Wstęp do kryminologii
Zalecana literatura:
1. J. Błachut, A. Gaberle, K. Krajewski, Kryminologia, Gdańsk 2001 2. B. Hołyst, Kryminologia, Warszawa 2002
3. L. J. Siegel, Cryminology
4. L. Lernell, Zarys kryminologii ogólnej, Warszawa 1978
Proponowane referaty:
• Gwałt w Łysej Górze w Ośrodku wychowawczym "Pięć lat za wagary" • Adam Weber, Wampir z Gliwic
• Damian Ciołek i zabójstwo w zakładzie karnym w Sieradzu • Wampir z Zagłębia czyli Zdzisław Marchwicki
• Agata M. lekarka z Wrocławia oskarżona o zabójstwo (Małgorzata Połczyńska w książce K. Bondy
Kryminologia:
- Crimen (przestępstwo, zbrodnia) - Logos (nauka)
Pierwszy raz termin kryminologia użył Paul Topinard w 1879 roku, zaś jako tytuł pracy naukowej po raz pierwszy termin ten pojawił się w 1885 r. w podręczniku autorstwa Rafaele Garofalo.
CESARE LOMBROSO- (ur. 6 listopada1835 w
Weronie, zm. 19 października1909 w Turynie) -włoski psychiatra, antropolog i kryminolog, założyciel włoskiej "szkoły pozytywistycznej"
Kryminologia:
1. Przestępstwo 2. Przestępczość
3. Sprawca przestępstwa 4. Ofiara
W trakcie opracowywania definicji kryminologii L. Lernell zwrócił uwagę na istotny problem odnoszący się do tej nauki. Czy ośrodkiem zainteresowania kryminologii mają być przestępstwa
a) rozumiane w sensie jurydycznym czy
Kryminologia mocno korzysta z dorobku innych nauk, co część autorów brała za argument wskazujący na niesamodzielność tej nauki. Badania kryminologiczne prowadzą ludzie różnych specjalności np. prawnicy, psychologowie, socjologowie etc.
Pojawiają się zatem dwa pytania:
1. Czy kryminologia może być zatem samodzielną nauką?
Zadania kryminologii:
1) Poznanie przyczyn przestępstwa, przestępczości i innych zjawisk z zakresu patologii społecznej;
2) dostarczenie narzędzi do opisu tych zjawisk (wskazanie, jakie są ich przejawy i jak można je zbadać);
3) poznanie przestępcy;
4) badanie procesów kryminalizacji i dekryminalizacji;
5) badanie funkcjonowania określonych dziedzin wymiaru sprawiedliwości różnych struktur formalnej i nieformalnej kontroli społecznej;
Przestępstwo:
Centralne zjawisko, którego naturę, genezę i środki zwalczania bada kryminologia. Jest to pewna kategoria społeczna. Przestępstwo określić można jako zachowanie naruszające pewien szczególny rodzaj normy społecznej, a mianowicie normę prawa karnego.
Przestępstwem jest czyn bezprawny zabroniony pod groźbą kary (zbrodnia lub występek), którego sprawcy można postawić zarzut, że mógł się zachować zgodnie z nakazem lub zakazem zawartym w normie prawnej.
Kryminologia poszukuje odpowiedzi na pytania: - czym jest przestępstwo?
Przestępczość jako przedmiot badań kryminologii
Przestępczość to ogół przestępstw popełnionych na danym terenie w określonym czasie. Kryminologia zainteresowana jest opisem zjawiska tak w aspekcie statycznym jak i dynamicznym. Ustalenie rozmiarów przestępczości, nasilenia przestępczości, dynamiki przestępczości i struktury przestępczości.
Etiologia - zajmuje się badaniem czynników przyczynowych przestępczości. Analiza przyczyn obejmuje także badania osobowości przestępcy i ma na celu wyciągnięcie wniosków odnośnie do indywidualnych czynników determinujących zachowanie konkretnego sprawcy
Przestępca jako przedmiot badań kryminologii
Pytanie lombrozjańskie – dlaczego jedni ludzie popełniają przestępstwa, a inni nie?
Klasycznym przedmiotem zainteresowań kryminologii jest osoba sprawcy przestępstwa. Szczególny nacisk na ten aspekt kładła kryminologia pozytywistyczna, które to badania zapoczątkował Cesare Lombroso.
Ofiara jako przedmiot badań kryminologii Liczne badania spowodowały, iż coraz częściej mówi się o samodzielnej nauce – wiktymologii. Zainteresowanie nauki dotyczy: czynników zwiększających prawdopodobieństwo stania się ofiarą, konsekwencje wiktymizacji, zapobieganie wiktymizacji, społeczna percepcja zjawiska przestępczości i lęku przed przestępczością. Kontrola społeczna i reakcja na
Kryminologia, a inne dyscypliny naukowe – zagadnienia interdyscyplinarności kryminologii:
a. Kryminologia, a nauki medyczne – nauki medyczne i biologiczne wywarły mocny wpływ na początkowy rozwój kryminologii. Trzeba zwrócić uwagę na badania Lombroso. W późniejszych latach szczególne znaczenie odegrała psychiatria,
b. Związek kryminologii z psychologią i pedagogiką. Osobowość przestępcza, kryminologia kliniczna, pedagogika resocjalizacyjna.
c. Kryminologia, a statystyka – Quetelet i Gueryy pionierzy w zakresie gromadzenia danych statystycznych na temat przestępczości. Współcześnie ciężko wyobrazić sobie kryminologię bez badania danych pochodzących z statystyk policyjnych, prokuratorskich, sądowych czy penitencjarnych. Zagadnienie ciemnej liczby – omówienie definicji.
d. Kryminologia, a socjologia – szkoła socjologiczna prawa karnego F. von Liszt, E. Ferii R. Garofalo – socjologia kryminalna.
