drzew,
- oblicza średnią arytmetyczną na podstawie zbioru danych, podanych w różnych
postaciach,
- oblicza wariancję i odchylenie standardowe na podstawie zbioru danych, podanych w różnych
postaciach,
- przedstawia zbiór danych
w postaci diagramu kołowego.
- potrafi interpretować modę, medianę, średnią, odchylenie standardowe w sytuacjach praktycznych, - potrafi wskazać
błędy w interpretacji wyników
w sytuacjach praktycznych.
zbioru danych, jeśli liczba danych jest podana w postaci nieskumulowanej.
S T E R E O M E T R I A
Uczeń
- wskazuje krawędzie prostopadłe
i równoległe w modelach, - wskazuje ściany
prostopadłe i równoległe w modelach,
- wskazuje krawędzie skośne w modelach, - wskazuje wśród
różnych brył graniastosłupy oraz ostrosłupy,
- wyznacza liczbę ścian, krawędzi i wierzchołków w różnych wielościanach, - oblicz pole
powierzchni i objętość
wielościanu, gdy dane występują we wzorze wielkości, - oblicza pole
powierzchni i objętość walca, stożka i kuli, gdy ma podane wielkości występujące we wzorach,
- rozwiązuje proste problemy
praktyczne, w których
wykorzystuje wzory na pole powierzchni i objętość
wielościanów i brył obrotowych
(malowanie różnych powierzchni,
budowanie różnych segmentów, itp.).
Uczeń:
- opisuje położenie dowolnych krawędzi i ścian,
- wyznacza liczbę wszystkich przekątnych w wielościanie, - podaje przykłady
wielościanów, - opisuje
graniastosłupy lub ostrosłupy,
- szkicuje siatki wielościanów, - potrafi ocenić
wzajemne położenie ścian na podstawie siatki wielościanu, - oblicza pola
powierzchni
i objętość dowolnego wielościanu
i dowolnej bryły obrotowej, - podaje wymiary
walca, stożka, kuli otrzymanych z obrotu prostokąta, trójkąta
prostokątnego, koła, - rozwiązuje zadania
praktyczne związane z wielościanami i bryłami
obrotowymi,
- potrafi wskazać kąt między prostą a płaszczyzną (np.:
krawędź i ściana w wielościanie), - oblicza miarę kąta
między prostą a płaszczyzną,
- potrafi wskazać kąt między prostymi
Uczeń:
- rozwiązuje zadania mówiące
o przekrojach wielościanów, - rozwiązuje zadania,
w których występują problemy
wpisywania i opisywania wielościanów i brył obrotowych,
- oblicza miarę kata dwuściennego w wielościanach.
(np.: krawędź i przekątna w wielościanie), - oblicza miarę kąta
między prostymi.
PROPOZYCJA METOD KONTROLI I OCENY PRACY UCZNIA:
Uczeń będzie oceniany na podstawie:
- odpowiedzi ustnych (samodzielnych na miarę możliwości ucznia), np. rozwiązania na tablicy lub w zeszycie fragmentu zadania; praca ucznia będzie wspierana przez nauczyciela;
- wyników sprawdzianów i klasówek – testy te będą przygotowane w nieco innej formie niż dla pozostałych uczniów w klasie, tzn. dominować w nich będą zadania typu prawda - fałsz, testy jednokrotnego wyboru, zadania na dobieranie oraz zadania krótkiej odpowiedzi. Teksty zadań i poleceń wzbogacone będą o elementy graficzne.
Uczeń będzie miał zmniejszoną liczbę zadań do wykonania. Prace klasowe zawierać będą zadania z poziomu podstawowego, uczeń będzie mógł uzyskać co najwyżej ocenę dobrą. Rozwiązując sprawdziany ze stereometrii, uczeń będzie mógł korzystać z modeli brył. Przed każdym sprawdzianem nauczyciel uczący matematyki powinien omówić szczegółowo zagadnienia obejmujące sprawdzian z pedagogiem
wspierającym. Podczas sprawdzianów pedagog wspierający będzie mógł podejść do ucznia, aby sprawdzić, czy uczeń rozumie treść polecenia lub żeby ukierunkować pracę ucznia;
- prac domowych, w których nie będzie brana pod uwagę strona graficzna ani estetyka pracy (uczeń ma niską sprawność rąk);
- ocenę bardzo dobrą i celującą uczeń będzie otrzymywał motywacyjnie, ponieważ nie jest w stanie samodzielnie rozwiązywać problemów matematycznych;
- doceniona będzie każda aktywność ucznia na lekcji, nie tylko wyrażana za pomocą oceny – oceniony będzie stosunek ucznia do przedmiotu na podstawie jego
zaangażowania i jego aktywnej pracy na lekcji, posiadania i prowadzenia zeszytu, podręcznika i niezbędnych przyborów do geometrii oraz obecność na lekcjach.
