Poradnik hodowcy kotów - Elżbieta Dzięciołowska-Wirth - pdf – Ibuk.pl

(1)

P0RADNIK HODOWCY KOTÓW

Jeśli hodujesz lub zamierzasz hodować koty;

Jeśli chcesz, aby Twoje zwierzęta były znakomite i coraz lepsze;

Jeśli Twoja hodowla ma zdobyć renomę w kraju i za granicą;

TA KSIĄŻKA JEST DLA CIEBIE!

W książce znajdziesz porady na temat:

• zasad dziedziczenia różnych cech kotów;

• doboru zwierząt do kojarzeń;

• przewidywania umaszczenia kociąt;

• sposobu eliminowania wad wrodzonych i rozpoznawania ich nosicielstwa.

Tajniki genetyki kotów i sposoby ich wykorzystania w praktyce hodowlanej

PORADNIK HODOWCY KOTÓW

Cena: 37 zł

www.multicobooks.pl

KOTÓW

^{W ŚRODKU:}^KROK

PO KROKU_SZKOLENIE

PSA

KROK PO KROKU

7 ETAPÓW SZKOLENIA

W DOBREJ CENIE

KROK PO KROKU 7 ETAPÓW SZKOLENIA

PEWNA WIED ZA

W DOBREJ CENIE

RZETELNA WIEDZA

Elżbieta Wirth-Dzięciołowska

patron medialny:

okl_por_hodowcy_kot.indd 1 8-04-08 12:29:36

(2)

Poradnik hodowcy kotów

Poradnik hodowcy ZL 001-005.qxp:Poradnik hodowcy ZL 001-005.qxp 17.3.2008 12:44 Strona 1

(3)

(4)

Elżbieta Wirth-Dzięciołowska

Poradnik

hodowcy kotów

MULTICO Oficyna Wydawnicza

(5)

Tekst: Elżbieta Wirth-Dzięciołowska

Zdjęcia: Bonifacy Gałka (11, 36b i c), Marcin Jan Gorazdowski (okładka, str. 6), Katarzyna Koebcke-Olech (31 pr.), Joanna Gruszczyńska (wszystkie pozostałe) Projekt okładki: Marta Czerwiec

Wydanie II, poprawione i uzupełnione

MULTICO Oficyna Wydawnicza sp. z o.o.

01-217 Warszawa, ul. Kolejowa 15/17 tel. 022 632 77 97, faks 022 631 72 30 e-mail: biuro@multicobooks.pl

Redaktor merytoryczny: Aleksandra Zduńska Redaktor techniczny: Beata Świątnicka Korektor: Elżbieta Kijewska

ISBN 978-83-7073-668-2 Produkcja: Jadwiga Szczęsnowicz Studio DTP: MULTICO O.W.

Druk i oprawa:

Wysyłkowa księgarnia internetowa:

www.multicobooks.pl

e-mail: handlowy@multicobooks.pl tel. 022 631 68 09

(6)

S∏o wo od au tor ki 7 Po cho dze nie ko tów 8 Ce chy ro dzi ny ko to wa tych 12 Dzi cy krew ni ko ta do mo we go –

ko ty ma ∏e 14 Udo mo wie nie ko ta 20 Ge ne ty ka ko tów 23

Pod sta wo we wia do mo Êci o ge ne ty ce 24 Ge ny i chro mo so my 25

Jak ro dzi ce prze ka zu jà po tom stwu in for ma cj´ ge ne tycz nà? 26 Jak po wsta jà ró˝ ne bar wy sier Êci,

czy li o ro dza jach wspó∏ dzia ∏a nia ge nów 28

Dzie dzi cze nie cech nie za le˝ nych i sprz´ ˝o nych 38

Wspó∏ dzia ∏a nie kil ku ge nów w kszta∏ to wa niu jed nej ce chy 41 Po zna ne ge ny ko tów 43

Ge ny wa run ku jà ce jednolità bar w´

sier Êci 45

Ge ny wa run ku jà ce nie jed no li tà bar w´ sierÊci 57

Umasz cze nie dwu barw ne i trój barw ne 68

Umasz cze nie ty pu hi ma laj skie go 75 Ro dza je okry wy w∏o so wej 77 Kil ka praktycznych uwag na te mat

prze wi dy wa nia umasz cze nia ko ciàt 82

Wa dy i cho ro by ko tów

uwa run ko wa ne ge ne tycz nie 92 Za bu rze nia w de ter mi na cji p∏ci 95 Wa dy i cho ro by spe cy ficz ne dla

ra sy 97

Te sto wa nie no si ciel stwa wad uwa run ko wa nych ge ne tycz nie 106 Li te ra tu ra 110

