QWt
Kopernikartska w Toruniu
INDEX LECTIONUM
ГЕ» AESTATEM
Anni M D CCCL a die VIII Aprilis
ÎNSTITUENDARUM.
ո՜ր BBILVSBEBG ЛЕ,
Typis Heyneanis. H5D
-inifiaJI
eV á.
f
a & mi
LÝCEÍ REGII ROSIAN! BRUNSBERGĽNS1S RECTOR et SENATES
CI VIBUS SUIS s.
гт
Wdo abhinc fere anno, quum de Ciceronianis et Ainbrosianis Officiorum Libris commentationem vobis ederernus, Comrnilitones carissimi: theologiae Christianae et veteris philosophiae inter sese comparandae utilitatem simulque methodum demon
strare voluimus. Sed necessitatem queque talem, ut vobis ostendam us: jam in prae- senti panels sed idoneis rationibus vobiscum agere, Comrnilitones, constituimos.
Hanc vero Theologiae Christianae et veteris philosophiae inter sese comparandae perpetuam necessitatem deducimos:
1.
, ex universa totius generis human! historia et institutlone divina. — Quodsi Deus est, idem que non ex Epicureorum sententia otiosus mundi contemplator vel ex doctrina Stoicorum servilis mundi agitator, sed si Deus est Christianorum veris- sima quippe humaníssima religione potentissimus mundi creator et moderator ejus- dem sapientíssimos : non accidit proferto času vel forte aut temere, ut post ipsam Graecorum et Romanorum disciplinam continuis quibusdam temporis quasi grad i b us et articulis ad divinitatem Christianorum aseen deret et adspiraret humanitás. Quid?
nonne in ipsa rerum adspectabilium natura et varietate, cujus cum vera religione unus est idem que auctor, genera rerum singula et universa supra et subter unum quoddam totius mundi corpus constituunt?— et una vi et una consensione naturae omnia con s tri cta, nonne omnia referont uniu s Dci Optimi Maximi adumbratam ima
ginem? Quid? nonne S. Paulus, Christianorum apostolus, qui legis olim Mosaicae sectator acérrimos et supeystitionis ethnicae turn impugnator turn emendator fuit alacerrimus: nonne definite in epistola Romanis misșa pronuntiat et mondani instar praeconis exclamat, Deum verum esse Gentium aeque ac Judaeorum parentem ?
Quid ergo est, quod, antequam mundana Ecclesiae Christianae civitas conderetur,
4
mundaniun literis Graecorum et armis Romanorum constitutum fiierit orbis impe
rium? Hoc Graecorum et Romanorum mundanum imperium, num millo nexu aut niunine cohaeret cum humaníssimo Christianorum culta? Certe Prudcntius, nobilis poeta quarti secuii Christianas, libro contra Symmachum, oratorem gentilem altero praeclare dissernit monstra vilque, discordes linguis populos et dissona culta regna quum único Christi amore divinitus essent consocianda, prias ab ipso Deo constitu
tum ас concessum fuisse, nt único arm օրս m jugo subjicerentur. *) Id actum est, in
quit poeta, tantis successibus atque triom ph is Romani imperii, at Christo jam tunc venienti via publica et regia pararetur. Plato vero in decimo de legibus libro hominem non si hi soli sed humanae societati natum, ideoque non ad privátom de- siderationem sed ad Universi constitutionem divinitus regi pronuntiavit et pruden- tissimis rationibus affirmavit.
Qnare, si totuin et universum genus humánum non inštitútom est ad verain plenamque humanitatem nisi perpetua temporum successione ас conjunctione : num singuli homines poterunt eo quo debent, certis firmisque gradibus ас mentibus per- venire, si, quod ipsis prins cogitatum vel traditum fiierit, ignorent aut negligant?
Nonne Cicero in Oratoris Capite 34 eum semper pnerum mânere asseverat, qui antequam natas sit quid evenerit, nequeat aut nolit percipere!— Magnifice Seneca in eo quem de brcvitate vitae scripsit libelle hominem vere sapientem facta omnium temporum in unom collatione ac cognitione assimila« Deo mönstrat, seen lorom omnium sequentium et antecedentium praesentissimo dominatori. Quin ipse iile, qui suo nomine divinissimo non novum muadum sed nova in mundo omnia fecit:
ipse Jesus Christus apud Matthaeum (XIII. 52) appellat doctum scribam et do
rt um christianae religionis magistrom, qui ex suo rerum thesauro proferat velera non minus quam nova.
