TEOLOGIA PRAKTYCZNA
UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA • WYDZIAŁ TEOLOGICZNY TOM 2,2001
JA D W IG A OLEJNIKOW A
Praktyki zawodowe dla świeckich studentów teologii.
Projekt i pierwsze doświadczenia
W przyjętym przez Radę Wydziału dokum encie, który określa profil absolwenta Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. A dam a Mickiewicza, wskazano na chęć włączenia studentów w dialog społeczny i dialog cywilizacyjny. Pociąga to za sobą konieczność stworzenia możliwości, aby przyszły absolwent rozwinął umiejętność roz
poznawania różnych stanowisk, poglądów i opinii osób, grup społecznych, a także zdol
ność wyrażania, oceny i uzasadniania własnych poglądów, świetle wiary i nauczania Kościoła katolickiego'.
W ładze dziekańskie Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. A dam a Mickie
wicza postanowiły w roku akadem ickim 2000/2001 po raz pierwszy zbliżyć akadem ic
ką teorię do życia, wprowadzając praktykę zawodową (instytucje opieki społecznej, służby zdrowia, m edia, ośrodki resocjalizacyjne, parafie) dla świeckich studentów trzeciego roku studiów w drugim sem estrze w liczbie 30 godzin.
W prowadzono więc uczenie się przez badanie i działanie, kładąc szczególny nacisk na dociekanie — wnikliwe poszukiwanie informacji przez wewnętrznie motywowane studiowanie i własne odkrycia uczących się. Postawiono na integrację zdobytej wie
dzy, um iejętności i wartości oraz identyfikowanie rzeczywistych problem ów w rzeczy
wistych sytuacjach.
Poszukiwanie miejsca dla teologa w gronie profesjonalistów spowodowało za
proponow anie odbycia praktyk w instytucjach, w których skupiają się dylematy ludz
kie, w których możemy spotkać człowieka zagubionego we współczesnym świecie.
Teolog ze swoim szerokim zasobem wiedzy o świecie i Bogu winien być także przy
datny społeczeństwu poza katechezą i współpracą z kościołem parafialnym.
Jesteśm y przekonani, iż pom iędzy pracą psychologa a pracą księdza jest do wy
pełnienia obszar, który winien być poddany działaniu teologa. Oczekujemy, iż teolog
1 Por. Profil studenta Wydziału Teologicznego UAM (przyjęty przez Radę Wydziału Teologiczne
go w dniu 10 stycznia 2000 r.J.
— świecki będzie tą osobą, która da wsparcie człowiekowi, szczególnie w jego rozwo
ju duchowym. Coraz częściej przecież spotykamy ludzi wyjałowionych wewnętrznie lub też nic mających czasu na rozwój duchowy. Tenże rozwój jest tymczasem jednym z wielu (obok rozwoju fizycznego, psychicznego, społecznego, em ocjonalnego) o b szarów pełnego ukształtowania jednostki i jej osobowości.
A więc beneficjentem dzisiejszych praktyk świeckich studentów Wydziału Teolo
gicznego, a jutrzejszej pracy teologa, będzie jednostka lub grupa społeczna. Jej praca i otrzymane wsparcie pozwoli zobaczyć oś żyda, której strzałka skierowana jest w jedną stronę. Jest to czas, który winien być wykorzystany w maksymalnym stopniu dla wła
snego i pełnego rozwoju oraz pracy dla siebie, własnej rodziny i dobra drugiego czło
wieka.
I. Opis projektu
Projekt pedagogiczny praktyk zawodowych dla studentów Wydziału Teologicz
nego Uniwersytetu im. Adam a Mickiewicza obejm uje 11 zagadnień.
1. W prowadzenie — założenia
Ten punkt uzasadnia i przekonuje, iż absolwent teologii winien wydobywać, rozwi
ja ć i pom nażać sity ludzkie, pomagać w konstruktywnym radzeniu sobie z rzeczywisto- śdą, poszerzać umiejętności rozumienia siebie i innych w oparciu o zasady życia społecz
nego. którym są: dobro wspólne, solidarność, pomocniczość (subsydialność)2.
