PROPOZYCJA ZAJĘĆ EDUKACYJNYCH O CIEPLE SYSTEMOWYM. Ograniczamy. ślad węglowy. Lekcja 3 klasy IV-V szkoły podstawowej

Lekcja 3

klasy IV-V szkoły podstawowej

ślad węglowy

Ograniczamy

PROPOZYCJA ZAJĘĆ EDUKACYJNYCH

O CIEPLE SYSTEMOWYM

„Lekcje Ciepła” zostały uznane przez Komisję Europejską za jeden z dwunastu najlepszych programów na rzecz

poszanowania energii w Europie w 2019 roku.

Wyróżnienia

Projekt nagrodzono srebrną nagrodą w kategorii Edukacja

w konkursie Power of Content Marketing w roku 2019.

LEKCJA 3

Ograniczamy ślad węglowy

klasy IV-V

(szkoła podstawowa)

Kompletny plan realizacji zajęć o cieple.

Treści programowe:

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych – drugi etap edukacyjny:

klasy IV-V

Materiał opracowany w ramach Programu Promocji Ciepła Systemowego prowadzonego przez Izbę Gospodarczą Ciepłownictwo Polskie.

Opracowanie: KONCEPTLAB

KLASY IV-V LEKCJA - 3 38

Materiał opracowany w ramach Programu Promocji Ciepła Systemowego prowadzonego przez

Izbę Gospodarczą Ciepłownictwo Polskie.

LEKCJA CIEPŁA

Efekt cieplarniany powstaje wskutek emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Emisja ta wzrasta wraz z przyrostem ludności na świecie. Zaspokajanie potrzeb związanych z przemysłem, rolnictwem oraz potrzebami gospodarstw domowych zawsze wiąże się ze zużyciem prądu. Do jego wytworzenia spalone zostają zasoby. W efekcie powstaje dwutlenek węgla, który jest jednym z gazów cieplarnianych odpowie- dzialnych za wzrost temperatury na Ziemi. Jego emisja na skutek działalności człowieka to tzw. ślad węglowy.

Dla ochrony środowiska ważne jest, by ślad węglowy ograniczać na każdym etapie: od produkcji, po konsumpcję. Produkując towary, warto szukać takich technologii produkcji, które będą miały mniejszy wpływ na środowisko. Następnie, korzystając z tych towarów, warto sobie uświadomić, że istnieje możli- wość ograniczenia negatywnego wpływu na klimat.

Możemy go zminimalizować, dokonując odpowied- niego wyboru, np. kupując towary wyprodukowane z tworzyw recyklingowych. Przede wszystkim jednak możemy swoje zakupy ograniczać do niezbędnego minimum.

Równie ważne jest poczucie odpowiedzialności za dobro wspólne. O ile panujemy nad zużyciem towarów i usług we własnym domu, o tyle w przestrzeniach wspólnych już nie przywiązujemy do tego dużej wagi.

Na klatkach schodowych często marnuje się energię i ciepło. Podobnie w szkołach i instytucjach zwykle nie zwraca się uwagi na zużycie ciepła czy zapalone światło. W efekcie cierpi na tym planeta, na której coraz częściej występują gwałtowne zjawiska atmos- feryczne. Ich bezpośrednią przyczyną jest działalność człowieka.

W trakcie zajęć postaramy się rozbudzić poczucie odpowiedzialności za planetę poprzez rozłożenie procesu produkcji ciepła na czynniki pierwsze oraz wskazanie, gdzie generowany jest ślad węglowy. Tym samym odnajdziemy miejsca, w których może być on ograniczany.

Przyjrzymy się także konsumpcji ciepła zarówno w przestrzeniach wspólnych, jak i we własnym domu, ograniczając jego zużycie.

WPROWADZENIE MERYTORYCZNE

OPIS LEKCJI

Z lekcji uczniowie dowiedzą się, jak codzienne wybory wpływają na ślad węglowy, który po sobie zostawiamy.

Odpowiedzą także na pytanie, w jaki sposób można ograniczyć wpływ produkcji na środowisko naturalne.

