Reasons for disqualification of unrelated donors of hematopoietic stem cells

(1)

Praca oryginalna/Original research article

Przyczyny dyskwaliﬁkacji niespokrewnionych dawców krwiotwórczych komórek macierzystych

Reasons for disquali ﬁcation of unrelated donors of hematopoietic stem cells

Kamila Skwierawska

¹

, Emilian Snarski

^1,

*, Tigran Torosian

²

, Miko łaj Achremczyk

¹

, El żbieta Urbanowska

¹

1KlinikaHematologii,OnkologiiiChoróbWewnętrznych,WarszawskiUniwersytetMedyczny,Warszawa,Polska

2FundacjaDKMSPolska,Warszawa,Polska

informacje o artykule

Historiaartykułu:

Otrzymano:20.04.2015 Zaakceptowano:05.11.2015 Dostępneonline:16.11.2015

Słowakluczowe:

dawcyszpiku

dyskwaliﬁkacja

kwaliﬁkacja

Keywords:

Bonemarrowdonor

Disqualiﬁcation

Qualiﬁcation

abstract

Background:In the recentyears the population of registered unrelated hematopoietic stemcelldonorsinPolandexpandedtoover768000in2014.Inparallelthenumberof hematopoieticstem celldonationsroseto over900in 2014.Sofarthereare verylittle dataaboutunrelatedhematopoieticstemcelldonorsinPoland.Aims:Analysisofmost common deferralreasons ofunrelated hematopoietic stem cell donors atthe time of final clearance before transplantation. Methods: 465 medical records of unrelated donorswhounderwentfinalclearancewereanalyzed.Thedeferralreasonswereana- lyzedandcomparedwithrecentWorldMarrowDonorAssociation(WMDA)andNatio- nal Marrow Donor Program (NMDP) guidelines for donor selection. Results: 1.5% of donorswerepermanentlydeferredatthefinalclearance–mostlywithrandommedical conditions. 8% of donors (n=38) were temporarily deferred at the final clearance.

Amongthemthedeferralcausesincluded:suspicionofrecentorongoingToxoplasmo- sis (n=17); autoimmune thyroiditis (n=3); ongoing CMV infection (n=2) and other reasons(n=16). The mediantime of temporal deferral was 6 weeks. Except for the caseswithsuspicionof Toxoplasmosis,the temporaldeferralover3 weeksresultsin verylowchances ofdonation(5%, n=19).Conclusion: Thepercentagesofpermanent deferralsarelowinPolishdonors.Thetemporaldeferralsaremostlybased onsuspi- cionofinfectiousdiseases.Thetemporaldeferralsofover3weeksinmostofthecases effectivelyblockthedonationpossibility.

*Adresdokorespondencji:KlinikaHematologii,OnkologiiiChoróbWewnętrznych,WarszawskiUniwersytetMedyczny, ul.Banacha1a,02-097Warszawa,Polska.Tel.:+48225992640;fax:+48225991401.

Adresemail:emiliansnarski@gmail.com(E.Snarski).

ContentslistsavailableatScienceDirect

Acta Haematologica Polonica

journalhomepage:www.elsevier.com/locate/achaem

http://dx.doi.org/10.1016/j.achaem.2015.11.002

zo.o.Allrightsreserved.

(2)

Wprowadzenie

WPolscewciąguostatnich5latnastąpiłgwałtownyrozwój dawstwa komórekmacierzystychszpikuikrwi obwodowej.

W rejestrze Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds.

Transplantacji – Poltransplant na koniec roku 2014 było zapisanych 768341 potencjalnychdawców krwiotwórczych komórek macierzystych [1]. Wrazze wzrostem liczbyzare- jestrowanych dawców zwiększyła sięrównież liczba wyko- nywanych donacji (Ryc. 1). Według danych statystycznych zgromadzonychwCentralnymRejestrzeNiespokrewnionych Potencjalnych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej, liczba donacji w roku2008 wynosiła 18 [1]. W latach2012 i2013 liczba donacji wzrosła odpowiednio do 476 i 659. W roku 2014 dokonano łącznie 907pobrań komórek macierzystych krwiobwodowejiszpikuorazlimfocytówdawcy.Wzwiązku ze wzrostem liczby zarejestrowanych dawców należy się spodziewać dalszego wzrostu liczby pobrań w kolejnych latach,którawroku2015powinnaprzekroczyć1000.

