Widok Stare druki w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Piotrkowie Trybunalskim

STARE DRUKI W WOJEWÓDZKIEJ BIBLIOTECE PUBLICZNEJ W PIOTRKOWIE TRYBUNALSKIM

Z b ió r s t a r y c h druków przeohow yw any w 'W ojew ódzkiej B i b l i o t e o e P u b l i c z n e j w P i o tr k o w i e T r y b u n a ls k im j e s t c z ę ś c i ą k s i ę g o z b i o r u u k s z ta łto w a n e g o j u ż po I I w o jn ie ś w ia to w e j w p io tr k o w s k im o d d z ia ­ l e P o l s k i e g o T o w a rz y stw a T u ry s ty c z n o -K ra jo z n a w o z e g o . S k ła d b i b ­ l i o t e k i PTTK , z u p e ł n i e p rz y p a d k o w y , spowodow ały b y ł co n a jm n ie j t r z y k r o tn y m n iep la n o w a n y m napływ em k s i ą ż e k w w ię k s z y o h z e s p o ł a o h . G rom adzone p r z e z r ó ż n e o so b y i i n s t y t u c j e , w o d m iennych w a ru n ­ k a c h , n a p r z e s t r z e n i o k o ło d w u s tu l a t , n ie m ogły - p o łą o z o n e me- c h a n io z n ie - s tw o rz y ć j e d n o l i t e g o z b i o r u . J u ż b i b l i o t e k a P o l s k i e ­ go T o w arz y stw a K ra jo z n a w c z e g o u tw o rzo n e g o w P i o tr k o w i e w r o k u

"1908, p r z e k a z a n a PTTK w r o k u '1950 , m ia ła c h a r a k t e r p rzy p a d k o w y .

T w orzona b y ł a z l i c z n y c h d a ró w , p rz e w a ż n ie z u p e łn i e d ro b n y o h . J e j

t r z o n s ta n o w ił y p o z o s t a ł o ś c i po k s i ę g o z b i o r z e K a z im ie r z a S t r o n -

o z y ń s k ie g o p r z e k a z a n e T o w arz y stw u w r o k u 1916 p r z e z b r a t a u o z o n e -

g o , F e l i k s a S t r c n o z y ó s k ie g o . D ru g i r a z T ow arzystw o p o w ię k s z y ło

sw o je z b io r y w p ie r w s z y c h m ie s ią o a c h I I w ojny ś w ia to w e j, k ie d y

je g o c z ło n k o w ie r a t o w a l i z a g ro ż o n e k s i ą ż k i z P io tr k o w a i z p o ­

b l i s k i c h m a ją tk ó w . J e s i e n i ą 1939 r . t r a f i ł y t ą d ro g ą do b i b l i o t e ­

k i PTK o o a lo n e o z ę ś o i k s i ę g o z b i o r u Gim nazjum im .B o le s ła w a C h ro ­

b r e g o . Po r a z t r z e c i f a k t p r z e j ę c i a z n a c z n e j l i c z b y k s i ą ż e k p r z e z

T o w arzy stw o m ia ł m ie js o e w o s t a t n i c h m ie s ią o a o h w o jn y . K ra jo ż n a w -

oy o c a l i l i w ów czas p o z o s t a ł o ś o i b i b l i o t e k i Z w iązku N a u o z y o ie ls tw a

P o l s k i e g o . D uża r ó ż n o r o d n o ś ć n a p ły w a ją c y o b w t e n sp o só b d z i e ł ,

w w i ę k s z o ś c i n i e o d p o w ia d a ją c y c h p r o f i l o w i z a in t e r e s o w a ń te g o r o ^

d z a j u to w a r z y s tw a , o r a z b r a k p o m ie s z c z e n ia n a i c h p rz e c h o w y w a n ie ,

s k ł o n i ł y Z a rz ą d do s y s te m a ty c z n e g o p r z e k a z y w a n ia k s i ę g o z b i o r u i n ­

nym i n s t y t u c j o m . I t a k z 7776 tomów w r o k u 1955 o f ia r o w a n o 245

tomów B i b l i o t e o e U n i w e r s y t e c k i e j w Ł o d z i, p ó ź n i e j 1406 tcmów

Z w iązkow i N a u c z y c ie ls tw a P o l s k i e g o w P i o t r k o w i e , w 1964 r . 510

106

tomów Państwowem u Arohiwum w P i o t r k o w i e , a w r o k u 1968 o k o ło 3 ,5 t y s . tomów M i e j s k i e j B i b l i o t e c e P u b l i c z n e j o . IV każdym p rz y p a d k u k s i ę g o z b i ó r d z ie l o n o w s p o s ó b m e c h a n ic z n y , wobeo ozego o z ę ś ć , k t ó r a p r z y p a d ł a M i e j s k i e j B i b l i o t e c e P u b l i c z n e j , ró w n ie ż n i e p o ­ s i a d a j e d n o l i t e g o c h a r a k t e r u . T a k ie g o c h a r a k t e r u n ie można ta k ż e d o m y śla ć s i ę w n i e w i e l k i e j je g o c z ę s o i , k t ó r a j e s t p rz e d m io te m n i n i e j s z e g o k o m u n ik a tu . W omawianym z b io r z e j e s t 170 s t a r y c h d ruk ó w . I o h r ó ż n o r o d n o ś ć t r e ś c i o w a z w ią z a n a j e s t z p o c h o d z e n ie m . A n a l i z a p r o w e n i e n c j i w y k a z a ła 63 ź r ó d ł a . J e d n o c z e ś n ie t y l k o k i l ­ k a n a ś c i e z n i o h d a je m o ż l iw o ś ć 'o d tw o r z e n ia d z ie jó w k s i ą ż e k w oho- d z ą o y o h w s k ła d om aw ianego z e s p o ł u .

P i e r w s z a g r u p a k s i ą ż e k s ta n o w i o z ę ś ć s t a r e g o z a s o b u PTK, k t ó r e u tw o rz o n o w P i o tr k o w i e w r o k u 1908 z i n i c j a t y w y M ic h a ła R a w ita -W ita n o w s k ie g o (1 8 5 9 -1 9 4 3 ) f a r m a o e u ty , h i s t o r y k a , zn an eg o d z i a ł a o z a p io tr k o w s k i e g o p i e r w s z e j połow y XX w ie k u 3 . B ył on w łaściw ym z a ło ż y c ie l e m muzeum i b i b l i o t e k i p rz y T o w a r z y s tw ie . Sam p o s i a d a ł duży k s i ę g o z b i ó r notow any p r z e z C hw alew ik a \ j e d ­ n a k w z b io r a o h W o je w ó d zk ie j B i b l i o t e k i P u b l i o z n e j n i e s p o tk a n o s i ę z t ą p r o w e n ie n c ją .

