Franciszek M. Rosiński
IXth International Congress of
Anthropological and Ethnological
Sciences
Studia Philosophiae Christianae 11/2, 229-231
sto zdarza się również, że badacze nie precyzują jasno założeń teore tycznych na jakich opierają sw oje badania. Odczuwa się wyraźny brak badań kom pleksowych, dążących do stworzenia modelu procesów psy chicznych. Różnorodność podejść, ścierających się poglądów — oto co znam ionuje polską psycholgię, ale co jest jednocześnie niezawodnym znakiem i przejawem rzeczywistego rozwoju każdej nauki.
FRANCISZEK M. ROSIŃSKI
IX th INTERNATIONAL CONGRESS OF ANTHROPOLOGICAL AND ETHNOLOGICAL SCIENCES
M yślą przewodnią I X Międzynarodowego Kongresu Nauk Antropo
logicznych i Etnologicznych, który odbył się w dniach od 1—8 września
w Chicago, była teza, iż przyszłość i pom yślność ludzkości zależy od uznawania i poszanowania różnic, jakie istnieją m iędzy poszczególny m i grupami i społecznościam i ludzkimi. Ta idea pluralizm u kulturow e go uzewnętrzniła się także w haśle kongresu: „jeden gatunek, w iele kultur”. Pod w zględem frekw encji był to najw iększy z dotychczaso wych kongresów antropologiczno-etnolcgicznych, gdyż wzięło w nim udział ck. 3000 uczestników z ponad 100 krajów, czyli ok. 25% ogółu antropologów i etnologów na św iecie; (1,2). Delegacji polskiej prze w odniczył prof. T. Dzierżykray-Rogalski, sekretarz Komitetu N aro dowego U nii Nauk Antroplogicznych i Etnologicznych w Polsce.
Na szczególną uwagę zasługuje now a metoda prowadzenia obrad, ja ką zastosow ano na tym kongresie. Zgodnie z zaleceniem Konferencji Kopenhaskiej z maja 1971 r. poszczególni uczeni przygotowali na kon gres referaty, których na posiedzeniach jednak nie wygłaszano, ponie waż uczestnicy m ieli możność zapoznać się z interesującym i ich tek sta mi na ogół już przed kongresem bądź w trakcie jego trwania przed poszczególnym i sesjam i tematycznymi. Pozw oliło to uczestnikom kon gresu przeznaczyć maksym alną ilość czasu na om ówienie referatów i na dyskusję nad nimi. Zrezygnowano też tym razem z bardzo wczesnego ustalenia tem atyki poszczególnych sekcji i sympozjów, gdyż według słusznej koncepcji przewodniczącego IX Kongresu profesora Sol Taxa szczegółowy podział na grupy tem atyczne miał być dokonany dopiero na podstaw ie zgłoszonych na kongres referatów.
Zasadnicze obrady kongresu z wyjątkiem uroczystych sesji plenar nych toczyły się rów nolegle w 4 sekcjach, przy czym czas trwania po szczególnych sesji tem atycznych, których łącznie odbyło się 106, w
y-nosił przeciętnie otk. 2 godzin, po czym następowała zmiana przewod niczącego sesji i kontynuacja obrad nad nową problematyką. Wzięcie udziału w obradach przez 8—12 godzin dziennie wymagało jednak od uczestników dużego w ysiłku intelektualnego i fizycznego, tym bar dziej iż program kongresu przewidywał jeszcze szereg innych intere sujących pozycji, jak obejrzenie film ów etnograficznych, zwiedzanie w ystaw y ludowej twórczości artystycznej i muzeów, spotkania z róż nym i grupami etnicznymi, w ysłuchanie m uzyki i śpiewów folklory stycznych i in.
Tę eksperymentalną formę odbywania kongresu, umożliwiającą za poznanie się w stosunkowo krótkim czasie z różnymi kierunkami ak tualnie prowadzonych badań i dokonanie przeglądu dorobku nauko w ego dużej liczby uczonych, cechowały jednak jeszcze pewne manka m enty. Nie w szyscy uczestnicy np. byli w stanie przeczytać przed daną sesją poszczególne referaty, między innym i wskutek późnego nadesła nia części prac, również rozprowadzenie powielanych tekstów między zainteresow ane osoby nie obyło się bez trudności; krytykowano też sposób prowadzenia dyskusji na niektórych sesjach oraz organizowa n ie konferencji przedkongresowych w różnych m iejscowościach (3, 4). W iele dyskusji odznaczało się jednak bardzo wysokim poziomem, zwłaszcza jeśli organizator danej sesji problematycznej należycie ją przygotował drogą korespondencyjną oraz w czasie spotkań przed sa mym kongresem.