Do da tek 112

Ozna cze nia ko do we i na zew nic two barw sier Êci ko tów wg FI Fe 112 Da ne o sfo to gra fo wa nych ko tach i ich

w∏a Êci cie lach 117 Skorowidz 133

Spis treści

(7)

(8)

Na rynku księgarskim pojawiło się ostatnio wiele książek poświęconych kotom. Zawierają one przede wszystkim podstawowe wiadomości dotyczące żywienia, opieki i chowu. Liczne albumy przedstawiają na pięknych ilustracjach koty różnych ras i odmian barwnych.

W żadnej z tych książek nie wyjaśniono jednak, w jaki sposób powstaje ta wielka różnorodność barw w obrębie jednego interesującego nas gatunku zwierząt.

Na to pytanie ma odpowiedzieć moja książka, którą kieruję do miłośników i hodowców kotów oraz studentów biologii, weterynarii i zootechniki,

a zatem do wszystkich tych osób, które chcą zgłębić tajniki dziedziczenia barwy sierści oraz niektórych innych cech kotów.

W książce zostało omówione pochodzenie kotów i wspólne cechy rodziny kotowatych. Zwróciłam też uwagę na proces udomowienia, którego skutkiem jest widoczne zróżnicowanie budowy ciała, długości włosa i barwy sierści wśród przedstawicieli różnych ras kota domowego.

Cechy te mogą być wynikiem działania pojedynczych genów, ale w ich

kształtowaniu może brać udział także kilka, a nawet kilkanaście różnych genów.

W zależności od ich liczby, lokalizacji w chromosomach, a niekiedy również płci rodzica przekazującego daną cechę, możemy uzyskać różne potomstwo.

W książce tej próbuję wyjaśnić, dlaczego np. od rodziców jednakowo umaszczonych można uzyskać w różnych miotach inaczej ubarwione potomstwo, czy i kiedy mogą pojawić się kocięta

o innym umaszczeniu niż rodzice.

Zamieszczone tu tabele przedstawiające genotypy odpowiedzialne za konkretne barwy sierści mogą być pomocne w planowaniu kojarzeń.

Barwa sierści oraz cechy budowy ciała mogą być wskaźnikami niektórych wad o podłożu genetycznym, występujących u kotów. Wady te lub choroby mogą mieć podobne objawy, ale różne przyczyny.

Dlatego też jeden z rozdziałów tej książki został poświęcony wybranym wadom i chorobom uwarunkowanym genetycznie.

Mam nadzieję, że książka ta pomoże Czytelnikom zrozumieć sposób dziedziczenia omówionych w niej cech, a hodowcom w planowaniu kojarzeń w taki sposób, aby mogli uzyskiwać wyniki jak najbardziej zbliżone do tych, jakich oczekują.

7

Słowo od autorki

(9)

8

Pochodzenie kotów

(10)

Ko ty, tak jak wszyst kie in ne ssa ki, po - cho dzà od pry mi tyw nych ma ∏ych zwie - rzàt, któ re po ja wi ∏y si´ w tria sie, oko ∏o 225 mi lio nów lat te mu. By ∏y to pierw sze ssa ki, na le ˝à ce do bez ∏o ˝y skow ców, d∏u - go no se i o wy d∏u ˝o nym kszta∏ cie cia ∏a.

˚y wi ∏y si´ owa da mi. Od nich po cho dzà pierw sze ssa ki ∏o ˝y sko we, któ re po ja wi -

∏y si´ w kre dzie, przed 135 mi lio na mi lat, i opa no wa ∏y roz ma ite ni sze eko lo gicz ne.

