Czynniki wpływające na przebieg identyfikacji daktyloskopijnej

Czynniki

wpł

ywające

na przebieg identyfikacji

da

ktyloskopijnej

Ryc.2.Przykład wywołującysilneemocje

a-zdjęcie wywołującesilneemocje,b- śladdowodowy,c- odbitka porównawczazgodna ześladem

dowodowym

Fig. 2.Materialevoking strong emotions

a - Distressing photograph,b - evidential mark,c-comparative mark consistent with evidentiaf mark

ności od kategoriiprzestępstwaopisy

i zdjęcia były mniej lub bardziej

wstrząsające.W przypadkukradzi eży

z włamaniem prezentowano zdjęcia

skradzionych przedmiotów (ryc. 1a). Jeżelizdarzenie dotyczyło zabójstwa

głyby wpłynąćnapodjęcieprzez nich decyzjio identyfikacji. Dlategoteżdo niektórychparśladów i odbitek (ryc. 1b, 1c, 2b, 2c)dołączonodokum

enta-cję fotografi czną i opis zdarzenia,

zktórego ślady pochodziły. W zależ

-Ryc.1.Przykład niewywo luj ącysilnychemocjiwtrakcie procesu identyfikacji

a- zdjęcieniewywolującesilnych emocji,b- śladdowodowy,c- odbitka porównawcza zgodnaześla­ dem dowodowym

Fig.l. Materialthaldoes not evokestrongemotions dun'ngidentificationprocess

a - Photographnotevokingstrong emolions,b- evidential mark,c-comparativemark consistentwith evidentialmark

Na procesidentyfikacji daktylosko-pijnejmawpływwiele czynników.Ich opis moż na znależć w literaturze fa-chowej, Internecie lub też zetknąć

z nimi w praktyce, np. podczas mię­ dzynarodowych spotkań ekspertów daktyloskopii.Wymianadoświadczeń

między ekspertami z różnych krajów

pozwala na określenie wspomnia

-nych czynników oraz ichwpływu na wyniki badań. Spotkania takie są okazjąnietylkodo teoretycznych roz-ważań na tematyzwiązane z zagad

-nieniem identyfikacji daktyloskopi

j-nej, lecz także do praktycznych ćwi­

cze ń, których zadaniem jest próba ujednolicenia iwypracowania w

spól-nego stanowiska w tej dziedzinie. Prowadzone podczas tych spotkań badania naukowezudziałemeksper

-tów daktyloskopii stanowią powiąza­ nie teorii i praktyki.

Zdaniem dr.Itiela Drora na wyniki

badań daktyloskopijnychmają wpływ

takieczynnikipsychologiczne jak: su

-gestia, presja, stan emocjonalny i motywacja. Potwierdziły to wyniki uzyskane przez jego zespół badaw

-czy,opisane winteresującym,a zara-zem kontrowersyjnym opracowaniu pt. "Dlaczego eksperci daktyloskopii powinni interesować się

psycholo-gią"·

W pierwszym badaniu uczestn

i-czyło27 studentów. Ich zadaniem by-łoporównanie na monitorze kompute-ra 96 parśladówiodbitek oraz poda-nie wyniku tego porównania. 48 par

śladów i odbitek stanowiło

odwzoro-wania, które nie powinnyprzysporzyć trudności wpodjęciudecyzji o identy-fikacji. Pozostałych 48 par śladów

i odbitek to odwzorowania trudne do identyfikacji, często zniekształcone i niekompletne. Organizatorzy chcieli

wywołać wśród uczestników badania

różne stany emocjonalne, które

oraz brakiem konsultacji z dru-gim ekspertem;

- zidentyfikowanie śladu z odbit-ką, pochodzącą od innej osoby (błędnaidentyfikacja);

- prawidłowa identyfikacja,wystą­ pienie błędu podczas sporzą­ dzania opinii zbadań.

