Zdzisława Kopczyńska,Lucylla
Pszczołowska
Międzynarodowa konferencja
poświęcona słowiańskiej metryce
porównawczej (Warszawa, 26-28
maja 1971)
Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce
literatury polskiej 62/4, 383-384
Y.
K
R
O
N
I
K
A
Pam iętnik Literacki LXII, 1971, z. 4
MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA
POŚWIĘCONA SŁOWIAŃSKIEJ METRYCE PORÓWNAWCZEJ (Warszawa, 26—28 m aja 1971)
M iędzynarodowe spotkanie poświęcone pracom przygotowawczym nad po równawczym opisem w ersyfikacji narodów słowiańskich — drugie z kolei zebra nie robocze dotyczące tych zagad n ień 1 — odbyło się w Instytucie Badań L ite rackich. Fragm entaryczne w yniki dotychczasowych badań opublikowano w szere gu artykułów oraz w tom ie zbiorowym m ateriałów z poprzedniej konferencji, pt.
M e tryka słowiańska (Wrocław 1971).
Głównym tem atem zebrania była — zgodnie z powziętym i uprzednio ustale niam i — problem atyka słownika rytmicznego języków słow iańskich i jego reali zacji w formatach w ierszowych najbardziej typowych dla danej w ersyfikacji. W yniki pracy nad tym zagadnieniem przedstawiono w referatach Zdzisławy K o p c z y ń s k i e j i Lucylli P s z c z o ł o w s k i e j , Atanasa S ł a w o w a (Bułgaria), M iroslava C e r v e n k i , K w iety S g a l l o w e j (Czechosłowacja). Słownik rytm icz ny opracowywany był w e w szystkich tych wypadkach w edług jednakowych za sad i oparty na literackich tekstach prozaicznych z drugiej połow y w ieku XIX. Prezentuje on zasób form rytm icznych w dwóch wersjach: słownik wyrazów o określonej rozpiętości sylabicznej i postaci akcentowej oraz słownik zestrojów akcentowych.
W referacie polskim dokonano porównania budowy głównych form atów w er- syfikacyjnych badanego okresu z punktu w idzenia udziału wyżej w ym ienionych jednostek rytmicznych. Z porównania tego w ynika, że najbliższe językow ym w a runkom prozy są 11-zgłoskow iec (5 + 6) i 13-zgłoskow iec <7+6) — oba klasyczne polskie w iersze sylabiczne.
W referacie bułgarskim przedstawione zostały rezultaty analogicznych badań, dotyczących najw ażniejszego rozmiaru w ersyfikacji bułgarskiej — 8-zgłoskowca. Z dwóch głów nych ukształtowań tego rozmiaru bliższy prozie jest 8-zgłoskow iec
(4 + 4), który dopiero pod koniec w. XIX przechodzi w m etr trocheiczny.
Językowa organizacja 8-zgłoskow ca była również przedm iotem jednego z re feratów czeskich (M. Cervenki). Porównano w nim 8-zgłoskow e odcinki prozy literackiej z 8-zgłoskow ym i wierszam i jambicznym i i trocheicznym i. Ogólne w y niki analiz prowadzą tu do stwierdzenia, że najbardziej istotnym elem entem róż niącym obie form y w ierszow e od prozy jest frekwencja monosylab i m iejsce ich w ystępow ania w e wzorcu rytm icznym . Drugi referat czeski (K. Sgallowej) zajął się szczegółowo rolą monosylaby w 8-zgłoskowcu jambicznym i trocheicznym , w y
384
K R O N IK Akazując, że rola ta związana jest w w ierszu czeskim głów nie z typem klauzuli, a nie tokiem m etrycznym.
Nieco inne zagadnienia wchodzące w ramy w spólnych prac nad porów naw czym opisem m etryki słow iańskiej były przedm iotem referatu W. C h o ł s z e w n i - k o w a (ZSRR). Zajął się on rosyjskim i form atam i w ierszow ym i zbudowanym i ze stóp 3-zgłoskowych, przedstaw iając ich językow ą organizację i zestawiając ją z analogicznym i polskim i odmianam i toku sylabotonicznego.
Z pozostałych referatów — dwa łączyły się ściśle z programem badań nad m etryką słow iańską, przynosząc obserwacje dotyczące budowy składniow ej cze skich jam bów i trochejów (S. M a z a ć o w a) oraz językow ego ukształtowania jed nej z odmian polskiego w iersza 11-zgłoskow ego (M. G r z ę d z i e l s k a ) . Trzeci r e ferat, J. B a r t m i ń s k i e g o , zaw ierał językow ą charakterystykę sygnałów d eli- m itacji początkowej w iersza pieśniow ego w zakresie utworu, strofy i wersu.
W w yniku dyskusji nad referatam i zw iązanym i bezpośrednio z programem badań nad w ersyfikacją narodów słow iańskich stwierdzono, że dotychczasowe analizy — po dokonaniu pew nych uzupełnień — dają już podstaw y do opraco w ania referatu porównawczego w zakresie głów nych elem entów językow ego w y pełnienia wiersza: bułgarskiego, czeskiego, polskiego, rosyjskiego i ew entualnie serbskiego (zob. m ateriały poprzedniej konferencji). Członkowie m iędzynarodow e go zespołu postanow ili w obec tego spotkać się w ciągu roku celem przygotow a nia takiego tekstu porów naw czego, który zostałby następnie przedstawiony VII Zjazdowi Slaw istów . R eferaty w ygłoszone na konferencji będą opublikowane w tom ie prac zbiorowych poświęconych tem u Zjazdowi.