W materiale proces technologiczny produkcji rozłożo- no na czynniki pierwsze, wskazując, na którym etapie generowany jest ślad węglowy, powodujący emisję dwutlenku węgla.

TEMAT

Ograniczamy ślad węglowy

HASŁO PROGRAMOWE

Sposoby zużywania zasobów i energii przez produkcję oraz ślad jaki zostawia ona po sobie w środowisku naturalnym.

CZAS TRWANIA LEKCJI

45 minut

KLASY IV-V LEKCJA - 3 39

Materiał opracowany w ramach Programu Promocji Ciepła Systemowego prowadzonego przez

Izbę Gospodarczą Ciepłownictwo Polskie.

LEKCJA CIEPŁA

POJĘCIA KLUCZOWE

CELE LEKCJI

METODY

FORMA PRACY

MATERIAŁY POMOCNICZE

uczniowie sami opracowują definicje na koniec lekcji.

Ślad węglowy/Efekt cieplarniany/Dwutlenek węgla/

Niemarnowanie zasobów.

wiadomości - uczeń:

• wie, czym jest ślad węglowy;

• rozumie zależności pomiędzy codziennymi wyborami a zmianami klimatu;

• jest świadomy w jaki sposób producenci towarów i usług mogą ograniczyć ślad węglowy;

• rozumie to, że sposób, w jaki wybieramy produkty i jak z nich korzystamy, wpływa na środowisko;

• wie, że za przestrzenie wspólne odpowiadamy wszyscy.

umiejętności – uczeń:

• potrafi wskazać sposoby ograniczenia śladu węglowego powstającego przy produkcji ciepła;

• wie, w jaki sposób można ograniczyć ślad węglo- wy, zwracając uwagę na przestrzenie wspólne w budynkach;

• wie, w jaki sposób ograniczać ślad węglowy w mieszkaniu.

postawy – uczeń:

• czuje się odpowiedzialny za środowisko;

• nie jest obojętny na przejawy marnowania zaso- bów i energii;

• chce ograniczać swój ślad węglowy.

• pogadanka.

• indywidualna,

• grupowa.

1. Grafiki do omawianego tematu.

KLASY IV-V LEKCJA - 3 40

Materiał opracowany w ramach Programu Promocji Ciepła Systemowego prowadzonego przez

Izbę Gospodarczą Ciepłownictwo Polskie.

LEKCJA CIEPŁA

1. Efekt motyla

Zapytaj dzieci, czy słyszały kiedyś o tzw. efekcie motyla. Wytłumacz, że wg teorii trzepot skrzydeł motyla, np. w Warszawie, może po trzech dniach spo- wodować w Teksasie burzę piaskową. Co to oznacza?

Wytłumacz, że to jedynie teoria. Jednak zestawienie delikatnego owada, powodującego tak gwałtowne i niszczące zjawisko na drugim końcu świata, ma uświadomić, że każde nasze najmniejsze zachowanie ma wpływ na wiele spraw na Ziemi, o czym zwykle nie mamy pojęcia. A to już nie jest wyłącznie teoria, o tym zaraz się przekonamy.

2. Ślady, które widać

Często wykonujemy beztrosko przeróżne czynności, nie zdając sobie sprawy z konsekwencji, jakie one rodzą. Najprostszym przykładem może być wyrzu- cenie papierka lub gumy do żucia na ziemię, a nie do kosza. Chwilę później nie myślimy już o tym malutkim papierku i jesteśmy zajęci swoimi sprawami. Jednak tę gumę lub papierek może zjeść ptak, a przez to śmiertelnie zachorować. Dlatego tak ważne jest, by nie pozostawiać po sobie odpadów, które mogą szkodzić jakiejkolwiek istocie, czy samej planecie. Oprócz śladów, które łatwo jest zauważyć, zostawiamy po sobie także te mniej widoczne. Zapytaj uczniów, czy słyszeli kiedyś o śladzie węglowym.