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW:
Kształcenie matematyczne dostosowane będzie do indywidualnych możliwości ucznia, jego zainteresowań i zaangażowania. Realizacja celów kształcenia dokonywać się będzie poprzez różne formy i metody nauczania. Uczeń korzystał będzie z tych samych podręczników, co jego koledzy z klasy. Praca z podręcznikiem wzbogacona będzie o pracę z kartami pracy. Karty pracy będą znacznie różniły się od kart pracy pozostałych uczniów.
Zawierać będą tylko te umiejętności i wiedę, które uczeń jest w stanie opanować
samodzielnie lub wspierany podczas lekcji przez pedagoga. Kształcenie zaplanowanych umiejętności wspierane będzie przez pedagogów współpracujących, obecnych podczas lekcji matematyki i na zajęciach rewalidacyjnych. Rozbudzanie zainteresowań matematyką będzie rozwijane między innymi przez stosowanie indywidualizacji nauczania, dostosowywania zadań do możliwości ucznia oraz wskazywanie zastosowań praktycznych zdobytych
umiejętności. Uczeń nie będzie szufladkowany, ale będzie miał stwarzane sytuacje dające mu szanse przezwyciężania własnych trudności i doświadczania radości z dobrze wykonanej pracy.
Przedmiotowy system oceniania z matematyki dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych
Uczeń oceniany będzie w następujących obszarach:
stosunek do przedmiotu
- posiadanie i prowadzenie zeszytu przedmiotowego, - posiadanie i przynoszenie na lekcje podręcznika,
- posiadanie niezbędnych na lekcjach geometrii przyrządów,
- 100% obecność na zajęciach matematyki ( nie dotyczy nieobecności z powodu choroby czy złego samopoczucie).
aktywna i samodzielna praca na lekcji,
samodzielne i systematyczne odrabianie prac domowych,
umiejętność współpracy i współdziałania w grupie podczas pracy metodami aktywizującymi.
Kryteria oceniania:
Uczeń otrzymuję ocenę niedostateczną, jeśli nie spełnia kryteriów oceny dopuszczającej.
Uczeń otrzymuje ocenę dopuszczającą, jeśli - prowadził zeszyt przedmiotowy,
- uczestniczył w co najmniej 60% zajęć lekcyjnych, - sporadycznie odrabiał prace domowe,
- zdobył wiedzę i umiejętności z poszczególnych działów w zakresie wymagań opisanych w zindywidualizowanym programie,
- wykazywał niewielką aktywność podczas lekcji, wymagał dużego wsparcia ze strony pedagoga wspierającego i nauczyciela.
Uczeń otrzymuje ocenę dostateczną, jeśli - prowadził zeszyt przedmiotowy, - uczestniczył w 80% zajęć lekcyjnych,
- zdobył wiedzę i umiejętności z poszczególnych działów w zakresie wymagań opisanych w zindywidualizowanym programie,
- pracował na lekcjach samodzielnie, ale też wymagał od nauczyciela wsparcia, - współdziałał podczas prac zespołowych,
- nie utrudniał innym uczniom pracy na lekcji.
Uczeń otrzymuje ocenę dobrą, jeśli - prowadził zeszyt przedmiotowy,
- systematycznie odrabiał prace domowe, - uczestniczył w 80% zajęć lekcyjnych,
- zdobył wiedzę i umiejętności z poszczególnych działów na poziomie wymagań podstawowych,
- przynosił na lekcje i wykorzystywał zgodnie z przeznaczeniem przyrządy do geometrii,
- aktywnie i samodzielnie pracował na lekcjach, wymagał niewielkiego wsparcia nauczyciela.
Uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą, jeśli - prowadził zeszyt przedmiotowy,
- systematycznie odrabiał prace domowe, - uczestniczył w 80% zajęć lekcyjnych,
- zdobył wiedzę i umiejętności z poszczególnych działów na poziomie wymagań ponadpodstawowych,
- przynosił na lekcje i wykorzystywał zgodnie z przeznaczeniem przyrządy do geometrii,
- aktywnie i samodzielnie pracował na lekcjach, wymagał niewielkiego wsparcia nauczyciela,
- wykazywał dużą inicjatywę i samodzielność w wykonywaniu zadań oraz duże zaangażowanie w proces uczenia się.
Uczeń otrzymuje ocenę celującą tylko jako ocenę cząstkową, jeśli - wykazał się całkowitą samodzielnością,
- pomagał słabszym kolegom w zrozumieniu określonych pojęć,
- inicjował i sterował pracą w grupie podczas zajęć prowadzonych metodami aktywizującymi.