Do roku 2012 w Polsce wykonywano stosunkowo mało pobrań komórek krwiotwórczych od dawców niespokrewnionych. Ten fakt przyczynił się do niewielkiej liczby publikacjipoświęconychniespokrewnionymdawcom krwio- twórczychkomórekmacierzystych,aistniejącedotyczągłów- nie częstości występowania różnych alleli HLA w polskiej populacji [2–6]. Niepodejmowano również prób oceny real- nych przyczyn dyskwalifikacji dawców w warunkach polskich. Wiedza dotyczącakryteriów kwalifikacji idyskwa- lifikacji opiera sięna międzynarodowych wytycznych [7, 8]

nieuwzględniających specyﬁki i doświadczeń charaktery- stycznych dla polskiej populacji dawców. Szczególnie przy- datna w pracy z dawcami jest ciągle rozbudowywana, dostępnaonline,bazadanychWMDA,zawierającazalecenia codopostępowaniawspecyﬁcznychsytuacjachklinicznych [8].

Na schemacie(Ryc. 2)przedstawiono podstawoweetapy procesurekrutacji,doboruidonacjikomórekkrwiotwórczych

oddawcówniespokrewnionych. Pierwszymetapem,naktó- rym możedojść dodyskwalifikacji, jestrejestracja dawcy – wtedy topowinno dojść doodrzucenia wszystkichdawców z istotnymi obciążeniami zdrowotnymi, które w wypadku donacji mogłyby mieć wpływ na bezpieczeństwo dawcy ipowodzenieprzeszczepieniaubiorcy.Wtrakcietypowania potwierdzającego ponownie badana jest zgodność HLA (by wykluczyćprzypadkipomyłekwpoprzednichbadaniach)oraz podstawowe markery wirusologiczne, a dawcy wypełniają kwestionariuszzdrowotny.Matonaceluodrzuceniedawców, u których pojawiły się przeciwskazania do donacji, jeszcze przed kolejnym etapem dalszej kwalifikacji. Ewentualna dyskwalifikacjanatymetapiedokonywanajestprzezośrodek dawców szpiku (ODS). Ostatnim etapem, na którym dawca może zostać zdyskwalifikowany, jest badanie na poziomie ośrodka pobierającego – ostateczna kwalifikacja (Final Clea- rance; FC), które uwzględnia znacznie szerszy panel badań mikrobiologicznych i biochemicznychoraz badaniepodmio- toweiprzedmiotowe.

Mimo istniejących międzynarodowych publikacji i kwe- stionariuszy kwaliﬁkacjedawców stanowią istotne wyzwa- nie,wdużejmierzezależneodindywidualnegodoświadcze- nia badającego lekarza i ośrodka, w którym on pracuje.

W oparciu z jednej strony o własne doświadczenie, a z drugiej o wytyczne, lekarz stara się dokonać optymal- negowyborudladawcy,jakidlabiorcyprzeszczepienia.

W sytuacji stwierdzenia u dawcy nieprawidłowości w ankiecie, badaniach lub wywiadzie lekarz może w sto- sunku dodawcydokonać: kwalifikacji, dyskwalifikacji, dyskwalifikacji czasowej lub pozostawić decyzję o kwalifikacji ośrodkowiprzeszczepowemu.Definicjerodzajówdyskwalifi- kacji przedstawiono w tabeli I. W niektórych przypadkach ośrodek przeszczepowy może, po informacji lekarza doko- nać dyskwalifikacji dawcy – zdarza się tak wówczas, gdy nieprawidłowościstwierdzaneprzezośrodekpobierającynie stanowiązagrożeniadladawcy,ajedyniewzględnezagroże- niedlabiorcy.Zdrugiejstronywszczególnychprzypadkach, ośrodek przeszczepiający może zdecydować o pobraniu

Ryc.1–DonacjeodniespokrewnionychdawcówkrwiotwórczychkomórekmacierzystychwPolsce Fig.1–DonationsfromunrelateddonorsofhematopoieticstemcellsinPoland

(3)

komórekoddawcy,ponieważniewykonanieprzeszczepienia w założonym terminie może stanowić większe ryzyko dla biorcy niż przeszczepienie komórek krwiotwórczych od dawcy z pewnymi nieprawidłowościami (np. aktywne

zakażenie wirusowe, dodatnie odczynyserologiczne w kierunku toksoplazmozy lub niedawno wykonany tatuaż).