J a k j u ż w sp o m n ian o , k s i ę g o z b i ó r PTK p o w s ta ł z l io z n y o h , b a rd z o d ro b n y o h d aró w . Ś w ia d c z ą o tym r o z p r o s z o n e z a p is y w " K s ię ­ dze p r o to k o łó w O d d z ia łu P io tr k o w s k ie g o PTK" z l a t 1 9 0 8 -1 9 1 4 Mimo j e d n a k p o w o ła n ia s p e c j a l n e j k o m is j i do sp ra w g ro m a d z e n ia k s i ą ż e k , b i b l i o t e k a p o z o s ta w a ł a zaw sze w o i e n i u muzeum. Wydany w 1926 r . k a t a l o g z b io ró w & T o w a rz y stw a p o d a je t y l k o o g ó ln ą l i o z b ę k s i ą ż e k ( 2 1 1 9 ) , p o d o z a s gdy m u z e a lia opraoow ane s ą b a rd z o d o k ł a d n i e . Do wybuohu w ojny w 1939 r o k u k s i ę g o z b i ó r n i e o t r z y ­ m ał k a t a l o g u , a k s i ą ż k i n i e b y ły o z n a c z o n e żadnym zn ak iem w ł a s ­ n o ścio w y m . O k r ą g ła p i e o z ę ć z te k s t e m t " O d d z ia ł T o w arz y stw a K ra ­ jo z n a w c z e g o w P i o t r k o w i e " zao ho w an a j e s t t y l k o n a jednym egzem ­ p l a r z u .

Główny z r ą b b i b l i o t e k i PTK tw o r z y ły r e s z t k i k s i ę g o z b i o r u

K a z im ie r z a S tr o n o z y ó s k ie g o (1 8 0 9 -1 8 9 6 ) n u m iz m a ty k a , s u f r a g i s t y i

a r c h e o l o g a . W o s t a t n i o h l a t a c h ż y c i a p e ł n i ł on f u n k o ję s ę d z ie g o

p o k o ju o k r ę g u p i o tr k o w s k i e g o Po je g o ś m i e r o i d u ż a b i b l i o t e k a

z lio z n y m i r ę k o p i s a m i , z b io r a m i k a r t o g r a f i c z n y m i i s ta r y m i d r u -

kami n i e z n a l a z ł a nabywoy O . Na mooy t e s t a m e n t u p r z e s z ł a w r ę o e

b r a t a u o z o n e g o , F e l i k s a Z n a k o m itą w ię k s z o ś ć n a j c e n n i e j s z y c h

z b io ró w o d s p r z e d a ł on w r o k u 1911 lu b 1942 a n ty k w a r ia to w i H i e r o ­

nim a W ild e r a w W arszaw ie P o z o s t a ł ą o z ę ś ć b i b l i o t e k i K a z im ie -

r z a i z b io r y w ła s n e z a p i s a ł m .i n . PTKj po ś m i e r c i F e l i k s a S t r o n - c z y ń s k ie g o w r o k u 1316 s t a ł y s i ę w ł a s n o ś c i ą T o w arz y stw a .

K a z im ie r z S t r o n o z y ń s k i p o s i a d a ł k s i ą ż k i po w y b itn y c h u o z o - nyoh i z b i e r a o s a o h XIX w ie k u : A le k s a n d r z e C h o d k ie w ic z u (1 7 7 6 - - 1 8 3 8 ) o r a z po p r o f e s o r a o h U n iw e r s y te tu W a rszaw sk ieg o J a n i e W inoentym B a n d tk le - S tę ż y ń s k ir a (1 7 8 3 -1 8 4 0 ) i F e l i k s i e B entkow s­

kim ( 1 7 8 1 - 1 8 5 2 ) .

W omawianym z e s p o l e z a c h o w a ł s i ę t y l k o je d e n s t a r y d r u k z t a k ą p r o w e n ie n c ją . J e s t t o d r u g i tom " P o e z j i " F r a n o i s a k a K n ia ś - n i n a w ydanyoh w W arszaw ie p r z e z M .G r S lla w 1787 r . w 4 ° . N osi on n o t ę : "Z k s i ą g A le x a n d ra C h o d k ie w ic z a " . K s ię g o z b ió r po F e l i k s i e B entkow skim K a z im ie rz S t r o n o z y ń s k i o d z i e d z i c z y ł Ja k o Je g o z i ę ó P o z o s t a ł y o z t e r y d z i e ł a z a u to g r a f a m i u o z o n e g o . Są t o : 1 ) J o h a n n a A d e lu n g a "V e rsu o h e i n e s v o l l s t a e n d i g e n g ra m m a tis c h k r i t l s o h e n W o e rte rb u o h e s d e r H o o h d eu so h en M u n d art . . . T h .1 - 4 L e i p z i g , V e r l . B . C h .B r e i t k o p f und Golm, 1 7 7 4 -1 7 8 0 w 4 °J 2 ) "M yśl z o k a z j i Uwag n a d ż y c ie m Z a m o y sk ie g o ", b . m . r . i d r . w 8 ° ; 3 ) S t a n i s ł a w a S t a s z i ­ c a "Popraw y y p r z y d a t k i do k s i ą ż k i Uwagi nad ży o iem J a n a Zamoys­

k i e g o . . . " H a l l s b e r g (w r z e c z y w i s t o ś c i W arszaw a) b . d r . , 1 7 8 8 , w 8 ° ł 4 ) Ig n a c e g o K r a s io k ie g o " Z b ió r p o t r z e b n i e j s z y c h w ia d o m o ś o i, p o rz ą d k ie m a l f a b e t u u ło ż o n y c h " . W arszaw a, D ru k . M .G r o lla , 1781 w 4 ° . Dwutomowe d z i e ł o K r a s io k i e g o p o s ia d a n a j c e n n i e j s z ą d l a ę a - ł o ś o i z e s p o ł u p r o w e n ie n o j ę . Tom p ie r w s z y o p a tr z o n y j e s t n o t a t k ą s p o r z ą d z o n ą r ę k ą F e l i k s a B e n tk o w s k ie g o : " P o d a ru n e k od a ro y b i s k u ­ p a ( s i c ! ) G n ie z n . Ig n a o e g o K r a s io k i e g o w S k i e r n i e w i c a c h 15 l i s t o - p a d a 1 7 9 9 " • Po k s i ę g o z b i o r z e

W .B a n d tk ie - S tę ż y ń s k ie g o p o z o s ­ t a ł j e d e n s t a r y d r u k . J e s t t o " R e o u e il de p i e o e s r e l a t i v e s au.

p r o c e s e n t r e S .A i l e p r in o e Adam C z a r t o r y s k i a c c u s a t e u r , e t M .M .Kom arzewski e t R yx, a o o u s e s du c rim e d 'e m p o i s o n n e m e n t...

( A o o . i ) E x t r a i t du G r a n d -M a re c h a i de l a C o u re o n n a s se m b le p o u r o o n n o i t r e de l ' a f f a i r e e n t r e . . . , b .m . i d r . , 1785 w 8 ° . P o n a d to K a z im ie r z S t r o n o z y ń s k i p o s i a d a ł d u b l e t y B i b l i o t e k i W a rsz a w sk ie g o T o w a rz y stw a P r z y j a c i ó ł Nauk o r a z f r a g m e n t a r y c z n ie zaohowany z b i ó r k o n s t y t u o j i sejm ow ych z XVII w ie k u . W WBP w P i o tr k o w i e T r y b u n a ls ­ kim j e s t s z e ś ć k o n s t y t u o j i z l a t 16 4 8 -1 6 6 7 «

C z ę ść z b i o r u S t r o n o z y ń s k ie g o J e s t J e d n o l i o i e o p ra w io n a w b rąz o w ą s k ó rę i o p a t r z o n a e k s l i b r i s e m o t r e ś o i i "Z B i b l i o t e k i K a ś m irz a S t r o n o z y ń s k i e g o " .