Stwierdzono, że błędów identyfi-kacyjnych nie należy ukrywać. Przy-znaniesię dobłędów umożliwia:

- ustalenie,na jakim etapie proce

-su identyfikacjibłędy powstały; - przeprowadzeniegłębszejanali

-zy ich pr-zyc-zyn;

- wyciągnięcie wniosków na przy-szłość.

W niektórych przypadkach może to doprowadzić do zmiany procedur i opracowania innego programu szkolenia personelu wykonującego badania identyfikacyjne. Wskazane byłyby wzajemne konsultacje wśród członkówGrupy Roboczej Ekspertów Daktyloskopii ENFSI dotyczące tzw. śladówtrudnych do identyfikacji. Ta-kie rozwiązanie motywowano bra-kiem organizacji, do której eksperci moglibyzwracać sięw trudnych spra-wach, oraz zapobieganiem w przy-szłości bardzo kryfycznym, nie-jednokrotnie szkodliwym uwa

-gom w mediach obłędach iden-tyfikacyjnych popełnianych przez ekspertów daktyloskopii. Zaproponowano powołanie w ramach ENFSI EFP-WG nie-zależnej komisji, która zajmowa-łaby się rozstrzyganiem trud-nych przypadków identyfikacji. Wymaga to opracowania proce-duryokreślającejzasadydziała­ niawyżejwymienionej komisji.

Zwrócono także uwagę na

Zmiar'la potrzebę prowadzenia badań

decyzji biegłości w laboratoriach zrze-szonych w ENFSI. Przygotowa-nie takich badań opartych na poprawnie zebranym materiale pozwoliłoby określić poziom ja-kościowywykonywanych badań identyfikacyjnych orazzapewnić zmianadecyzji

na.nds·

zmiana decyzji

na.niezidentyfikowano"

Podtrzymanie

decyzji

polwiertlzenie Klentyfikacji

spośródczterech uczestnikówpodję­ ło sprzeczne decyzje w stosunku do tych sprzed pięciu lat, uznając ślad i odbitkę za niezgodne. Czwarty uczestnikstwierdził,że wartość infor-macyjna śladujestniewystarczająca, by jednoznacznie wypowiedzieć się ozgodności śladuzodbitką.

W trakcie wspólnych ćwiczeń praktycznych Grupy Roboczej Eksper-tów Daktyloskopii ENFSI (EFP-WG)

podjęto próbę ustalenia żródeł błę­ dów w identyfikacji tego, na jakim etapie pracy mogą się one pojawić oraz w jaki sposób przeprowadzić działania korygujące.

Określono rodzaje błędów oraz momenty, w których mogą one wy-stąpić:

- niezakwalifikowanie śladu do badań;

- niezidentyfikowanie śladu z od-bitką spowodowane odrzuce-niem śladu ze względu na nie-właściwą interpretacjęcech gru-powych lub ze względu na nie-właściwą interpretację miejsca jego pochodzenia;

- niezidentyfikowanie śladu z od-bitką spowodowane pominię­ ciem etapu powtórnej weryfikacji

RyC. 3. Graficzne przedstawienie wynikubadańdr.Itiela Droradotyczące wpływusugestiina podejmowanie de

-cyzjioidentyfikacji

Fig. 3.Results ot Dr. ltiel Oror's srudy ot etfect ot suggestion on idenitifcation

czy pobicia, dołączano m.in. zdjęcia ofiary (ryc. 2a).

Badania te wykazały, że czynniki psychologiczne takie jak sugestia czy emocje mogą wpływać na wynik identyfikacji daktyloskopijnej. Wpływ ten dotyczył przede wszystkim śla­ dów trudnych do identyfikacji. Był on

minimalny w przypadku par śladów

i odbitek, które nie budziły wątpliwo­ ści co do swojej zgodności lub nie

-zgodności.

