PRAWA CZŁOWIEKA I
SYSTEMY ICH OCHRONY
mgr Paweł Niemczyk
2.
KONSTYTUCYJNA REGULACJA PRAW I WOLNOŚCI
• Jakim rodzajom podmiotów przysługują prawa i wolności?
• Czym jest obywatelstwo?
ZAKRES PODMIOTOWY
• OBYWATELE OSOBY FIZYCZNE
CUDZOZIEMCY
OBYWATELSTWO
• więź prawna łącząca osobę fizyczną z państwem.
• Przynależność państwowa - niekiedy pojęcie odmienne od
"obywatelstwa"
MODELE NABYCIA OBYWATELSTWA Z MOCY PRAWA:
1. Ius sanguinis (prawo krwi) - nabycie obywatelstwa danego państwa poprzez urodzenie z rodziców będących obywatelami tego państwa
2. Ius soli (prawo ziemi) - nabycie obywatelstwa danego państwa poprzez
urodzenie się na jego terytorium
NABYCIE OBYWATELSTWA POLSKIEGO
• Art. 34 ust. 1 Konstytucji RP:
„Obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z
rodziców będących obywatelami polskimi. Inne przypadki
nabycia obywatelstwa polskiego określa ustawa.”
JAKIE ISTNIEJĄ SPOSOBY NABYCIA OBYWATELSTWA POLSKIEGO
1. Z mocy prawa
2. Przez nadanie obywatelstwa polskiego 3. Przez uznanie za obywatela polskiego 4. Przez przywrócenie obywatelstwa
polskiego
5. Przez repatriację (ustawa o repatriacji)
OBYWATELSTWO JAKO KRYTERIUM PRZYZNAWANIA PRAW I WOLNOŚCI
Część praw wprost zadeklarowane jako wyłącznie prawa obywatelskie (np. art. 36 Konstytucji RP)
Art. 37 Konstytucji RP
1. Kto znajduje się pod władzą Rzeczypospolitej Polskiej, korzysta z wolności i praw zapewnionych w Konstytucji.
2. Wyjątki od tej zasady, odnoszące się do cudzoziemców,
określa ustawa.
CZŁOWIECZEŃSTWO JAKO KRYTERIUM PRZYZNAWANIA PRAW I WOLNOŚCI
„Wartość konstytucyjnie chronionego dobra prawnego, jakim jest życie ludzkie, w tym życie rozwijające się w
fazie prenatalnej, nie może być różnicowana. Brak jest bowiem
dostatecznie precyzyjnych i uzasadnionych kryteriów pozwalających na dokonanie takiego zróżnicowania w zależności od fazy rozwojowej
ludzkiego życia. Od momentu powstania życie ludzkie staje się więc
wartością chronioną konstytucyjnie. Dotyczy to także fazy prenatalnej.”
(Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 maja 1997 r., sygn. akt K 26/96, OTK ZU z 1997 r. Nr 2, poz.
19)
OGRANICZENIA KONSTYTUCYJNYCH WOLNOŚCI I PRAW
REGUŁA OGÓLNA - Art. 31 ust. 3 Konstytucji RP
Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku
publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej,
albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty
wolności i praw.
„(...) TYLKO W USTAWIE”
1. Jest to kryterium formalnoprawne
2. W aktach podustawowych jest dopuszczalne rozwinięcie tej kwestii.
„(...) TYLKO WTEDY, GDY SĄ KONIECZNE W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE”
Jest to zasada proporcjonalności:
1. przydatność 2. konieczność
3. proporcjonalność sensu stricto
OGRANICZENIA „ TE NIE MOGĄ NARUSZAĆ ISTOTY WOLNOŚCI I PRAW
”
