promieniowniem gamma I. C4 Wyznaczanie krotności osłabienia osłon przed

P RACOWNIA D OZYMETRII P ROMIENIOWANIA J ONIZUJĄCEGO

Instytut Fizyki

Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

Numer ćwiczenia

C4

Temat ćwiczenia

Wyznaczanie krotności osłabienia osłon przed promieniowniem gamma

I. Cel ćwiczenia

Celem ćwiczenia jest wyznaczanie krotności osłabienia osłon przed promieniowaniem .

II. Wstęp teoretyczny

Moc dawki pochłoniętej w powietrzu D  w dowolnie odległym miejscu od punktowego nieosłoniętego punktowego źródła promieniowania jest proporcjonalna do aktywności źródła promieniowania A a odwrotnie proporcjonalna do kwadratu odległości l źródła od miejsca, w którym określamy dawkę.

l

D  A

Występująca we wzorze wielkość

, określana jako równoważna wartość stałej ekspozycyjnej, jest stałą charakterystyczną dla danego izotopu.

Jeżeli moc dawki pochłoniętej w powietrzu w odleglości l od nieosłoniętego źródła promieniowania wynosiła D  , a w tej samej geometrii pomiaru, ale po przejściu przez ustawioną na drodze promieniowania osłonę wynosi ^{D }

, to:

D

k D





k jest krotnością osłabienia osłony – parametrem charakteryzującym tę osłonę.

Dawce pochłoniętej w powietrzu 0,087 cGy odpowiada dawka równoważna 1 mSv.

III. Zagadnienia kolokwium wstępnego

Prawo rozpadu promieniotwórczego, aktywność substancji promieniotwórczej

Dawka ekspozycyjna, dawka pochłonięta, równoważnik dawki, dawka równoważna, dawka efektywna (skuteczna), moc dawki

Zasady ochrony radiologicznej, dawki graniczne IV. Wykaz używanych przyrządów

Źródło promieniowania , osłony, radiometr EKO-D, taśma do pomiaru odległości, komputer

V. Kolejność wykonywania czynności

1. Zapoznanie z instrukcją obsługi miernika oraz programu REJESTRATOR W tym celu należy:

(a) przeczytać uważnie instrukcję działania przyrządu EKO-D

(b) uruchomić program REJESTRATOR i za pomocą Symulatora dokonać prezentacji przyrządu EKO-D, zapoznać się z formami graficznej prezentacji wyników

(c) połączyć wyłączony radiometr z komputerem i następnie włączyć miernik

P RACOWNIA D OZYMETRII P ROMIENIOWANIA J ONIZUJĄCEGO

Instytut Fizyki

Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie 2. Pomiary mocy dawki

W tym celu należy:

(a) ustalić geometrię pomiaru i zmierzyć odległość l pomiędzy źródłem promieniotwórczym a detektorem

(b) uruchomić transmisję danych i wybierając „parametry pomiaru – uśrednianie za 6 min” dokonać pomiaru mocy dawki od źródła nieosłoniętego

(c) nie zmieniając geometrii pomiaru ustawić osłonę na drodze promieniowania i dokonać pomiaru mocy dawki od źródła za osłoną

(d) powtórzyć czynności z punktu (c) dla kolejnych osłon

(e) powtórzyć czynności z punktu (c) ustawiając jedna za drugą wszystkie wcześniej stosowane osłony

(f) powtórzyć czynności z punktów (a) ÷ (c) dla dwóch innych geometrii pomiaru (innej odległości pomiędzy źródłem a detektorem)

VI. Uzyskane wyniki

Wyniki pomiarów zanotować w tabeli:

l [m]

E

[ Sv/h]

1 o E

[ Sv/h]

2 o E

[ Sv/h]

3 o E

[ Sv/h]

123 o E

[ Sv/h]

k

k

k

k

Opracowanie części doświadczalnej powinno zawierać:

- protokół z wykonania ćwiczenia

- obliczenia krotności osłabienia osłon na podstawie przeprowadzonych pomiarów - przeprowadzić ocenę narażenia na promieniowanie na stanowisku pracy znajdującym się w odległości 0,5 m od źródła za osłoną (dla każdej z badanych osłon) - wnioski

VII. Bibliografia

1. A.Strzałkowski: Wstęp do fizyki jądra atomowego, PWN, 1978

2 J.Araminowicz, K.Małuszyńska, M.Przytuła: Laboratorium fizyki jądrowej, PWN, Warszawa, 1974

3. Sz.Szczeniowski: Fizyka doświadczalna, cz.VI Fizyka jądra i cząstek elementarnych, PWN, Warszawa 1974

4. Człowiek i promieniowanie jonizujące, pod red. A. Hrynkiewicza, PWN

Warszawa 2001