3. Ślad węglowy

Na poprzednich zajęciach mówiliśmy o tym, że energia w Polsce powstaje głównie z węgla kamiennego, biomasy, gazu ziemnego i ropy naftowej. Żeby wy- tworzyć energię do produkcji prądu lub ciepła, trzeba spalić wymienione wcześniej zasoby. To powoduje, że do atmosfery dostają się gazy cieplarniane, w tym dwutlenek węgla. Wyemitowany dwutlenek węgla nazywać można śladem węglowym. Na świecie produkcja większości towarów, nie tylko energii czy ciepła, wymaga procesu spalania, chociażby dlatego, że każda maszyna produkcyjna działać może jedynie po podłączeniu do prądu. A więc pobiera energię, przy wytwarzaniu której spalono zasoby i wyemitowano gazy cieplarniane.

4. Ograniczanie śladu węglowego

Poproś uczniów, by rozejrzeli się wokół i zastanowili się, czy przedmioty, które są na ich biurkach, produ- kuje się w fabrykach. Jeśli tak, dopowiedz, że do ich produkcji użyto energii i wyemitowano gazy cieplar- niane. Poproś uczniów, by spojrzeli na zeszyt i książkę.

Slajd poglądowy - produkcja książki

Żeby je wytworzyć, najpierw z drzew musiał powstać papier. Zapytaj dzieci, co składa się na ślad węglowy produkcji - powiedz, że drzewa trzeba było ściąć piłą, a do jej uruchomienia konieczny był prąd. Mamy tutaj do czynienia z pierwszym śladem węglowym, przy produkcji zeszytu. Ścięte drzewo jest kolejnym śladem węglowym, gdyż drzewa pochłaniają dwutlenek węgla, a więc gaz cieplarniany. Ścięte drzewo nie będzie już pochłaniać gazów cieplarnianych. Następnie drzewa trzeba było przewieźć do fabryki, a żeby je przetrans- portować zużyto paliwo, produkując spaliny. To kolejny ślad węglowy. Na dalszym etapie fabryka zużyła prąd do przetworzenia drzewa na papier, dokładając w ten sposób następny ślad węglowy. Papier został zapakowany w kartony i powędrował kolejnym trans- portem do drukarni, zostawiając po sobie kolejny ślad węglowy. Drukarnia pobrała prąd i zużyła farby, by wydrukować okładki i wnętrza zeszytów oraz książek.

To jeszcze jeden ślad. Książki zostały następnie przetransportowane do sklepów, gdzie przekazano je kupującym. Jak widzimy, żeby wyprodukować zeszyt za dziewięćdziesiąt groszy, trzeba zostawić na świecie bardzo dużo śladów węglowych. Spytaj dzieci, czy ich zdaniem cena zeszytu jest odpowiednia, gdy już wie- dzą, jak mocno jego produkcja zaszkodziła środowisku?

5. Ograniczyć ślad węglowy produkcji

Pomyślcie teraz, w jaki sposób można ograniczyć ślad węglowy produkcji wspomnianych zeszytów i książek.

Wytłumacz uczniom, że najłatwiej byłoby to zrobić, gdybyśmy zamiast ścinać drzewa, odzyskiwali papier z recyklingu. Oprócz tego, byłoby to możliwe, gdyby- śmy do produkcji wykorzystywali prąd, który pochodzi z odnawialnych źródeł energii, które nie emitują gazów cieplarnianych. Kolejnym sposobem byłoby używanie do transportu pojazdów, wykorzystujących ekologicz- ne paliwa.

PRZEBIEG ZAJĘĆ

Pozyskiwanie drewna Drewno Transport do fabryki

papieru

Drukowanie książek Transport do drukarni Produkcja papieru

Transport do sklepu Sklep

Etap produkcji

Zużyta energia

Zużyta woda

Zużyty gaz Zużyta

energia Ślad węglowy

Ścięte drzewo

Wyemitowane

CO₂ Zużyta

energia Zużyte

paliwo Zużyte

farby drukarskie Zużyta energia

Wyemitowane

CO₂ Zużyte

paliwo

PROCES PRODUKCJI

KSIĄŻKI

Ślad węglowy powstający przy procesie produkcji książki

Książka Wyemitowane

CO₂ Zużyte

paliwo

KLASY IV-V LEKCJA - 3 41

Materiał opracowany w ramach Programu Promocji Ciepła Systemowego prowadzonego przez

Izbę Gospodarczą Ciepłownictwo Polskie.