Liczba referatów zgłoszonych na kongres w ynosiła ponad 2000, przy czym tem atyka ich, zgodnie z anglosaskim pojm owaniem antropologii i etnologi, odznaczała się bardzo znaczną różnorodnością, gdyż dotyczy ła zagadnień nie tylko z zakresu klasycznej antropologu fizycznej i et nologii, lecz również z socjologii, demografii, archeologii, religioznaw stwa, lingw istyki, psychologii, ekonomiki, medycyny, prym atologii i in. W aspekcie chronologicznym np. referaty obejmowały okres od czasu w ystępowania form prehominidalnych po dzień dzisiejszy, a w wielu pracach uwzględniano nawet problem y dotyczące przypuszczalnego k ie runku rozwoju i przyszłych perspektyw naszego gatunku (1, 4, 5).
Zainteresowanie autorów poszczególnym i dziedzinami badań, sądząc po problem atyce różnych sesji i liczbie zgłoszonych na nie referatów, było bardzo zróżnicowane. Dla przykładu: 281 referatów om awianych na kilku sesjach tem atycznych, dotyczyło charakterystyki ludów i grup etnicznych różnych kontynentów i stref geograficznych; 214 referatów poświęcono tem atyce folklorystycznej, w 93 referatach poruszono za gadnienia z dziedziny psychologii społecznej i etnopsychologii; 83 refe raty m iały za przedmiot problem wierzeń, kultów i szamanizmu u róż nych narodów; 180 referatów dotyczyło kulturowych determ inantów ję zyka i jego roli w rozwoju kultury i porozumiewania się; 23 referaty
traktow ały o stosowaniu metody m arksistowskiej w badaniach etnolo gicznych; w 28 referatach rozważano problemy kulturowej adaptacji; 52 referaty odnosiły się do zmian kulturow ych i procesów urbaniza cyjnych. Szczególnie żywo dyskutowano nad problematyką wojny, dy skrym inacji rasowej i likwidacji niektórych grup etnicznych, a także nad rolą kobiety w e współczesnym społeczeństwie. Ogółem najwięcej referatów dotyczyło różnych zagadnień etnologicznych, które om awia no na 70 sesjach, referatom z zakresu antropologii fizycznej i dem o grafii poświęcono 29 sesji, tem atyce prehistorycznej zaś zaledwie 7 se sji (3, 6).
IX Kongres antropologiczno-etnologiczny niew ątpliw ie przyczynił się bardzo skutecznie do szerokiej wym iany poglądów i współpracy nau kowej między autorami z różnych krajów; w ytyczył nowe kierunki ba dań, powołał różne komisje, w ysunął propozycje dotyczące informacji i dokumentacji naukowej. Przewiduje się też opublikowanie co naj m niej 1500 referatów i kom unikatów kongresowych w raz z uwagam i dyskusyjnym i i zgłoszonymi na piśmie, w serii „World Anthropology” (Mouton Publ., Hague), która przypuszczalnie będzie liczyła ponad 80 tomów tem atycznych.
PIŚMIENNICTWO
1 I X th International Congress of Anthropological and Ethnological
Sciences. Plan of the Congress and Résumés of Contributions, 1973,
Ed. IXth Intern. Congr. of Anthr. a. Ethnol. Sc. Inc.
2 Editor’s Report. The Congress. „Current Anthropology”, 1973, t. 14, nr 5, s. 523.
3 Kopczyńska-Jaworska В.: IX International Congress of A n th ro
pological and Ethnological Sciences, Chicago. „Etnografia Polska”,
1974, t. 18, z. 2, s. 240—244.
4 A verkieva J. P., Bromlej J. В.: I X Mieżdunarodnyj Kongres
antro-pologiczeskich i etnologiczeskich nauk. „SowietSkaja Etnografia”,
1974, nr 1, s. 3— 15.
5 IX è m e Congrès International des Sciences Anthropologiques et
Ethnologiques. Supplem ent II. Plan o f the Congress and Résumé
of contributions, 1973.
6 IX th International Congress of Anthropological and Ethnological