W związku z tym w sytuacjach, gdy nieprawidłowości stwierdzane u dawcy nie zwiększają ryzyka związanego Ryc.2–Miejsceostatecznejkwalifikacjidawcy(FC)wprocesieudostępnieniadawcydodonacji

*Kontaktzdawcą,potwierdzenielubwykluczeniezgodnościantygenowejHLA–typowaniepotwierdzające,ustalenie obecnegostanuzdrowiaipodtrzymaniachęcidonacji

**Dopuszczeniedodonacjidawcydodonacji:badanielekarskie,badanialaboratoryjne,wywiadmedyczny BMDW–bazadawcówBonemMarrowDonorsWorldwide

Fig.2–Placeofthefinalqualificationdonor(FC)intheprocesstoprovidethedonortodonate

TabelaI–Definicjezwiązanezkwalifikacjądawców TableI–Definitionsrelatedtothequalificationofdonors

Kwaliﬁkacja Dawcabezistotnychprzeciwskazańdodonacjizidentyﬁkowanychnapodstawiewywiadu, kwestionariusza

dawcy,badańlaboratoryjnych,badaniaprzedmiotowegoibadańobrazowych.

Dyskwaliﬁkacjastała Dawcaniemożeoddaćkomórekdlażadnegobiorcy.Jegodaneniesądostępnedlaośrodków przeszczepiającychprzeszukującychrejestr.

Dyskwaliﬁkacjaczasowa Dawcaprzezokreślonyczasniemożeoddawaćkomórekzewzględunaprzejścioweprzeciwwskazania lubbrakmożliwościwykluczeniaprzeciwwskazanianapodstawiedostępnychbadań.

Kwaliﬁkacjazależnaodośrodka przeszczepowego

Ośrodekpobierającyniestwierdzaistotnychprzeciwskazańdopobraniakomórekoddawcy,ale stwierdza

możliweprzeciwwskazaniedoprzeszczepieniadlabiorcy.

Ośrodekprzeszczepowykwaliﬁkujedawcę,gdyryzykoniewykonaniaprzeszczepieniajestwyższeniż ryzykowykonaniaprzeszczepieniamateriałempobranymoddawcyzeznanymczynnikiemmogącym stanowićryzykodlabiorcy.

Dyskwaliﬁkacjazależnaod ośrodkaprzeszczepowego

Ośrodekpobierającyniestwierdzaistotnychprzeciwskazańdopobraniakomórekoddawcy,ale stwierdzaczynnikryzykadlabiorcy.

Ośrodekprzeszczepowyrezygnujezdanegodawcy.

(4)

zdonacją,należyinformować onichośrodekprzeszczepia- jący,zostawiającmumożliwośćwyboru.

Celem tej pracy było zbadanie najczęstszych przyczyn dyskwaliﬁkacji stałej i czasowej na poziomie ostatecznej kwaliﬁkacji wśród niespokrewnionych dawców komórek krwiotwórczychbadanychwnaszymośrodku.

Materiał i metody

Badanie oparto na retrospektywnej analizie dokumentacji medycznejniespokrewnionychdawcówkomórekkrwiotwór- czych,uktórychwykonanobadaniakwalifikacyjnew okre- sieodwrześnia2010 r.dolistopada2013r.Dobazydanych wprowadzonodanedotyczącem.in:kwalifikacjidopobrania, informacjio ewentualnychprzyczynachdyskwalifikacjista- łychiczasowych,wrazz wynikamibadań orazkonsultacji, któreprowadziłydodyskwalifikacji,dodatkowe komentarze lekarzy dotyczące przyczyn dyskwalifikacji, informacje o akceptacji dawców przez ośrodki przeszczepowe przy względnych przeciwskazaniach do donacji i ostatecznie informacje o tym, czy doszło do pobrania komórek krwio- twórczychudanegodawcy.Wanalizowanymokresiekwali- fikację przeprowadzono u 465 kandydatów na dawców szpiku, z których 41% stanowiły kobiety (n=191), a 59%

mężczyźni (n=274). Średnie wieku i wynosiły 28 lat i 6miesięcy (19–54 lat) dla kobiet oraz 29 lat i8 miesięcy (19–56lat)dlamężczyzn.