LEKCJA CIEPŁA

6. Sam ograniczam ślad węglowy

Zapytaj dzieci, w jaki sposób mogą ograniczyć ślad węglowy z produkcji zeszytów. Wytłumacz, że mogą to zrobić nie marnując papieru, np. nie pozostawiając niezapisanych stron, a na koniec, po zużyciu, wyrzucając zeszyt do pojemnika na odpady papierowe. Zapytaj, czy widzą inne wybory, które ograniczają ślad węglowy - np.

wybranie roweru zamiast autobusu, albo niemarnowanie jedzenia. W domu także możemy ograniczyć swój ślad węglowy.

7. Zmniejszamy ślad węglowy podczas pro- dukcji ciepła

Zastanów się razem z dziećmi, w jaki sposób zostawiamy ślad węglowy, korzystając z ciepła systemowego. Do przeanalizowania tego przypadku weźcie pod uwagę cały proces produkcji.

Slajd poglądowy - produkcja ciepła

Żeby wyprodukować ciepło w elektrociepłowni spalane są zasoby. W efekcie produkowane są gazy cieplarniane. To pierwszy i zarazem największy ślad węglowy, który zostawia po sobie produkcja ciepła.

Następnie nagrzana do ponad 100 stopni Celsjusza woda transportowana jest rurami prosto do miasta. Po drodze woda nieco się wychładza, a więc gdy dociera do budynku jest już nieco chłodniejsza (około 10 stopni Celsjusza chłodniejsza). Oznacza to, że utraciła trochę energii cieplnej po drodze (woda oddała swoje ciepło rurom). W ten sposób powstał kolejny ślad węglowy związany ze stratą ciepła. Następnym etapem dosta- wy ciepła jest ogrzanie budynku wodą z rurociągów, która ma już około 90 stopni Celsjusza. Po oddaniu swojego ciepła do budynku (kolejne 20 stopni), woda w rurach powraca do elektrociepłowni, by ponownie zostać ogrzaną. Po drodze do elektrociepłowni woda w rurach również traci swoją temperaturę i powraca w temperaturze około 65 stopni Celsjusza. Im więcej ciepła utraci po drodze, tym więcej energii trzeba będzie użyć, by ponownie podgrzać ją do 100 stopni Celsjusza.

8. Ciepłownictwo nowej generacji

Zastanówcie się, co mogą zrobić dostawcy ciepła, żeby ograniczyć ślad węglowy na etapie produkcji.

Slajd poglądowy - produkcja ciepła bez śladu węglowego

Po pierwsze, zamiast spalać zasoby, które wytwarzają gazy cieplarniane, dostawcy ciepła systemowego chcą korzystać z technologii, które nie emitują

szkodliwych substancji. Jakie technologie mogłyby być wykorzystane?

Ciepło systemowe nowej generacji

A. Odnawialne źródła energii

Ciepło produkowane może być dzięki kolektorom słonecznym, wiatrakom, lub energii wód geotermal- nych. Do odnawialnych źródeł energii zalicza się też biomasę, mimo że odnawia się w naturze, to jednak korzystanie z niej wymaga spalania, a więc emituje gazy cieplarniane.

B. Wykorzystanie ciepła odpadowego

Na poprzednich zajęciach mówiliśmy o tym, że pro- dukcja ciepła generuje dużo pary wodnej, która może zostać wykorzystana do produkcji energii elektrycznej, ponieważ w przeciwnym wypadku zostanie oddana do środowiska. Podobnie jest we wszystkich procesach produkcyjnych. Produkcja na dużą skalę zawsze generuje ciepło. Nazywa się je ciepłem odpadowym.