Założono, iż studenci pójdą na praktykę, by pom óc w rozwiązywaniu problemów, zintegrować i poszerzyć swoja wiedzę, um iejętności i wartości. M iało się to dokonać poprzez działania praktyczne w takich instytucjach jak: szpitale, Domy Pomocy Spo
łecznej (DPS), placówki resocjalizacyjne, media, parafie. Potraktowano te zajęcia jako innowację edukacyjną w pełni akceptując zaangażowanie całej kadry oraz poważnie traktując wątpliwości i niepokoje.
Facylitatorami praktyk byli nauczyciele akademiccy — pedagog z przygotowa
niem medycznym i doświadczeniem w nauczaniu w placówkach medycznych, socjal
nych, terapeutycznych oraz doktor teologii — duchowny.
N atom iast każdy student miał indywidualnego opiekuna (tutora), którym naj
częściej był psycholog, ksiądz, polityk społeczny, pielęgniarka— teolog,itp.
2. Cel główny
Zasadniczym celem projektu pedagogicznego była: weryfikacja i poszerzenie wie
dzy teoretycznej i praktycznej nabytej przez studentów III roku w sytuacji zadań realizo
wanych przez instytucje i placówki: służby zdrowia, pom ocy społecznej, mass mediów,
: Projekt pedagogiczny praktyki zawodowej dla studentów Wydziału Teologicznego (JAM. I. Wpro
wadzenie — założenia. Opr. J. Olejnikowa, A . Przybecki. Poznań 2000 [Aneks],
placówek resocjalizacyjnych, parafiach i poszerzenie grupy profesjonalistów o teologów świeckich działających na rzecz drugiego człowieka
A więc zaproponow ano ubogacenie grupy profesjonalistów (grupy wsparcia) o teologów.
3. Celu operacyjne
Cele operacyjne sform ułowano w sposób następujący:
1. Poznanie specyfiki instytucji i placówek:
a) struktury organizacyjnej, b) zadań i świadczonych usług,
c) miejsca teologa we wspólnocie profesjonalistów.
2. Sprawdzenie się studentów w praktycznym wykonywaniu zadań realizowanych przez placówkę:
a) rozpoznanie placówki pod kątem struktury podopiecznych (klientów),
b) czynne uczestnictwo w pracy socjalnej — terapeutycznej placówki i poszerzenie jej o warsztat pracy teologa,
c) kształtowanie rozwoju wrażliwości społecznej, d) inne.
Należy dodać, iż cele główne jak i operacyjne, sformułowane wyżej, dotyczą wersji podstawowej projektu. Ulegną one pewnej modyfikacji, szczególnie cele operacyjne, gdy przejdziemy do podkreślenia specyfiki poszczególnych grup instytucji, o czym wspom niano po opisie pełnej wersji projektu.
4, Metody pracy
D o proponowanych m etod pracy zaliczono: pogadanki, mini wykłady, obserw a
cję uczestniczącą, wywiady, dyskusje, rozmowy i inne, również pracę indywidualną.
S. Środki dydaktyczne
Z aproponow ano, aby wykorzystać następujące środki dydaktyczne:
a) dokum entacja placówki, program y kom puterowe, literatura, aktualne projekty realizowane przez placówkę;
b) wiedza teoretyczna i praktyczna osób prowadzących zajęcia a więc facylitatorów oraz tutorów.
W iedza teoretyczna i praktyczna studentów, jak się zakłada, obejm uje kilkana
ście przedm iotów, z których studenci winni czerpać um iejętności i konfrontować je z praktyką. Podkreślić należy tutaj teologię m oralną, teologię duchowości, katolicką naukę społeczną, etykę, psychologię, pedagogikę, filozofię przyrody, filozofię Boga, antropologię filozoficzną, historię sztuki i inne.
' T am ie, II. Cel główny.
D o grona uczestniczących w praktykach zawodowych studentów teologii wcho
dziło liczne grono osób:
1. Studenci świeccy trzeciego roku Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im.
A dam a Mickiewicza w Poznaniu.
2. Pracownicy placówek — tutorzy, psycholog, socjolog, polityk społeczny, ksiądz i inni.
3. O piekunow ie z ram ienia Wydziału jako facylitatorzy.
4. Klienci, pacjenci, podopieczni instytucji.
7. S tru k tu ra form alna zajęć praktycznych W tym punkcie przedstawiono:
1. Czas trw ania — 30 godz. w drugim sem estrze, 2 godz. tygodniowo z możliwo
ścią dostosow ania czasu praktyk do warunków istniejących w instytucji (przedłużenie godzin jednorazow o do 3—6 godzin lub np. praca w niedzielę — hostel, współudział wc mszy świętej).