Przedrozpoczęciemzbieraniadanychdobadaniauzyska- noakceptacjęKomisjiBioetycznejWarszawskiegoUniwersy- tetuMedycznego.

Do analizy statystycznej wykorzystano narzędzia staty- styczneprogramuMicrosoftExcel2010.

Wyniki

Wanalizowanejgrupie421dawców(91%)zakwaliﬁkowanodo oddaniakomórekmacierzystychzeszpikulubzkrwiobwodo- wej. Procedurę pobrania komórek macierzystych wykonano u404dawców(87%),wtymu17dawców(4%)zakwaliﬁkowa- nychprzezośrodekprzeszczepowymimosugestiioobecności potencjalnychczynnikówryzykadlabiorcy.

Siedmiudawcówzostałocałkowiciezdyskwaliﬁkowanych zdonacji,costanowi1,5%liczbyprzebadanychwtymczasie osób. Przyczyny stałej dyskwaliﬁkacji na poziomie ośrodka pobierającego to: 1) ciężkie autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (3 przypadki),2) zespółstresu pourazowego (bojo- wego), 3) złożona wada zastawkowa serca (wrazze zwęże- niem aorty), 4) stwierdzony przypadkowo na podstawie badań obrazowychguznerkiuosobyz objawamiogólnymi sugerującymi obecność choroby nowotworowej, 5) ciężka, objawowaniedokrwistośćmikrocytarna.

Decyzjęotymczasowej dyskwalifikacjipodjęto wobec38 dawców (8%), przy czym mediana czasu tymczasowej dyskwalifikacji wyniosła 6tygodni (zakres 2–48 tygodni). Przy- czyny dyskwalifikacji czasowej spotykane u więcej niż 1dawcy(częstośćpowyżej0,2%)uwzględnionowtabeliII.

Najczęstszą przyczyną dyskwalifikacji czasowej było stwierdzenie obecności przeciwciałw klasie IgM przeciwko Toxoplasma gondii. U 17 kandydatów na dawców (3,6%) uzyskanododatniwynikwklasieprzeciwciałIgMprzeciwko Toxoplazma gondii. W przypadku stwierdzenia dodatnich testów w kierunku przeciwciał w klasie IgM i IgG oraz wysokiej awidności przeciwciał IgG badający decydował o dyskwalifikacji dawcy na okres 6 miesięcy. Najnowsze zaleceniaWorldMarrowDonorAssociation(WMDA)niepodają optymalnego czasu dyskwalifikacji w takiej sytuacji, natomiast zalecenia z 2008 roku sugerowałydyskwalifikacjęna 6 miesięcy odwyleczenia[8,9]. W przypadkustwierdzenia dodatnich testów przeciwciał w klasie IgG i pośrednich w tzw.szarej strefie przeciwciał w klasie IgMdecydowano o powtórzeniu badań w okresie ok. 2–4 tygodni. Jeśli powtórne badania wypadły podobnie, przy braku cech infekcjiiwskaźnikówstanuzapalnegodecyzjęcodopobra- nia pozostawiano ośrodkowi przeszczepiającemu. Mimo wstępnej dyskwalifikacji tymczasowej 11 dawców od 65%

z nichpobrano ostatecznie komórkimacierzystepodecyzji ośrodkaprzeszczepiającego(ryzykoopóźnienialubniewyko- nania przeszczepienia stanowiło większe zagrożenie dla życiabiorcyniżryzykozakażenia).