Dostawcy ciepła systemowego będą to ciepło pobierać i wysyłać do miast, by ogrzało mieszkańców. Podobnie

Wydobycie surowców Etap produkcji

Pozyskanie zasobów potrzebnych do rozgrzania pieca Ślad węglowy

PROCES PRODUKCJI

CIEPŁA

Ogrzanie wody w piecu Emisja gazów cieplarnianych

Transport ciepłej wody rurami Strata ciepła na trasie elektrociepłownia - budynek

Transport wody do elektrociepłowni w celu ponownego

ogrzania Strata ciepła na trasie budynek-elektrociepłownia 120^oC

90^oC

65^oC

Ogrzanie budynku Strata ciepła przez nieszczelne okna i drzwi oraz słabą izolację budynku

80^oC

70^oC gaz

bomasa węgiel

Ślad węglowy powstający przy produkcji ciepła

CIEPŁO

ODPADOWE WYMIANA RUR CIEPŁOWNICZYCH ODNAWIALNE

ŹRÓDŁA ENERGII

20,2 tys. km

0101101 1100011

CIEPŁO SYSTEMOWE NOWEJ GENERACJI

Odnawialne źródła energii zasilają elektrociepłownię Etap produkcji

Brak zużycia zasobów nieodnawialnych i produkcja

ciepła bez spalania węgla Rozwiązania

ograniczające ślad węglowy produkcji

PROCES PRODUKCJI

CIEPŁA

Ogrzanie wody Woda podgrzana zostaje do niższej temperatury niż dotychczas, przy mniejszym

zużyciu energii Przesłanie ogrzanej wody nowoczesnymi rurami

do miasta Ograniczone straty ciepła podczas jego przesyłania

do miasta

Powrót lekko ochłodzonej wody do elektrociepłowni,

w celu ponownego ogrzania Ograniczone straty ciepła podczas jego przesyłania do elektrociepłowni 90^oC

85^oC

65^oC

Ogrzanie energooszczędnego

budynku Ograniczone straty ciepła w budynku dzieki szczelnym oknom, ocieplonym ścianom i energooszczędnym technologiom

80^oC

70^oC biomasa

wiatr słońce

Produkcja ciepła bez śladu węglowego

OZE

KLASY IV-V LEKCJA - 3 42

Materiał opracowany w ramach Programu Promocji Ciepła Systemowego prowadzonego przez

Izbę Gospodarczą Ciepłownictwo Polskie.

LEKCJA CIEPŁA

jest z ciepłem, które produkują np. wielkie serwerow- nie. Ten rodzaj ciepła także można wykorzystać.

C. Sprawny i nowoczesny system ciepłowniczy Dostawcy ciepła systemowego dokonują także wymiany rur, którymi doprowadzane jest ciepło.

W 2014 roku w Polsce istniało 20,2 tys. km rur cie- płowniczych. Wymiana ich wszystkich na takie, dzięki którym możliwe będą mniejsze straty ciepła - droga ciepła z elektrociepłowni do budynków - to ogromne przedsięwzięcie. Jednak małymi krokami i ta zmiana będzie realizowana, wymazując kolejny ślad węglowy.

Gdy wymieniona zostanie cała sieć, to temperatura wody potrzebnej do ogrzania budynków będzie mogła być niższa, gdyż mniejsze będą straty ciepła po drodze do budynków. Powracająca do elektrociepłowni woda także nie utraci wiele energii, więc nie trzeba będzie podgrzewać jej ponownie tak bardzo, jak kiedyś.

A zatem użyje się mniej energii do ponownego wypro- dukowania tego ciepła.

9. Ograniczamy ślad węglowy w budynku

A. Ocieplone ściany budynku

Ocieplone ściany powodują, że budynek nie wychładza się tak szybko. Warstwa styropianu lub innego mate- riału izolującego działa na budynek, jak na nas kurtki w zimie. Dodatkowa warstwa zewnętrzna utrzymuje ciepło, które zgromadzone zostało w środku.