Quapropter, quiconque ad plenam theologorum christianorum institutionem ne
gel requiri vel desiderari parallelam Graecorum et Romanorum doctrinam : negare idem coactas est providentiae divinae veritatem ac sapientiam, qua contigit, ut orbis terrarum non pries fuerit Christianas quam graecus et romanos; — im mo vero ne
gare coactas est Christum, cajas nomine ас nomine nullum est faustius vel saluta֊
rins ; Christum negare coactas est gentium omnium salvatorem.
Verumtamen, ut cum pietatis Christianae institutionibus conjungamus Graecae ac Romanae honestatis praeceptiones : per generosam quandam et honestam ingenio- rom aemulationcm exci tamur insuper
) Quocirca lectu quoque dignus est Alexandri H u m b о 1 d t i i V. C. „Kosmos“ Bd. Il, 212 — 23ti.
3
2., singularibus et iihmensis laudibus, qiiibus Sapientiae Christianae hostes philosophiam quam vocant classicam non exornant solum sed efferunt.
In híš enim Graecorum et Romanornm libris atque oraculis integram et plenam humanitatis et piirae rationis humanae turn formam tum sapíentiam sic expressam milíisque pontificiae religionis superstitionibus obscuratam sic jactïtant adversarii, ut R b u n keni u s, inter Batavos philológus olim celebérrimas, non diibitaverit in Hem- sțerhusii magistri elogio unicorn Polybii librum cunctis Patrum et Doctorum Eccle- siasticorum praeferre voluminibus vel plaustra omnia implentibus.
Quo quidem judicio nihil potest ant iniquiiis aut ineptius cogitari. Nam ut omittamus, copióse in praesenti monstrare, quantopere apud ilium, qui Demn colit non Epicuremn aut Stoicum sed Christianomm, ipsi rationi repugnet commentitia illa unios soliusque rationis humanae quasi nničae parentis doctrina; id certe jam eniti vins «quisque debemos, ut tot tantisque praeconiis celebratam veterum philo- sophorum doctrinan! neutiquam praestare sed superatam cedere Christianae Sapien- tiae ac Sanctitati, demonstremos clarissime.
Etenim quaenam sunt certíssima salntiferae et sanctae doctrina« insignia? No- lumus respondere vobis, Commilitones, quorum auctoritas nostra forsitan est non aliena a partium studio; — respondeat pro nobis Seneca, nobilíssimos de Stoa philosophes. Et is quidem in sua ad Pofybium Consolation«: „Ea, inquit, ama studia, quae et optime felicitatem extollunt et facillime minuunt calamitatem, eadem- que ornamenta hominum maxima sunt et solatia “
Ilaec autem ornamenta vitae humanae maxima et vera solatia, num contigerunt studiis Senecae, studiosissimi et generosissimi philosophi? — Minime gentium!
Nam idem ipse Seneca in Quaestionurn soar urn Naturalium libro Sexto nullám affért miseris consolationem nisi turbam miserorum, quibus una salus sit nullám sperare salutem. Contra S. Paulus, Christi discípulos, cum toto Apostolomra 2) et SS.
Martýrom christianorum collegia non solum patienti sed laetanti animo coutume.
liara fert pro Christi nomine, dura ipse Cicero, quamvis omnium ante se sapien- tuira hominum tura literis tura institntionibus exsfructus fuerit ac formatos, in libro tarnen altero Tusculanarmn Quaestionurn: „Ego, inquit, non tantara vira tribuo sa- pienti contra dolorem; sit fortis in perferendo; officio satis est; ut laetet ur etiara non postulo.“
г) Act. Ар. V, 42. Optime S. Hieronymus comment, ad Ephes. Ill, 20.
etiam in his quae adversa patiuntur, referre gratias Creatori.“ „Christianorum propria virtus est 2
6
Unde quid agnoscatis, Commilitones carissimi, nisi repetitam comparationis a nobis commendatae neccssitatem; qua repudiata vel neglectâ neutiquam plena Sa- pientiae Christianae divinitas et majestas poterii a gno sei.