Uczestnikami drugiego przepro

-wadzonego przez I. Drora badania było 5 ekspertów daktyloskopii zróż­ nych krajów. Ichłączne doświadcze­ nie w wykonywaniu badań daktylo-skopijnych wynosiło 85 lat (średnio 17 lat). Uczestnicy wyrazili pisemną zgodęnaudziałw badaniu kilka mie-sięcy wcześniej. Zostali poinformo-wani,żebadanie nastąpipodczas ich codziennej pracy, wciągu 12miesię­ cy odwyrażeniazgody, ale niebędą wiedzieli dokładnie, kiedy się roz-pocznie. Uczestnicy badania zostali poproszeni przez swoich współpra­ cowników o porównanie śladu z od-bitką i stwierdzenie, czy ślad nadaje się do identyfikacji, ajeśli tak, to czy jest zgodny z odbitką czy też nie.

Przekazano im informację, że ślad pochodziz miejsca zamachu terrory-stycznego w Madrycie i został błęd­ nie zidentyfikowany z wyżej wymie-nioną odbitką przez ekspertów FBI.

Stanowiłotosugestię, że śladi odbit-ka nie są zgodne. W rzeczywistości każdy uczestnik badania otrzymał śladiodbitkę pochodzącez eksperty-zy przeprowadzonej przez siebie 5 lat wcześniej, wówczas ocenione jako zgodne. Teślady i odbitki faktycznie były zgodne, co potwierdziło dwóch innych,niezaangażowanychw bada-nia, ekspertów, wydając niezależne opinie.

Wyniki tego badania (ryc.3) poka-zały, że tylko jeden jego uczestnik (20%)ocenił śladiodbitkęjako zgod-ne. Pozostali czterej uczestnicy (80%) zmienili swoje decyzje, podję­ tepięćlatwcześniej. Przy tym trzech

nii papilarnychpalców na karcie dak-tyloskopijnej były przedmiotem ba-dań23uczestników warsztatu zespo

-łu identyfikacji Grupy Roboczej Eks-pertów Daktyloskopii ENF81. Po

lega-łyone na zakwalifikowaniuśladówdo badań, porównaniu ich z odbitkami nazałączonejkarciedaktyloskopijnej oraz wpisaniu wyników do odpowied-niej rubrykitabeli wg wzoru (tab. 1). Czas na przeprowadzenie badania został określonyna 45 min.Pookoło Ryc. 6.ŚladCi odbitka porównawcza

Fig.6.MarkCandcomparativeprint

Ryc.7.SiadDiodbitkaporównawcza

Fig.7.Mark Dandcomparative print czysązesobązgodne. Wynikina

le-żywp i saćdo odpowiednich rubryk ta-beli1.

Ślady A,B,C, D utrwalonena fo-togramie (ryc. 8)wrazz odbitkami

li-Ryc. 4.ŚladAi odbitka porów nawcza Fig.4.Mark Aand comparative print

Ryc.5.ŚladBiodbitka porównaw cza Fig.5.Mark B andcomparative print możliwość przeprowadzenia dzi ałań

korygujących . Badania są bardziej

użyteczne, gdy ich organizator zna odpowiedzi, a wyniki nie podlegają dyskusji.

Warsztaty zespołu identyfikacji Grupy Ro

-boczej Ekspertów Da k-tyloskopiiENF81polega

-ją na przeprowadzaniu badań identyfikacyjnych

materiału testowego.

Celem takich warszta

-tów było określenie

wspólnego stanowiska

odnośnie do kryteriów

kwalifikowaniaśladów l i-nii papilarnychdobadań identyfikacyjnych, np.:

jakości i ilości występo­

wania cech indywidual -nych.

