I. C13 Pomiar rozkładu mocy dawki promieniowania gamma oraz stanu skażenia powierzchni emiterami beta

P

D

P

J

Instytut Fizyki

Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

Numer ćwiczenia

C13

Temat ćwiczenia

Pomiar rozkładu mocy dawki promieniowania gamma oraz stanu skażenia powierzchni emiterami beta

I. Cel ćwiczenia

Celem ćwiczenia jest opanowanie techniki pomiaru mocy dawki promieniowania oraz stanu skażenia powierzchni emiterami β przy zastosowaniu radiometru.

II. Wstęp teoretyczny

Dawka promieniowania pochłonięta w powietrzu D w dowolnie odległym miejscu od nieosłoniętego punktowego źródła promieniowania jest proporcjonalna do aktywności źródła promieniowania A, czasu działania promieniowania t a odwrotnie proporcjonalna do kwadratu odległości l źródła od miejsca, w którym określamy dawkę.

l

t D A

Występująca we wzorze wielkość

, określana jako równoważna wartość stałej ekspozycyjnej, jest stałą charakterystyczną dla danego izotopu.

Jednostką dawki pochłoniętej w układzie SI jest 1 Gy (grej). Moc dawki

to dawka pochłonięta w jednostce czasu.

Skażenie promieniotwórcze to skażenie przedmiotów, pomieszczeń, środowiska lub osób przez niepożądaną obecność substancji promieniotwórczych.

III. Zagadnienia kolokwium wstępnego

Prawo rozpadu promieniotwórczego, aktywność substancji promieniotwórczej

Dawka ekspozycyjna, dawka pochłonięta, równoważnik dawki, dawka równoważna, dawka efektywna (skuteczna), moc dawki

IV. Wykaz używanych przyrządów

Źródło promieniowania , osłony, radiometr RKP-1-2, taśma do pomiaru odległości V. Kolejność wykonywania czynności

Uwaga: Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia należy dokładnie zapoznać się z instrukcją obsługi przyrządu RKP-1-2!

1. Pomiar skażeń powierzchni emiterami β W tym celu należy:

(a) podzielić powierzchnię stołu na pola o powierzchni ok.150 cm

(b) za pomocą przycisku s

- Gy/h wybrać rodzaj pracy miernika: pomiar skażeń powierzchni

(c) dokonać odczytu wskazań miernika na każdym polu (d) wyniki pomiarów zanotować w Tabeli 1

Uwaga: Przy odczycie należy uwzględnić, że metalowa przesłona zmniejsza wskazanie

przyrządu 10-krotnie.

P

D

P

J

Instytut Fizyki

Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie 2. Pomiar mocy dawki promieniowania

W tym celu należy:

(a) za pomocą przycisku s

- Gy/h wybrać rodzaj pracy miernika: pomiar mocy dawki promieniowania

(b) zanotować rodzaj izotopu promieniotwórczego

(c) zanotować wskazania miernika dla tła promieniowania (bez źródła promieniowania ) w Tabeli 2

(d) odczytać i zanotować w Tabeli 2. wskazania miernika w kilku różnych odległościach od źródła promieniowania oraz zakres pomiarowy miernika, przy którym dokonywane są pomiary

(e) ze świadectwa wzorcowania radiometru odczytać wzorcowe moce dawek promieniowania (patrz: materiały pomocnicze do ćwiczenia)

VI. Uzyskane wyniki

Wyniki pomiarów zanotować w tabelach:

Tab.1 Pomiar skażenia powierzchni emiterami β

A B C D E F G H I J

1 2 3

Tab.2 Pomiar rozkładu mocy dawki promieniowania

tło l

l

l

l

zakres pomiarowy I

odległość [m]

wskazania miernika odczyt mocy dawki [μGy/h]

Uwaga: Wartość poprawną aktywności powierzchniowej A

=M K

otrzymuje się mnożąć wskazania przyrzadu M przez współczynnik kalibracji podany w świadectwie:K

=0.08 Bq cm

s. Dopuszczalna aktywność powierzchniowa wynosi:

3.7 Bq/cm

Opracowanie części doświadczalnej powinno zawierać:

- protokół z wykonania ćwiczenia

- wykres mocy dawki równoważnej w funkcji odległości od źródła promieniowania, w półlogarytmicznym układzie współrzędnych

- wyniki pomiarów aktywności powierzchniowej A

w tabeli - ocenę stanu skażenia powierzchni emiterami β

- wnioski

VII. Bibliografia

1. W.Gorączko: Radiochemia i ochrona radiologiczna, Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań 2003

2. Człowiek i promieniowanie jonizujące, pod red. A. Hrynkiewicza, PWN

Warszawa 2001