Ñeque vero 3. quasi tertium hujus comparationis invitamentum deest nobis, Commilitones, praeclarissimorum et sanctissimorum in Ecclesia Chri
stiana Doctorum suffragium ipsumque exemplum. — Sufficiat quoniam in tribus testibus constituia omnis est veritas: sufficiet S. Basilium Magnum, S. Hiero-, nymum et S. Augustinum, triumviros ab ingenio et pietate spectatissimos instar omnium appellasse. Quorum quum primus ab omnibus temporis sui aequalibus cum ipso Elia vel Mose comparâtes, non detrectaverit de poetarum graecorum legendorum ratione ad juvenes habere orationem elegantissimam: tertius mehercule is est, in cujus unios ingenio christiano quasi único tabernáculo ас contubernio Platonis sublimita- tem et Aristotelis subtilitatem divina constituísse libéralités videatur. Hujus S. Au- gustini áureos de Civitate Divina libros, quis vestrum non legerit —, vel omnígena totius antiquitatis graecae ac romanae doctrina referios, quis vestrum non agnoverit, Commilitones Carissimi? S. autem Hieronymi in hac causa nostra vel binos adver
sos Jovinianum libros quasi testes in medium proferi mus. Quam q u am Hieronymum possit aliquis forsitan opponere ipsi Hieronymo, quando is somnians apud tribunal coclește constitisse simulque vapulassc acerrime traditur utpote homo non christianus sed Ciceronianos propter crebram scilicet veterum scriptorum lectionem et commen- dationem. Sed idem ipse S. Hieronymus somnii sui narrator, quum reus capitis accusaretur a Ruffino: eidem ut sólet acriter et facete, respondit, somniis baud esse eredendőm; — et in ea qnain ad Magnom qoendam Romae rhetorem dedit epi
stola, longo ordine ac indice claríssimos Graecae ас Latinae Ecclesiae christianae Doctores eo consilio recensei, ut literarum, quas vocant classicarum et usuin et me- thodum ostendat. —
Quae quum ita se habeant; oolite Commilitones carissimi, dum Sacrosanctae Thco- logiae operam navalíš, liberalia humanitatis studia negligere, praesertim quum in Lyceo nostro Hosiano utrorumque studiorum facilis promptaque vobis contingat opportunitas.
Qua opportunitate quum pro vestra pietate ас religione religiose usi fueritis: efficietis proferto, ut vel ii qui a nostra Ecclesiae Christianae communione dissident, earn neu
tiquam humanitati ac ration! adversariam sed amicam intelligant et agnoscant. Ut, quod volemos pau cis probemos et pronuntiemus: studiis vestris, commilitones caris
simi, Christum adumbrate ■9-s<iv&çu7iov, cujus persona quoniam cum coclești divinitate humanitatem terrenam et indivíduám conjunxit, sapientiam et salutem uni
verso generi humano totique mundo adtiilit infinitem et sempiternam! — —
7
LECTIONES.
A. ORDINIS THEOLOGICI.
ANT. EICHHORN, Dr. P. P. o. h. t. DECANES.
I. Historiam aevi tertii narrabit qiiotidie hora IX X.
II. Patrologiam tradet diebuș Lunae et Jovis hora III IV.
PETR. THEOD. SCHWANN, Dr. P. P. О.
I. De Deo Uno et Trino disseret diebiis Lnnae, Martis et Jovis hora VI — VIL II. De Gratia et Jiistificatione aget diebus Lunae, Martis et Jovis hora X —XI III. De Sacramentis gcneratim d. Veneris h. X —XL
FRANCISCUS BITTNER, Dr. P. P. O.
I. Theologiae moralis repctitiones instituet dd. Lunae, Mercurii et Veneris h. VIII-IX.
II. Actus SS. Apostolormn interpretabitur excepto Sabbato quotidie hora XI—XII.
MICH. JOS. KRÜGER, Líc. P. P. E.
L De antiquitatibus sacris IJebraeorum disseret diebus Lunae, Mercurii et Vene
ris bora X — XL
II. Evangelium Joanneum explicabit diebus Martis et Jovis hora VIII — IX, пес non diebus Mercurii et Veneris hora III — IV.