Przedprzystąpieniem do dalszego omawiania czynnikó w wpływają­

cych na identyfi kację dakty loskop ijną warto

przeprowadzić test,

w którym należy odpo-wiedzieć , czy zesta wio-ne pary: ślad i odbitka porównawcza (ryc.4, 5, 6,7) nadają siędo iden -tyfikacji, a jeśli tak, to

Tabela1

Tabelado wpisywani a wynikówlesIu

Test resu/ts tsble

Podobny,

Podobny,słabe

Siad Zidentyfikowany,mogący Ztdentyflkowany,ntemogący silne przekonanie przekonanieo zgodnokl nds

stanowićdowódwsądzie stanowlćdowoduwsądzie o zgodnoki~adu

zodbitką ~.duzodbltl<ą

A

B

C

D

Ryc.8.Śladylinii papilarnychA, B,C,Dutrwalone na kawa/kupapierutotoqrańczneęo

Fig. 8.A,B,Cand D marksfixed onasheet otphotog raphic pape r

Wpływ na wyniki badań p

raw-dopodobnie mi ała sugestiaprowa

-dzącegowarsztat Paula Chamber-laina.Po ogłoszen iu wyników

roz-gorzała dyskusja na temat liczby cech szczególnych, na których podstawie możemybezsprzecznie

stwierdzić (dowód w sądzie), czy

ślad iodbitka porównawcza sąze

sobązgodne.

Wśród uczestnikówmożnabyło

wyróż n i ć dwa wyraźne stano

wi-ska: typowe podejście identyfikacji

ilościowej (spełnienie wymogu mini

-malnej liczby cech) orazpodejście

ja-kościowe (indywidualny, niepowta-rzalnyukład cech, nawet przy mniej-szej ich liczbie). Również nagłówki tabeli zostały sformułowane w taki

c

Wyniki badań przeprowadzonych

podczas warsztatów Grupy Roboczej

Ekspertów Daktyloskopii ENFSI

przedstawia tabela 2 oraz rycina 9.

Wartości liczbowe zawarte w tabeli

oznaczają liczbę uczestników,którzy

podjęli jednązpięciu decyzji.

B

A

30 min prowadzący warsztaty Paul

Chamberlain poinformował uczestni-ków ozgodności śladówz odpowied

-nimi odbitkami,prosząc jednocześnie owypełnienietabeli wyników wg kry-teriów stosowanych w ich laborato-riach.

Tabela 2 Wyniki testu przeprowadzonego podczas spotkaniaGrupyRoboczejEkspertówDaktyloskopiiENFSI

Results ot test performed during ENFS/ FingerprintWG Meeting

Ryc. 9.Graficzneprzedstawienie wynikówlestuprzeprowadz onegopodczasspotkania Grupy Robocze j Ekspertów Daktyloskopii ENFSI

Fig. 9.B/cek diagram presenting{es u/tsof fest performedduring ENFSI Fingerpn'ntWGMeeting

sposób, aby ci, którzy dokonywali identyfikacjiw oparciu opodejście

ja-kościowe,mogliwpisaćswoje wyniki. Uczestnicy z państw, w których pra-wodawstwo dopuszcza wydawanie opinii z zastosowaniemzasady

jako-ściowej, wskazywali na moźliwości

wydawania opinii prawdopodobnych na podstawie kilku cech (5-9). Od-mienne stanowisko reprezentowali uczestnicy z państw, w których pra -wodawstwie przyjęto zasadę wyma-ganej liczby cech.Nieugięte było sta-nowisko ekspertów niemieckich, dla których ślad dowodowy musi mieć

Podobny, Podobny,

silne przekonanie słabeprzekonanie ozgodnościśladu ozgodnościśladu

zodbłtką zodbitką

5 5 5

5 3 9

2 5 10

5 9 3

Zidentyfikowany,niemogący stanowić dowoduwS<ldzie

Ślad A 7 B 6 O C "4 2 D 2 4 1fłJnltlEFP·~ Erln l . n05 '0% 50% 70"/. cP_ood_{zg ol1}ObrIJ_{no .}.ł_!;1nlllflNprn_lUz~ O D.l nkl_l>łJbllk, GD%

"'

.