2. Prow adzenie dziennika praktyk, zawierającego elem enty poznawcze, określe
nie wykorzystanej wiedzy oraz wykryte obszary niewiedzy.
8. O cena praktyk przez studenta
Przewidziano tutaj ocenę praktyki zawodowej w kilku aspektach:
1. O cenę studenta — jego zaangażowanie w realizację celów praktyki. Ważne było to tym bardziej, iż sam student wybierał instytucję, w której odbywać miał zaję
cia praktyczne.
2. Sam oocenę — własnego działania, wiedzy, umiejętności identyfikowania się z problem am i występującymi w instytucji.
3. O cenę zajęć przez studentów — organizację praktyk, współpracę z tutoram i, możliwość realizowania się teologa w określonym środowisku instytucji.
9. Tok działania
W aneksie zaw arto szczegółowe cele dla konkretnej placówki, o czym w spom ni
my osobno. N atom iast w tym punkcie wskazano, iż w pierwszym m iesiącu praktyki należy poznać instytucję i świadczone usługi. Z akładano, że w drugim i trzecim m ie
siącu zajęć studenci winni włączyć się praktycznie w działanie instytucji. W czwartym miesiącu praktyki należy dalej realizować zadania oraz cele i z wolna kończyć zajęcia praktyczne, poniew aż sem estr obejm uje okres czterech miesięcy.
10. Podsum owanie zajęć
W tym punkcie projektu pedagogicznego przewidywano podsum ow anie zajęć z każdym ze studentów i rozliczenie się z przydzielonych zadań.
6. Osoby uczestniczące
11. Ocena zajęć przez prowadzącego
O drębnie potraktow ano ocenę zajęć przez prowadzącego — tutora, sugerując zwrócenie uwagi na aktywność studenta, jego kreatywność, zaangażowanie i wyko
rzystaną wiedzę.
II. Projekt pedagogiczny praktyk zawodowych w wyznaczonych instytucjach
Treści, które przedstaw iono wyżej, dotyczą projektu pedagogicznego, który' miał charakter podstawowy. Każda z instytucji otrzymała aneks, mający bardziej szczegó
łowo określić cele i zadania dla studenta. Jak już powiedziano wybrano następujące instytucje:
1. Służby zdrowia — 6 szpitali, O środek Leczenia U zależnień i W spółuzależ- nień. Poradnię Profilaktyczno-Terapeutyczną M O N A R, Hospicjum Palium.
2. Pomocy społecznej — 3 DPS, Środowiskowy DPS w Środzie Wlkp., świetlicę terapeutyczną, Klub Pomocy Psychologicznej, hostel.
3. Placówki resocjalizacyjne — Pogotowie O piekuńcze, Fundacja Pomocy W za
jem nej BARKA.
4. Uniwersytet Trzeciego Wieku.
5. Mass m edia — Radio Merkury, TVP3 — O środek w Poznaniu, D rukarnia i Księgarnia św. Wojciecha oraz Redakcja „Przewodnika Katolickiego”.
6. Parafie
Omówimy zatem cele operacyjne dla tych jednostek, zachowując podaną wcze
śniej kolejność.
Placówki służby zdrowia
Cel główny nie wymagał uzupełnień, natom iast cele operacyjne projektu podsta
wowego uszczegółowiono o:
a) doskonalenie um iejętności daw ania wsparcia w duchowym rozwoju jednostki poprzez:
— um iejętność nawiązywania kontaktu,
— um iejętność obserwacji,
— um iejętność słuchania drugiego człowieka,
— kształtowanie rozwoju wrażliwości społecznej od reagowania aż do interio
ryzacji zawodowych um iejętności komunikacyjnych,
— kształtow anie podmiotowości i autonom ii jednostki,
— um iejętność interwencji socjalnej;
b) pom oc w wywoływaniu zmian dla rozwoju w życiu społecznym poprzez:
— um iejętności wypełniania wolnego czasu,
— um iejętności dyskusji,
— stymulowanie um iejętności interpersonalnych,
—- doskonalenie um iejętności dla autokreacji i poczucia dokonań,
— doskonalenie um iejętności technicznych (obsługa kom putera, faxu),
— pom oc w codziennych czynnościach podopiecznych
— zdobywanie umiejętności towarzyszenia pacjentom w poszczególnych e ta pach zdrowia i choroby, aż do okresu term inalnego i hospicyjno-paliatyw- nego choroby;
c) kształtowanie postawy humanistycznej wobec drugiego człowieka.
