STRESZCZENIE
Trądzik pospolity jest popularną chorobą, która dotyka za- równo kobiet, jak i mężczyzn w różnym przedziale wieko- wym. W wyniku wybuchu pandemii COVID-19, której na- stępstwem było nałożenie obostrzeń, głównie obowiązku zasłaniania nosa i ust maseczkami ochronnymi, zaobser- wowano nasilenie problemu trądziku wśród znacznej czę- ści społeczeństwa.
Celem badań było poznanie opinii na temat wpływu no- szenia maseczek ochronnych na pogorszenie kondycji skó- ry oraz świadomość badanych na temat zabiegów i prepa- ratów wykorzystywanych w terapii. W artykule podjęta zo- stała również próba wyjaśnienia przyczyn powstawania zmian trądzikowych.
Słowa kluczowe: trądzik pospolity, maskne, mikrobiom, skóra, maseczki ochronne
ABSTRACT
Acne vulgaris is a common condition that affects both men and women of all age groups. As a result of the outbreak of the COVID-19 pandemic and the introduction of restric- tions, mainly the obligation to cover the nose and mouth with protective masks, a large percentage of the population is now struggling with acne.
The aim of the research was to determine the opinion on the impact of wearing protective masks on the deteriora- tion of the skin condition and the awareness of the respond- ents about the treatments and preparations used in acne therapy. The article also attempted to explain the causes of acne lesions.
Keywords: Acne vulgaris, mascne, microbiome, skin, protective masks
Kamila Ranosz1, Beata Malara2
1 Studenckie Koło Naukowe Kosmetologii, Katedra Kosmetologii, Wydział Medyczny, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa ul. Harcerzy Września 1939 3, 40-659 Katowice ranosz_ka@onet.pl
2 Katedra Kosmetologii, Wydział Medyczny, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa, ul. Harcerzy Września 1939 3, 40-659 Katowice beata.malara@gwsh.pl Sposób cytowania / Cite Ranosz K, Malara B. Opinions of clients of cosmetology salons regarding the impact of wearing protective ma- sks on the condition of the skin. Aesth Cosmetol Med. 2021;10(5):217-223. https://doi.org./10.52336/acm.2021.10.5.02
Opinie klientów gabinetów kosmetologicznych dotyczące wpływu noszenia maseczek ochronnych na kondycję skóry
Opinions of clients of cosmetology salons regarding the impact of wearing protective masks on the condition of the skin
WSTĘP
Pierwsze przypadki choroby COVID-19 wywołanej przez koronawirusa SARS-CoV-2 datuje się na 17 listopada 2019 r. Wybuch pandemii, ogłoszony wiosną 2020 roku ne- gatywnie wpłynął na kondycję skóry wielu osób, w wyni-
ku ogłoszenia restrykcji nakazujących noszenia maseczek ochronnych zakrywających nos i usta. Wiele osób, również te, które wcześniej nie miały problemów z cerą, zauważyło pojawiające się zmiany trądzikowe, nadmierne podrażnie- nie i zaczerwienienie skóry.
Artykuł oryginalny / Original article
TRĄDZIK POSPOLITY
Trądzik pospolity jest przewlekłą, zapalną chorobą jednost- ki włosowo-łojowej, która powstaje na skutek zwiększonej sekrecji łoju. Nadmierna produkcja wywołana jest przez androgeny, zmianę keratynizacji oraz kolonizację miesz- ków włosowych przez Cutibacterium acnes w obrębie oko- licy twarzy, szyi, pleców oraz klatki piersiowej [1]. Zmiany uwidaczniają się, kiedy keratynocyty pokrywające mieszki włosowe zaczynają się złuszczać, tworząc mikrokomedon.
Podczas okresu dojrzewania, zwiększa się produkcja łoju, co tworzy środowisko sprzyjające kolonizacji Cutibacterium acnes. Podczas procesu namnażania się C. acnes, wytwarza- ne są mediatory chemotaktyczne oraz zapalne, napędza- jące procesy zapalne [2]. Do objawów trądziku pospolite- go należą wykwity pierwotne, czyli mikrozaskórniki, które są zmianami wykrywanymi tylko pod mikroskopem, prze- kształcające się do zaskórnika widocznego makroskopowo.