B. Wymiana okien na szczelne

Nie tylko w mieszkaniach ale i na klatkach schodo- wych można wymienić okna, by ciepło nie uciekało przez szczeliny. W ten sposób zmniejsza się ślad węglowy.

C. Dbaj o przestrzenie wspólne budynku

W budynkach często marnuje się ciepło przez pozo- stawione otwarte okna na klatkach schodowych lub niedomknięte drzwi wejściowe. W budynkach i miesz- kaniach zainstalowane są tzw. termostaty, które mają

mierzyć temperaturę w pomieszczeniu i jeśli jest ona niższa niż wskazana (np. 18 stopni Celsjusza), to kaloryfer będzie tak długo dostarczał ciepło, aż tę temperaturę osiągnie. W przypadku, kiedy okno na korytarzu jest otwarte, pomieszczenie stale się wyziębia, a kaloryfer bez przerwy dostarcza ciepło, chcąc zapewnić odpowiednią temperaturę. Otwarte okna we wspólnych przestrzeniach zostawiają po sobie kolejny ślad węglowy.

D. Automatyka pogodowa

Istnieją sprytne urządzenia, które pozwalają mądrze gospodarować ciepłem. To urządzenia automatyki pogodowej, które instalowane są na budynku. Dzięki nim możemy z góry ustalić próg temperatury, po przekroczeniu której dostawy ciepła są automatycznie wstrzymane. W końcu nie ma potrzeby ogrzewać mieszkań, jeśli na zewnątrz jest bardzo ciepło. Po ustawieniu temperatury automatyki na np. 18, 19 lub 20 stopni, zawsze gdy na zewnątrz zrobi się chłodniej, ciepło popłynie do kaloryferów, a gdy na zewnątrz będzie bardzo ciepło, dostawy zostaną wstrzymane.

Nawet wtedy, gdy sami zapomnieliśmy o zakręceniu kaloryfera, automatyka będzie pamiętać o tym za nas.

10. Ograniczamy ślad węglowy w mieszkaniu

Duże znaczenie dla śladu węglowego ma także korzy- stanie z ciepła w mieszkaniu. W nim także, podobnie jak w budynku, mamy wpływ na ślad węglowy poprzez mądre korzystanie z ciepła i niemarnowanie go.

Każda zmarnowana porcja ciepła powoduje, że bez potrzeby ogrzewamy naszą planetę, produkując gazy cieplarniane. Oprócz wymienionych wcześniej sposo- bów, takich jak wymiana okien na szczelne, mamy do dyspozycji jeszcze kilka prostych czynności.

Ograniczanie śladu węglowego

A. Nie marnuj ciepła bez potrzeby

Ciepła nie widać, dlatego często zapominamy o nim przed wyjściem z mieszkania. Zostawiamy taką samą temperaturę w swoim pokoju, gdy wychodzimy do szkoły na prawie osiem godzin! Przez tyle godzin

NIE MARNUJ CIEPŁA

BEZ POTRZEBY KONTROLUJ TEMPERATURĘ

W MIESZKANIU NIE ZASŁANIAJ KALORYFERÓW

WIETRZ KRÓTKO,

ALE INTENSYWNIE OSZCZĘDZAJ

CIEPŁĄ WODĘ OGRANICZAMY ŚLAD WĘGLOWY W MIESZKANIU OGRANICZAMY ŚLAD WĘGLOWY W BUDYNKU

WYMIANA OKIEN NA SZCZELNE

DBANIE O PRZESTRZENIE WSPÓLNE BUDYNKU

OCIEPLONE

ŚCIANY BUDYNKU AUTOMATYKA POGODOWA

KLASY IV-V LEKCJA - 3 43

Materiał opracowany w ramach Programu Promocji Ciepła Systemowego prowadzonego przez

Izbę Gospodarczą Ciepłownictwo Polskie.