Kolejne czynniki zakaźne stwierdzonew populacji daw- ców, toinfekcje cytomegalowirusem(CMV) (potwierdzające badanie CMV PCR w przypadku dodatnich przeciwciał IgM lub innych wątpliwości diagnostycznych) oraz różyczka rozpoznana napodstawieobjawów klinicznychimarkerów

TabelaII–Najczęstszeprzyczynydyskwalifikacjitymczasowejdawców(n=38) TableII–Commoncausesoftemporarydisqualificationdonors(n=38)

Przyczynadyskwaliﬁkacji n(częstośćwystępowania wpopulacji465)

Medianaczasu dyskwaliﬁkacji

[tygodnie]

Liczbadonacjipomimo dyskwaliﬁkacji

czasowej[%]

Wynikisugerującemożliwośćaktualnejinfekcji Toxoplasmagondii

17(3%) 24 11[65%]

Reaktywacjazakażeniawirusemcytomegalii(PCR) 2(0,4%) 2 2[100%]

Autoimmunologicznezapalenietarczycy 3(0,6%) 12 0[0%]

Różyczka(1rozpoznanachoroba,2osobyzosobą chorąwdomu)

3(0,6%) 4 1[33%]

Inneprzyczynydyskwaliﬁkacji^* 13(2,7%) 6 3[23%]

Łącznie 38(8%) 6 17[45%]

* Inneprzyczynydyskwalifikacjitymczasowychobejmująprzypadkichoróblubsytuacjizdrowotnychwystępującychtylkou1dawcy

(5)

serologicznych. Zakażenie CMV nie stanowi absolutnego przeciwskazania do pobrania komórek macierzystych krwiotwórczych w świetle międzynarodowych wytycznych.

Wzwiązkuzmetodykąbadańzleconowykonaniedodatko- wego badania PCR, a obaj dawcy zostali tymczasowo zdyskwaliﬁkowani na 2 tygodnie do uzyskania wyniku.

Decyzjęoichostatecznejkwaliﬁkacjipozostawianoośrod- kom przeszczepiającym, którew obuwypadkach zaakcep- towałydawców.

Osobną grupę stanowią chorzy z zapaleniami tarczycy.

W związku z różnymi zaleceniami obecnymi w literaturze dotyczącymitych chorych, w zależności odstanu choroby, część z nich była kwalifikowana, a część tymczasowo dyskwalifikowana (średnio na okres 12 miesięcy). Z grupy chorych dyskwalifikowanych tymczasowo nie było kwalifi- kacjiprzezośrodekprzeszczepowy.

Pozostałych 2,7% dawców zostało zdyskwalifikowanych tymczasowo z powodujednostkowo stwierdzanychchorób, wśród których znalazły się przypadki: zakażenia wirusem EpsteinaiBarr z obecną wiremiąw badaniuPCR,kontaktu z chorymna ospę wietrzną, ciężkiejniedokrwistościz nie- doboru żelaza, trombofilii, świeżo rozpoznanej cukrzycy typu 1, zaburzeń rytmu serca, wypadku komunikacyjnego, niewyjaśnionego wzrostu wskaźników stanu zapalnego, zapalenia gardła o nieustalonej etiologii, wzrostu stężenia transaminazw surowicykrwi, obecności zmianyhipoecho- genicznejwrzucieprzydatków,którejetiologiiniewyjaśnio- no w trakcie badań kwalifikacyjnych, alkoholowej choroby wątroby oraz podejrzenia choroby nowotworowej (na pod- stawienieprawidłowychwynikówbadań).

Czas tymczasowej dyskwalifikacji był czynnikiem istot- nymdlaprawdopodobieństwadonacji.Medianaczasutym- czasowej dyskwalifikacji wśród dawców, u których doszło ostatecznie do donacji wynosiła 2 tygodnie, a 18 tygodni udawców, uktórych nie doszło do donacji(p=0,02).Poza przypadkami podejrzenia przebytej toksoplazmozy, zalece- nie tymczasowej dyskwalifikacji na 4 lub więcej tygodni przez lekarza konsultującego praktycznie przekreślało szansenadonacjęudawcy(5%donacjiw takimprzypadku –1na19przypadków).

Omówienie

Lekarz kwaliﬁkujący dawcę dooddania komórekmacierzy- stych opiera swoje działania na: przepisach prawnych, aw szczególności naustawietransplantacyjnej [10],która reguluje zakres wymaganych badań; międzynarodowych wytycznych opracowanych przez WMDA [8], którepodpo- wiadają postępowanie w określonych stanach chorobo- wych; aktualnych publikacjach stanowiących poszerzenie wiedzyzawartejwwytycznychoraznawłasnymdoświad- czeniu. Doświadczenie zawodowe pozwala na dokonanie odpowiedniegowyborubadańdodatkowychoraznaokreś- lenie optymalnegopostępowaniaw sytuacjach wybranych dawców.