Wyróżniane są dwa rodzaje zaskórników: otwarty – ujście mieszka włosowego jest wypełnione utlenioną keratyną, nadającą mu czarny kolor który jest widoczny; zamknię- ty – ujście mieszka włosowego nie jest widoczne. W obrę- bie zmian, w zależności od odmiany, wyróżniamy następu- jące zmiany zapalne: krosty, guzy, grudki, cysty z przetoka- mi i blizny. Charakterystyczny jest również łojotok, który jest określany nadmiernym wydzielaniem łoju przez gru- czoły łojowe, które wydostają się na powierzchnię skóry [3].
MIKROBIOM SKÓRY
Organizm ludzki jest siedliskiem drobnoustrojów, przez co stanowi zespół ekosystemów z oddzielnymi gatunkowo mi- kroorganizmami. Skóra jest największym i najbardziej ze- wnętrznym narządem organizmu człowieka, którego pod- stawową funkcją jest łączenie organizmu ze środowiskiem zewnętrznym oraz jego ochrona przed negatywnym wpły- wem czynników środowiskowych. Poszczególne obszary skóry różnią się między sobą grubością naskórka, wilgot- nością i temperaturą na powierzchni oraz rozmieszczeniem przydatków. Te cechy mają istotny wpływ na skład ilościowy i gatunkowy mikroflory. Większość mikroorganizmów znaj- dujących się na skórze nie jest szkodliwa, lecz współistnie- je z komórkami skóry. Skóra człowieka zasiedlana jest przez bakterie, wirusy, grzyby i roztocza. Grupę bakterii znajdują- cych się na skórze tworzy ponad 1000 gatunków, ale głów- nie zasiedlana jest przez cztery typy: Actinobacteria, Bactero- idetes, Firmicutes i Proteobacteria [4]. Skórę człowieka zasie- dlają również bakterie patogenne, m.in. gronkowiec złocisty (S. ureus), tlenowe maczugowce (Corynebacterium spp.), pa- ciorkowce grupy A (S. pyogenes) oraz pałeczki Gram-ujem- ne (P. aeruginosa). Te drobnoustroje tworzą florę niepożąda- ną, która może prowadzić do zakażeń skóry. Przez obecność własnej mikroflory, utrudnione jest namnażanie tych bak- terii i do zakażenia może dojść jedynie w przypadku kiedy:
zostaną zaburzone warunki fizykochemiczne, nastąpi prze-
rwanie ciągłości skóry, w przypadku leczenia antybiotyka- mi czy w obecności ciał obcych (tj. sztuczne zastawki, cew- niki) [5]. Przeważającymi gatunkami grzybów które zasie- dlają skórę, są grzyby z gatunku Malassezia stanowiące od 1 do 22% mikrobiomu. W odpowiednich warunkach mogą wpływać na pojawienie się chorób dermatologicznych oraz przyczyniać się do zakażeń ogólnoustrojowych w przypad- ku dużego obniżenia odporności. Najczęstszymi chorobami wywoływanymi przez grzyby są łupież pstry oraz zapalenie mieszków włosowych, grzyby wpływają również na przebieg atopowego zapalenia skóry oraz łojotokowego zapalenia skóry. W skład mikrobiomu, obok bakterii i grzybów, wcho- dzą nużeńce (Demodex), które są pasożytniczymi pajęczaka- mi, należącymi do rzędu roztoczy, zasiedlającymi gruczoły łojowe oraz mieszki włosowe [4].
Na mikrobom skóry wpływają zarówno czynniki gene- tyczne, jak i zewnętrzne, takie jak pH i temperatura. Zabu- rzenie prawidłowego mikrobiomu związane z noszeniem masek, wpływa na powstawanie wielu chorób dermatolo- gicznych, takich jak trądzik, egzema i okołoustne zapalenie skóry. Ważnym czynnikiem, który wpływa na skład mikro- biomu jest woda, warunkująca wzrost liczebności mikroor- ganizmów, dlatego w obszarach o wysokiej wilgotności ob- serwuje się liczne występowanie mikroflory komensalnej.
Dyspioza mikroflory prowadzi do podzielenia chorobotwór- czych i wirulentnych szczepów C. acnes, ponadto aktywuje odporność wrodzoną wywołującą stan zapalny skóry [6].
POWSTAWANIE TRĄDZIKU
Doniesienia naukowe sugerują, że trądzik w dużym stop- niu powstaje w wyniku czynników genetycznych. Pozytyw- ny wywiad rodzinny w kierunku trądziku, jest powiązany z jego wcześniejszą manifestacją, opornością na leczenie i cięższym przebiegiem. Badania cytogenetyczne wskazu- ją na podłoże genetyczne choroby [3, 7].