III. Hoseam interpretabitur die Saturni hora VIII — IX.
B. ORDINIS PHILOSOPHIC!.
LAUR. FELD T, Dr. P. P. O. h. t. RECTOR кт DECANUS.
I. Exercițaționes geométricas moderabitur, praemissa introduction de studiis ma- tbematicis recte ordinandis, diebus Lunae et Jovis hora XI—XII.
II. De chronologia et de Calendario Juliano et Gregoriano disseret diebus Martis, Mercurii et Veneris hora XI XII.
8
III. De vi electrica et galvanica disseret, et exercitationes physico - mathematicas instituet bis per hebdomadem diebus Lunae et Jovis hora II — III.
IV. Climatologiam docebit, et usum instrumentorum meteorologicorum ac praxin observandi ostendet diebus Martis et Veneris hora II ֊ III.
CAR. BIESTER, P. P. O. Des.
I. Sophoclis Antigonén tractabit diebus Lunae, Martis, Jovis et Veneris hora П—Ш.
IL Taciti Annales interpretabitur diebus Lunae, Martis et Jovis hora X — XL III. Virgilii Geórgica diebus Mereurii et Saturni hora X — XL
IV. Aut Lactantii institutions divinas, aut Minutii Felicis Octavium explicabil bis per hebdomadem boris definiendis.
MAX. TRÜTSCHEL, Dr. P. P. O. Des.
I. Psychológiám empiricam docebit quater per hebdomadem diebus Lunae, Martis, Mereurii et Jovis hora mat. VIII — IX.
IL Logicam docebit quinquies per hebdomadem diebus Lunae, Martis, Mereurii, Jovis et Veneris hora vespert. V — VI.
III. Praecipuos libros Metaphysicae Aristoteleae offert interpretandos.
IV. Examina, repetitoria et disputatoria instituet die Saturni hora definienda.
STIPENDIUM SCHEILLIO - BUSSIANUM.
Ordo theologorum commentationem de P elagi a n ismo, cujus historiam anno 184S ad certa
men literarium proposuerat, praemio XXI thalerorum dignam censuit et Joanni Kryn, Christburgensi
stud, theol.
adjudicavit.
9
ORDO LECTIONUM CHRONOLOGICUS.
I. LECTIONES ANTEMERID1ANAE.
HORA. LECTIONES THEOLOGICAE. LECTIONES PHILOSOPHICAE.
VIH - IX. Theologiae Moralis repetitiones, Dr. BITTNER 3.
Evangelium Joanneum, Lic. KRÜGER 3.
Hosea, Lic. KRÜGER 1.
IX — X. Historia aevi tertii, Da. EICHHORN 6.
X - XI. De Gratia et Jnstificatione, Da. SCHWANN 3.
De Sacramientis, Da. SCHWANN 1
XI - XII.
De Antiquitatib. Hebraeor., Lic. KRÜGER 3.
Actus Apostolor., Dr. BITTNER 5.
Psychologia empirica, Dr. TRÜTSCHEL 4.
Taci ti Annales, BIESTER 3.
Virgilii Geórgica. BIESTER 2.
Exercitationes geometr. etc., Dr. FELDT 2.
Chronolog. et de Calend. Juliano et Gregoriano, Dr. FELDT 3.
II. LECTIONES POMER1DJANAE.
Il — III.
III ֊IV.
V —VI.
VI— VII.
Adhuc de- finienda.
Patrologia, Dr. EICHHORN 2.
Evangelium Joanneum, Lic. KRÜGER *2.
De Deo Uno et Trino, Dr. SCHWANN 3.
De vi electrica et galvanica etc, Dr. FELDT 2.
Climatologia et usns instrumenter, meteorolog!cor.
Dr. FELDT 2.
Sophoclis Antigone, BIESTER 2.
Logica, Dr. TRÜTSCHEL 5.
Aut Lactantii institut, divin, a ut Minutii Felicia Octavius, BIESTER 2.
Libr, praecip. Metaphysicae Aristoteleae, Dr. TRÜTSCHEL
Examina repetit, et disputator., Dr. TRÜTSCHEL 3.
c. 3 s 2 -3
MetíMüHteüjct Llțet*