Toopracowaniejestpróbąokreślenianajczęstszychprzy- czyn dyskwaliﬁkacji niespokrewnionych dawców komórek krwiotwórczychnadużejpopulacjiniespokrewnionychdaw- cówkomórekkrwiotwórczych.

Podsumowując,najczęstszą przyczynątymczasowejdys- kwalifikacjidawcówbyłaobecnośćdodatnich badańserolo- gicznych w kierunku zakażenia Toxoplasma gondii. Szacuje się, że częstość dodatnich odczynów serologicznych waha się w zależności od wieku osób poddanych badaniom od kilkunastu procentw wieku do 5lat doponad 80 procent w wieku50–60lat[11,12].Jednakżeczęstość występowania swoistychprzeciwciałwśródPolakówsystematyczniespada, coniewątpliwiezwiązanejestzpoprawąwarunkówsanitar- nychihigienicznychorazobróbkąmięsaiproduktówzwie- rzęcych. Wyniki dotyczące naszej populacji dawców są porównywalne z aktualnymi badaniami dotyczącymi osób w podobnymwieku,wykazująone, żetylko około3% osób zdrowych ma dodatnie wyniki w klasie IgM [13]. W przypadku wątpliwości co do wyniku badania (wysokiego poziomu IgG czy utrzymujących się długo przetrwałych przeciwciał klasyIgM) należy wykonaćtestawidności. Test ten pozwala na potwierdzenie lub wykluczenie pierwotnej infekcji Toxoplasmagondiiwostatnich3–4miesięcy.Równo- czesnaobecnośćprzeciwciałIgMiIgG najczęściejwskazuje na przewlekłe (74%) lub ostre (24%) zakażenie Toxoplasma gondii –tylkou2%osóbztegotypukonstelacjąprzeciwciał możnawykluczyćtozakażenie[14].Osobnągrupęstanowią chorzy, u których stwierdza się obecność przeciwciał klasy IgMw tzw.szarejstrefieprzybraku przeciwciałklasy IgG. W takim przypadku możemy mieć do czynienia zrozpoczynającąsięinfekcjąlubzniespecyficzniedodatnim odczynem. Wskazane jest powtórzenie badań, aby określić zmianęstężenia przeciwciałIgMw czasieoraz ewentualne pojawienie się przeciwciał klasy IgG. Pomimo że badanie materiału genetycznego pierwotniaka metodą PCR nie jest zalecane w diagnostyce toksoplazmozy przez WMDA, nie- którez ośrodkówprzeszczepiającychmogąwymagaćwyko- nanietegotestuwprzypadkachbudzącychwątpliwości.

Ponadto sprawą otwartą pozostaje postępowanie z oso- bami, które miały kontakt z chorobami infekcyjnymi. Na choroby, takie jak np. ospa, większość populacji choruje w dzieciństwie, natomiast u 2–5% osób nie dochodzi do wykształcenia odporności i istnieje ryzyko reinfekcji [15].

Czy powinno dochodzić do tymczasowej dyskwaliﬁkacji dawcy w przypadku niedawnego kontaktu z osobą chorą?

Jeżeli tak, to na jakiej podstawie i jak długi powinien być czas dyskwaliﬁkacji? W takich przypadkach racjonalna wydaje się dyskwaliﬁkacja na możliwy okres wylęgania chorobyuosóbpozostającychwbliskimkontakcie(żyjących w tym samym gospodarstwie domowym i dzielących ze sobą miejsca przygotowania posiłków oraz pomieszczenia sanitarne), a także u osób mających nawet krótki kontakt zosobąchorą,jeżeliniemapewności,żedawcamiałokazję wykształcićodporność lubmamydoczynieniaze szczegól- nie zakaźnymilubniebezpiecznymichorobami.Dlachorób, dla którychdostępnesą testywykrywająceobecnościprze- ciwciałzwiązanychzwykształceniemodporności,wskazane możebyćrozszerzeniepanelubadańotakiebadanie.