Zbyt duża produkcja łoju jest stwierdzona u większości chorych i jest jednym z czynników w procesie powstawa- nia zmian trądzikowych. Androgeny działają na wzrost gru- czołów łojowych, rogowacenie przewodów łojowych oraz zwiększają sekrecję łoju, ich głównym źródłem są nadner- cza, jądra i jajniki. Dihydrotestosteron (DHT) i testoste- ron mają największy wpływ na metabolizm gruczołów ło- jowych. Ważną rolę w patogenezie trądziku odgrywa 5α-re- duktaza, będąca enzymem warunkującym przekształcenie testosteronu w dihydrotestosteron [8]. Konfiguracja andro- gen-receptor może powodować ekspresję genów, które są odpowiedzialne za proliferację komórek łojowych, lipoge- nezę i wzrost gruczołu łojowego [9].
Zaburzenia zachodzące w procesie rogowacenia przewo- dów wyprowadzających z gruczołów łojowych, polegają na zbyt dużym rogowaceniu i przyleganiu złuszczonych łusek w okolicy lejka gruczołu łojowego. Dochodzi też do zmniej- szenia kanału łojowego, umożliwiającego swobodne wyda-
lanie łoju na powierzchnię skóry, co prowadzi do powstania mikrozaskórników przekształcających się często w zaskór- niki otwarte i zamknięte [10]. Mikrozaskórniki tworzą się pod wpływem wielu czynników, m.in. nadmiernej sekrecji androgenów, niedoboru kwasu linolowego lub nadmiar wol- nych kwasów tłuszczowych [11]. Czynnikiem, który warun- kuje przemianę mikrozaskórnika w zaskórnik, jest keratyni- zacja mieszkowa spowodowana podrażnieniem ścian miesz- ków włosowych poprzez bakterie i materiał łojowy, co może prowadzić do nadprodukcji i gromadzenia korneocytów [12].
Stan przewlekłego stresu psychicznego może doprowa- dzić do zwiększenia wydzielania androgenów nadnerczo- wych, pobudza wzmożoną aktywność i wzrost gruczołu ło- jowego oraz stymuluje produkcję cytokin [13].
Na przebieg choroby może mieć wpływ również pora roku i klimat. U osób z nadmiernym poceniem, można stwierdzić wzmożone pojawianie się zmian trądzikowych w obszarze charakteryzującym się dużą liczbą gruczołów łojowych, m.in. w tzw. strefie T (okolica czoła, nosa i bro- dy), w okolicy międzyłopatkowej oraz dekolcie, szczególnie kiedy klimat jest wilgotny i gorący. Zauważono również, że w miejscach szczególnie narażonych na promieniowanie ultrafioletowe UV pojawiają się grudki przymieszkowe [3].
Wiele osób, które borykają się ze zmianami trądzikowy- mi, popełnia błędy pielęgnacyjne, które nasilają problem.
Należy unikać zbyt intensywnego uszkadzania mechanicz- nego skóry (bez zachowania wystarczającej higieny), samo- dzielnego usuwania zmian, używania kosmetyków kome- dogennych (m.in. podkłady, pudry, zawierające w składzie parafiny, parabeny, silikony i estry, prowadzące do powsta- wania zaskórników i zmian trądzikowych) oraz zbyt częste- go mycia, przy użyciu np. zwykłego mydła. Może się wyda- wać, że nadmierne wysuszenie skóry takimi substancjami jak m.in. alkohol etylowy, czy silniejsze detergenty takie jak SLS (Sodium Lauryl Sulfate) czy SLeS (Sodium Laureth Sulfa- te) dają pozytywny efekt usunięcia nadmiaru łoju, jednak skutkują one naruszeniem bariery naskórkowej, wysusza- niem i zwiększaniem zdolności do podrażnień skóry oraz zaostrzeniem przebiegu trądziku [14].
MASKNE
Koronawirusy należą do grupy wirusów wywołujących po- ważne choroby układu oddechowego. W 2019 roku w Chi- nach pojawił się nowy koronawirus (SARS-CoV-2), który stał się przyczyną początkowej epidemii, a później pandemii, która objęła swoim zasięgiem cały świat. W związku z ła- twością zakażenia się nowym szczepem wirusa, wprowa- dzono obowiązek noszenia maseczek ochronnych, począt- kowo u pracowników ochrony zdrowia, jednak z biegiem czasu stało się to ogólnym nakazem dla całej populacji.