O prócz problem ów społecznych, chorób cywilizacyjnych skierowano uwagę stu
dentów na problem godności w życiu człowieka do końca jego trwania. Idea budowy hospicjów na świecie jest już dostatecznie rozpowszechniona, natom iast w Polsce jest realizowana z pewnymi trudnościami. Antycypując problem śmierci człowieka, zwłasz
cza jego odchodzenia w sposób godny, zaproponow ano praktykę w Hospicjum Pa
lium. Cele realizowano w taki sam sposób, jak dla szpitali.
U znając problem uzależnień jako nie mniej ważny społecznie, skierowano stu
dentów do O środka Leczenia Uzależnień i W spółuzależnień oraz poradni tera p eu tycznej M onar,
Cel główny pozostał nic zmieniony, natom iast w celach operacyjnych oprócz postulatów zawartych w pkt. 1 i 2 (patrz wyżej jak w szpitalu) poszerzono o pkt. 3 (pom oc w wywoływaniu zmian dla rozwoju w życiu społecznym), włączając następu
jące propozycje:
a) uczenie się przez działanie (praca), b) um iejętność interwencji socjalnej,
c) wzm acnianie ludzkich um iejętności rozwiązywania problem ów i pokonywania trudności,
d) pom oc i uczestniczenie w treningach, sesjach i rozmowach terapeutycznych o r
ganizowanych dla i przez członków klubów AA, Al-Anon, Al-Atin.
Placówki pomocy społecznej
W placówkach pomocy społecznej realizowano praktyki w trzech D om ach Po
mocy Społecznej i Dziennym Środowiskowym D om u Pomocy Społecznej w Środzie Wlkp. Do tych placówek skierowano studentów z podobnymi założeniami jak p o przednio. Dla świetlic terapeutycznych i klubów pomocy psychologicznej, funkcjonu
jących w środowiskach lokalnych dodano: doskonalenie um iejętności stymulacji psy
chicznej i umysłowej poprzez:
a) um iejętność wsparcia w rozwoju duchowym,
b) um iejętność proponow ania wypełniania wolnego czasu, c) pom oc dzieciom i młodzieży w odrabianiu lekcji,
d) włączenie się w system wychowawczy obowiązujący w placówce.
U znano, że przyszłych teologów interesować powinny także sposoby pokonywa
nia trudności życiowych. Starano się to osiągnąć poprzez ukazanie sposobów korygo
wania błędów własnych i rodzinnych. W tym celu skierowano studentów do Fundacji Pomocy W zajemnej Barka. Tamże poznawano możliwości dokonywania zasadniczej przem iany drogi życiowej z niewłaściwej na społecznie akceptowaną.
Podobny problem dotyczył Pogotowia Opiekuńczego, gdzie studenci mogli po znać konsekwencje dysfunkcji i niewydolności wychowawczej rodziny.
W celach operacyjnych dla tej grupy placówek dodano zadanie: pom oc w wywo
ływaniu zmian dla rozwoju w życiu społecznym poprzez:
a) uczenie się przez działanie (praca itp.) i okazywanie braterskiej miłości, b) um iejętność interwencji socjalnej,
c) wzmacnianie ludzkich um iejętności rozwiązywania problem ów i pokonywania trudności.
Uniwersytet Trzeciego Wieku został wybrany jako placówka, z którą należało się zapoznać ze względu na szczególnie interesujące formy pracy z ludźmi w podeszłym wieku. Ma to istotne znaczenie ze względu na szybki wzrost tej grupy wiekowej w Pol
sce. Zadania jakie tutaj postawiono były następujące:
1. D oskonalenie um iejętności stymulacji psychicznej i umysłowej, a szczególnie:
a) um iejętność wsparcia w' rozwoju duchowym i poznawczym, b) um iejętność proponow ania twórczego wypełniania wolnego czasu, c) pom oc w przyjęciu zadań rozwojowych dla wieku starszego;
2. Kształtowanie postawy humanistycznej w środowisku ludzi starszych i posta
wy zdrowego starzenia się.