Przy sto so wu jàc si´ do roz ma itych Êro do - wisk, gru pa ∏o ˝y skow ców ule g∏a bar dzo du ˝e mu zró˝ ni co wa niu, za rów no pod wzgl´ dem bu do wy cia ∏a, jak i spo so bu od ˝y wia nia si´. WÊród wy st´ pu jà cych wte dy zwie rzàt, przed 65 mi lio na mi lat, po ja wi ∏y si´ pierw sze ssa ki dra pie˝ ne, któ rych uz´ bie nie tnà ce, z∏o ˝o ne z 44 nie - zró˝ ni co wa nych z´ bów, umo˝ li wia ∏o roz - szar py wa nie cia ∏a ofia ry. By ∏y to kre - odon ty, krót ko no gie i na ziem ne zwie rz´ - ta o wy d∏u ˝o nym tu ∏o wiu. Buj ny ich roz - wój na stà pi∏ przed 50 mi lio na mi lat. Po - ja wi ∏y si´ wte dy zwie rz´ ta o bar dzo ró˝ - nych kszta∏ tach cia ∏a, przy po mi na jà ce mi´ dzy in ny mi wil ki i niedê wie dzie, a tak ˝e in ne, nie ma jà ce od po wied ni ków wÊród obec nie ˝y jà cych zwie rzàt. Kre - odon ty wy gi n´ ∏y oko ∏o 10 mi lio nów lat te mu. Mo˝ na rzec, ˝e prze gra ∏y z in nà gru pà ma ∏ych dra pie˝ ców, o na drzew nym try bie ˝y cia, na zwa nych Mia ci dae. Zwie - rz´ ta te wy kszta∏ ci ∏y – oprócz tnà cych – rów nie˝ z´ by trà ce, któ re po zwa la ∏y im mia˝ d˝yç tward sze ka wa∏ ki po kar mu.

Prócz zró˝ ni co wa ne go uz´ bie nia mia ∏y te˝ le piej roz wi ni´ ty mózg i ma syw ne, cho cia˝ nie du ˝e cia ∏o. Ce chy te czy ni ∏y je bar dziej wszech stron ny mi pod wzgl´ - dem zdo by wa nia po kar mu. Pierw sze Mia -

ci dae by ∏y wiel ko Êci ku ny, mia ∏y przy - naj mniej cz´ Êcio wo cho wa ne pa zu ry i swo bod nie po ru sza ∏y si´ po drze wach, z któ rych w ra zie po trze by scho dzi ∏y na zie mi´. Te w∏a Êci wo Êci, a tak ˝e zdol noÊç po ro zu mie wa nia si´ (dzi´ ki gru czo ∏om za pa cho wym) po zwo li ∏y im roz wi nàç tak - ty k´ wspó∏ dzia ∏a nia w ob li czu nie bez pie - czeƒ stwa oraz w trak cie ∏o wów. W∏a Ênie ta gru pa zwie rzàt, ˝y jà cych przed 55 mi - lio na mi lat, da ∏a po czà tek wspó∏ cze snym dra pie˝ ni kom, wÊród nich rów nie˝ pra - przod kom na szych ko tów.

Od Mia ci dae po cho dzi 236 ga tun ków

˝y jà cych obec nie zwie rzàt z 8 ro dzin: ∏a - szo wa tych, ∏a si co wa tych, szo po wa tych, niedê wie dzi, hie no wa tych i pso wa tych.

Do ∏a szo wa tych na le ˝à ˝e ne ty i cy we ty (Vi ver ra ci vet ta) – zwie rz´ ta o wy d∏u ˝o - nym, smu k∏ym cie le i noc nym try bie ˝y - cia, ˝y wià ce si´ drob ny mi ssa ka mi i pta - ka mi. Nie któ re cy we ty od ˝y wia jà si´

owo ca mi i in ny mi cz´ Êcia mi ro Êlin, a tak -

˝e ga da mi i ich ja ja mi. To w∏a Ênie od ich przod ków, pra cy wet, wy wo dzà si´ wspó∏ - cze sne ko to wa te (Fe li dae).

Przed 40 mi lio na mi lat, w oli go ce nie,

˝y ∏y d∏u go no gie i ob da rzo ne d∏u gim ogo - nem pó∏-cy we ty, pó∏-ko ty (Pro ailu rus), któ re, w prze ci wieƒ stwie do wspó∏ cze - snych ko to wa tych, by ∏y sto po chod ne.

Wi´k szoÊç ˝y cia sp´ dza ∏y praw do po - dob nie wÊród ga ∏´ zi drzew. Póê niej, w mio ce nie (przed 25 mi lio na mi lat), po ja wi ∏y si´ pra ko ty w∏a Êci we (Pseu da - elu rus), któ rych wzór uz´ bie nia od po - wia da∏ wzo ro wi wspó∏ cze snych ko to wa - tych – 3131/3121 – ale z´ by te by ∏y sza - bla ste, po dob ne jak u pso wa tych. Pra ko - ty po lo wa ∏y na licz nie wte dy ˝y jà ce ssa -

9 Pochodzenie kotów