U pracowników systemu ochrony zdrowia zauważono wy- stępowanie otarć i urazów grzbietu nosa, policzków i czoła poprzez nacisk wywoływany przez maseczki [15]. W wyni-
ku obowiązku noszenia maseczek ochronnych zauważono wzrost zachorowań oraz nasilenie objawów trądziku, spo- wodowanych noszeniem maseczek. Zjawisko to zostało na- zwane „maskne”. Stosowanie masek może przyczyniać się również do powstania trądziku mechanicznego (Acne me- chanica), który jest odmianą trądziku pospolitego i powsta- je w wyniku pocierania, a w efekcie blokowania ujść gruczo- łów łojowych. Noszenie maski zaostrza trądzik również ze względu na pocenie się i zwiększoną wilgotność, co prowa- dzi do obrzęku keratynocytów naskórka. Zmiany zachodzą- ce w powierzchniowym składzie łoju oraz nawodnienie skó- ry mogą doprowadzić do zaburzenia bariery naskórkowej, prowadząc do zmian mikroflory skóry [16]. Noszenie ma- sek wpływa na zwiększenie temperatury skóry, prowadząc do zwiększonego zatrzymywania potu w przypadku osób zdrowych oraz pogorszenia objawów u osób cierpiących na nadmierną potliwość. Ciepłe i wilgotne mikrośrodowisko, które jest stworzone przez noszenie maseczek, oddziału- je na zwiększenie podatności skóry na infekcje grzybicze, m.in. kandydozę i malassezię, będącymi powszechnymi ko- mensalami zdrowej skóry. Noszenie masek wpływa na in- fekowanie skóry drobnoustrojami kolonizującymi wilgotne obszary, takimi jak Staphylococcus i Corynebacteria [6].
TERAPIA TRĄDZIKU
Popularnymi substancjami chemicznymi, które wykorzysty- wane są w terapii trądziku, są kwasy organiczne. Zabieg opie- rający się na działaniu tych substancji nazywany jest peelin- giem chemicznym, w jego trakcie, na powierzchnię skóry w sposób kontrolowany nakładane są produkty zawierają- ce kwasy. Głębokość złuszczenia jest zależna od rodzaju sub- stancji, stężenia i czasu kontaktu ze skórą [17]. Preparaty nie- przekraczające stężenia 4%, wpływają na osłabienie przyle- gania korneocytów, co powoduje usuwanie zrogowaciałego naskórka. Wyższe stężenia kwasów i jednocześnie niskie pH wpływają na epidermolizę w skutek rozszczepienia desmo- somalnych połączeń warstwy podstawnej naskórka. W wy- niku złuszczenia odpowiednich warstw naskórka, pobudzo- na zostaje proliferacja keratynocytów w podstawnej warstwie naskórka. Równocześnie obserwuje się wzmożone procesy produkcji kolagenu oraz macierzy zewnątrzkomórkowej, za- chodzące w skórze właściwej [18]. Ponadto substancje te czę- sto są stosowane w różnych preparatach kosmetycznych ze względu na właściwości obniżania pH skóry i preparatu, co stanowi ochronę przed namnażaniem się drobnoustrojów.
• Urządzenie IPL (Intense Pulse Light) emituje światło po- lichromatyczne, które oprócz hamowania wzrostu bakte- rii i fotoaktywacji porfiryn prowadzi do fototermolizy. Za pomocą uruchomienia endogennych porfiryn znajdują- cych się w skórze, produkowana jest wystarczająca ilość energii i ciepła, żeby w wyniku uderzenia w naczynia krwionośne w gruczołach łojowych, spowodować zmniej- szenie produkcji sebum [19].
W terapii trądziku znajdują zastosowanie również lasery, które są ukierunkowane głównie na przyspieszenie gojenia ran i ograniczenie łojotoku. Efektem wykorzystania wyso- koenergetycznych laserów, które są ukierunkowane głów- nie do leczenia zmian potrądzikowych, jest spłaszczenie blizn i innych zniekształceń oraz wygładzenie skóry [20].
• Retinoidy są pochodnymi witaminy A i są stosowane miej- scowo lub doustnie. Terapia lekkich form trądziku przybie- rających postać drobnych krostek i grudek, zaskórników i nadmiernego łojotoku opiera się głównie na zewnętrz- nym stosowaniu preparatów z dodatkiem tej substancji.