M ass media
O statnią grupę placówek do których zostali skierowani studenci na zajęcia prak
tyczne były instytucje komunikacji społecznej, m.in. radio, TVP3 — O środek w Po
znaniu, wydawnictwo, księgarnia. Uważano, iż wobec narastania bezprawia i prze
mocy należy szczególnie w mass m ediach promować uniwersalne wartości i przeciw
stawiać się treściom społecznic szkodliwym i niepożądanym. Starano się w to miejsce propagow ać wzorce i systemy wychowawcze sprawdzone w naszej chrześcijańskiej kulturze.
Do celów operacyjnych dodano zatem:
a) kształtowanie um iejętności poszukiwania problem ów społecznych, przygotowa
nia i brania odpowiedzialności za m ateriały emitow ane czy publikowane, b) poznanie problem ów społeczności lokalnej i globalnej,
c) kształtowanie postawy humanistycznej w środowisku lokalnym, d) stymulowanie um iejętności interpersonalnych,
e) doskonalenie wyobraźni społecznej,
f) doskonalenie um iejętności pracy z wykorzystaniem środków technicznych (kom puter).
W kontekście powyższych zadań zwrócono także uwagę na konieczność pozna
nia kodeksu etyki dziennikarskiej.
Parafie
O drębną grupą placówek stanowiły wyselekcjonowane parafie miejskie i wiej
skie, dla których opracow ano projekt pedagogiczny. Wyznaczono także kapłana (fa-
cylitatora), który odrębnie prowadził praktyki w tych instytucjach. Projekt (cele) przedstawiały się następująco:
Cel główny:
1. Poznanie problemów związanych z działalnością parafii, szczególnie w tych płasz
czyznach, w których możliwe jest bezpośrednie zaangażowanie teologa świeckiego.
2. Weryfikacja wiedzy teoretycznej i praktycznej nabytej przez studentów w sy
tuacji zadań realizowanych w działalności typowej parafii miejskiej.
3. Uświadomienie świeckim studentom teologii oraz księżom proboszczom moż
liwych obszarów aktywności teologów świeckich w parafii, aby mogli w przyszłości działać w niej jako pracownicy etatowi lub jako wolontariusze.
Cele operacyjne:
1. Poznanie specyfiki parafii: struktury organizacyjnej, zadań i obszarów ak
tywności konkretnej parafii, stowarzyszeń, ruchów, grup i wspólnot działających w pa
rafii, działalności administracyjno-kancełaryjnej, miejsca teologa świeckiego we wspól
nocie kapłanów-duszpasterzy i całej społeczności parafialnej.
2. Sprawdzenie się studentów w praktycznym wykonywaniu zadań realizowanych przez parafię (oczywiście w zakresie możliwości dostępnych świeckim teologom):
a) funkcja urzeczywistniania się Kościoła poprzez liturgię (leiturgia): organizacja liturgii niedzielnej i codziennej (także dla specyficznych grup czy w związku ze szczególnymi sytuacjami duszpasterskim i), przygotowanie służby ołtarza (lekto
rzy, m inistranci, kantorzy, schola, grupa muzyczna, itp.), przygotowanie tekstów modlitw, dobór czytań, śpiewów, itd., wychowanie do uczestnictwa w liturgii, szcze
gólnie eucharystycznej oraz przygotowanie do uczestnictwa w innych sakram en
tach
b) funkcja urzeczywistniania się Kościoła poprzez świadectwo (martyńa): animacja działalności grup duszpasterskich, ruchów, wspólnot, stowarzyszeń, poprow adze
nie konkretnego spotkania wspomnianych grup, kręgu biblijnego, itp., doskona
lenie um iejętności m oderowania dyskusji w ramach spotkania grupy, doskona
lenie um iejętności słuchania drugiego człowieka, zdobywanie um iejętności to
warzyszenia poszczególnym osobom tworzącym wspólnotę parafialną, zwłaszcza poprzez rozmowy indywidualne, katecheza przedm ałżeńska, katecheza rodziców i chrzestnych przed chrztem dziecka, młodzieży do bierzm owania, itp., poradnia duszpasterstw a rodzin, ośrodek duszpasterstwa akadem ickiego, duszpasterstwa młodzieży, itp.,
c) funkcja urzeczywistniania się Kościoła poprzez działalność diakonalną (diako
nia): uczestnictwo w działalności charytatywno-opiekuńczo-socjalnej parafii (pa
rafialny punkt Caritas, opieka nad osobami chorymi, samotnymi, niepełnospraw nymi, senioram i, dziećmi z rodzin rozbitych, grup AA, parafialna ochronka, punkty dziennego pobytu dzieci i młodzieży, zespoły zainteresowań, bezrobotni, itp.), kancelaria parafialna (organizacja, najważniejsze płaszczyzny działalności administracyjnej, zdobywanie um iejętności obsługi interesantów , itd.), parafial
na rada duszpasterska i rada ekonom iczna parafii (poznanie struktury, zakresu działań, możliwość uczestnictwa w spotkaniu rady, itp.), zapoznanie się z pod
stawowymi zagadnieniam i ekonomiczno-administracyjnymi parafii.
