Wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich podczas Zgromadzenia Ogólnego Trybunału Konstytucyjnego
15 września 2010 r.
Szanowny Panie Prezesie Trybunału Konstytucyjnego, Szanowny Panie Prezydencie, Szanowny Panie Marszałku, Panie i Panowie Sędziowie Trybunału, Szanowni Państwo,
Urząd Rzecznika Praw Obywatelskich objęłam, po wyborze przez obie izby Parlamentu oraz zaprzysiężeniu w Sejmie, przed niespełna dwoma miesiącami, w związku z tragicznie przerwaną kadencją mojego poprzednika dr Janusza Kochanowskiego. Krótki okres sprawowania urzędu nie pozwala mi jeszcze mówić o własnych doświadczeniach współpracy z Trybunałem Konstytucyjnym, lecz raczej o wybranych przeze mnie priorytetach, zamiarach bieżącej kadencji oraz oczekiwaniach w odniesieniu do współpracy z Trybunałem. Każdy z moich pięciu poprzedników nie tylko swoją wiedzą, ale i osobowością kształtował urząd RPO oraz budował jego społeczny autorytet. Każdy czynił to oczywiście w sposób nieco odmienny, lecz doskonale odzwierciedlający jego przekonania o sposobie, w jaki najlepiej można służyć ludziom. Dwoje byłych Rzeczników znajduje się na tej sali:
wnieśli oni ogromny wkład w rozwój instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich i jego społecznej roli.
Urząd ten z jednej strony podobny jest do reprezentowanych tutaj organów kontrolujących w różny sposób działania władz publicznych, z drugiej strony jest jednak nieco odmienny. Jego istotą jest bowiem stałe kierowanie uwagi na najsłabszych w naszym społeczeństwie, na osoby wykluczone lub zagrożone takim wykluczeniem. Do RPO zwrócić się może każdy z
wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej.
Przedmiotem prawnej ochrony udzielanej przez Rzecznika jest ochrona wolności i praw człowieka i obywatela wynikająca z konstytucji oraz innych aktów normatywnych.
Szanowni Państwo,
Jako priorytet mojej działalności wybrałam na najbliższe dwa lata kwestie oceniane przeze mnie jako najbardziej palące a dotyczące praw osób starszych, niepełnosprawnych, imigrantów i uchodźców.
Wokół tych zagadnień będę starała się w najbliższym czasie koncentrować wystąpienia generalne oraz inspirację ustawodawczą.
Również świadomość obecnej sytuacji w zakładach karnych, tak w odniesieniu do osób osadzonych, jak i funkcjonariuszy, skłania do wniosku, że w najbliższych miesiącach organy państwa powinny poświecić im więcej uwagi.
W toku całej działalności chciałabym bardzo ściśle współpracować z Trybunałem Konstytucyjnym. Co prawda praca Rzecznika polega również na składaniu skarg i przystępowaniu do
skarg konstytucyjnych, co nie zawsze może oznaczać pełną harmonię we wzajemnych relacjach.
Zawsze jednak ścisła współpraca może dotyczyć edukacji społecznej czy zabiegania o podniesienie poziomu legislacji.
Ważną kwestią, przed którą staje każdy nowo wybrany Rzecznik, jest możliwość wycofania skarg konstytucyjnych złożonych przez poprzednika. Zamierzam jednak z zasady uszanować fakt złożenia skargi konstytucyjnej przez dr Janusza Kochanowskiego, nawet jeśli nie podzielam jej motywów i takiej skargi sama bym nie złożyła. Ewentualne wycofanie skargi może nastąpić tylko ze względów ściśle prawnych, zwłaszcza w przypadkach, w których przewiduję z dużym prawdopodobieństwem możliwość stwierdzenia przez TK jej bezzasadności. Wezmę też pod uwagę wyrażony przez Pana Prezesa Trybunału Konstytucyjnego w dniu dzisiejszym pogląd krytycznie oceniający wycofywanie skarg tuż przed rozprawą.
Szanowny Panie Prezesie Trybunału Konstytucyjnego, Szanowni Państwo Sędziowie,
Częścią nowych zadań RPO jest realizacja postanowień protokołu fakultatywnego do konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego lub poniżającego nieludzkiego traktowania.
Funkcja Krajowego Mechanizmu Prewencji powierzona Rzecznikowi przez polski rząd jest wykonywana przez pracowników Urzędu z zaangażowaniem, choć w warunkach nadmiernie ograniczonej wysokości środków finansowych. Dlatego czynię starania o wzmocnienie materialne dla tych działań, jak również uzupełnienie ustawowe podstaw realizacji KMP w ustawie o RPO – chodzi zwłaszcza o zapewnienia pełnej prawnej ochrony danych osobowych. Zwróciłam się już o punktową nowelizację ustawy w tym zakresie.
Panie Prezesie, pragnę złożyć na Pana ręce serdeczne gratulacje z okazji przypadającego w tym roku XXV-lecia działalności Trybunału Konstytucyjnego. Zasługi Trybunału dla stworzenia i umocnienia demokratycznego państwa prawnego pozwalają nam w pełni wspólnie cieszyć się tym pięknym jubileuszem.