Istotą działania retinoidów jest zmniejszenie przylegania korneocytów, regulacja keratynizacji i wspieranie natural- nego procesu złuszczania się warstwy rogowej naskórka.
Dzięki temu retinoidy hamują proces powstawania mikro- zaskórników, z których powstają zaskórniki, krosty i grud- ki, ponadto łagodzą istniejące już stany zapalne. Nie dzia- łają natomiast sebostatycznie, tak więc nadal może wystę- pować łojotok, utrudniający powodzenie kuracji. Początek kuracji bywa bardzo ciężki dla pacjentów ze względu na występujące podrażnienia, zaczerwienienie, wysuszenie i złuszczanie naskórka, dlatego najpierw zaleca się stoso- wanie preparatów co dwa dni i obowiązkowo – nawilżanie strefy poddanej terapii [21-23].
• Leczenie cięższych postaci trądziku odbywa się doustnie, przy pomocy izotretynoiny, jedynego leku, który działa na procesy powstawania zmian trądzikowych. W przeciwień- stwie do retinoidów stosowanych miejscowo, izotretynoina zmniejsza i efektywnie hamuje pracę gruczołów łojowych, zapobiega również komedogenezie poprzez regulację pro- cesu keratynizacji oraz zmniejsza stan zapalny. Substan- cja ta wykazuje również działanie przeciwbakteryjne, dzię- ki czemu zmniejsza kolonizację C. acnes w gruczołach ło- jowych i mieszkach włosowych. Terapia izotretynoiną wykazuje wiele działań niepożądanych, takich jak np.: wy- padanie włosów, nadmierne przesuszenie śluzówki i skóry, bóle mięśni i stawów, zaburzenia w funkcjonowaniu wątro- by, a czasem też zaburzenia psychiczne [21, 22, 24, 25].
CEL BADAŃ
Celem badań było poznanie opinii na temat wpływu nosze- nia maseczek ochronnych na pogorszenie kondycji skóry osób ankietowanych oraz ich świadomości na temat pro- duktów i zabiegów kosmetologicznych stosowanych m.in.
w terapii trądziku.
MATERIAŁ I METODOLOGIA
Do badań wykorzystano anonimową ankietę udostępnioną w Internecie, opracowaną przez autorów przy użyciu For- mularza Google. Składała się ona z 20 pytań, 18 zamknię- tych i 2 otwartych. Pierwsze 4 pytania zawierały informacje na temat płci, wieku, miejsca zamieszkania i wykształcenia.
Pytania od 5 do 20 dotyczyły badanego problemu. W bada-
niu wzięło udział 570 osób, w tym 551 kobiet, co stanowiło prawie 97% wszystkich ankietowanych oraz 19 mężczyzn (jedynie 3% badanych). Analiza wykonanych badań i wy- kresy zostały opracowane w programie Excel.
WYNIKI
Przed obowiązkiem noszenia maseczek ochronnych z pro- blemem trądziku borykało się 48% ankietowanych (rys. 1), natomiast w wyniku nałożonych restrykcji, pojawienie się zmian skórnych zdeklarowało aż 84% respondentów (rys. 2).