D ru g i z e s p ó ł , t o p o z o s t a ł o ś c i b i b l i o t e k i Gim nazjum im . B o le ­

s ła w a C h ro b re g o w P i o t r k o w i e . N i e l i c z n e e g z e m p la rz e s ta n o w ią o o a -

1 0 8

l o n ą j e s i e n i ą 1939 r . c z ą s t k ę k s i ę g o z b i o r u n a r a s t a j ą c e g o w tym samym m ie js o u p r z e z p o n ad d w i e ś c i e p i ę ć d z i e s i ą t l a t . P o c z ą t k i b i b l i o t e k i s z k o ły ś r e d n i e j z w ią z a n e s ą z i s t n i e j ą c y m od 1673 r . w P i o t r k o w i e k o le g iu m p i j a r s k i m . K s i ę g o z b i ó r z a k o n n y r ó s ł p o w o li od k i l k u n a s t u z a le d w ie " k s i ą ż e k do n a b o ż e ń s tw a " w swoim z a r ó d - ku . W zbogacany b y ł g łó w n ie d a ra m i c z ło n k ó w z a k o n u o r a z o só b p r z y o h y ln y o h p i o tr k o w s k im p i j a r o m . P o n a d to w r o k u 1683 r o z p o o z ę - t o , n a mooy z a r z ą d z e n i a p r o w i n c j a ł a , o d k ła d a ć o o r o o z n ie p i ę t n a ś ­ c i e z ł o t y o h n a z a k u p nowyoh k s i ą ż e k . Ze z n ik o m o ś c i t e j suny r e k ­ t o r z y k o le g iu m z d a w a li s o b ie s p r a w ę , t o t e ż c z ę s t o p r z e z n a o z a l i n a k s i ą ż n i o ę w i ę c e j p i e n i ę d z y . I t a k " C y p r ia n M a ła c h o w sk i . . . do 200 z ł o t y o h n a b i b l i o t e k ę r o k r o o z n i e o d k ł a d a ł " xt Q . N a j s t a r ­ s z y k a t a l o g zachow any w a rc h iw u m zakonnym , z k tó r e g o w r o k u 1830 c z e r p a ł i n f o r m a c j e J ó z e f G a o k i o p r a c o w u ją c h i s t o r i ę s z k ó ł

w P i o t r k o w i e , p o c h o d z i z r o k u 1 7 5 6 . Z a w ie ra on o p i s y 17 08 w o l u - , minów Z p o z o s t a ł y c h do d z i s i a j k s i ą ż e k t y l k o j e d n a ma pew ną p r o w e n ie n c ją s i ę g a j ą c ą te g o o k r e s u . J e s t n i ą p ie r w s z y tom d r u ­ g ie g o w y d a n ia T h e s a u r i p o l o n o - l a t i n o - g r a e o i G r z e g o r z a K n a p s k ie g o wydany w K rak o w ie u F .C e z a r e g o w r o k u 1 6 9 8 . K s i ą ż k a o p a t r z o n a

j e s t dw iem a n o t a t k a m i s p o rz ą d z o n y m i ró ż n y m i ręk o m a : 1 ) "Ex l i - b r i s J o s e p h i Z a w a d z k i" , 2 ) "Ex l i b r i s F r a n c i s o i R o g a la Z aw ad zk i".

O baj p o d p i s a n i b y l i r e k t o r a m i k o le g iu m p i o tr k o w s k i e g o 20 . F a k t t e n w s k a z u je , że b y l i o n i r a c z e j o z y t e l n i k a m i i o p ie k u n a m i n i ż w ł a ś o i o i e l ą m i d z i e ł a . W s t o s u n k u do co n a jm n ie j d w u d z ie s tu i n n y c h k s i ą ż e k m ożna w y su n ą ć p r z y p u s z c z e n i e , że w o i ą g u p i e r w ­ s z y c h s i e d e m d z i e s i ę c i u l a t i s t n i e n i a p io tr k o w s k i e g o k o le g iu m p i - j a r s k i e g o i w o h o d z iły w s k ł a d je g o b i b l i o t e k i . Są t o m . i n . św.Ambro

że go "O m nia q u o t q u o t e x t a n t D i v i Ambros i i . . . o p e r a , cum p e r D .E ra s m u m ... turn p e r a l i o s e r u d i t o s v i r o s , a o o u r a t a d iv e r s o r u m oodioum o o l l a t i o n a nuno den u o e m e n d a ta , i n q u in q u e d i g e s t a o r d i - n e s . . .cum i n d i o e reru"i,__ t . 4 . 5 . B a s i l e a e . A p u d H .F r o b e n iu m

z 15 3 8 r . w 2 ° 2 2 j D .A b e ll y 'e g o "Ż yw ot . . . W in o e n teg o a P a u lo . . . p r z e z . . . D o m in ik a A kam ie

do d ru k u po w ło s k u p o d a n y , a t e r a z n a p o l s k i e p r z e z je d n e g o k a p ła n a t e y ż e K o n g re g a o y e j M i s s i o - n i s C r a o o v i e n s i s p r z e t łu m a c z o n y " , K raków , D ru k . F .C e z a r e g o

z 168 8 r . w 4 ° 2^ i w sp ó ło p ra w n e S t a n i s ł a w a S o k o ło w s k ie g o " O f f i o i a

p r o p r i a p a tr o n o r u m p r o v i n o i a e P o l o n i a e . . . , V e n e t i i s , Apud C i e r a e ,

1643 w 4 ° 2 \ " B r e v ia ru m Romanum, e x d e o r e t o S a c r o s a n o t i C o n c i l i i

T r i d e n t i n i r e s t i t u t u m , P i i V P o n t . Maximi i u s s u e d it u m . V e n e 't i i a ,

Apud C i e r a s , 1651 w 2 ° o r a z " O f f i o i a p r o p r i a SS P a tro n o r u m R e g n i

S v e c ia e , e x v e t u s t l u s B r e v i a r i l s e ju s d e m R e g n i d e p ro m p ta . . . , C o lo n ia e A g r i p p i n a e , su m p t. C o r n e l l ! ab Bgm ondt e t Sooioręim , 1643 w 4 ° . K lo c e k ma w s p ó łc z e s n ą X V T I-w ieo zną opraw ę z b rą z o w e j s k ó ry ś le p o t ł o c z o n e j z o k u c ia m i c z ę ś c io w o o r y g in a l n y m i , c z ę ś ­ ciow o p ó ź n i e j s z y m i . Można p r z y p u s z c z a ć , że r ó w n ie ż d r u g a e d y o j a E l ż b i e t y D r u ż b a o k ie j " Z b io r u rytm ów duchow nych p a n e g ir y o z n y o h m o ra ln y o h y św ia to w y o h " z r o k u 1752 o r a z d z i e w i ą t e w y d a n ie p o d ­ r ę c z n i k a s z k o ln e g o o p ra c o w a n e g o n a p o d s ta w ie K n a p sk ie g o " I d i o - t i s m i P o l o n i o ! s e u v o c e s P o l o n i a e . . . " J z r o k u 1753 p o c h o d z ił y z te g o z b i o r u .