LEKCJA CIEPŁA

ciepło marnuje się w pomieszczeniu, choć nie ma ono kogo ogrzewać. Podobnie jest w szkole - gdy wychodzimy ze szkoły również powinniśmy przykręcić grzejniki na średnią wartość. To wcale nie spowoduje, że będzie zimno, gdy wrócimy na drugi dzień. Lecz przez 16 godzin, kiedy w sali jest pusto, ciepło nie będzie się marnowało. W ten sposób zmniejszamy kolejny ślad węglowy.

B. Kontroluj temperaturę w mieszkaniu

Przebywając w mieszkaniu, często nie zwracamy uwagi na to, że są w nim pomieszczenia, w których nie potrzeba dużo ciepła. Mniejszej temperatury wymaga kuchnia, w której od gotowania i tak jest ciepło. Mniej ciepła wymaga też sypialnia, w której przebywamy jedynie nocą i w której lepiej się śpi przy tempera- turze około 18 stopni Celsjusza. W pokoju dziennym, w którym spędza się dużo czasu, wystarczy 20 stopni.

Więcej ciepła 22-24 stopnie Celsjusza potrzebuje jedynie łazienka.

Badania pokazują, że mimo tych zaleceń w polskich mieszkaniach panuje temperatura 22 stopni. Gdyby wszyscy przestawili się na zalecane 20 stopni, obni- żylibyśmy jako kraj emisję dwutlenku węgla o 2 mln ton rocznie i zużylibyśmy 900 tys. ton węgla. Zapytaj uczniów czy warto?

C. Nie zasłaniaj kaloryferów

Żeby efektywnie korzystać z ciepła, warto zadbać o to, by mogło ono prawidłowo rozprzestrzeniać się po mieszkaniu. Jest to możliwe, gdy kaloryfery nie są zasłonięte kanapami, fotelami czy nawet suszącymi się na nich ubraniami. Niektórzy zabudowują kalory- fery, przez co nie mogą one sprawnie funkcjonować.

Inni, zamiast stosować specjalne farby do malowania kaloryferów, malują je farbami, które nie przepuszcza- ją ciepła. Warto takie rzeczy wiedzieć, bo pozwala to zmniejszyć ślad węglowy.

D. Wietrz krótko, ale intensywnie

Wietrzenie pomieszczeń jest ważne, żebyśmy mogli w nich czuć się zdrowo. Jednak długie wietrzenie przy jednocześnie odkręconym kaloryferze to strata ciepła i kolejny ślad węglowy. Zanim zacznie się wpuszczać świeże powietrze, można przykręcić kaloryfer, a następnie intensywnie przewietrzyć mieszkanie.

Po zakończeniu można ponownie odkręcić kaloryfer.

W ten sposób nie stracimy ciepła bez potrzeby, ani nie wychłodzimy pomieszczenia nadmiernie.

E. Oszczędzaj ciepłą wodę

Ciepło systemowe ogrzewa ciepłą wodę. Zatem kiedy korzystamy z niej bez potrzeby, marnujemy także energię cieplną. To nieekologiczne i zostawia po sobie kolejny ślad węglowy. Warto nie korzystać z ciepłej wody bez potrzeby, np. zakręcając kurek z wodą

podczas szczotkowania zębów czy mydlenia rąk oszczędzamy także zasoby.

11. Wszyscy razem

Na koniec zapytaj, czy uczniowie widzą, że zmiany są ważne na każdym etapie. Żeby zadbać o planetę nie wystarczy zmiana jedynie po stronie producentów lub wyłącznie po stronie użytkowników ciepła. Powinna zmieniać się technologia produkcji, budynki powinny być coraz bardziej energooszczędne, a my sami powinniśmy być świadomi, jak nasze pojedyncze wybory i zachowania wpływają na globalne ocieplenie.

12. Zadanie domowe

Podziel dzieci na grupy. Każda z grup opracuje materiały:

• przypominające, jak nie marnować ciepła w szkole i klasach, które będą służyć w kampanii ekologicz- nej skierowanej do uczniów i nauczycieli;

• pokazujące, jak nie marnować ciepła w budynkach na klatkach, schodowych, skierowane do miesz- kańców oraz zarządców budynków;

• pokazujące, jak nie marnować ciepła w miesz- kaniu, kampania skierowana do użytkowników ciepła.