Najwięcej ankietowanych (35%) zdeklarowało pojawienie się zmian trądzikowych w wyniku noszenia maseczek, 20%
zauważyło u siebie podrażnienie skóry, 17% respondentów wskazało na pojawienie się zaczerwienienia skóry, 15% za-
48%
52%
Tak Nie
Rys. 1 Występowanie trądziku przed obowiązkiem noszenia maseczek Źródło: Opracowanie własne
84%
16%
Tak Nie
Rys. 2 Pojawienie się zmian skórnych w wyniku noszenia maseczek Źródło: Opracowanie własne
35%
17%
20%
13%
15% Pojawienie się zmian
trądzikowych Zaczerwienienie skóry
Podrażnienie skóry
Nadmierne przetłuszczenie Nadmierne przesuszenie skóry
Rys. 3 Rodzaje zmian skórnych, które pojawiły się w wyniku noszenia maseczek Źródło: Opracowanie własne
43%
30%
17%
10% Około godziny- wyjście
do sklepu, apteki
2-4 godzin
8 godzin- obowiązek noszenia maseczki w pracy Powyżej 8 godzin
Rys 4. Czas noszenia maseczek ochronnych Źródło: Opracowanie własne
12%
88%
Tak Nie
Rys. 5. Korzystanie z zabiegów przeciwtrądzikowych w gabinecie kosmetologicznym Źródło: Opracowanie własne
8%
92%
Tak Nie
Rys. 6 Korzystanie z zabiegów nawilżających w gabinecie kosmetologicznym Źródło: Opracowanie własne
24%
76%
Tak Nie
Rys. 7 Korzystanie z zabiegów kosmetologicznych przed obowiązkiem noszenia maseczek Źródło: Opracowanie własne
66%
34%
Tak Nie
Rys 8. Stosowanie substancji do walki z danym problemem Źródło: opracowanie własne
9%
6%
8%
24%
7%
13%
5%
16%
2% 10%
Kwas salicylowy Kwas migdałowy Kwas glikolowy Witamina C Retinol
Kwas hialuronowy Kwas azelainowy Cynk
Kwas laktobionowy Emolienty
Rys. 9 Substancje aktywne stosowane w związku z pojawiającymi się problemami skórnymi Źródło: Opracowanie własne
znaczyło pojawienie się nadmiernego przesuszenia skóry, natomiast nadmierne przetłuszczanie skóry wybrało 13%
ankietowanych.
Na czas wyjścia do miejsc publicznych (sklep, apteka) ma- seczkę zakładało 43% ankietowanych, 30% spędzało w niej od 2 do 4 godzin, 17% respondentów miało założoną ją 8 go- dzin w pracy, natomiast 10% nosiło ją powyżej 8 godzin.
Jedynie 12% ankietowanych korzystało z zabiegów przeci- wtrądzikowych oferowanych przez gabinety kosmetologiczne.
Aż 92% respondentów nie korzystało z profesjonalnych zabiegów wspomagających nawilżenie skóry, które znajdu- ją się w ofercie salonów kosmetologicznych.
Przed obowiązkiem noszenia maseczek ochronnych, z zabiegów kosmetologicznych korzystało jedynie 24%
osób ankietowanych.
W celu zniwelowania powstałego problemu, 66% ankie- towanych używało substancji aktywnych, natomiast 34%
respondentów nie stosowało takich produktów.
Zdecydowanie najwięcej osób (24%) stosowało w swo- jej pielęgnacji produkty z witaminą C, 16% ankietowanych używało kosmetyków zawierających cynk, nieco mniej, bo 13% zdeklarowało, że w pielęgnacji stosowało kwas hialu- ronowy, natomiast tylko 2% wybierało preparaty z kwasem laktobionowym.
Nakładanie makijażu pod maseczkę wskazało 62% osób ankietowanych, 34% osób nie wykonywało makijażu przed założeniem maski, natomiast 4% ankietowanych pytanie to nie dotyczyło.
W przypadku dbania o maseczkę ochronną, najwięcej ankietowanych (42%) wybrało opcję prania w temperatu- rze min 60°C, niewiele mniej, bo 41% badanych deklarowa- ło wyrzucenie maski po każdorazowym użyciu, natomiast najmniej, bo jedyne 4% respondentów zdeklarowało, że spryskują maseczkę płynem do dezynfekcji.
DYSKUSJA
Z problemem trądziku, czy nadmiernego podrażnienia skó- ry, boryka się wiele osób w społeczeństwie, jednak w wyni- ku wprowadzonych przez rząd obostrzeń wiosną 2020 roku, które nakazywały zasłanianie nosa i ust maseczką ochron- ną, zauważono wzrost osób szukających pomocy u derma- tologów czy kosmetologów ze względu na pogorszenie kon- dycji skóry i pojawienie się różnych zmian skórnych.
Głównym celem badania było wykazanie pojawienia się problemów skórnych w wyniku nakazu noszenia maseczek.
Na pytanie o problem trądziku przed obowiązkiem zasłania- nia nosa i ust ponad połowa (52%) odpowiedziała przeczą- co, na pytania dotyczące podrażnień i zaczerwienienia skó- ry również zdecydowana większość zdeklarowała, że takich problemów nie miała. Respondenci zostali zapytani również o pojawienie się zmian skórnych w wyniku noszenia mase- czek i tutaj aż 84% zdeklarowała, że takie problemy się po- jawiły. W przypadku określenia najczęstszych zmian, poja- wiających się w wyniku zasłaniania nosa i ust, zdecydowanie największy odsetek (ponad 80% ankietowanych) zdeklaro-
wało pojawienie się zmian trądzikowych, na pojawienie się podrażnienia skóry wskazało 48% ankietowanych, częstym problemem było również zaczerwienienie i przesuszenie skóry. Jongwook Kim i wsp. wykazali w swoich badaniach, że stosowanie masek ochronnych wpływa na zwiększenie za- czerwienienia i temperatury skóry, ponadto zwiększała się również objętość porów i ilość zmian trądzikowych, co po- kazuje, że stosowanie masek ma negatywny wpływ na skórę.