DPoll' obnJ.IR nłl prnt onul' " zgonno.!;l'IICIUzoObllk~ "'0% ~D% aZl ll'~ nt,f1~ow ' R'J,nl9mog,cJ 20% Itan O'll ICdowC'duwI-\azlt

IDI' .ZJatn t) fU: Clu nJ .mog~J

ltan ow k:lI'O\'I(,(lwI-\dzll

'"

_{A e c D}

~łla

minimum 12niepodważalnych cech,

by mógł stanowić dowód w sądzie. Podkreślalionitakże, żenawynik b a-dań identyfikacyjnychniemogą mieć wpływu sugestia i autosugestia.

Eksperci angielscy w trakcie tej dyskusjiprzedstawiliaplikację umoż­ liwi ającąobliczenieprawdopodobień­ stwa wystę powania układu "

pew-nych" minucji, będących podstawą

zakwalifikowaniaśladudobadań ije

-- druga grupaotrzymałatylkośla­ dy (ryc.8).

Zadaniempierwszejgrupy

uczest-ników było ustalenie, czy ślady linii

papiiarnych utrwalone na fotogramie

nadają si ędo identyfikacji,ajeś li tak,

to czy są zgodne z którąś z odbitek

nadołączonym materialeporówn

aw-czym. Wynikinależ ałowpisaćdo od

-powiednich rubryk tabeli1.

Duże znaczenie przy uzyskaniu

wyniku "Zidentyfikowany, mogący stanowić dowód w sądzie" miało

oparcie się ekspertów na cechach

krawędzioskopij nych i liniachszcząt­ kowych.Wśród czynnikówmających wpływna uzyskane wynikibyła

suge-stia przekazana przez uczestników

warsztatu zespolu identyfikacji Grupy Roboczej Ekspertów Daktyloskopii

Tabela3

Wyniki testu przeprowadzonegow WydzialeDaktyloskopiiCLK KGP

Results ot testperformedinCFLPPFingerprintExaminationOepa rtme nt

Ślad Zidentyfikowany,_{stanowił dowodu}niemogący_wsądzie

Podobny, sUne przekonanie ozgodności śladu

zodbitką Podobny, słabeprzekonanie ozgodności śladu zodbitką A 3 3

o

o

6 B 11

o

o

o

c

9

o

2 D 4 2

o

o

6

IIPo dobny ,s"abe przekonanie

ozgodn(Q;foładuzodbltk'

tlZ lde ntyflkow an y, nlemog'cy

stanowimdowoduws'dzie

tIPo dobny, silne przekonan ie

o zgodnoceloładuzodbitki

. Zlde ntyfikowany,mog'cy

I

stanowi:;a:l owódw,,d:rle

D

Wynikl C LK KGP

przez ENFSI - "ś l ady można zidentyfiko

-przed- wać". c

•

A

'::

:

j-70% 60% 50% 40%

Wyniki testu uzyskane pierwszą grupę uczestników

stawiatabela 3irycina 10.

Uczestnicytestu zostalipodzieleni

na dwiegrupy:

go identyfikacji. W tabeli 4 w ko

lum-nie "Ocena angielska"zostały

przed-stawione ilości "pewnych" minucji na poszczególnych śladach oraz pra w-dopodobieństwa wystąpienia układu

tychminucji.

Cały warsztat identyfikacji nie

wy-pracował jednoznacznie kryterium

il ości owego czy jakościowego , wg

któregonależyprowadzić proces

ba-dańidentyfikacyjnych.

Ten sam test został przepro

wa-dzony wśród ekspertó w Wydziału

Daktyloskopii CLK KGP.