Na d a ls z y ro z w ó j b i b l i o t e k i w p ły n ę ły n i e w ą t p l i w i e e o h a p i e r w s z e j r e f o r m y s z k o l n i o t w a S t a n i s ł a w a K o n a rs k ie g o i f u n d a o j i Z a ł u s k i c h o r a z o ż y w ie n ie h a n d lu k s i ę g a r s k i e g o . W d r u g i e j p o ł o ­ w ie X V III w ie k u r ó w n ie ż d a r y s t a j ą s i ę o z ę s t s z e i b o g a t s z e . W r o k u 1761 Anna z O s s o l i ń s k i o h S z a n ia w s k a o f i a r o w a ł a k o le g iu m 455 k s i ą ż e k po mężu M ic h a le , p o d s to l i m koronnym . B yły t o g łó w - n i e d z i e ł a p ra w n io z e f r a n c u s k i e i w ło s k ie . I w tym w ypadku n i e p o z o s t a ł ż a d e n n a m a c a ln y ś l a d n i e w ą t p l i w i e o iek a w eg o k s i ę ­ g o z b i o r u .

W r o k u 1 7 7 0 k a t a l o g w y m ie n ia 2 2 5 7 , a p i ę ć l a t p ó ź n i e j 2515 w olum inów .

Od c z asó w K o m is ji E d u k a c j i N arod o w ej z m i e n i ł a s i ę p o l i t y k a g r o m a d z e n ia z b io ró w w b i b l i o t e k a c h , s z k o ln y o h . Z a o z ę to nabyw ać k s i ą ż k i f r a n c u s k i e i p o l s k i e wydawane p r z e z T o w arzystw o do K s ią g E le m e n ta r n y c h , o d p o w ia d a ją c e zm ien io n em u pro g ram o w i n a u - c z a n i a w s z k o ła o h 27 .

Z zaohow anego z e s p o ł u n i e w i e l e , n i e s t e t y , m ożna w n iosk ow ać o z a w a r t o ś o i b i b l i o t e k i w o s t a t n i c h l a t a c h n i e p o d l e g ł o ś c i . P r z y p u s z c z a l n i e w ów czas w p ły n ę ły do s z k o ły p i o t r k o w s k i e j p o d - r ę o z n i k i b o t a n i k i , z o o l o g i i i m i n e r a l o g i i J a n a K r z y s z t o f a K lu k a p o z o s t a ł e w k i l k u w y d a n ia c h , " H i s t o r y a p o w sz e c h n a d l a s z k ó ł n a ­ ro d o w y c h " W in c e n te g o G k r z e tu s k ie g o z 1786 r . , "D y k c y o n a rz h i s ­ t o r y c z n y y g e o g r a f ic z n y do z r o z u m ie n i a a u to ró w g r e c k i c h "

z 17 8 4 r . o r a z k i l k a zaohow anyoh f r a g m e n t a r y c z n i e ro c z n ik ó w

" G a z e ty W a r s z a w s k ie j" z l a t 1 7 8 7 - 1 7 9 0 . W ym ienione d z i e ł a o p a ­ t r z o n e s ą n o t ą : " B i b l i o t h e c a e P e t r i c o v i e n s i s S o h o la ru m P i ia r u m "

Po k a s a o i e z a k o n u j e z u i t ó w p i j a r z y p r z e j ę l i w r o k u 1775

k s i ę g o z b i ó r p i o tr k o w s k i e g o k o le g iu m j e z u i c k i e g o l i c z ą o y po n ad

150 0 w olum inów . L u s t r a c j a z r a m i e n i a KEN p rz e p ro w a d z o n a w ro-ku

1781 p r z e z W a le n te g o K o b ie r z y o k le g o w y k a z a ła 1 6 3 0 k s i ą ż e k bu -

110

p e ł n i e n i e o p ra c o w a n y c h ÖÄ . D o p ie ro w 1795 r . ów ozesny r e k t o r P r o s p e r Z a r ę b s k i s p o r z ą d z i ł k a t a l o g pn , k t ó r y p r z e t r w a ł do c h w i l i -

u t w o r z e n i a w P i o tr k o w i e s z k o ły w o je w ó d z k ie j w r o k u 1827» Z b ió r j e z u i c k i r ó w n ie ż n i e p o z o s t a w i ł ż a d n e g o do d z i s i a j ś l a d u . J e s t n a t o m i a s t k i l k a k s i ą ż e k z p r o w e n i e n c j ą zg ro m a d ze ń j e z u i o k i c h w K a l i s z u i w S t a n is ł a w o w i e .

Po d ru g im r o z b i o r z e P i o tr k ó w z n a l a z ł s i ę pod panow aniem p r u s k im , ja k o je d n o z w ię k s z y c h m i a s t P r u s P o łu d n io w y c h . O b ecność Niemców z a z n a c z y ł a s i ę z w ię k s z e n ie m l i o z b y k s i ą ż e k n i e m ie c k i c h n a d s y ła n y c h p r z e z kam erę k a l i s k ą o r a z kupow anych z fu n d u sz y s z k o ln y o h 30 . W tym c z a s i e z n a c z n i e p o d u p a d łe z n a c z e n ie P i o t r k o ­ w a, z m a l a ł a je g o r o l a o ś r o d k a k u l t u r a l n e g o , a co z a tym i d z i e , o b n i ż y ł a s i ę r ó w n ie ż r a n g a ś r e d n i e j s z k o ły

tr u d n o b y ło odbudow ać j e j p o z y o ję w s to s u n k u do in n y c h s z k ó ł w ro d z ą c y m s i ę K s i ę s t w i e W arszaw sk im . W 1812 r . n ad an o j e j t y l k o r a n g ę s z k o ły w y d z ia ło w e j.

W r o k u 1812 p r z e k s z t a ł c o n a z I z b y E d u k a c y jn e j D y r e k c ja E du­

k a c j i N aro d o w ej w y d a ła s z e r e g p r z e p is ó w r e g u l u j ą o y o h w e w n ę trz n ą o r g a n i z a o j ę 1 f u n k c jo n o w a n ie b i b l i o t e k B z k o ln y o h . U k a z a ło s i ę Za­

r z ą d z e n i e o k o n i e c z n o ś c i z a k ł a d a n i a o d d z ie l n y c h b i b l i o t e k s z k o l - n y c h z o p ł a t u o z n io w s k ic h p r z e z n a c z o n y c h n a t e n c e l 3^1 . W w y d z ia ­ ło w e j s z k o le p i j a r ó w p i o t r k o w s k i c h b i b l i o t e k ę t ę z a p o c z ą tk o w a ł w r o k u 1816 k s . P a w e ł K o to w sk i (1 7 7 7 -1 8 4 9 ) n a j e n e r g i o z n i e j s z y i n a j h o j n i e j s z y z t u t e j s z y c h r e k t o r ó w Z r a z u k s i ę g o z b i ó r / n a r a s - t a ł p o w o l i . W r o k u 182 4 l i c z y ł 4 8 7 , a s z e ś ć l a t p ó ź n i e j , w 183 0 r . , o b ejm o w ał j u ż 14 2 0 tomów . J a k k o lw ie k od o z a s u z a ł o ż e n i a b i b ­ l i o t e k i u c z n io w s k i e j j e j p o m n a ż a n ie o p a r t o n a k u p n ie nowych wy- d a w n io tw , t o w d a ls z y m o i ą g u n a p ły w a ły k a i ą ż k i wydane p r z e d r o ­ kiem 1 8 0 1 , g łó w n ie p o d r ę o z n i k i s z k o ln e T o w a rz y stw a do K s ią g E l e ­ m e n ta r n y c h . Na k i l k u zach o w an y ch e g z e m p la r z a c h i s t n i e j ą z a p i s k i ó w c z e sn y c h n a u o z y c i e l i p o p r z e d z a j ą c e n o tę b i b l i o t e k a r z a . J e j ł a - o i ń s k i t e k s t o o f a z o z ę ś o l e j z a s tę p o w a n o p o ls k im " B i b l i o t e k a S zko­

