Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie za okres od 24 marca 1972 do 14 marca 1973

K R O N I K A

SPRAWOZDANIE

Z DZIAŁALNOŚCI TOW ARZYSTW A MIŁOŚNIKÓW HISTORII W WARSZAWIE Z A OKRES OD 24 MARCA 1972 DO 14 M ARCA 1973

Liczba członków Towarzystwa na dzień 14 m arca 1973 wynosi 694 osoby.

Ostatnie walne zebranie członków miało m iejsce dnia 24 marca 1972. W okresie sprawozdawczym funkcjonow ały następujące Sekcje i Kom isje Towarzystwa: Sekcja Dydaktyczna, Sekcja Krytyczna, Sekcja Historii Mazowsza, Sekcja Historii N aj­

nowszej, Sekcja Historii Warszawy, Sekcja Historii W ojskow ej, Sekcja Nauk P o­

m ocniczych Historii oraz Kom isja Historii K obiet — Uczestniczek W alk o niepod­

ległość działająca na prawach Sekcji.

Sekcje prowadziły przede wszystkim działalność odczytową.

S e k c j a H i s t o r i i W a r s z a w y zorganizowała 9 comiesięcznych zebrań, na których przedstawiono w yniki najnowszych prac nad dziejami stolicy oraz dysku­

towano nad ostatnimi pracami naukowymi z zakresu historii Warszawy. Omawiano organizację władz pierwszej' pruskiej okupacji; parę tematów poświęcono dziejom ostatniej w ojny, omawiano popularną sytnezę dziejów Warszawy i antologię odbu­

dowy miasta. Kilka zebrań poświęcono zabytkom W arszawy: zwiedzaniu Katedry, dziejom pałacu Kronenberga, dyskusji nad książką „Siedem w ieków Zamku K ró ­ lew skiego” . Tematyka Zamku nie była obca i w pracy innych Sekcji: pracami ar­

cheologicznymi na terenie zamkowym zapoznano członków Towarzystwa na zebraniu Sekcji Dydaktycznej. Przewodniczący Sekcji dr Jan K p s i m czynnie reprezentuje Zarząd w pracach .Komitetu W ydaw nictw Źródłow ych do dziejów Zamku.

S e k c j a H i s t o r i i N a j n o w s z e j zorganizowała w okresie sprawozdaw­

czym 9 zebrań. Tematy ich to przede wszystkim zagadnienia polityczne z n a j­

nowszych dziejów Polski oraz różne problem y badawcze tego okresu. Poruszano także problem y historii powszechnej. Omawiono wybitniejsze publikacje (A. M i- c e w s k i , „Rom an D m ow ski” ; M. M . D r o z d o w s k i , „Społeczeństwo, państwo, politycy II R zeczypospolitej”), dyskutowano nad problem ami badań nad dziejami PPS; przedstawiono sylwetkę Gabriela Narutowicza w 50 rocznicę tragicznej jego śmierci. Sekcją kieruje Zarząd z przewodniczącym dr hab. Arturem L e i n w a n - d e m i w iceprzewodniczącym dr Janem T o m i c k i m .

Niesłabnące zainteresowanie towarzyszy zebraniom i dyskusjom S e k c j i D y ­ d a k t y c z n e j (przewodniczący doc. dr Jerzy M a t e r n i c k i , wiceprzewodnicząca mgr Janina R ż y s k o ) , 6 zebrań miało urozmaiconą tematykę: dyskutowano no­

wości wydaw nicze z dziedziny pedagogiki, problem y nauczania historii najnowszej, wychowania patriotycznego, system kształcenia nauczycieli historii na Uniwer­

sytecie, om ów iono problem y nauczania historii w X V III w.

S e k c j a N a u k P o m o c n i c z y c h H i s t o r i i na 5 zebraniach dyskutowała nad probierniami kadrowym i tej dyscypliny oraz poruszała tematy z zakresu archi­

wistyki, weksykologii i heraldyki. Sekcję prowadził dr Stefan K. K u c z y ń s k i . Sekcja utworzona w poprzednim okresie sprawozdawczym z inicjatyw y miłośników historii jest nadal czynna; niektóre jej zebrania skupiają zbyt małą liczbę uczest­

ników.

S e k c j a H i s t o r i i W o j s k o w e j nieco osłabiła swoją działalność organi­

zując 5 zebrań. Referaty dotyczyły doktryny w ojennej przed Sejmem Czteroletnim, armii Królestwa Polskiego, fragm entów z dziejów w ojskow ych ostatniej w ojn y;

dyskutowano również nad nową pracą z zakresu historii w ojskow ości powszechnej.