Komplet materiałów uzupełniających do wyświetlenia na rzutniku lub wydrukowania znajdziesz pod adresem: www.lekcjeciepla.pl

POBIERZ ILUSTRACJE DO LEKCJI

Wydobycie surowców Etap produkcji

Pozyskanie zasobów potrzebnych do rozgrzania pieca Ślad węglowy

PROCES PRODUKCJI

CIEPŁA

Ogrzanie wody w piecu Emisja gazów

cieplarnianych Transport ciepłej wody rurami Strata ciepła na trasie elektrociepłownia - budynek

Transport wody do elektrociepłowni

w celu ponownego ogrzania Strata ciepła na trasie budynek-elektrociepłownia 120^oC

90^oC

65^oC

Ogrzanie budynku Strata ciepła przez nieszczelne okna i drzwi oraz słabą izolację budynku

80^oC

70^oC gaz

bomasa węgiel

Ślad węglowy powstający przy produkcji ciepła

Pozyskiwanie drewna Drewno Transport do fabryki

papieru

Drukowanie książek Transport do drukarni Produkcja papieru

Transport do sklepu Sklep

Etap produkcji

Zużyta energia

Zużyta

woda Zużyty

gaz Zużyta

energia Ślad węglowy

Ścięte drzewo

Wyemitowane

CO² Zużyta

energia Zużyte

paliwo Zużyte

farby drukarskie Zużyta energia

Wyemitowane

CO² Zużyte

paliwo

PROCES PRODUKCJI

KSIĄŻKI

Ślad węglowy powstający przy procesie produkcji książki

Książka Wyemitowane

CO² Zużyte

paliwo

CIEPŁO

ODPADOWE WYMIANA RUR CIEPŁOWNICZYCH ODNAWIALNE

ŹRÓDŁA ENERGII

20,2 tys. km

0101101 1100011

CIEPŁO SYSTEMOWE NOWEJ GENERACJI

NIE MARNUJ CIEPŁA

BEZ POTRZEBY KONTROLUJ TEMPERATURĘ

W MIESZKANIU NIE ZASŁANIAJ KALORYFERÓW

WIETRZ KRÓTKO,

ALE INTENSYWNIE OSZCZĘDZAJ

CIEPŁĄ WODĘ OGRANICZAMY ŚLAD WĘGLOWY W MIESZKANIU OGRANICZAMY ŚLAD WĘGLOWY W BUDYNKU

WYMIANA OKIEN NA SZCZELNE

DBANIE O PRZESTRZENIE WSPÓLNE BUDYNKU

OCIEPLONE

ŚCIANY BUDYNKU AUTOMATYKA POGODOWA Odnawialne źródła

energii zasilają elektrociepłownię Etap produkcji

Brak zużycia zasobów nieodnawialnych i produkcja

ciepła bez spalania węgla Rozwiązania

ograniczające ślad węglowy produkcji PROCES PRODUKCJI

CIEPŁA

Ogrzanie wody Woda podgrzana zostaje do niższej temperatury niż dotychczas, przy mniejszym

zużyciu energii Przesłanie ogrzanej wody nowoczesnymi rurami

do miasta Ograniczone straty ciepła podczas jego przesyłania

do miasta

Powrót lekko ochłodzonej wody do elektrociepłowni,

w celu ponownego ogrzania Ograniczone straty ciepła podczas jego przesyłania do elektrociepłowni 90^oC

85^oC

65^oC

Ogrzanie energooszczędnego

budynku Ograniczone straty ciepła w budynku dzieki szczelnym oknom, ocieplonym ścianom i energooszczędnym technologiom

80^oC

70^oC biomasa

wiatr słońce

Produkcja ciepła bez śladu węglowego

OZE

Komplet materiałów uzupełniających do wyświetlenia na rzutniku lub wydrukowania znajdziesz pod adresem:

www.lekcjeciepla.pl

POBIERZ MATERIAŁY

UZUPEŁNIAJĄCE DO LEKCJI