ł y P i o t r k o w s k i e j " , po ozym n a s tę p o w a ł a r o o z n a d a t a w pływ u. K iedy w 1827 r . k o le g iu m u z y s k a ło s t a t u s 6 - k la s o w e j s z k o ły w ojew ódz­

k i e j , z m i e n i ł a s i ę r ó w n ie ż f o r m u ła z a p i s u w ła s n o ś c io w e g o nas " B i­

b l i o t e k a S z k o ły W o je w ó d z k ie j w P i o t r k o w i e " . T a z m ia n a pow odow ała o m y łk ij n a e g z e m p la r z u " P r a w id e ł p o o zątk o w y o h n a u k i o b y o z a jó w "

J ó z e f a S k rz e tU B k ie g o z r o k u 1793 czy tam y ! "Do B i b l i o t e k i K o l l e ­

gium XX P i i a r ó w o f i a r o w a ł A ,O to o k i 1 8 2 8 " . B i b l i o t e k a r z p r z e k r e ś ­

l i ł słow o " K o lle g iu m " i p o p r a w ił " S z k o ły W o le w o d zk ie y ".

K s i ę g o z b i ó r u o z n io w s k i, n a k t ó r y z ł o ż y ł y s i ę p r z e d e w s z y s t ­ kim p o d r ę o z n l k i , n ie z o s t a ł n ig d y p o łą o z o n y ze s t a r ą b i b l i o t e k ą k o l e g i a l n ą s ł u ż ą c ą w z a ł o ż e n i u za k o n n ik o m , a p ó ź n i e j r ó w n ie ż św ie o k im n a u c z y c ie lo m . B ył t o s a m o d z ie ln y , oso b n o opraoow yw any z b i ó r , n i e j a k o d r u g a o z ę ś ć b i b l i o t e k i "pod z a rz ą d e m P i i a r ó w z o s ­ t a j ą c a " ^ 4 . C z ę ś ć t r z e c i ą t e j b i b l i o t e k i , n ie ł ą o z o n ą z p o p r z e d ­ n im i, a l e u d o s tę p n i a n ą u o z n io m , s t a n o w i ł f r a g m e n t k s i ę g o z b i o r u T om asza M a ru sz e w sk ie g o ( 1 7 6 9 - 1 8 3 4 ) , w s p ó łp ra c o w n ik a K o ł ł ą t a j a , e m i s a r i u s z a w o k r e s i e p o ro z b lo ro w y m M a ru sz e w sk i o f i a r o w a ł sw o je k s i ą ż k i w r o k u s z k o ln y m '1 8 2 8 /2 9 . Z b ió r l i o z y ł 677 d z i e ł w 1452 to m a o h . ów czesny b i b l i o t e k a r z s z k o ln y J ó z e f G ack i z w r a o a ł

uwagę n a k o n ie c z n o ś ć u tr z y m a n ia p o d z i a ł u k s i ę g o z b i o r u n a t r z y o z ę ś o i , a l e z p e r s p e k ty w ą u t w o r z e n i a w sp ó ln e g o k a t a l o g u a l f a b e ­ t y c z n e g o , ja k o że o a ł a b i b l i o t e k a l i c z y ł a w 183 0 r o k u 8331 t o - • mów.

W t e j l i c z b i e duży f r a g m e n t s t a n o w i ł z e s p ó ł s t a r y c h d ru k ó w . Z n a s z e j p e rs p e k ty w y n i e z m i e r n i e tr u d n o o k r e ś l i ć ch o ćb y p r z y b l i ­ ż o n ą i c h l i c z b ę . S k ła d a s i ę n a to w ie le p r z y c z y n . U staw a s z k o ln a z r o k u 1833 37 s k ie r o w a n a r ó w n ie ż p r z e c iw b i b l i o t e k o m n a k a z y w a ła su k cesy w n e s e l e k o j e k s ię g o z b i o r ó w , k t ó r e ru g o w a ły d z i e ł a n a j c e n ­ n i e j s z e d l a p o l s k i e j - s z k o ł y . J a k k o lw ie k n i e ma d anyoh o l i c z b i e k s i ą ż e k w y k lu c z o n y c h z b i b l i o t e k i p i o t r k o w s k i e j w l a t a o h t r z y ­ d z i e s t y c h i c z t e r d z i e s t y c h , t o n a p o d s ta w ie i n f o r m a c j i o s t a n i e b i b l i o t e k s z k o ln y c h w in n y c h o ś r o d k a c h J m ożna w n io sk o w a ć , że '• g im n azju m u t r a o i ł o co n a j m n i e j p ołow ę z b io r ó w . Z k o l e i l i k w i d a c j a

p i j a r s k i c h domów z a k o n n y o h b y ł e j p r o w i n c j i p o l s k i e j d o k o n a n a w r o k u 1864 p r z y c z y n i ł a s i ę do w y w ie z ie n ia w r o k u 1869 y s t a r e g o

k s i ę g o z b i o r u k o le g iu m do b i b l i o t e k i s e m i n a r y j n e j we W łooław ku.

I s t n i e j ą t e ż in n e p r z y c z y n y t r u d n o ś o i w o k r e ś l e n i u l i c z e b n o ś c i z a s o b u s t a r y c h druków p i o t r k o w s k i e j b i b l i o t e k i s z k o l n e j . O tóż z n a o z n a j e j o z ę ś ć z o s t a ł a z n i s z o z o n a we w r z e ś n i u 1939 ? • » k ie d y Niemoy z a jm u ją c gmaoh g im n a z ju m , p o d p a l i l i n a d z i e d z i ń c u o a łe wy­

p o s a ż e n i e i w ie lo w ie k o w e z b i o r y s z k o ł y . W re sz o ie w W o je w ó d zk ie j B i b l i o t e o e P u b l i c z n e j j e s t t y l k o o z ę ś ć k s i ę g o z b i o r u u ra to w a n e g o w o k r e s i e I I w ojny ś w ia to w e j p r z e z o złonków P o l s k ie g o T o w arz y stw a K r a jo z n a w c z e g o .

T r z e o i z e s p ó ł tw o rz y b i b l i o t e k a Edmunda S ta w is k ie g o (1 8 1 3 -

- 1 8 9 0 ) z P o d łę ż y o ^ ° . S t a w i s k i b y ł znanym w XIX w ie k u d z ia ła o z e m

g o s p o d a rc z y m , e k o n o m is tą i p u b l i c y s t ą . W sp ó łp ra o o w a ł z " R o o z n ik a -

mi G o s p o d a rs tw a K ra jo w e g o " , z r e d a k c ja m i " E n o y k lo p e d ii p r z e m y s ło -

' - 1 1 2 ; •• ? •. ?