PRZEGLĄD HISTORYCZNY, TOM LiXIV, 1973, zesz. 3

644 K R O N I K A

S e k c j a K r y t y c z n a pod przewodnictwem dr Edwarda P o t k o w s k i e g o zorganizowała 3 zebrania, które były prezentacją nowych problem ów i możliwości badawczych w naukach historycznych oraz nowych w yników badań w zakresie dziejów dawnych.

S e k c j a H i s t o r i i M a z o w s z a , prowadzona przez prof, dr Adama W o l f ­ f a, . zorganizowała również. 3 zebrania poświęcone problem atyce dziejów Mazowsza.

Ogółem zorganizowano 42 zebrania naukowe. Zarząd nie dążył do powiększenia ich liczby, natomiast usiłował podnieść poziom prelekcji przez staranny dobór dys­

kutantów^ stałą bolączką Towarzystwa jest niewielka frekw encja na niektórych ze­

braniach, zwłaszcza brak zainteresowania ze strony m łodych historyków.

K o m i s j a H i s t o r i i K o b i e t — U c z e s t n i c z e k W a l k o N i e p o d ­ l e g ł o ś ć rozszerzyła form y sw ojej działalności. Kontynuowano: a) osobową karto­

tekę bojow niczek, powiększając ją o 5 tys. nazwisk (obecnie 15 tys.); b) bieżącą kar­

totekę bibliografii; c) gromadzenie pisemnych relacji. Rozpoczęto zbieranie kopii dokumentów, wyciągów, w ycinków prasowych itp. w teczkach osobowych. W w y ­ niku nawiązanych po Zjeździe Delegatów PTH w Krakow ie w 1971 r. kontaktów z członkami terenowych Oddziałów PTH, w Poznaniu zorganizowano Koło o analo­

gicznej działalności. Kom isja brała czynny udział w sympozjum poświęconym R u­

chowi Oporu lat 1939—4945 na Kielecczyźnie (referat J. D e c pt. „Udział kobiet w Ruchu OporU Ziem i K ieleckiej” ) oraz współdziałała w zorganizowaniu wystawy w Bibliotece Głównej Politechniki W arszawskiej pn. „P olacy w drugiej w ojnie św ia­

tow ej” (Z. K r a s n o d ę b s k a ) .

Towarzyątwo M iłośników Historii w spółpracow ało z Komitetem W ydawnictw Źródłow ych do dziejów Zamku warszawskiego, korzystając z zadeklarowanych przez Centralę W ytw órczo-U sługow ą „L ibella” 50 tys. złotych na wydawnictwa źródłowe do dziejów Zamku. W 1972 r. przepisano na maszynie inwentarze Zamku z drugiej połow y X V III w. znajdujące się w zbiorach Archiwum Głównego; są one cennym źródłem już dzisiaj wykorzystywanym przez historyków i budowniczych Zamku w bie­

żących pracach nad rekonstrukcją wnętrz zamkowych. Dalsza współpraca Sekcji Historii' W arszawy z Kom itetem W ydaw nictw Źródłow ych koncentrować się będzie nad przygotowaniem inwentarzy do druku oraz przepisywaniem na maszynie dal­

szych lustracji i inwentarzy Zamku.

D z i a ł a l n o ś ć w y d a w n i c z a —· ukazały się 4 zeszyty tomu L X III „P rze­

glądu Historycznego” o objętości 74,25 ark. w nakładzie 1700— 1730 egz., druk PWN.

W skład Komitetu Redakcyjnego wchodzili: prof, dr Stefan K i e n i e w i c z , redak­

tor naczelny, prof, dr Izabela B i e ż u ń s k a - M a ł o w i s t , zastępca redaktora na­

czelnego, doc. dr A n d r z e j G a r l i c k i , doc. dr Antoni M ą c z a k i dr Stefan K. K u c z y ń s k i . W pracach redakcyjnych brali również udział mgr K. K a r p i ń ­ s k i i dr M. T y m o w s k i .

W serii wydawniczej Towarzystwa pn. „Biblioteka "Historyczna im. T. Korzona”

ukazała się jako tom X X X V praca Stanisława Ż a r y n a , „Trzynaście Kam ienic Staromiejskich. Strona Dekerta” , PWN, 1972, -ss. 199, nakład 4000 egz. Praca wydana została po śmierci autora — twórcy i kierownika Kom isji Badań Daw nej Warszawy TMH. Redaktorem naukowym tomu była Hanna S z w a n k o w s k a .