III. Realizacja projektu praktyk
Do realizacji projektu przystąpiono po podpisaniu umów z poszczególnymi insty
tucjami i dokładnym omówieniu wszystkich spraw z tutorami prowadzącymi praktyki.
Praktyki były bezpłatne, zarówno dla studentów jak też tutorów. Instytucje, które zo
stały wytypowane, to placówki w których odbywają się praktyki studenckie także z in
nych uczelni (Akademia Medyczna, Uniwersytet), a zatem miały one duże doświad
czenie w tym zakresie. Dyrekcje powyższych instytucji z dużym zainteresowaniem i ogrom ną życzliwością odniosły się do naszych planów, widząc możliwości współprac)' z teologami świeckimi. Także wyznaczone do praktyk parafie, również wyraziły chęć współpracy z Wydziałem Teologicznym. Przed term inem rozpoczęcia praktyk (począ
tek lutego) zorganizowano w styczniu spotkanie ze studentami. Zapoznano ich z pro
jektem pedagogicznym, określono oczekiwania i nadzieje związane z poszukiwaniem obszaru oddziaływania teologa na jednostkę lub grupę społeczną. Studenci mieli moż
liwość wyboru instytucji oraz parafii, w której mogli odbywać praktykę. Z uczelni otrzy
mali stosowne skierowania na placówki. Przeważnie tworzono dwuosobowe zespoły.
Facylitatorem w zakresie współpracy z parafiami był adiunkt teologii (duchowny) na
tomiast z pozostałymi placówkami — pedagog z przygotowaniem medycznym.
Podczas trwania praktyk kontaktowano się bezpośrednio i pośrednio z osobami prowadzącymi zajęcia, również ze studentami. Na bieżąco wyjaśniano i korygowano wszelkie wątpliwości. Facylitator starał się być osobą aktywną nic zaś dyrektywną. Stu
denci w miarę realizowania projektu stawali się coraz bardziej samodzielni i niezależni.
Nabierali wiary w siebie, zmieniali się w zakresie funkcjonowania. Podczas trwania zajęć praktycznych pojawiała się u organizatorów wątpliwość czy praktyki odbywane przez studenta wyzwolą jego zdolności i umiejętności profesjonalne oraz zachęcą do samooceny, tak ważnej w procesie nabywania tożsamości zawodowej i indywidualnej.
Podsumowanie zajęć odbyło się w placówkach i w uczelni a studenci mieli wów
czas możliwość dokonania samooceny i oceny zajęć. Wyrażali przy tym przekonanie, iż praktyki okazały się nad wyraz potrzebne. Odkryły one często nieznany świat, nowe problemy, jak też pobudziły do analizy spotkanej rzeczywistości i osobistej refleksji.
Bardzo często padały propozycje powtórzenia praktyk oraz przekształcenie kontaktu z placówkami w w olonatariat.
IV. O siągnięcie celów projektu
Praktyki zawodowe odbywały się w 22 placówkach i 10 parafiach. Pod koniec ich trwania we wszystkich tych instytucjach (poza parafiam i) przeprow adzono ankietę, w której zadano tutorom następujące pytania:
1. Czy zostały osiągnięte cele główne?
2. Czy możliwe były do zrealizowania cele operacyjne?
3. Czy tutorzy i dyrekcje palcówek widzą możliwość i potrzebę współpracy z teo logiem świeckim jako jednym z grona profesjonalistów, wspierających wyznaczone placówce zadania?