. . . •' •• - ■ ” ■ ’

w o - r o l n i o z e j " i " E n c y k lo p e d ii w yohow aw ozeJ". B ył Jednym z z a ło ż y - o l a l i 1 ó fia ro d aw o ó w Muzeum P rz e m y s łu 1 R o ln io tw a w W arszaw ie- O p u b lik o w a ł k i l k a p ra o z z a k r e s u h i s t o r i i e k o n o m ii p o ls k ie j* or***

/ w i e le a rty k u łó w w " B l b l i o t e o e W a rs z a w s k ie j" l w In n y o h o z a s o p ia « iSaoh w s p ó łc z e s n y o h . C z ło w ie k t a k o zy n n y , je d e n z ozołow yoh " k l e ­ nie n sowo z y k /w " , b l i s k i w s p ó łp ra c o w n ik A n d r z e ja Z am o y sk ieg o , prow a­

d z i ł p r z e z o a łe ż y o le g o s p o d a rs tw o z i e m s k i e w P o d łę ż y o a o h , Tam t e ż z g ro m a d z ił z b i ó r m u ze a lió w p o w s ta ły w w y nik u b a d ań a ro h e o lo « g io z n y o h w d o l i n i e W arty p ro w ad zo n y oh w s p ó ln ie z J ó z e fe m P r z y b o - row skim i Zygmuntem G lo g erem 4 2 o r a z d użą b i b l i o t e k ę . P o z o s t a ł e po n i e j s z o z ą t k l w p o s t a o l k i l k u d z i e s i ę c i u tomów, ś w ia d o z ą o n i e - . zw ykle s ta ra n n y m d o b o rze tem aty czn y m d z i e ł . Ton n a d a ją p r a c e

z z a k r e s u e k o n o m ii,, p ra w a , h i s t o r i i i f i l o z o f i i . P rz y p u s z o z a ó m ożna, że r ó w n ie ż l i t e r a t u r a s t a r o ż y t n a z a jm o w a ła w b i b l i o t e c e S ta w is k ie g o n i e p o ś l e d n i e m i e j s o e . Z b io ry Edmunda b y ły zapewne k o n ty n u a o ją b i b l i o t e k i domowej je g o o j o a , r e f e r e n d a r z a p rz y Ra­

d z ie S ta n u K s ię s tw a W a rsz a w sk ie g o , o k t ó r e j w spom ina G lo g e r . Tyra m o ż n a 'tłu m a o z y ć sto su n k o w o lio z n y z e s p ó ł s t a r y o h druków

w s p u ś o iź n i e po S ta w is k im . K ilk a n a ś o ie * a ta r y o h druków , j a k i e z a - ohOwały B lę z te g o z e s p o łu * to p rz e d e w s z y s tk im d r u k i oboe o r a z c z a s o p is m a p o l s k i e z o s t a t n i c h l a t n i e p o d l e g ł o ś o i R z e o z p b s p o li- ■

t e j . J ę ś t w ięo k i l k a ro o z n ik ó w o z a so p ism wydawanyoh p r z e z P i o t r a S w itk o w s k ie g o : " D z ie n n ik Handlowy i Ekonom lozny" z l a t 1786-1793*

" P a m ię tn ik H te to r y o Z n o - P ó lity o z n y " z r o k u 1 7 8 3 j J e s t t e ż " M o n ito r Różnyob C ie k a w o ś o i" wydawany w K rakow ie p r z e z J.M a y a . P o n a d to

" Z b ió r mów, g ło só w , p rzy m ów ieó, m a n ife s tó w , r e m a n lf e s tó w m lań yeh n a seymlG r o k u 1 7 8 6 , W arszaw a, D ru k. P .D u fo u r z 1787 r . , Adama N a ru s z e w ic z a " H i s t o r i a n a ro d u p o l s k i e g o w s z e ś c i u tom ach" z l a t 1 7 8 0 -1 7 8 5 o r a z b i b l i o g r a f l o z n e d z i e ł o D aw ida B ra u n a "D© s o r i p t o - rum P o lo n ia e e t P r u s s i a e h l s t o r i o o r u m , p o l i t i o o r u m e t j j u r i s j o p n -

su£] t o r u m .. . o a t a l o g u s e t ju d lo lu m " drukow ane w, E l b lą g u w 1723 r e ­ k u . Z druków oboyoh p r z y t o c z y ć n a le ż y "N ouveau D i c t i o n n a i r e A l l e ­ m a n d - F r a n ç a is , e t F r a n ç a i s - A ll e m a n d " , t . 1 , V ie n n e , P ra g u e e t B rîin , o h e z J - T .d e T r ą t t n e r z 1 7 9 0 r - , "N ouveau d i c t i o n n a i r e F r a n ç a i s - I t a l i e n . . . s é o ô n d e é d i t i o n . . , , N iç e , c h e z G. F l a t e r o n t

z 1778 r . , K a n ta " K r i t k d e r r e i n e n V e r n u n f t " , w yd anie z 1794 r . we F r a n k f u r o i e , zaw ler& JąoS r ę k o p iś m ie n n e k o m e n ta rz e S ta w is k ie g o -

K s ią ż k i Edmunda S ta w is k ie g o zaohow ały s i ę w b a rd z o dobrym .

s t a n i e . O praw ione w brązo w ą s k ó r ę ozn ao zo n e s ą o k r ą g ł ą p ie o z ę e iĄ

o t r e ś o i " P o d łę ż y o e E S ".

Z b io ry t e po ś r l e r o l w ł a ś o i o t e l a o d z i e d z i c z y ł a Jeg o s i o s t r z e - n i o a S t e f a n i a Łuozyoka z^ , z n a n a w ó w o zesn ej G u b e rn i P i o t r k o w s k i e j d z i a ł a o z k a s p o łe c z n a . Ł uozyoka w y d z i e l i ł a k s ię g o z b i ó r od r e s z t y ' z b io ró w i p r z e k a z a ł a go p o w sta łe m u w 1907 r . O d d z ia ło w i P io tr k o w a -

kiem u S to w a r z y s z e n ia N a u o z y o |e ls tw a P o ls k ie g o 45 , m u z e a lia w r o k u 1910 o f i a r o w a ł a Muzeum K rajoznaw czem u PTK .

Z w iązek N a u o z y o ie ls tw a P o l s k ie g o sw oją b i b l i o t e k ę o p i e r a ł p rz e d e w sz y stk im n a z a p i s i e Ł u o z y o k ie J , mimo że dużą o z ę śó s k ła d e k o z ło n k o w s k io h p rz e z n a c z o n o n a zaku p k s ią ż e k . W ro k u 1914 k s i ę ­ g o z b ió r l i o z y ł 868 d z i e ł . P o d sta w ą do t w i e r d z e n i a , i ż w ię k s z o ś ć k s i ą ż e k t e j b i b l i o t e k i p o c h o d z iła z P o d łę ż y o J e s t ró w n o czesn e w ys­

tę p o w a n ie p i e o z ę o i S ta w is k ie g o i ZNP w omawianym z e s p o l e .