W serii „Biblioteki W iedzy o W arszawie” wydaw anej przez PIW a subsydiowanej przez W ydział Kultury Prezydium Rady Narodowej m. st. W arszawy ukazała się praca W ładysława R o s t o c k i e g o, „Korpus w gęsie pióra uzbrojony” , PIW 1972.

W 1972 r. złożono do wydaw nictw a trzy następne prace: Krzysztofa D u n i n - W ą - s o w i c z a , „W arszawa w czasie I w ojny św iatow ej” , Mariana M. D r o z d o w s k i e - g o, „Stefan Starzyński ■— Prezydent W arszawy” i Romana T a b o r s k i e g o ,

„Ż y cie literackie Warszawy okresu M łodej P olski” . Kom itet oczekuje na kilka dalszych prac poświęconych dziejom W arszawy w II Rzeczypospolitej oraz problem om okresu

K R O N I K A 645

okupacji i odbudowy stolicy. Ponadto prowadzone są rozm ow y z. wytypow anym i autorami dalszych prac na tematy obejm ujące wiele zjawisk kulturowych wystę­

pujących w Warszawie od okresu Oświecenia po dzień dzisiejszy.

K o n f e r e n c j e n a u k o w e . Zarząd Towarzystwa zorganizował V III D orocz­

ne Spotkanie Varsavianistów poświęcone dziejom klasy robotniczej. Odbyło się ono w Warszawskich Zakładach Maszyn Budowlanych im. Ludwika W aryńskiego w dniu 5 czerwca 1972. Na spotkaniu wręczono dyplomy honorow e za najlepsze yarsaviana 1971/1972 r. wytypow ane przez jury TMH, z udziałem przedstawicieli Towarzystwa Przyjaciół W arszawy i W ydziału Kultury Prezydium Rady Narodowej m.st. W ar­

szawy, który — podobnie jak w latach ubiegłych — udzielił pom ocy finansowej i organizacyjnej, stwarzając klimat życzliwości dla poczynań Towarzystwa. D yp lo­

my otrzymali:

Prof. dr Krzysztof D u n i n - W ą s o w i c z — za całokształt działalności nauko­

wej, przede wszystkim dotyczącej historii Warszawy, a w szczególności za publi­

kację „W arszawa w pamiętnikach I w ojn y św iatow ej” (Warszawa 1971, PWN) oraz za prace redakcyjne nad tomami „Studiów W arszawskich” poświęconych Warszawie lat w ojny i okupacji 1939— 1944·.

Dr Marek K w i a t k o w s k i — za całokształt działalności w zakresie historii sztuki i działalności organizacyjnej związanej z zabytkami Warszawy, w szczegól­

ności za m onografię „Szymon Bogumił Zug — architekt polskiego oświecenia” , W ar­

szawa 1971, PWN.

Kustosz Adam S ł o m c z y ń s k i — za wieloletnią działalność organizacyjną związaną z dziejami i kulturą W arszawy oraz za pamiętnik „W warszawskim A rse­

nale. Wspomnienia archiwisty miejskiego 1939— 1951” , Warszawa 1971, Czytelnik.

Prof. dr Aleksander G i e y s z t o r — za całokształt dorobku w badaniach nad Warszawą średnowieczną oraz za redakcję pracy zbiorow ej „Zam ek Królewski w W arszawie” , Warszawa 1972, PWN.

Dr inż. Henryk J a n c z e w s k i — za wieloletnią działalność w dziedzinie inży­

nierii m iejskiej, a w szczególności za pracę „W arszawa. Geneza i rozwój inżynierii m iejskiej” , Warszawa 1971, Arkady.

Red. Jerzy K a s p r z y c k i — za działalność publicystyczną związaną z doku­

mentowaniem zabytków przeszłości Warszway, a w szczególności za zbiór szkiców

„Pożegnania Warszawskie” , Warszawa 1971, Arkady.

Artysta plastyk Marian S t ę p i e ń — za działalność artystyczną związaną z dokumentowaniem zabytków przeszłości Warszawy, a w szczególności za ilustracje do zbioru „Pożegnania W arszawskie” , Warszawa 1971, Arkady.

Dr Jan К o s i m — za aktywną działalność naukową- i organizacyjną w dzie­

dzinie badań nad Warszawą, a w szczególności za m onografię „Z dziejów burżuazji warszawskiej w latach 1807— 1830”, W rocław 1972, Ossolineum, jak również za dzia­

łalność organizacyjną w Towarzystwie M iłośników Historii.

Hanna Szwankowska