Cłod

- pierwsza grupa otrzymała pełny

materia! badawczy - cztery śla­

dy na jednym fotogramie (ryc. 8) oraz kartę daktyloskopijnąz

od-bitkami porównawczymi,

Ryc.10.Graficzneprzedstawienie wynikówtestu przeprowadzonegowWydzialeDaktyloskopiiCLK

KGP

Fig.10.B/oekdiagrampresentingresultsof test petformed in CFLPP Fingerprint Examination

Depańment

Tabela4

Ocenaśladówprzeprowadzonana etapieich kwalifikowaniadodalszy chbadań(bezmateriałuporównawczego) Eva/uationot marksperformedatpre-setection stage (withouf comparativeprints)

Ocena polska

Ślad Ocenaangielska

druga grupa uczestnikówtestu

-3 mlnuc)e ~5cech klasycznych+linIeszczątkowe

A

-Prawdopodobieństwo- 112000 -NOS

- 4 minucje - 7 cechklasycznych+ kropki

B

-Prawdopod obieństwo - 1/6, 7x I 0 ' -WARUNKOWO

-4 mlnuc)e - 6 cech klasycznych C

•Prawdopodobieństwo _ 1/1 0 s - NOS

O • 3 minucje -4 cechyklasyczne

-Prawdopodobieństwo- 1/10 • - NOS

Zadaniem drugiej grupy u

czestni-ków testu było ustalenie, czy ślady nadają się do identyfikacji i ile mają

minucji. Uzyskane przez nią wyniki

zostały przedstawione w kolumnie

"Ocena polska - drugagrupa ucze

st-nikówtestu"wtabeli 4.

Podsumowanie

W niniejszym opracowaniu zw

ró-cono uwagę naistotne czynniki,

mo-gące pojawićsięwtrakcie

identyfika-cyjnychbadań daktyloskopijnych.

Te-sty przeprowadzone podczas

spotka-niaGrupy Roboczej Ekspertów D

ak-tyloskopii ENF51, jak również wśród

ekspertów Wydziału Daktyloskopii

CLK KGPpotwie rdziły istotny wplyw

czynników psychologicznych na koń­

cowy wynik identyfikacji. Prawdopo

-dobniekażdy, ktopo przeczytaniu

ar-tykulu, wykonał ten sam test, mógł

sięprzekonaćodużymznaczeniu

su-gestii w całym procesie identyfikacji

daktyloskopijnej.

Eksperci daktyloskopii w swojej

codziennej pracy powinni pamiętać

o czynnikach psychologicznych ta-kich jak: sugestia,autosugestia,

pre-sja,stany emocjonalne i motywacja,

które mog ą wpływać na wyniki

ba-da ń. Muszą także zwracać uwag ęna

żródła błędów w identyfikacji,na

ja-kimetapie pracymogą się one

poja-wi ć oraz w jaki sposób można prze

-prowadzić działania korygujące, któ -repomogą si ęichustrzec.

Bożena Wożn iak

KrzysztofTomaszycki

ryc.1- 3:PaulChamberlain 4-8:lliel E. Dror, ryc.9-10itab.:autorzy

Uwaga Czytelnicy

, , cena egzemplarza 22 zł

Informujemy, że dostępny w sprzedaży jest .

Ze-szyt Metodyczny"nr 22 pt.Analiza DNA w systemie SGM Plus.

Pozycja, przeznaczona nie tylko dla osób wdraża­

jących się do badań DNA,aletakże specjalistów

ba-dań DNA, powstała w wyniku konieczności opraco-wania nowego kompendium wobec znacznego

po-stępu w kryminalistycznych badaniach DNA,

wpro-wadzenia nowych metod badawczych icoraz

nowo-cześniejszego sprzętu.

Autorami publikacji są eksperci Wydziału Biologii

CLK KGP:podinsp. mgr Ewa Wojtuszek, mgr Graży­

na Rycerska i podinsp.mgr Ryszard Michalczak.Za

-kres tematyczny tytułu obejmuje metody izolacji,

oceny ilościowej, amplifikacji i elektroforezy DNA

oraz interp retację otrzymanych wyników.

Informacje dotyczące warunków składania

zamó-wień można znależć na stronie internetowej CLK

KGP: http://www.policja .pl/clk/wydaw.htm