Zapalenia tarczycysą częstym powodem dyskwalifikacji stałejitymczasowej.Jeżeliniedyskwalifikujemychoregona stałe,tookresdyskwalifikacjitymczasowejpowinienwyno- sić od 6 do 24 miesięcy od rozpoznania choroby lub rozpoczęcialeczenia.Wgrupiedawcówdyskwalifikowanych na12 lubwięcejmiesięcyniedoszłododonacji.Wpływna

(6)

tomiał przede wszystkimzalecany czas tymczasowej dyskwalifikacji, który jest stosunkowo długi z perspektywy osoby oczekującej na przeszczepienie szpiku. Określenie, czy dlabiorców udałosięznaleźć dawcówalternatywnych, wykracza poza ramy tej pracy. Wśród dawców istnieje ponadtogrupaosóbz chorobamitarczycy,uktórychchoro- ba została rozpoznana przed ponad 12 miesiącami, mają- cychdobrąkontrolęchorobyzapomocąstosowanegolecze- nia.Tacydawcymogąbyć kwalifikowani inie sąuwzględ- nianiwśróddawcówpoddanychdyskwalifikacjiczasowej.

Kolejnym istotnym punktem jest znaczenie kwestionariusza medycznego zalecanego przez WMDA. Aktualnie WMDA nie zaleca dokładnego kwestionariusza na etapie rekrutacji [8]. Wypełnianie kwestionariusza na tym etapie stosowane w rekrutacji dawców (np. w RCKiK) jest działa- niem korzystnym, przyczyniającym się do lepszej selekcji dawców w porównaniu z zebraniemwywiadu medycznego od dawcy przez wolontariusza (co jest praktyką w trakcie części akcji rekrutacyjnych).Dawcy porazpierwszy wypeł- niająkwestionariusznaetapietypowaniapotwierdzającego.

Na tej podstawie lekarze z ośrodka dawców szpiku mogą wyeliminować z dalszego postępowania dawców z przeciwskazaniami do donacji komórek krwiotwórczych.

Po raz kolejny dawca wypełnia kwestionariusz na etapie ostatecznejkwalifikacji.Natymetapienapodstawiedanych z kwestionariusza doszło do tymczasowej dyskwalifikacji 3 z 38 tymczasowo dyskwalifikowanych dawców (8%). Do ustalenia powodu tymczasowej dyskwalifikacji w tych 3 wypadkach wystarczyłoby zebranie standardowego wy- wiadu medycznego. Wydaje się, że istotnym problemem mogą być w wybranych przypadkach problemy psycholo- giczne dawców. Niesąoneczęste,jednakmogąprowadzić dorezygnacjidawcywbezpośrednimokresieprzeddonacją, pozostawiając biorcę,który otrzymał już kondycjonowanie, w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia. Pytania typu:

„CzykiedykolwiekrozważałPan/Panirezygnacjęzdawstwa komórek krwiotwórczych?”, „Czy kiedykolwiek obawiał się Pan/Pani na tyle pobrania komórek krwiotwórczych (ze szpiku lub z krwiobwodowej),aby rozważyć wycofaniesię z rejestru?” czy „Jakie są Pana/Pani największe obawy związane z donacją?” mogą pomóc w eliminacji dawców, którzyzewzględunaryzykorezygnacjibezpośrednioprzed donacjąniepowinnioddawaćkomórekmacierzystych.

Nasza praca jest pierwszą tego typu publikacją poświę- coną polskim dawcom komórek krwiotwórczych. Najczęst- sze przyczyny dyskwaliﬁkacji związane są z podejrzeniem lub obecnością czynników zakaźnych. W takich sytuacjach należy dążyć do jak najszybszego wykonania rozszerzonej diagnostyki zakażenia,optymalnie w przeciągu pierwszych 4tygodniodbadaniadopuszczającegododonacji,ponieważ wydłużenietegoczasuprowadzidoznacznejredukcjiszans nadonacjęudanegodawcy.