N ie z n a n a J o s t d r o g a , J a k ą do P io tr k o w a t r a f i ł y d i/b le ty O sso­

lin e u m z a o p a trz o n e p i e o z ę o i ą " ’.V tô rat O sso lin e u m * . Wśród n i c h J e s t k i l k a n a ś c i e s ta r y o h druków , m .in . "A c ta c o n v e n tu s T h o r u n le n s i s o e - l e b r a t l anno 1645 m en sib u s S ep tem b r [ej O otobr [ej Novembr [ej p ro l n e - u nd a r a t i o n s oomponendorum d i s s i d l o r u m i n r e l i g i o n s p e r regnum P o - l o n l a e . . . " j V a r s o v ia e , i n o f f l c i n a P e t r i E l e r t , 1646 w 4° o r a z J o a n n e s 'a N a d a s l'e g o ’'A n n a le s M a ria n t S o o l e t a t i s J e s u ab anno 1521

u sq u a ad te m p o ra h o d i e r n a . . . Romae, T y p is V a r e s i J , 1658 w 2 ° , P o n a d to s p o ty k a s i ę w p io trk o w s k im z e s p o le s t a r y o h druków p o ­ je d y n c z e e g z e m p la rz e ze znanych b i b l i o t e k p ry w a tn y c h X V III i XIX w ie k u . I t a k , n a w arszaw skim w y d an iu z 1754 r . " E n e id y " W e r g iliu -

s z a w id n i e j e a u t o g r a f F r a n o is z k a B i e l i ń s k i e g o ( 1 7 4 0 -1 8 0 8 ), Jed n eg o z n a j w y b i t n i e j s z y c h z b ie r a c z y X V III w ie k u . N a to m ia s t " D z ie ła " He- z jo d a wydane w K rakow ie u G ro b la w 1790 r . poohodzą ze z b io ró w sły n n e g o v a r s a v i a n i s t y , W ład y sław a K o ro ty ń sk ie g o (1 8 6 6 -1 9 2 4 ) Być może, że J e s t to Je d e n z z a w ie ru s z o n y c h e g z e m p la rz y z k i l k ü

b i b l i o t e k w a re z a w sk io h , k tó r e w o z a s i e I I w ojny ś w ia to w e j b y ły . ukryw ane w k l a s z t o r z e 00 B ernardynów w P io tr k o w ie 51 «

Zabytkowy k s ię g o z b i ó r W ojew ó d zk iej B i b l i o t e k i P u b lto z n e J w P io tr k o w ie T ry b u n a ls k im s t a ł s i ę p rzed m io tem p ra o y m a g i s t e r s ­

k i e j 5 2 t S k atalo g o w an o wówczas 411 druków wydanych do r o k u 1830

przeohow yw anyoh w t e j b i b l t o t e o e . O beonle J e s t c z ę s t o w y k o rz y s ty ­

wany p r z e z praoow nlków i s tu d e n tó w p i o tr k o w s k i e j f i l i i W yższej

S z k o ły P e d a g o g lo z n e J im . J a n a K ochanow skiego w K ie lo a o h .

114

P r z y p is y

W r o k u 1950 p o łą o z o n o P o l s k ie T ow arzystw o Krajoznawoz©

z P o ls k im Tow arzystw em T a trz a ń s k im i u tw o rzo n o P o l s k ie T ow arzys­

two T u ry s ty o z n o -K ra jo z n a w o z e .

Po r e f o r m ie a d m i n i s t r a c y j n e j w 1975 r o k u '/ojew ódzka B ib ­ l i o t e k a P u b l ic z n a w P io tr k o w ie T r y b u n a ls k im .

B i u l e t y n PTTK O kręgu Ł ó d z k ie g o , 1 9 6 6 . n r 8 , s . 8 .

B .C h w alew ik , Z b io ry p o l s k i e , t . 2 , W arszawa 1 9 2 7 , s . 5 4 . K s ię g a p ro to k o łó w P o ls k ie g o T o w arzy stw a K rajozn aw czeg o 1 9 0 8 -1 9 1 4 , (rps] O d d z ia ł PTTK im . M .R aw ita-W itan o w sk ieg o w P i o t r ­ kowie T ry b u n a ls k im .

6 M .R a w lta-W lta n o w sk l, K a ta lo g Z biorów P o ls k ie g o T ow arzystw a K rajo zn aw czeg o n a Zamku K rólew skim w P io tr k o w ie T ry b u n a ls k im , P io trk ó w 1 9 2 6 .

7 ’ R .G e rb e r , S tu d e n c i U n iw e r s y te tu W arszaw skiego 1 8 0 8 -1 8 3 1 . S ło w n ik b l o g r a f i o z n y , Wrooław 1 9 7 7 , s . 4 4 5 -4 4 6 .

O B .C h w alew ik , o p . o i t . , s . 5 3 .

F e l i k s S tr o n c z y ń s k l m ie s z k a ł w P io tr k o w ie od o z a su p o w ro tu z p o lis to p a d o w e j e m i g r a c j i w ro k u 1 8 5 3 . B ył jednym z z a ł o ż y c i e l i P io tr k o w s k ie g o O d d z ia łu PTK. P o r . R .G e r b e r , o p . o i t . , s .4 4 5 ł B iu ­

l e t y n Okręgu Ł ó d zk iego PTTK, 1 9 6 8 , n r 8 .

10 M .R u lik o w sk i, B i b l i o t e k a w H e le n o w ie , " S z p a r g a ły " 1935,- n r 4 , s .1 5 - 1 6 ; , J .D ł u g o s z , P o to c k i J a k u b , S ło w n ik Praoow ników K s ią ż k i P o l s k i e j , W arszawa 1 9 7 2 , s .7 0 9 . W r o k u 1912 k s ię g o z b i ó r t e n k u p i ł od W ild e ra Ja k u b ./'o to o k i do s w o je j b i b l i o t e k i w H e le n o w ie .

B .C h w alew ik , o p . o i t . , s . 5 3 . , .

^2 T . E s t r e i c h e r , H .M o ś c ic k i, C h o d k ie w ic z A le k s a n d e r , P o l s k i S ło w n ik B i o g r a f i c z n y , t . 3 , Kraków 1 9 3 7 , s .3 5 7 .

H C hw alew ik m ylnie p o d o je J e r z e g o Sam uela B a n d tk ie g o .

H M .D o b rz a ń sk i, K a z im ie rz S t r o n c z y ń s k l , (nek ro lo g ] , "T y d zień "

1 8 9 6 , n r 4 6 , s . 1 .

F e l i k s B entk ow ski w l a t a c h 1 7 9 6 -1 8 0 0 b y ł n a u c z y c ie le m do­

mowym u Ig n a o e s o T ie d e , s k ie / n ie w io k l e g o p l e n i p o t e n t a Ig n a c e g o K r a s lo k ie g o . P ó r . P o l s k i S ło w n ik B i o g r a f i c z n y , t . 1 , Kraków 1935»

a . 4 4 0 .

J .G a c k i , D z ie je i n s t y t u t ó w e d u k a o y jh y o h m ian o w icie p i j a r s - - k io h zakładów w P i o tr k o w i e , w : P o p is p u b lic z n y S zkoły Wojewódz­

k i e j XX P ija r ó w w P i o tr k o w i e , W arszawa 1 8 3 0 , 8 .2 6 .

B r a t J a n a M ałaoh o w sk iego , r e k t o r p io tr k o w s k ie g o k o leg iu m p i J a r s k i e go w l a t a c h 1 7 3 8 -1 7 4 2 .