Na pierwsze pytanie ankiety udzielono 22 odpowiedzi twierdzące (100%). Na drugie — 22 odpowiedzi twierdzące (100%), aczkolwiek niekiedy wskazywano nad
mierną ilość celów. Trzecie zaś pytanie otrzymało 15 odpowiedzi twierdzących (7 0 ^ ».
wahających się — 6 odpowiedzi (25%) oraz jedną negatywną (5% — placówką tą bvł Dom Pomocy Społecznej).
Komentując powyższe dane można stwierdzić, iż została potwierdzona potrzeba wprowadzenia świeckich teologów w bezpośredni kontakt z różnymi grupami spo
łecznymi. Wydaje się, że poprzez praktyki wypełniliśmy istniejącą dotychczas lukę w sposobie oddziaływania na podopiecznych wszystkich objętych praktykami placó
wek. Obrazowo można to określić jako wejście teologa świeckiego pomiędzy działa
nia psychologa a duchownego. Projekt został (generalnie) oceniony wysoko, wszela
ko niekiedy wskazywano na nadm ierną ilość celów.
Nawet odpowiedź udzielona przez przedstawicieli dyrekcji i osoby prowadzące praktyki (pytanie nr 3) osiągnęła wynik pozytywny w 70%. Uznać to można jako bardzo zadawalające. Tym samym sądzimy, że znalazło potwierdzenie przekonanie, iż teolog świecki może liczyć na miejsce pośród profesjonalistów, zajmujących się wsparciem człowieka w sytuacjach trudnych. A więc teolog jest społeczeństwu potrzebny w wy
pełnianiu obowiązków wobec jednostek i grup społecznych.
Oceniający praktyki podkreślali także dużą aktywność i zdyscyplinowanie praktykantów . Po zakończeniu praktyk, ich prowadzący, otrzymali ze strony władz wydziałowych podziękowanie (specjalne pismo D ziekana). Zw rócono tamże uwa
gę na swoistą odwagę w bezprecedensowej próbie przyjęcia teologów świeckich na praktyki,
V. Podsumowanie i unioski
1. Podczas praktyk osiągnięto porządkowanie, systematyzację i integrację wie
dzy będącej przedm iotem praktyki.
2. W prowadzono instytucję praktyk zawodowych jako wyraz idei proccsualnego rozumienia kształcenia.
3. O siągnięto integrację różnych sposobów poznawania oraz samodzielności w procesie uczenia się.
4. Podkreślono wartość uczenia się poprzez doświadczenie (wskazywano już na to wcześniej)*.
5. Dzielono się doświadczeniem i realizowano model informacji zwrotnej, tym samym role facylitatora i tutora ewaluowały.
6. Kształtowano tożsamość zawodową i uświadamiano sobie, iż jest to proces, na który mają wpływ zasoby osobowe, rzeczowe, finansowe, lokalowe oraz kodeks ócontologicwy.
4 Por. D. Kolb, I. Rubin, J. Mclntre, Organisational Psychology: an Experimental Approach, N ew Jcn>cy 1979.
7. Praca zespołowa wyzwoliła u studentów myślenie krytyczne, osobisty i spo
łeczny rozwój oraz rozwój tożsamości zawodowej.
8. D oceniono wkład wiedzy i doświadczenia tutorów — organizatorów praktyk.
9. Charakterystyczne było i to, że w większości przypadków w palcówkach p ro szono o zwiększenie ilości praktykantów oraz zwiększenie ilości godzin ich pracy.
N ad to wskazywano jako miejsca praktyk inne placówki równie ważne społecznie (Fundacja Samotna Matka, Caritas).
W podsum ow aniu należy również stwierdzić, że R ada Wydziału Teologicznego podejm ując decyzję o wprowadzeniu w roku akadem ickim 2000/2001 praktyk zawo
dowych dla studentów III roku, włączyła się i potwierdziła słuszność apelu R ektora Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, o otw artość w kontaktach ze społe
czeństwem Poznania i W ielkopolski. Tym samym praktyki były odpowiedzią na (nie w pełni uświadom ione) zapotrzebow anie ze strony jednostek organizacyjnych w za
kresie wiedzy, umiejętności i postaw, które może wnieść teolog świecki.
O pinie studentów na tem at praktyk (uzyskane podczas zaliczenia w uczelni i po analizie dzienniczków praktyk), będą przedm iotem analizy w odrębnym opracowaniu.