Wkład autorów/Authors’ contributions

ES – koncepcja pracy, analiza statystyczna, interpretacja danych, przygotowaniepracy, przygotowanie literatury.TT, EU –koncepcja pracy, interpretacja danych, przygotowanie pracy.KS–koncepcjapracy,zebranieiinterpretacjadanych,

przygotowanie pracy,przygotowanie literatury.MA– zebranieiinterpretacjadanych,przygotowaniepracy.

Konﬂikt interesu/Conﬂict of interest

Niewystępuje.

Finansowanie/Financial support

Niewystępuje.

Etyka/Ethics

Treści przedstawione w artykule są zgodne z zasadami Deklaracji Helsińskiej,dyrektywamiEUorazujednoliconymi wymaganiamidlaczasopismbiomedycznych.

pi smiennictwo/references

[1] www.poltransplant.org.pl/statystyka_2015.html.

[2] SikoraA,WiorkowskiK,SzaraP,DrabkoK.Knowledgeand attitudeofLublinuniversitiesstudents’towardthe opportunityofbecomingunrelatedbonemarrowdonor.

FoliaMedCracov2014;54(2):27–33.

[3] SnarskiE,AchremczykM,TyrasO,etal.InjectionofG-CSF duringleukapheresisreducesthenumberofaphereses neededformobilizationinunrelatedhematopoieticstem celldonors.AnnTransplant2014;19:444–446.

[4] SchmidtAH,SollochUV,PingelJ,etal.RegionalHLA differencesinPolandandtheireffectonstemcelldonor registryplanning.PLoSOne2013;8(9):e73835.

[5] SchmidtAH,SollochUV,PingelJ,etal.High-resolution humanleukocyteantygenalleleandhaplotypefrequencies ofthePolishpopulationbasedon20,653stemceldonors.

HumImmunol2011;72(7):558–565.

[6] LangeA,Dera-JoachimiakD,MadejS,etal.Activityofthe NationalPolishBoneMarrowDonorRegistry–analysisof thematchingprocesssuccessfullycompletedwith hematopoieticstemcelltransplantation.TransplantProc 2010;42(8):3316–3318.

[7] LownRN,PhilippeJ,NavarroW,etal.Unrelatedadultstem celldonormedicalsuitability:recommendationsfrom theWorldMarrowDonorAssociationClinicalWorking GroupCommittee.BoneMarrowTransplantation 2014;49:880–886.

[8] https://wiki.wmda.info/index.php?title=Main_Page.

[9] SacchiN,CosteasP,HartwellL,etal.,onbehalfofthe QualityAssurance,ClinicalWorkingGroupsoftheWorld MarrowDonorAssociation.Haematopoieticstemcelldonor registries:WorldMarrowDonorAssociation

recommendationsforevaluationofdonorhealth.Bone MarrowTransplantation2008;42:9–14.

[10]RozporządzenieMinistraZdrowiazdnia25kwietnia2006r.

wsprawiewymagańdlakandydatanadawcękomórek, tkanekinarządównapodstawieart.12ust.6ustawyzdnia1 lipca2005r.opobieraniu,przechowywaniuiprzeszczepianiu komórek,tkanekinarządów.(Dz.U.Nr169,poz.141).

[11] PawłowskiZ.TokspolazmozawWielkopolscewlatach 1990-2000.PrzeglEpidemiol2002;56:409–417.

[12] Holec-GąsiorL,KurJ.Badaniaepidemiologicznepopulacji kobietgminyPrzodkowowkierunkutoksoplazmozy

(7)

[Epidemiologicalstudiesoftoxoplasmosisamongwomen fromPrzodkowocommune].EpidemiologicalReview 2009;63(2):311–316.

[13] SalamonD,BulandaM.Toxoplasmagondiiandwomenof reproductiveage:ananalysisofdatafromtheChairof Microbiology,JagiellonianUniversityMedicalCollegein Cracow.AnnParasitol2014;60(4):291–296.

[14]DhakalR,GajurelK,PomaresC,etal.Signiﬁcanceofa PositiveToxoplasmaImmunoglobulinMTestResult intheUnitedStates.JClinMicrobiol2015;53(11):3601–

3605.

[15] HelmuthIG,PoulsenA,SuppliCH,MølbakK.Varicellain Europe–Areviewoftheepidemiologyandexperiencewith vaccination.Vaccine2015;33(21):2406–2413.