18 J .G Ą o k i, o p . o i t . , s . 2 7 .

I b i d e m .

p o B en ed y k t (im ię zakonne J ó z e f ) Zaw adzki b y ł r e k to r e m w

ta o h 1 6 8 7 -1 6 9 0 , Waoław (im ię zak onne F r a n o ie z e k ) Z aw adzki p e ł n i ł t ę f u n k o ję w l a t a c h 1 6 9 8 -1 7 0 0 .

2*1 M .S lp a y łło , 0 m e to d z ie b a d ań p ro w e n ie n o y Jn y o h s t a r y c h druków , ws Z b ad a ń nad p o ls k im i k s ię g o z b io r a m i h i s t o r y c z n y m i , 1 z . 1 , W arszawa 1 9 7 5 , s . 1 5 .

p p F o r . B r itL s h Muzeum .G e n e ra l C a t a lo g , t . 4 , London 1 9 6 5 , s .5 2 3 .

2^ F o r . E s t r e i o h e r X I I . 4 - 5 . 24 F o r . 3 . XXIX. 1 8 .

25 F o r . E . XIX. 3 3 2 . Ł '

, 2^ J . G a c k i , o p . c i t . , s . 2 7 - 2 8 .

2 ? M .Ł o d y ń sk i, U k o l e b k i p o l s k i e j p o l i t y k i b i b l i o t e c z n e j , W arszawa 1 9 3 5 , s . 2 5 -2 6 .

28 J .G a c k i , o p . o i t . , s . 2 8 .

2 9 ín d e x L ib ro ru m B i b l i o t h e o a e F e t r i o o v l e n s i s S oholarum F iia r u m o o n s o r i p t u s tem p o re r e s i g n a t i o n i s R .F . F r o s p e r i Z a r ę b s k i . F o r . J . G a c k i , o p . c i t . , s . 2 9 . J a k t w i e r d z i k ie r o w n ik Arohiwum XX F ila r ó w w K ra k o w ie , k s . J a n B uba, " z b io r y w s z y s tk io h k o le g ió w i s z k ó ł p r z e p a d ły po k a s a o le p i ja r ó w w F o ls o e i n a L itw ie w l a ­ t a c h 1 8 3 2 -1 8 6 3 . W z e s p o le a rc h iw a ln y m przechowywanym w K rakow ie n i e ma ż a d n y ch dokumentów d o ty c z ą o y o h b i b l i o t e k i p i o t r k o w s k i e j " . J a k s i ę w fydaje, i n f o r m a o j a J ó z e f a G ack iego j e s t o s t a t n i ą w ia d o ­ m o śc ią o tym k a ta l o g u .

3 ° J .G a o k i , o p . o i t . , s . 2 8 . .

M .Ł o d y ń sk i, O r g a n lz a o ja b i b l i o t e k s z k o ln y o h w K s ię s tw ie W arszaw skim i K r ó le s tw ie P o ls k im w l a t a c h 1 8 0 7 -1 8 3 1 , " P r z e g lą d - B i b l i o t e o z n y " 1 9 6 0 , z . 1 , s . 2 .

32 F aw eł K otow ski (1 7 7 7 -1 8 4 9 ) p i j a r , p e d a g o g , h i s t o r y k , - n a u - o z y o i e l w s z k o ła c h p i j a r s k i o h w R ad zy n ie i W arszaw ie, w i e l o l e t n i r e k t o r k o le g iu m p io tr k o w s k ie g o ( 1 8 1 6 -1 8 2 8 ). F o r . R .L e s z o z y ń s k l, K oto w sk i F a w e ł, ws F o l s k i S ło w n ik B i o g r a f i c z n y , t . 1 4 , Kraków 1 9 6 8 -1 9 6 9 .

R o o z n lk I n s t y t u t ó w R e l l g i j n y o h i E d u k ao y jn y o h w K r ó le s ­ tw ie P olB kim , W arszawa 1 8 2 4 , 1 8 2 7 , 1830»

^ 4 J .G a o k i , o p . o i t . , s . 3 0 . • -

35 H. W ereszy oka, M aru szew sk i Tom asz, w« P o l s k i S ło w n ik B io ­ g r a f i c z n y , t . 2 0 , Kraków 1 9 7 5 , s .9 7 *

J .G a o k i , o p . o i t . , s . 3 0 .

116

'ł! w y n iku o d s u n i ę c i a p i ja r ó w od s z k o ln i o tw a w r o k u 1832 i ustaw y z r o k u 1833 s z k o ły w o jew ó d zk ie p o z o s t a j ą c e pod i o h z a r z ą ­ dem z o s t a ł y przem ian o w an e n a g im n a z ja 8 -k la s o w e p ó ź n i e j 7 - k l a s o » w e.

3® H .F a lk o w sk a , Z d z ie jó w p o l s k i o h b i b l i o t e k s z k o ln y o h , War­

szaw a 1 9 6 6 , s . 3 4 - 3 5 .

39 " T y d z ie ń ” ( p i o t r k o w s k i ) 1 8 8 3 , nń 1 2 , a . 4 . 4 ° O becnie, w w ojew ó d ztw ie s ie r a d z k i m .

R .G e r b e r , o p . o i t . , s . 2 0 5 -2 0 6 . Ib id e m .

Z .G lo g e r , Edmund S t a w i s k i , w: Album b i o g r a f i o z n e z a s łu Z o - nyoh Polaków i P o le k w ie k u X I X . . . , W arszawa 1 9 0 3 , s . 6 3 .

44 S t e f a n i a Ł uozyoka 1 8 4 0 -1 9 1 3 n e k r o l o g , " K ro n ik a P i o t r ­ kow ska" 1 9 1 3 , n r 4 8 , s . 4 .

45 T ow arzystw o K ra jo z n a w o z e , " K ro n ik a P io tr k o w s k a " 1 9 1 0 , n r 2 0 , s . 7 .

46 jb ia e m .

4? S to w a r z y s z e n ie N a u c z y c ie ls tw a P o l s k i e g o , " K ro n ik a P i o t r - ' kow ska" 1 9 1 0 , n r 1 , s . 3 .

4® W iadom ości m ie js o o w e , " K ro n ik a P io tr k o w s k a " 1 9 1 4 , n r 1 2 , 8 , 5 .

49 P o r . -E. X I I . 3 0 .

J . R o g a l a , Z b io ry K o r o t^ ń s k io h i i c h Z n a o z e n ie d l a b ad a ń v a r s a v i a n i s t y c z n y o h , w: Z b ad ań nad p o ls k im i k s ię g o z b io r a m i h i s ­ to r y c z n y m i, z . 3 , W arszawa 1 9 7 7 , s . 1 9 3 -1 9 4 . <

B i u l e t y n PTTK O kręgu Ł ó d z k ie g o , 1 9 6 8 , n r 8 .

52

^. K w iatk o w sk a, K a ta lo g druków w ydanyoh do r o k u 1830 p r z e -

ohowywanyoh w W ojew ó d zk iej B i b l i o t e c e P u b l i o z n e j w P io tr k o w ie

T r y b u n a ls k im . P r a o a m a g i s te r s k a w ykonana pod k i e r . p r o f . d r

J .S t a r n a w s k i e g o , 1 9 7 9 . M aszyn, p r z e c h . w K a te d rz e B lIN U n iw e rsy ­

t e t u Ł ó d z k ie g o .