Zmiany pojawiają się ze względu na pocenie się i zwiększoną wilgotność, co prowadzi do obrzęku keratynocytów naskór- ka, ponadto zmiany zachodzące w powierzchniowym skła- dzie łoju i nawodnienie skóry, mogą doprowadzić do zabu- rzenia bariery naskórkowej, prowadząc do zmian mikroflory skóry. Ciepłe i wilgotne mikrośrodowisko, które jest stworzo- ne przez noszenie maseczek, oddziałuje na zwiększenie po- datności skóry na infekcje bakteryjne oraz grzybicze [16].
Z badań wynika, że przed obowiązkiem zasłaniania nosa i ust z zabiegów kosmetologicznych korzystało niespełna 24%
ankietowanych, co nie jest zadowalającym wynikiem. W przy- padku pojawiających się problemów z trądzikiem, z zabie- gów wspomagających zmniejszenie zmian korzysta zaled- wie 12% ankietowanych, natomiast z zabiegów wspomaga- jących nawilżenie jedynie 8% respondentów. W podobnych badaniach prowadzonych przez Spaleniak i Chmielowską 36% ankietowanych zdeklarowało, że nie radzi sobie z proble- mem który ich dotknął. Takie wyniki mogą być spowodowane zbyt małą wiedzą badanych na temat działania i przebiegu po- szczególnych zabiegów, wykonywanych w gabinetach zarów- no kosmetologicznych, jak i dermatologicznych [26].
Ważnym aspektem było również nakładanie makijażu pod maseczkę. Spośród ankietowanych, aż 353 osoby zde- klarowały, że wykonują makijaż przed założeniem masecz- ki. Może to częściowo przyczyniać się do powstawania zmian trądzikowych, poprzez właściwości komedogenne niektó- rych kosmetyków kolorowych, które mogą wpływać na poja- wianie się stanów zapalnych. Po nałożeniu maseczki ochron- nej zostają stworzone warunki (wzrost temperatury i wilgot- ności) do zaburzenia mikrobiomu i namnażania się bakterii, które pośrednio przyczyniają się do rozwoju trądziku.
WNIOSKI
Przeprowadzone badania potwierdzają, że wprowadzone obostrzenia związane z obowiązkiem noszenia maseczek mają wpływ na pogorszenie kondycji skóry wśród społeczeń- stwa. Najczęściej pojawiającym się problemem są zmiany trądzikowe, zaczerwienienie, podrażnienie oraz nadmierne przesuszenie okolicy narażonej na bezpośredni kontakt skó- ry z maseczką ochronną. Zmiana temperatury i wilgotności, która wpływa na zaburzenia homeostazy mikrobiomu i pro- wadzi do powstawania zmian. Ponadto wskazano na niską świadomość i niewystarczającą wiedzę społeczeństwa doty- czącą zabiegów oraz preparatów, które umożliwiłyby terapię i poprawiły kondycję skóry zmienionej chorobowo. Nakłada- 62%
34%
4%
Tak Nie Nie dotyczy
Rys. 10 Noszenie makijażu pod maseczką Źródło: Opracowanie własne
41%
4%
42%
6% 7% Wyrzucam po każdym
użyciu
Spryskuję płynem do dezynfekcji Piorę w temperaturze min 60 stopni Zanurzam we wrzątku Prasuję żelazkiem
Rys. 11 Sposób dbania o maseczkę Źródło: Opracowanie własne
nie makijażu pod maseczkę mogło mieć wpływ na powsta- wanie zmian trądzikowych, poprzez stosowanie w kosmety- kach substancji komedogennych, prowokujących powstawa- nie zaskórników i zmian trądzikowych.
LITERATURA / REFERENCES
1. Williams HC, Dellavalle RP, Garner S. Acnevulgaris. The Lancet.
2012;379(9813):361-372.
2. Webster GF. Patofizjologia trądziku. Cutis. 2005;76(Supl. 2):4-7
3. Kołodziejczak A. Kosmetologia Tom I. Warszawa: Wyd. PZWL; 2019.
4. Adamczyk K, Garncarczyk A, Antończak P. Mikrobiom skóry. Przegląd Dermatologiczny. 2018;105:285-297.
5. Reid G, Younes JA, Van der Mei HC, et al. Microbiota restoration: natu- ral and supplemented recovery of human microbial communities. Nat Rev Microbiol. 2011;9:27-38.
6. Wan-Lin T. The “Maskne” microbiome – pathophysiology and thera- peutics. International Journal of Dermatology. 2021;60(7):799-809.
https://doi.org/10.1111/ijd.15425
7. Sobjanek M, Zabłotna M, Sokołowska-Wojdyło M, et al. Czynniki gene- tyczne w etiopatogenezie trądziku pospolitego. Post Dermatol Alergol.
2007; 24(4):183-187.
8. Sobjanek M, Sokołowska-Wojdyło M, Barańska-Rybak W, et al. Rola czynników hormonalnych w etiopatogenezie i terapii trądziku pospo- litego. Post Dermatol Alergol. 2006;23(6):266-272.
9. Deplewski D, Rosenfield RL. Role of hormones in pilosebaceous unit development. Endocr Rev. 2000;21:363-392.
10. Biegaj M. Trądzik pospolity i jego leczenie. Kosmetologia Estetyczna.
2017;6(2):155-158.
11. Thiboutot D. Pathogenesis and treatment of acne. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2001;15:91.
12. Wolska H. Rola terapii kojarzonej w trądziku. Derm Klin i Zabieg.
2001;3:129.
13. Sobjanek M, Sokołowska-Wojdyło M, Binkowska-Michalik K, et al.
Trądzik wieku dorosłego – interdyscyplinarny problem kliniczny.
Przegl Dermatol. 2006;4(93):475-481.
14. Szmaj-Kupny E, Kuś M. Trądzik pospolity w ujęciu holistycznym.
Aesth Cosmetol Med. 2020;9(4):389-393.
15. Hayat W, Mahmood Malik L, Mukhtar R, et al. “Maskne” (Mask Induced Acne) in health care professionals of tertiary care hospitals of lahore during COVID-19 pandemic. Pak Postgrad Med J. 2020;31(2):61-65.
16. Gomolin TA, Cline A, Russo M. Maskne: Exacerbation or Eruption of Acne During the COVID-19 Pandemic. SKIN The Journal of Cutaneous Medicine. 2020;4(5):438-439.
17. Brzezińska-Wcisło L, Bergler-Czop B, Wcisło-Dziadecka D, et al. Co nowe- go w patogenezie trądziku pospolitego. Dermatol Klin. 2006;8:275-279.
18. Feliczak-Guzik A, Jagodzińska K, Nowak I. Rola hydroksykwasów w kosmetyce. Pol J Cosmetol. 2013;16:85-92.
19. Kim RH, Armstrong AW. Current state of acne treatment: highlighting lasers, photodynamic therapy and chemical peels. Dermatology online journal. 2011;17(3):2.
20. Jankowiak W, Imielski W, Pachurka J. Kosmetologia wobec problemów cery tłustej i trądzikowej. Kosmetologia Estetyczna. 2016;5(5):501-504.
21. Padlewska K. Medycyna estetyczna i kosmetologia. Warszawa: Wyd.
PZWL; 2014.
22. Placek W, ed. Dermatologia estetyczna. Poznań: Termedia Wydawnic- twa Medyczne; 2016: 233-245.
23. Czarnecka-Operacz M, Jakubowicz O. Rola zabiegów pielęgnacyjnych w leczeniu trądziku. Przegl Dermatol. 2010;97:335-341.
24. Matusiak Ł, Szepietowski J. Izotretynoina w trądziku – schematy daw- kowania w aspektach skuteczności, interakcji, tolerancji, bezpieczeń- stwa oraz kosztów terapii. Dermatol Klin. 2011;13(3):145-154.
25. Bojarowicz H, Płowiec A. Wpływ witaminy A na kondycję skóry. Probl Hig Epidemiol. 2010;91(3):352-356.
otrzymano / received: 13.06.2021 poprawiono / corrected: 29.06.2021 zaakceptowano / accepted: 10.07.2021
